Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 12, Haziran 2015, s. 349-356 Cengiz GÜNEY 1 BİST 100 ENDEKSİNDE YER ALAN İŞLETMELERİN MİSYON ve VİZYON BİLDİRİMLERİNDE ÇEVRE Özet Bu çalışmanın amacı; BİST 100 endeksinde yer alan işletmelerden kaçının misyon ve vizyon bildirimleri içerisinde çevre kavramına yer verdiğine ilişkin durum tespiti yapmaktadır. Ayrıca çevre kavramının işletmelerin misyon ve vizyon bildirimlerinde ne şekilde iade edildiği araştırmanın diğer bir amacını oluşturmaktadır. Bu amaca ulaşmak için BİST 100 endeksinde yer alan işletmelerin (100 adet) internet sitelerinde bulunan misyon ve vizyon bildirimleri taranmıştır. İnternet sitelerinden ulaşılamayan misyon ve vizyon bildirimlerinin temini için ilgili işletmelerin Kamuyu Aydınlatma Platormu nda yer alan aaliyet raporlarındaki misyon ve vizyon iadeleri çalışma kapsamına dahil edilmiştir. Böylece endekste yer alan bütün işletmelerin misyon ve vizyon bildirimlerine ulaşılmıştır. Elde edilen misyon ve vizyon bildirimleri içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiş, misyon ve vizyon iadeleri belli başlıklar altında toplanarak rekansları çıkarılmıştır. Frekansları çıkarılan iadeler birbirine yakınlıklarına göre gruplandırılmıştır ve bulgular yorumlanmıştır. Çalışmanın sonucunda BİST 100 endeksinde yer alan işletmelerin sadece 14 tanesinin misyon bildirimlerinde çevre kavramına yer verdiği görülmüşken, vizyon bildirimlerinde çevre kavramına yer veren işletme sayısının da 5 olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca işletmelerin misyon ve vizyon bildirimlerinde çevre kavramına ne şekilde yer verdiğine ilişkin çeşitli bulgulara ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Çevre, BİST 100 Endeksi, Misyon, Vizyon, İçerik Analizi Jel Kodları:M41,M49,Q56 1 Öğr.Gör., Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Muhasebe ve Finansman Bilim Dalı Doktora Öğrencisidir. cengiz.guney@kocaeli.edu.tr
Cengiz Güney 350 1.GİRİŞ "ENVIRONMENT in MISSION AND VISION STATEMENTS o BIST 100 INDEX COMPANIES Abstract The undamental aim o this study is that determine the situation o how many enterprises which rank among BIST 100 index, give place to the concept o environment in the context o mission and vision. Besides, another objective o this study is that how the concept o environment is deined in the statements o mission and vision in businesses. To achieve this goal, the statements o mission and vision o enterprises which rank among BIST 100 index (100), scanned in their websites. The statements o mission and vision that are located in Public Disclosure Platorm, are included in order to the procure o notiication o mission and vision o related enterprises which are inaccessible rom internet. Thus, the mission and vision statements o enterprises which are rank among the index are reached. The obtained mission and vision notiications were analysed with content analysis method and the mission and vision statements are put in order by means o collecting under certain headings. The statements are that put in order are grouped in accordance with their proximity and indings are interpreted. In conclusion, while only 14 enterprises which rank among BIST 100 index are gave a place to the concept o environment in their mission statements, there is only 5 enterprises which are gave place to the concept o environment in their vision statements. Also, it has been reached several indings in what a way those enterprises gave the place o the concept o environment in their mission and vision statements. Keywords: Environment, BIST 100 Index, Mission, Vision, Content Analysis Jel Code: M41, M49, Q56 Küresel rekabet şartlarında işletmelerin büyümelerini sağlayacak en önemli husus Stratejik Yönetim elseesini işletme içerisinde uygulayabilmektir. Stratejik Yönetim in en temel unsurlarını ise iyi belirlenmiş misyon ve vizyon bildirimleridir. İşletmeler insan ihtiyaçlarını karşılamak için mal ve hizmet üretmektedirler. Bu üretimi gerçekleştirirken bir takım aktörleri ya doğrudan üretim içerisinde katarak, ya da dolaylı olarak etkilemektedirler. Girişimciler emek, sermaye ve doğal kaynaklar (tabiat-çevre) olarak bilinen aktörleri bir araya getirmek suretiyle üretimlerini gerçekleştirirler. Sürdürülebilir üretim için bu kaynakların da varlıklarını devam ettirmesi ve kendini yenilemesi gerekmektedir. Sayılan üretim aktörleri içerisinde kendini yenilemesi gereken en önemli aktör doğal kaynaklar olarak söylenebilir. Ancak doğal kaynakların kendini yenileyebilmesi için gerekli olan zaman diliminin sağlanması gerekmektedir. İşletmeler sürdürülebilir üretim için doğal kaynaklara yani çevreye sahip çıkmalı ve yeşil işletme olma yolunda kendi vizyonunu belirlemelidir.
351 Bist 100 Endeksinde Yer Alan İşletmelerin Misyon ve Vizyon Bildirimlerinde Çevre Çalışma BİST 100 endeksinde yer alan işletmelerin misyon ve vizyon bildirilerinde çevre kavramına ne kadar ve nasıl yer verdiği üzerinde odaklanan bir araştırma içermektedir. Çalışma da öncelikli olarak misyon ve vizyon kavramları hakkında kısa bilgilere yer verilmiştir. İlerleyen bölümlerde BİST 100 endeksinde yer alan 100 adet işletmenin sitelerinden ve Kamuyu Aydınlatma Platormu internet sitesinde bulunan aaliyet raporlarından elde edilen misyon ve vizyon bildirimleri içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiş, iadelere yönelik rekans tabloları oluşturulmuş ve bulgular yorumlanmıştır. 2. KAVRAMSAL OLARAK MİSYON ve VİZYON Misyon kelimesi Türkçe de görev, amaç anlamları taşımaktadır (http://www.tdk.gov.tr E.T: 09.04.2015). İşletmecilik kavramı olarak ele alındığında ise misyon; Bir işletmenin toplumda yerine getirdiği spesiik görev, işletmenin var oluş nedenidir. şeklinde tanımlanmaktadır ( Sabuncuoğlu ve Gök, 2008:126). Misyon bildirimi, işletmeleri, stratejik özellikler, konum, ürünler, tüketiciler ya da pazarlar yönünden tanımlamakta, işletmelerin aaliyetleri ve temel kapsamını belirterek diğer işletmelerden arklılaştırmaktadır. İşletmelerde misyon bildirimi, iç ve dış paydaşları yönlendirmek ve ideallerin paylaşılması için de önemli bir araç sağlamaktadır. (Lamba, 2014:85). Misyonun işletmelere sağladığı aydalar şunlardır (Doğan, 2008:95): Çalışanlara örgüt hede ve amaçları doğrultusunda yön vermek, Örgütü amaçları üzerinde tutacak bir kontrol mekanizması oluşturmak, Günlük karar alımlarına yardımcı/rehber olmak, Davranış standartları oluşturmak, Örgüt içerisinde ortak bir kültür ya da paylaşılan değerler dizisi oluşturmak, Olası bir kriz sürecinde örgütü tekrardan hede ve amaçları üzerinde odaklanmasına olanak/ırsat sağlamak, Paydaş/çıkar grupları arasındaki rekabeti dengelemek, Kaynak tahsisine temel oluşturmak, Örgüt perormansının artırılması ve ortak bir hedein başarılması doğrultusunda çalışanları motive etmek, esin kaynağı olmak. Vizyon kelimesi ise Türkçe de görünüm, ülkü, sağgörü, gösterim, ileri görüş anlamlarına gelmektedir (http://www.tdk.gov.tr E.T: 09.04.2015). İşletmecilik kavramı olarak ele alındığında ise vizyon ; İşletmelerin kimliğinin odağında yer alır; işletmelerin, kaynaklarının, yeteneklerinin, kapasitesinin, nereden gelip nereye gittiğinin ve varlık sebebinin iade şeklidir şeklinde tanımlanmaktadır (Lamba, 2014:85). Vizyon bildirimlerinin hizmet ettiği amaçları şöylece sıralamak mümkündür (Doğan, 2008:95): İşletmelerdeki değişimin yönünü açıklığa kavuşturma, Çalışanları bu yönde harekete geçirme, Stratejilerin oluşturulmasına katkı sağlama, Çalışanların eylemlerini eşgüdümlemeye yardımcı olma, Yenilikçiliği destekleme, İtici güç ve alışkanlıklar oluşturma, Öncülük etme ve bütünleşme, Yön gösterme ve yol aydınlatma.
Cengiz Güney 352 İşletmelerin temel değerleri ve misyonu ile amaçlarının bir araya getirilmesi ile işletme vizyonuna karar verilmekte, bu ise vizyon açıklaması adı altında paylaşılmaktadır (Doğan ve Hatipoğlu, 2009: 84). 3. MİSYON VE VİZYON BİLDİRİMLERİNE İLİŞKİN İÇERİK ANALİZİ Çalışmanın bu bölümünde araştırmanın amacı ve önemi, araştırmanın kapsamı ve kısıtları, verilerin toplanması ve analizi, ana kütlenin özellikleri ve araştırmanın bulguları üzerinde durulmuştur. 3.1.Araştırmanın Amacı ve Önemi Araştırmanın amacı BİST 100 endeksinde yer alan işletmelerin misyon ve vizyon bildirimleri içerisinde çevre kavramına ne kadar yer verildiğine ilişkin durum tespiti yapmaktadır. Çevre kavramının işletmelerin misyon ve vizyon bildirimlerinde ne şekilde iade edildiği araştırmanın diğer bir amacını oluşturmaktadır. Araştırma BİST 100 endeksinde yer alan işletmelerin misyon ve vizyon bildirimlerinde çevre kavramına ne kadar yer verdiğini tespit etmek için önemlidir. Ayrıca araştırma işletmelerin misyon ve vizyon bildirimlerinde kendilerini çevreci işletme olma yönüyle nasıl tanımladıklarını tespit etmek açısından önemlidir. 3.2.Araştırmanın Kapsamı ve Kısıtları Araştırmada BİST 100 endeksinde yer alan işletmelerin tamamı analize tabi tutulmuştur. İşletmelerin misyon ve vizyon bildirimlerine ulaşmak için internet siteleri kullanılmıştır. Ayrıca Türkiye Sermaye Piyasası Kurulu nun kurmuş olduğu Kamuyu Aydınlatma Platormu internet sitesinden (http://www.kap.gov.tr) işletmelere ilişkin aaliyet raporları elde edilmiştir. Faaliyet raporlarında yer alan misyon ve vizyon bildirimleri de araştırma kapsamına alınmıştır. Bu şekilde BİST 100 endeksinde yer alan işletmelerin tümünün (100 adet) misyon ve vizyon bildirimlerine ulaşılmıştır. 3.3.Verilerin Toplanması ve Analizi Araştırmanın modeli betimleyici araştırma modeli olup, gerekli veriler, niteliksel araştırma yöntemlerinden içerik analizi yöntemi kullanılarak elde edilmiştir. İçerik analizi; Beyanların içeriksel ve biçimsel özelliklerini sistematik ve nesnel olarak tasvir eden ampirik bir yöntemdir. şeklinde tanımlanmaktadır (Gökçe, 2006:7). Bir diğer tanımda ise içerik analizi; Çeşitli metinlerin içeriğini kendini doğrudan okumaya vermeyen temel öğelerini sınılandırmak ve yorumlamak amacıyla yöntemsel, sistematik, objekti ve nicel olarak incelenmesini sağlayan tekniktir. şeklinde tanımlanmaktadır (Bilgin, 2006:2). Çalışmada 01.04.2015 tarihinde SPK Kamuyu Aydınlatma Platormu web adresinden (http://www.kap.gov.tr) elde edilen BİST 100 endeksi listesinde yer alan işletmelere ilişkin sektörel dağılımlar yapılmıştır. Daha sonra BİST 100 endeksinde yer alan 100 adet işletmenin internet sitelerinde bulunan misyon ve vizyon bildirimleri taranmıştır. Eksik olan misyon ve vizyon bildirimlerinin temini için ilgili işletmelerin Kamuyu Aydınlatma Platormunda yer alan aaliyet raporlarındaki misyon ve vizyon iadeleri çalışma kapsamına dahil edilmiştir. Elde edilen misyon ve vizyon bildirimleri içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir,
353 Bist 100 Endeksinde Yer Alan İşletmelerin Misyon ve Vizyon Bildirimlerinde Çevre misyon ve vizyon iadeleri belli başlıklar altında toplanarak rekansları çıkarılmıştır. Son olarak rekansları çıkarılan iadeler birbirine yakınlıklarına göre gruplandırılmıştır. 3.4.Ana Kütlenin Özellikleri BİST 100 endeksinde yer alan işletmelerin tamamı ana kütleyi oluşturmaktadır. Endekste yer alan işletmelerin sektörel dağılımları 9 arklı sektör şeklindedir. İmalat Sanayi sektöründe 41 adet işletme, Mali Kuruluşlar sektöründe 34 adet işletme, Toptan Ve Perakende Ticaret, Otel Ve Lokantalar sektöründe 6 adet işletme, Ulaştırma, Haberleşme Ve Depolama sektöründe 5 adet işletme, Elektrik Gaz Ve Su sektöründe 4 adet işletme, Madencilik sektöründe 4 adet işletme, Eğitim, Sağlık, Spor Ve Diğer Sosyal Hizmetler sektöründe 3 adet işletme, Teknoloji sektöründe 2 adet işletme, İnşaat Ve Bayındırlık sektöründe 1 adet işletme olmak üzere toplam 100 adet işletme bulunmaktadır. 3.5.Araştırmanın Bulguları ve Yorum 01.04.2015 tarihinde SPK Kamuyu Aydınlatma Platormu internet adresinden (http://www.kap.gov.tr) elde edilen BİST 100 endeksi listesinde yer alan işletmelere ilişkin sektörel dağılımlar şöylece tablolaştırılmıştır: Tablo 1: BİST 100 Endeksinde Yer Alan İşletmelerin Sektörel Dağılımları Sektörler İmalat Sanayii 41 Mali Kuruluşlar 34 Toptan Ve Perakende Ticaret, Otel Ve Lokantalar 6 Ulaştırma, Haberleşme Ve Depolama 5 Elektrik Gaz Ve Su 4 Madencilik 4 Eğitim, Sağlık, Spor Ve Diğer Sosyal Hizmetler 3 Teknoloji 2 İnşaat Ve Bayındırlık 1 Toplam 100 Tablo 1 incelendiğinde İmalat Sanayi sektörü ve Mali Kuruluşlar sektöründe aaliyet gösteren işletmelerin toplamı BİST 100 endeksinde yer alan işletmelerin %75 ini oluşturduğu görülmektedir. BİST 100 endeksinde yer alan işletmeler içerisinde Misyon ve Vizyon bildirimlerinde çevre kavramına yer veren işletmeler şöylece tablolaştırılmıştır: Tablo 2: Misyon ve Vizyon Bildirimlerinde "Çevre" Kavramına Yer Veren İşletme Sayısı Misyon Bildirimlerinde "Çevre" Kavramına Yer Veren İşletme Sayısı 14 Vizyon Bildirimlerinde "Çevre" Kavramına Yer Veren İşletme Sayısı 5
Cengiz Güney 354 BİST 100 endeksinde yer alan 100 işletmeden sadece 14 ünde Misyon bildirimlerinde çevre kavramına yer verildiği görülmüştür. Vizyon bildirimlerinde çevre kavramına yer veren işletme sayısı daha da düşmüş ve 5 adet olduğu tespit edilmiştir. Misyon bildirimlerinde çevre kavramına yer veren işletmelerin sektörel dağılımları şöylece tablolaştırılmıştır: Tablo 3: Misyon Bildirimlerinde Çevre Kavramına Yer Veren İşletmelerin Sektör Dağılımları İmalat Sanayii 8 Mali Kuruluş 3 Madencilik 1 Elektrik Gaz Su 1 Toptan Ve Perakende Ticaret, Otel Ve Lokantalar 1 Toplam 14 Vizyon bildirimlerinde çevre kavramına yer veren işletmelerin sektörel dağılımları ise şöylece tablolaştırılmıştır: Tablo 4: Vizyon Bildirimlerinde Çevre Kavramına Yer Veren İşletmelerin Sektör Dağılımları İmalat Sanayii 4 Mali Kuruluş 1 Toplam 5 Misyon bildirimlerinde çevre kavramı ne şekilde ele alınmıştır? arandığında ise aşağıdaki tablo elde edilmiştir. Tablo 5: Misyon Bildirimlerinde Çevre Kavramına Yönelik İade Şekli sorusunun cevabı Çevreye Karşı Sorumlu 3 Doğaya (Çevreye) Saygılı 3 Çevreye Duyarlı 3 Çevreyi Koruma 2 Çevreci Yaklaşımla Üretim 1 Çevreye Uyumlu 1 Çevreye Değer Katan 1 Toplam 14 Vizon bildirimlerinde çevre kavramı ne şekilde ele alınmıştır? arandığında ise aşağıdaki tablo elde edilmiştir. sorusunun cevabı
355 Bist 100 Endeksinde Yer Alan İşletmelerin Misyon ve Vizyon Bildirimlerinde Çevre Tablo 6: Vizyon Bildirimlerinde Çevre Kavramına Yönelik İade Şekli Doğaya (Çevreye) Saygılı Üretim Yapmak 2 Çevreye Değer Katan Üretim Yapmak 2 Çevreye Duyarlı Üretim Yapmak 1 Toplam 5 SONUÇ BİST 100 endeksinde yer alan işletmelerin misyon ve vizyon bildirimlerinde çevre kavramının ne şekilde ele alındığına yönelik durum tespiti yapmak için gerçekleştirilen bu çalışmada ulaşılan en çarpıcı sonuç; misyon bildirimlerinde çevre kavramının yer aldığı işletmelerin sayısının sadece 14 olmasıdır. Vizyon bildirimlerinde bu sayı daha da düşmekte ve değeri 5 e eşitlenmektedir. BİST 100 endeksinde toplamda 100 adet işletme bulunmaktadır. Yüzdesel olarak iade etmek gerekir ise BİST 100 endeksi içerisinde yer alan işletmelerin sadece %14 ü misyon bildirimleri içerisinde çevre kavramına yer vermiştir. Vizyon bildirimleri içerisinde çevre kavramına yer veren işletmelerin oranı ise %5 tir. BİST 100 endeksi içerisinde yer alan işletmelerin sektörel dağılımları incelendiğinde ise İmalat Sanayi sektöründe yer alan işletme sayısının 41 olduğu görülmektedir. 41 işletmenin sadece 8 tanesinde misyon bildirimleri içerisinde çevre kavramı yer almaktadır. Yüzdesel olarak iade etmek gerekir ise BİST 100 endeksi içerisinde yer alan ve İmalat Sanayi sektöründe aaliyet gösteren işletmelerden sadece %19,5 i misyon bildirimleri içerisinde çevre kavramına yer vermiştir. BİST 100 endeksi içerisinde yer alan işletmelerin toplamı düşünüldüğünde ise bu değer %8 e düşmektedir. Vizyon bildirimlerinin İmalat Sanayi sektöründeki durumu ise 4 adet işletme şeklindedir. Yüzdesel olarak iade etmek gerekir ise BİST 100 endeksi içerisinde yer alan ve İmalat Sanayi sektöründe aaliyet gösteren işletmelerden sadece %9,7 si vizyon bildirimleri içerisinde çevre kavramına yer vermiştir. BİST 100 endeksi içerisinde yer alan işletmelerin toplamı düşünüldüğünde ise bu değer %4 e düşmektedir. BİST 100 endeksindeki sektörel dağılımda ikinci sırayı Mali Kuruluşlar sektörü almaktadır. Mali Kuruluşlar sektöründe yer alan işletme sayısı ise 34 tür. BİST 100 endeksinde yer alan ve Mali Kuruluşlar sektöründe aaliyet gösteren işletmelerin 3 tanesinin misyon bildirimlerinde çevre kavramına değinilmiştir. Yüzdesel olarak iade etmek gerekir ise BİST 100 endeksi içerisinde yer alan ve Mali Kuruluşlar sektöründe aaliyet gösteren işletmelerden sadece %8,8 i misyon bildirimleri içerisinde çevre kavramına yer vermiştir. BİST 100 endeksi içerisinde yer alan işletmelerin toplamı düşünüldüğünde ise bu değer %3 e düşmektedir. Vizyon bildirimlerinin Mali Kuruluşlar sektöründeki durumu ise 1 adet işletme şeklindedir. Yüzdesel olarak iade etmek gerekir ise BİST 100 endeksi içerisinde yer alan ve Mali Kuruluşlar sektöründe aaliyet gösteren işletmelerden sadece %2,9 u vizyon bildirimleri içerisinde çevre kavramına yer vermiştir. BİST 100 endeksi içerisinde yer alan işletmelerin toplamı düşünüldüğünde ise bu değer %1 e düşmektedir.
Cengiz Güney 356 BİST 100 endeksinde yer alan işletmelerin sektörel dağılımlarında Madencilik, Elektrik Gaz Su ve Toptan ve Perakende Ticaret, Otel ve Lokantalar sektöründe aaliyet gösteren işletmelerin sadece 1 tanesinin misyon bildirimleri içerisinde çevre kavramına yer verilmiştir. Adı geçen sektörlerin vizyon bildirimleri içerisinde çevre kavramına yer veren işletme bulunmamaktadır. BİST 100 endeksi içerisinde yer alan; Eğitim, Sağlık Spor ve Diğer Sosyal Hizmetler, İnşaat ve Bayındırlık, Madencilik ve Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama sektörlerinde aaliyet gösteren işletmelerin hiç birisi vizyon ve misyon bildirimleri içerisinde çevre kavramına yer vermemiştir. Çevre kavramının misyon ve vizyon bildirimlerinde nasıl iade edildiğinin tespiti çalışmanın diğer bir sonucunu oluşturmaktadır. BİST 100 endeksinde yer alan işletmelerin tümü değerlendirildiğinde misyon bildirimlerinde çevre kavramına yer veren 14 adet işletmenin 3 tanesi kendisini Çevreye Karşı Sorumlu İşletme misyonunu üstlenmiştir. Diğer 3 işletme ise Doğaya (Çevreye) Saygılı İşletme misyonuyla aaliyetini sürdürmektedir. Çevreye Duyarlı İşletme misyonu ile aaliyet gösteren işletme sayısı 3 tür. Misyonunu Çevreyi Koruyan İşletme olarak iade eden işletme sayısı 2 olarak tespit edilmiştir. Misyon bildirimleri içerisinde çevre kavramına yer veren 14 işletmeden 1 tanesi Çevreci Yaklaşımla Üretim Yapan İşletme misyonunu, 1 tanesi Çevreye Uyumlu İşletme misyonunu ve geri kanlan 1 işletme Çevreye Değer Katan İşletme misyonunu üstlenerek aaliyetlerini sürdürmektedir. Çevre kavramının vizyon bildirimlerinde nasıl iade edildiğine yönelik bulgular incelendiğinde ise vizyon bildirimlerinde çevre kavramına yer veren 5 işletmeden 2 si Doğaya (Çevreye) Saygılı Üretim Yapan İşletme" vizyonuyla, diğer ikisi Çevreye Değer Katan Üretim Yapan İşletme vizyonuyla hareket etmektedir. Çevreye Duyarlı Üretim Yapmak vizyonuyla aaliyet sürdüren işletme sayısı ise sadece 1 dir. KAYNAKLAR BİLGİN, N., (2006) Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi: Teknikler Ve Örnek Çalışmalar, Siyasal Kitabevi, Ankara. DOĞAN, H.,(2008). Örgütlerde Vizyon Ve Misyonların Çalışanlarca Kabulü Ve Adnan Menderes Üniversitesi Örneği, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 10 / 3. GÖKÇE, O., (2006). İçerik Analizi: Kurumsal ve Pratik Bilgiler, Siyasal Kitabevi, Ankara. KAMUYU AYDINLATMA PLATFORMU, http://www.kap.gov.tr (E.T: 09.04.2015) TÜRK DİL KURUMU, http://www.tdk.gov.tr (E.T: 09.04.2015) LAMBA, M.,(2014). Büyükşehir Belediyelerinde Geleceğe Bakış: Stratejik Planlar Üzerinden Bir İnceleme, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt:6, Sayı:2. SABUNCUOĞLU, A. ve O. GÖK, (2008). Büyük İşletmelerin Web Sitelerinde Yer Alan Misyon ve Vizyon İadelerinin Pazar Odaklılık Açısından İncelenmesi, Ayon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Fakültesi Dergisi, Cilt:10, Sayı:1.