Kentsel Toprak Düzenlemesi Dersin Amacı: Kentsel toprak düzenleme kavram, yöntem ve uygulama süreçlerine ilişkin temel bilgi birikimini vermek ve uygulama becerisi kazandırmaktır. Dersin İçeriği: Toprak düzenlemeleri, Kentsel toprak düzenleme yöntemleri ve yasal araçları, İmar planları, İmar planı uygulaması.
Kentsel Toprak Düzenlemesi Ders Öğrenim Çıktıları Öğrenciler, kentsel toprak düzenleme yöntemleri hakkında edindikleri bilgilerle tüm kentsel düzenleme yöntemlerine ilişkin karmaşık problemleri çözer. Öğrenciler, düzenleme ortaklık payı kesintilerini formüle eder ve çözer. Öğrenciler, kamusal ortaklık payı hisselendirmelerini formüle eder ve çözer. Öğrenciler, tüm kentsel toprak düzenlemelerinde dağıtım işlemlerini yapabilir. Öğrenciler, kentsel toprak düzenlemesinin hukuki boyutuna ilişkin yasa ve yönetmeliklere ulaşma ve kullanma becerisi kazanır. Harita mühendisliği disiplininde kentsel toprak düzenlemesi uygulamalarında güncel bilgiye erişebilme becerisi kazanır.
Kentsel Toprak Düzenlemesi Ders Kaynakları: 1. Eylül Ders Notları 2. Eylül Ders Slaytları: http://avesis.yildiz.edu.tr/hudemir/dokumanlar 3. İmar Kanunu 4. Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği 5. İmar Kanununun 18 inci Maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi ve Arsa Düzenlenmesi ile İlgili Esaslar Hakkında Yönetmelik 6. Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği
Kentsel Toprak Düzenlemesi http://emsal.uyap.gov.tr/bilgibankasiistemciweb/ UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi)
http://www.mevzuat.gov.tr/default.aspx Kentsel Toprak Düzenlemesi
Kentsel Toprak Düzenlemesi http://www.mevzuat.gov.tr/kanunlar.aspx
Kentsel Toprak Düzenlemesi
Kentsel Toprak Düzenlemesi
Kentsel Toprak Düzenlemesi
Kentsel Toprak Düzenlemesi
Kentsel Toprak Düzenlemesi
Kentsel Toprak Düzenlemesi
Kentsel Toprak Düzenlemesi İmar Kanunu BİRİNCİ BÖLÜM: Genel Hükümler İKİNCİ BÖLÜM: İmar Planları ile İlgili Esaslar ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: İfraz ve Tevhid İşleri DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: Yapı ve Yapı ile İlgili Esaslar BEŞİNCİ BÖLÜM: Çeşitli Hükümler ALTINCI BÖLÜM: 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu ile İlgili Hükümler YEDİNCİ BÖLÜM: Geçici Hükümler ve Yürürlük, Yürütme
Planlar, Özellikleri ve Planlama İlkeleri
Genel Planlama Esasları Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 7 Her tür ve ölçekteki mekânsal planlar aşağıda yer alan planlama ilke ve esaslarına, planların hazırlanması ile ilgili standartlara, gösterim tekniklerine ve tanımlara uygun olarak yapılır: a) Planlar, kamu yararı amacıyla yapılır. b) Planlar; pafta, gösterim, plan notları ve plan raporu ile bir bütündür. c) Planlar, kademesine ve ölçeğine göre ve yapılış amacının gerektirdiği ayrıntı düzeyinde kalmak koşuluyla alt kademedeki planları yönlendirir. ç) Üst kademe planlar, alt kademesindeki planlara mekânsal nitelikte hedef koyan, yol gösteren ve ilke belirleyen plandır. d) Mekânsal strateji planları, çevre düzeni planları ile nazım imar planları üzerinden ölçü alınarak uygulama yapılamaz.
Genel Planlama Esasları e) Planlar, diğer kademedeki planların büyütülmesi veya küçültülmesi yolu ile elde edilemez. f) Doğal, tarihi ve kültürel değerlerinin koruma ve kullanma dengesinin sağlanması esastır. g) Yapıların ve çevrenin kalitesinin artırılması için planlarda gerekli sağlıklaştırma ile ilgili kararlara yer verilir. ğ) Planlarda afet, jeolojik ve doğal veriler esas alınır. h) Planlarda, varsa mevcut geleneksel dokunun korunması esastır. ı) Ülke ve bölge düzeyinde karar gerektiren büyük projelerin mekânsal strateji planı veya çevre düzeni planında değerlendirilmesi esastır. i) Planlama süreci; araştırmaların yapılması, sorunların ortaya konulması, veri ve bilgi toplama ile ilgili analiz aşaması; bilgilerin biraraya getirilmesi, birleştirilmesi ve sonuçların değerlendirilmesi ile ilgili sentez aşaması ve plan kararlarının oluşturulması aşamalarından oluşur.
Genel Planlama Esasları j) Planların hazırlanmasında plan türüne göre katılım sağlanmak üzere anket, kamuoyu yoklaması ve araştırması, toplantı, çalıştay, internet ortamında duyuru ve bilgilendirme gibi yöntemler kullanılarak kurum ve kuruluşlar ile ilgili tarafların görüşlerinin alınması esastır. k) Planların iptal edilmesi halinde, daha önce alınan kurum ve kuruluş görüşleri ile birlikte yapılan analiz ve sentez çalışmaları yeni plan hazırlanmasında bu Yönetmelik kapsamında yeniden değerlendirilir. l) Planlar, çevresinde veya bitişiğinde yer alan mevcut planlar ile uyumlu hazırlanır. Korunacak alanların çevresinde yapılan planlar ise bu alanların hassasiyeti dikkate alınarak hazırlanır.
Plan hiyerarşisi (plan kademelenmesi): Planlar ile ilgili esaslar Her plan, planlar arası kademeli birliktelik ilkesi uyarınca yürürlükteki üst kademe planların kararlarına uygun olmak, raporu ile bütün oluşturmak ve bir alt kademedeki planı yönlendirmek zorundadır (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği, madde 6/2). Hiyerarşide mevcut her düzeyde tek bir plan türü olmalı ve bu plan mutlaka yapılmalı, plan düzeyleri arasında boşluk olmamalıdır. Her düzeydeki plan, kendisinden daha üst düzeydeki planların hükümlerine, ilke ve stratejilerine uygun olarak hazırlanmalıdır. Kurulan hiyerarşi, sonradan çıkarılacak kanunlarla bozulup, etkisiz hale getirilmemelidir (Yücel Ünal, 2006).
Plan hiyerarşisi (plan kademelenmesi): 3194 sayılı İmar Kanununun 6 ncı maddesine göre planlar, Bölge Planları ve İmar Planları olarak kademelendirilmiştir. Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğine göre (6/1) mekansal planlar, kapsadıkları alan ve amaçlarına açısından, mekânsal strateji planı, çevre düzeni planı ve imar planı olarak hazırlanır. Buna göre planlama kademeleri, üst kademeden alt kademeye doğru sırasıyla; Mekânsal Strateji Planı, Çevre Düzeni Planı, Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planından oluşur.
Bölge Planı (İK, madde 8) Planlar ile ilgili esaslar Sosyo - ekonomik gelişme eğilimlerini, yerleşmelerin gelişme potansiyelini, sektörel hedefleri, faaliyetlerin ve altyapıların dağılımını belirlemek üzere hazırlanır. 3194 sayılı İmar Kanununun 8 nci maddesi hükmü gereği bölge planları Kalkınma Bakanlığınca yapılır ve yaptırılır. Bu kanun maddesine göre Kalkınma Bakanlığı bölge planı hazırlama konusunda kalkınma ajanslarını yetkilendirmiştir. T.C. Kalkınma Bakanlığınca bölge planları, bölgesel düzeyde sosyo-ekonomik gelişme eğilimlerini ve yerleşmelerin gelişme potansiyelini belirleyen, ulusal düzeydeki politika, plan ve stratejiler ile bölgesel ve yerel düzeyde yürütülecek faaliyetler arasındaki ilişkiyi kurgulayan, kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini ve koordinasyonu geliştiren, bölgesel program ve projelere temel oluşturan plandır. olarak tanımlanmıştır.
Mekansal Strateji Planı (MPYY 4/ı, 13, 14) Ülke kalkınma politikaları ve bölgesel gelişme stratejilerini mekânsal düzeyde ilişkilendiren, bölge planlarının ekonomik ve sosyal potansiyel, hedef ve stratejileri ile ulaşım ilişkileri ve fiziksel eşiklerini de dikkate alarak değerlendiren, yer altı ve yer üstü kaynakların ekonomiye kazandırılmasına, doğal, tarihi ve kültürel değerlerin korunmasına ve geliştirilmesine, yerleşmeler, ulaşım sistemi ile kentsel, sosyal ve teknik altyapının yönlendirilmesine dair mekânsal stratejileri belirleyen, sektörlere ilişkin mekânsal politika ve stratejiler arasında ilişkiyi kuran, 1/250.000, 1/500.000 veya daha üst ölçek haritalar üzerinde şematik ve grafik dil kullanılarak hazırlanan,
Mekansal Strateji Planı ülke bütününde ve gerekli görülen bölgelerde yapılabilen, sektörel ve tematik paftalar ve raporu ile bütün olan plandır (Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği, madde 4/ı). Mekânsal strateji planı; a) Ülke bütünü ile karasuları ve münhasır ekonomik bölgeleri kapsayacak şekilde ülke düzeyinde, b) Metropoliten bölgeler, gelişme odakları, yeni kentler, gelişme koridorları, üretim, arz ve tüketim akımları ve ilişkileri, kentsel ve bölgesel ağlar, yerleşmelerin yoğunluğu, ulaşım ilişkileri ve fiziksel eşikler gibi etkenler dikkate alınarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenen havza ya da bölgeleri kapsayacak şekilde bölge düzeyinde hazırlanır (Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği, madde 13). Prof. Dr. Hlya DEMİR, 2018
Mekansal Strateji Planı Mekânsal strateji planlarında; a) Doğal, tarihi ve kültürel değerlerin korunması, b) Afet zararlarının azaltılmasına yönelik olarak tehlike ve risklerin analiz edilerek tanımlanması ve tedbirlerin alınması, c) Kaynakların sürdürülebilir kullanımının sağlanması, ç) Ekonomik ve sosyal gelişme için gerekli olan altyapı, hizmet ve üretim faaliyetlerinin kentsel ve kırsal tüm alanları kapsayacak şekilde kalkınma politikalarına uygun olarak dağıtılması, d) Kamu yararı, kaynak kullanımında etkinlik, verimlilik ve saydamlığın sağlanması, Prof. Dr. Hlya DEMİR, 2018
Mekansal Strateji Planı e) Planlamayı etkileyecek ve planlamadan etkilenecek kamu kurum ve kuruluşları, kalkınma ajansları, üniversiteler, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, meslek odaları ve özel sektör temsilcilerinin katılımı ile farklı uzmanlık alanlarını içeren çok disiplinli bir yapıda hazırlanması, f) Ulusal, bölgesel, yerel ve sektörel öncelikler arasında tamamlayıcılık ve bütünsellik ilişkisinin kurulması, g) Yenilikçi, esnek ve rekabetçi bir ekonomik yapının oluşturulması için gerekli mekânsal düzenlemelerin yapılması, ğ) Değişen koşullara uyum sağlanması, h) Mekânsal uyumun gözetilmesi, ı) Yaşam kalitesinin artırılması, i) Kentsel ve kırsal alanlar arası mekânsal ilişkilerin güçlendirilmesi, j) Araştırma, analiz ve sentez raporları ile bunların gerektirdiği çalıştayların gerçekleştirilmesi sonucunda çıkacak verilere dayanarak hazırlanması esastır (Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği, madde 14). Prof. Dr. Hlya DEMİR, 2018
Çevre düzeni planı Varsa mekânsal strateji planlarının hedef ve strateji kararlarına uygun olarak orman, akarsu, göl ve tarım arazileri gibi temel coğrafi verilerin gösterildiği, kentsel ve kırsal yerleşim, gelişme alanları, sanayi, tarım, turizm, ulaşım, enerji gibi sektörlere ilişkin genel arazi kullanım kararlarını belirleyen, yerleşme ve sektörler arasında ilişkiler ile koruma-kullanma dengesini sağlayan 1/50.000 veya 1/100.000 ölçekteki haritalar üzerinde ölçeğine uygun gösterim kullanılarak bölge, havza veya il düzeyinde hazırlanabilen, plan notları ve raporuyla bir bütün olarak yapılan plandır (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği, madde 4/c).
Çevre düzeni planı Çevre düzeni planı; coğrafi, sosyal, ekonomik, idari, mekânsal ve fonksiyonel nitelikleri açısından benzerlik gösteren bölge, havza veya en az bir il düzeyinde yapılır (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği, madde 18). Çevre düzeni planları hazırlanırken; a) Varsa mekânsal strateji planlarına uygunluğun sağlanması, b) Yeni gelişmeler ve bölgesel dinamiklerin dikkate alınması, c) İlgili kamu kurum ve kuruluşlarının mekânsal kararları etkileyecek nitelikteki bölge planı, strateji planı ve belgesi, sektörel yatırım kararlarının dikkate alınarak değerlendirilmesi, ç) Sürdürülebilir kalkınma amacına uygun olarak ekolojik ve ekonomik kararların bir arada değerlendirilmesi,
Çevre düzeni planı d) Tarihi, kültürel yapı ile orman alanları, tarım arazileri, su kaynakları ve kıyı gibi doğal yapı ve peyzajın korunması ve geliştirilmesi, e) Doğal yapının, ekolojik dengenin ve ekosistemin sürekliliğinin korunması amacıyla arazi kullanım bütünlüğünün sağlanması, f) Ulaşım ağının arazi kullanım kararlarıyla birlikte ele alınması suretiyle imar planlarında güzergahı netleştirilecek yolların güzergah ve yönünün genel olarak belirlenmesi, g) Çevre sorunlarına neden olan kaynaklara yönelik önleyici strateji ve politikaların belirlenerek arazi kullanım kararlarının oluşturulması, ğ) İmar planlarına esas olacak şematik ve grafik dil kullanılarak arazi kullanım kararları ile koruma ve gelişmenin sağlanması,
Çevre düzeni planı h) Afet tehlikelerine ilişkin mevcut raporlar ve jeolojik etütler dikkate alınarak afet risklerini azaltıcı önerilerin dikkate alınması esastır (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği, madde 19/1). Çevre düzeni planlarının hazırlanması sürecinde, planlama alanı sınırları kapsamında aşağıda genel başlıklar halinde belirtilen konular ile diğer konularda ilgili kurum ve kuruluşlardan veriler elde edilir; bu veriler kapsamında analiz, etüt ve araştırmalar yapılır (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği, madde 19/2). a) Sınırlar. b) İdari ve bölgesel yapı. c) Fiziksel ve doğal yapı. ç) Sit ve diğer koruma alanları, hassas alanlar, doğal karakteri korunacak alanlar. d) Ekonomik yapı.
Çevre düzeni planı e) Sektörel gelişmeler ve istihdam. f) Demografik ve toplumsal yapı. g) Kentsel ve kırsal yerleşme alanları ve arazi kullanımı. ğ) Altyapı sistemleri. h) Yeşil ve açık alan kullanımları. ı) Ulaşım sistemleri. i) Afete maruz ve riskli alanlar. j) Askeri alanlar, askeri yasak bölgeler ve güvenlik bölgeleri. k) Planlama alanına yönelik bölgesel ölçekli kamu projeleri ve yatırım kararları.
Çevre düzeni planı l) Her tür ve ölçekteki plan, program ve stratejiler. m) Göller, barajlar, akarsular, taşkın alanları, yeraltı ve yüzeysel su kaynakları ve benzeri hidrolojik, hidrojeolojik alanlar. n) Çevre sorunları ve etkilenen alanlar. Çevre Düzeni Planlarının hazırlanması sürecinde planlama alanı sınırları kapsamındaki tüm veriler 1/25.000 ölçekli harita hassasiyetinde hazırlanır (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği, madde 19/3). Planlama sürecinde coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama yöntemleri kullanılarak güncellenebilir ve sorgulanabilir sayısal veri tabanı oluşturulur (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği, madde 19/5).
Nazım imar planı mevcut ise çevre düzeni planının genel ilke, hedef ve kararlarına uygun olarak, arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, çeşitli kentsel ve kırsal yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarını, ulaşım sistemlerini göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere, varsa kadastral durumu işlenmiş olarak 1/5.000 ölçekte, büyükşehir belediyelerinde 1/5000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte, onaylı halihazır haritalar üzerine, plan notları ve ayrıntılı raporuyla bir bütün olarak hazırlanan plandır (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği, madde 4/i).
Nazım imar planı Nazım imar planında uygulamaya dönük kararlar belirlenmez, detay kararlar alınmaz (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 23/1). İhtiyaç duyulması halinde, sosyal ve teknik altyapı alanları ve kamuya ayrılan alan dengeleri gözetilmek suretiyle uygulama imar planlarının yapım etapları belirlenebilir (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 23/2).
Nazım imar planı Nazım imar planlarının hazırlanması sürecinde, planlama alanı sınırları kapsamında aşağıda genel başlıklar halinde belirtilen konularda ilgili kurum ve kuruluşlardan veriler elde edilir; bu veriler kapsamında analiz, etüt ve araştırmalar yapılır (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 23/6). a) İdari sınırlar. b) Jeolojik, jeomorfolojik, hidrolojik ve hidrojeolojik yapı. c) Yerleşme alanlarının karakteristik özellikleri ile mekânsal gelişme eğilimleri ve potansiyelleri. ç) Yenileme, sağlıklaştırma, dönüşüm bölgelemeleri. d) İklim özellikleri. e) Bitki örtüsü.
Nazım imar planı f) Toprak niteliği ve tarımsal arazi kullanımı. g) Ekolojik yapı (ekosistem tipleri, flora ve fauna varlığı). ğ) Koruma statüsü verilmiş alanlar, hassas alanlar (sit alanları, uluslararası sözleşmelerle korunan alanlar, sulak alanlar, özel çevre koruma bölgeleri, milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı, tabiatı koruma alanı, yaban hayatı geliştirme alanı, yaban hayatı koruma alanı, tür koruma alanı, içme suyu havzaları koruma alanları ve diğerleri). h) Orman alanları, mera, yaylak, kışlak alanları. ı) Kültür ve turizm gelişim ve koruma bölgeleri, turizm merkezleri. i) Organize sanayi bölgeleri, kapasite ve doluluk oranları. j) Genel peyzaj öğeleri, makroform analizi.
Nazım imar planı k) Demografik yapı ve nüfusun demografik özellikleri (yaş, cinsiyet, çalışma, eğitim, medeni hal). l) Sosyal yapı. m) Ekonomik yapı. n) Ana ulaşım sistemi (Karayolu, demiryolu, denizyolu, havayolu, terminal, gar, liman ve havalimanı). o) Çevre sorunları. ö) Lojistik merkez alanları. p) Sektörel yapı (tarım, sanayi, hizmet, ulaşım, enerji, maden, konut vb.). r) Katı atık depolama, geri kazanım ve bertaraf tesisleri.
Nazım imar planı s) İçme suyu ve atık su arıtma tesisleri. ş) Atık su deşarj yerleri. t) Tarımsal sulama alanları. u) Ruhsatlı maden sahaları. ü) Askeri alanlar, askeri yasak bölgeler ve güvenlik bölgeleri, mania planları. v) Doğal afet tehlikeleri ve kentsel riskler, varsa risk yönetimi ve sakınım planları. y) Mevcut arazi kullanımı, yapılaşma durumu, mülkiyet yapısı. z) Çevre düzeni planı kararları ve yürürlükteki imar planları.
-Nazım imar planı örneği
-Nazım imar planı örneği
Uygulama imar planı nazım imar planı ilke ve esaslarına uygun olarak yörenin koşulları ve planlama alanının genel özellikleri, yapının kullanım amacı ve ihtiyacı, erişilebilirlik, sürdürülebilirlik ve çevreye etkisi dikkate alınarak; yapılaşmaya ilişkin yapı adaları, kullanımları, yapı nizamı, bina yüksekliği, taban alanı katsayısı, kat alanı kat sayısı veya emsal, yapı yaklaşma mesafesi, ön cephe hattı, ifraz hattı, kademe hattı, ada ayrım çizgisi, taşıt, yaya ve bisiklet yolları, ulaşım ilişkileri, parkları, meydanları, kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarını, gerektiğinde; parsel büyüklükleri, parsel cephesi ve derinliği, arka cephe hattı, yol kotu ve bu kotun altındaki kat adedi, bağımsız bölüm sayısı gibi yapılaşma ve uygulamaya ilişkin kararları,
Uygulama imar planı uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren ve varsa kadastral durumu işlenmiş olarak 1/1.000 ölçekte onaylı halihazır haritalar üzerinde, plan notları ve ayrıntılı raporuyla bir bütün olarak hazırlanan plandır (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği, madde 4/k).
Uygulama imar planı Tamamı bir aşamada yapılabileceği gibi sosyal ve teknik altyapı alanı dengeleri gözetilerek etaplar halinde de yapılabilir (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 24/1). Nazım imar planları üzerinde gösterilen sosyal ve teknik altyapı alanlarının konum ile büyüklükleri, toplam standartların altına düşülmemek, nazım imar planının ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü ve genel işleyişini bozmamak ve hizmet etki alanı içinde kalmak şartı ile ilgili kurum ve kuruluşların görüşü dikkate alınarak uygulama imar planlarında değiştirilebilir (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 24/2). Uygulama imar planlarında, bölgenin ihtiyacına yönelik çocuk bahçesi, yeşil alan, otopark, cep otoparkı, yol boyu otopark, durak cebi, aile sağlık merkezi, mescit, karakol, muhtarlık, trafo gibi sosyal ve teknik altyapı alanlarını artırıcı küçük alan gerektiren fonksiyonlar ayrılabilir ve bu fonksiyonların konulması nazım imar planına aykırılık teşkil etmez (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 24/3).
Uygulama imar planı Uygulama imar planlarında yapılaşma koşullarına ilişkin olarak; ayrık, bitişik, blok yapı nizamı ile Taban Alanı Kat Sayısı (TAKS), Kat Alanları Kat Sayısı (KAKS), emsal, bina yüksekliği, yapı yaklaşma mesafeleri belirlenir (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 24/4). Araç trafiğine ayrılmış şerit sayısını azaltmamak ve ilgili TSE standartlarına uymak kaydıyla; taşıt yollarının yaya, engelli ve bisiklet kullanımına ayrılmış kısımlarının genişlikleri, nazım imar planında değişikliğe gerek olmaksızın uygulama imar planında artırılabilir (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 24/5). Nazım imar planlarında karma kullanım olarak belirlenen fonksiyonların, uygulama imar planlarında ayrıştırılması esastır (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 24/9).
Uygulama imar planı Uygulama imar planlarının hazırlanması sürecinde, aşağıda genel başlıklar halinde belirtilen konularda ilgili kurum ve kuruluşlardan veriler elde edilir; bu veriler kapsamında aşağıdaki analiz ve araştırmalar yapılır(mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 24/10): a) Nazım imar planı kararlarının analizi. b) Planlama alanının sınırları. c) Mevcut yapı yoğunluğu ve doku analizi. ç) Yapı adalarının ve yapıların konumu ve özellikleri. d) Yapılaşma ve yaklaşma mesafeleri. e) Mevcut nüfus yoğunluğu ve dağılımı.
Uygulama imar planı f) Sosyal altyapı tesisleri. g) Teknik altyapı tesisleri. ğ) Mülkiyet yapısı ve kamu mülkiyetindeki alanlar. h) Tescilli eser, anıt vb. tarihi ve kültürel varlıklar. ı) Hizmetlere erişilebilirlik. i) Afet tehlikelerinin dikkate alındığı yerleşime uygunluk durumunu belirlemeye yönelik jeolojik etütler. j) Topografya, eğim vb. eşikler. k) Göl, baraj, akarsu, taşkın alanı, yeraltı ve yüzeysel su kaynakları vb. hidrolojik, hidrojelojik yapı. l) Ulaşım sistemi ve kademelenmesi, durak-istasyon noktaları.
Uygulama imar planı m) Trafik düzeni ve güvenliği, yollar ve kavşaklar ile ilgili ilkeler, yapı ve tesislerden karayoluna geçiş yolu bağlantısı yapılabilecek kesimler. n) Yaya bölgeleri, yaya ve bisiklet yolları. o) Otopark kapasitesi ve dağılımı. ö) Açık ve kapalı alan kullanımları ve ilişkileri. p) Toplanma alanları. r) Hizmet alanlarının yer seçimi ve büyüklüğü. s) Kentsel tasarım projesi yapılacak alanlar ve ilkeleri. ş) Ulaşım güzergahları.
Uygulama imar planı t) Havalimanı, liman ve iskeleler. u) Gar ve istasyon alanları. ü) Lojistik alanlar.
-Uygulama imar planı örneği
-Uygulama imar planı alan kullanımı gösterimleri
ALANLARI EK-2 TABLO NÜFUS GRUPLARI ALTYAPI FARKLI NÜFUS GRUPLARINDA ASGARİ SOSYAL VE TEKNİK ALTYAPI ALANLARINA İLİŞKİN STANDARTLAR VE ASGARİ ALAN BÜYÜKLÜKLERİ TABLOSU 0-75.000 75.001-150.000 150.001-500.000 501.000 + m²/kişi Asgari Birim Alan (m²) m²/kişi Asgari Birim Alan (m²) m²/kişi Asgari Birim Alan (m²) m²/kişi Asgari Birim Alan (m²) Anaokulu 0,50 1.500-3.000 0,50 1.500-3.000 0,60 1.500-3.000 0,60 2.000-4.000 İlkokul 2,00 5.000-8.000 2,00 5.000-8.000 2,00 5.000-8.000 2,00 5.000-8.000 Ortaokul 2,00 6.000-10.000 2,00 6.000-10.000 2,00 6.000-10.000 2,00 6.000-10.000 Gündüzlü Lise 6.000-10.000 6.000-10.000 6.000-10.000 6.000-10.000 EĞİTİM TESİSLERİ ALANI Yatılı Lise 10.000-15.000 10.000-15.000 10.000-15.000 10.000-15.000 Endüstri Meslek Lisesi, Çok Programlı Lise Özel Eğitim, Rehabilitasyon ve Rehberlik Merkezleri Halk Eğitim Merkezi Olgunlaşma Enstitüsü 2,00 10.000-25.000 2,00 10.000-25.000 2.00 10.000-25.000 2.00 10.000-25.000 2.000-4.000 2.000-4.000 2.000-4.000 2.000-4.000 3.000-5.000 3.000-5.000 3.000-5.000 3.000-5.000 AÇIK VE YEŞİL ALANLAR İLÇE SINIRLARI DAHİLİNDE YAPILAN PLANLAMALARDA İL SINIRLARI BÜTÜNÜNDE YAPILAN PLANLAMALARDA Çocuk Bahçesi Park Meydan Semt Spor Alanı Botanik Parkı Mesire Yeri Rekreasyon Hayvanat Bahçesi Kent Ormanı Ağaçlandırılacak Alan Fuar, Panayır ve Festival Alanı Hipodrom 10,00 10,00 10,00 10,00 5,00 5,00 5,00 5,00
SAĞLIK TESİSLERİ ALANI Aile Sağlık Merkezi 1,50 750-2.000 1,50 750-2.000 1,50 750-2.000 1,60 750-2.000 Basamak Sağlık Tesisleri 3.000 3.000 3.000 3.000 Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi Doğum ve Çocuk Bakım Evleri Devlet Hastaneleri İhtisas/Eğitim ve Araştırma Hastaneleri Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastaneleri Sağlık Kampüsleri Ünit başına (110) m² Yatak başına (130) m² Yatak başına (220) m² Ünit başına (110) m² Yatak başına (130) m² Yatak başına (220) m² Ünit başına (110) m² Yatak başına (130) m² Yatak başına (220) m² Ünit başına (110) m² Yatak başına (130) m² Yatak başına (220) m² SOSYAL ve KÜLTÜREL TESİSLER ALANI 0,75 1,00 1,25 1,50 İBADET YERİ Küçük ibadet yeri 1.000 1.000 1.000 1.000 Orta ibadet yeri 0,50 2.500 0,50 2.500 0,75 2.500 0,75 2.500 Büyük ibadet yeri ve külliyesi 10.000 10.000 15.000 15.000 TEKNİK ALTYAPI (Yol ve Otopark hariç) 1,00 1,25 1,50 2,00
AÇIKLAMALAR: 1. Standartlara ilişkin alan hesabında; öncelikle varsa üst kademe mekansal planlarda belirlenen ilçe projeksiyon nüfusunun yer aldığı veya kent bütününe yönelik nazım imar planında belirlenen ilçe projeksiyon nüfusunun bulunduğu nüfus grubundaki standartlara uyulur. 2. Büyükşehir belediye sınırları içerisinde yerleşme bütünlüğü gösteren, komşu ilçe belediyeleri ile bütünleşen ilçe belediyelerinde altyapı alanları bir bütün olarak hesaplanabilir. 3. Lise, Anadolu Lisesi, Ticaret Lisesi, Kız Meslek Lisesi, İmam Hatip Lisesi gündüzlü liseler kapsamındadır 4. Fen Lisesi, Anadolu Öğretmen Lisesi, Sosyal Bilimler Lisesi, Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Güzel Sanatlar Lisesi ve Spor Lisesi yatılı liseler kapsamındadır. 5. İş Uygulama Okulu, Mesleki Eğitim ve Rehberlik ve Araştırma Merkezleri özel eğitim, rehabilitasyon ve rehberlik merkezleri kapsamındadır. 6. Aile Sağlık Merkezi 1. Basamak Sağlık Tesisi olarak değerlendirilecektir. 7. Toplum Sağlığı Merkezi, Acil Sağlık Merkezi,112 Acil Sağlık Merkezi ve İstasyonları Basamak Sağlık Tesisleri içinde yer alır. 8. İmar planlarında ayrılmış bulunan ve kamu niteliği taşıyan Kreş + Anaokulu, İlköğretim, Ortaöğretim, Sağlık Tesisi, Kültürel Tesis, Sosyal Tesis Alanları; imar planı değişikliği yapılmak suretiyle bu kullanımların başına "ÖZEL" ibaresi getirilmek, kamu ve özel altyapı oranları ilgili yatırımcı Bakanlık veya kamu kuruluşunca belirlenmek kaydıyla, bu tabloda belirtilen kişi başına asgari standart değerinin içinde yer alır. 9. İlçe sınırları dahilinde; komşuluk, mahalle, semt ölçeğinde veya kent bütünü ile yerleşme alanlarında açık ve yeşil alan standartları; çocuk bahçesi, oyun alanı, park, meydan, semt spor alanı, botanik parkı, mesire yeri ve rekreasyon için 10 m²/kişi olarak uygulanacak olup, bu standardın uygulanmasında kamuya ait; düzenleme ortaklık payına tabi çocuk bahçesi, oyun alanı, park, meydan ve semt spor alanları oranı toplamı %75'in altına düşürülemez. 10. İl bütününde olmak üzere; açık ve yeşil alanlar standardına hayvanat bahçesi, kent ormanı, ağaçlandırılacak alan, fuar-panayır-festival alanı ve hipodrom alanı için 5 m²/kişi ilave edilmek suretiyle açık ve yeşil alanlar standardı toplam 15 m²/kişi olarak hesap edilerek uygulanır. İmar planı değişikliklerinde bu kullanımların kaldırılması halinde eşdeğerlik aranmaz, ancak bu kullanımlar, aynı açık ve yeşil alanlar donatı grubu içindeki diğer kullanımlara dönüştürülebilir. 11. 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun uyarınca yapılacak planlarda, plan kararı ile tayin edilen standartlar ve gösterimler, planda veya ilgili yönetmeliğinde tayin edilmemiş ise gerekli görülmesi halinde bu standartlar uygulanır. 12. Teknik altyapı alanlarının büyüklükleri ilgili idarelerce belirlenecektir. 13. Sosyal ve teknik altyapı alanları; ilgili Bakanlıkların yönetmelik, yönerge, genelge, tebliğ gibi düzenlemelerinde belirlenen asgari alan büyüklükleri dikkate alınmak kaydı ile bu Yönetmelikteki standartlarda belirlenen asgari alan büyüklüklerine tabi olmaksızın imar planlarında belirlenebilir.
-Uygulama imar planı plan notu örneği
-Uygulama imar planı plan notu örneği
-Uygulama imar planı plan notu örneği
-Uygulama imar planı plan notu örneği
Revizyon imar planı İmar planlarının gereksinimlere yanıt vermediği veya uygulamasının olanaklı olmadığı durumlar ile üst kademe plan kararlarına uygunluğunun sağlanması amacıyla planın tamamının veya plan ana kararlarını etkileyecek bir kısmının yenilenmesi için Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğinde belirtilen ilke, esas ve standartlara uygun olarak imar planlarında revizyon yapılır. İmar planı değişikliğinde Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği, madde 26 daki ilkelere uyulur: 1. İmar planı değişikliği; plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, sosyal ve teknik altyapı dengesini bozmayacak nitelikte, kamu yararı amaçlı, teknik ve nesnel gerekçelere dayanılarak yapılır.
Revizyon imar planı 2. İmar planlarında sosyal ve teknik altyapı hizmetlerinin iyileştirilmesi esastır. Yürürlükteki imar planlarında öngörülen sosyal ve teknik altyapı standartlarını düşüren plan değişikliği yapılamaz. 3. İmar planlarında bulunan sosyal ve teknik altyapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk olmadıkça yapılmaz. Zorunlu hallerde böyle bir değişiklik yapılabilmesi için: a) İmar planındaki durumu değişecek olan sosyal ve teknik altyapı alanındaki tesisi gerçekleştirecek ilgili yatırımcı Bakanlık veya kuruluşların görüşü alınır. b) İmar planında yer alan yol hariç sosyal ve teknik altyapı alanlarının ve kamuya ait sosyal ve kültürel tesis alanlarının kaldırılabilmesi veya küçültülmesi ancak bu tesislerin hitap ettiği hizmet etki alanı içinde eşdeğer yeni bir alanın ayrılması suretiyle yapılabilir. Eşdeğer alanın ayrılmasında yüzölçümü ve konum özellikleri korunur. Bu alanların yerinin değiştirilmesinde, mevcut plandaki hizmet etki alanına göre aynı uygulama etabı veya bölge içinde kalması, yaya erişim mesafelerinin dikkate alınması ve yeni tespit edilen alanın tesisin yapılmasına müsait olması zorunludur.
Revizyon imar planı c. Düzenleme ortaklık payından elde edilen alanların yüzölçümleri toplamının altına düşülmemek kaydıyla, plan değişikliği ile kaldırılan yol alanlarının miktarları, düzenleme ortaklık payından oluşturulan park, çocuk bahçesi, meydan gibi açık ve yeşil alanlarda kullanılabilir. Ancak yol hariç düzenleme ortaklık payına tabi bir kullanımın kamu ortaklık payına tabi bir kullanıma dönüştürülmek istenilmesi halinde, düzenleme ortaklık payına tabi alanın hizmet edeceği etki alanında eşdeğer bir alan ayrılır. 4. Kat adedi veya bina yüksekliğini artıran imar planı değişiklikleri, yörenin yerleşim özellikleri, dokusu ve kimliği dikkate alınmak suretiyle, şehrin veya alanın yakın çevresinin silüeti, yapıların güneşe göre cephesi ve yönlenmesi özelliklerini olumsuz yönde etkilememesi esas alınarak yapılır.
Revizyon imar planı 6. İmar planında gösterilen yolların genişletme, daraltma ve güzergahına ait imar planı değişikliklerinde: a. Devamlılığı olan bir yolun belli bir kesimde şerit sayısı azaltılamaz ve daraltılamaz. b. Yolların kaydırılmasında, mülkiyet ve yapılaşma durumu dikkate alınır. c. İmar planlarındaki gelişme alanlarında geçiş amaçlı 3,00 metreden dar yaya yolu, 10,00 metreden dar trafik yolu açılamaz; yerleşik alanlarda mülkiyet ve yapılaşma durumlarının elverdiği ölçüde yukarıdaki standartlara uyulur. Ancak parseller 7,00 metreden dar yollardan mahreç alamaz. ç. İmar planı değişikliği ile taşıt geri dönüş kurbu olmayan çıkmaz yol ihdas edilemez. d. İmar planlarında Karayolları Genel Müdürlüğünün sorumluluğunda olan karayollarında yapılacak her türlü değişiklikte bu Kuruluştan alınacak görüşe uyulur. e. Plan alanındaki trafik hacimleri ile yeni getirilen kullanımların trafik üretme ve trafik çekme hacimleri dikkate alınarak yol ve kaldırım genişlikleri belirlenir. 7. Yoğunluk artıran veya kentsel ulaşım sistemini etkileyen imar plan değişikliklerinde, kentsel teknik altyapıya yönelik etkilerin belirlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması amacıyla ayrıca kentsel teknik altyapı etki değerlendirmesi raporu, analizi hazırlanır veya hazırlatılır.
İlave (Ek) İmar Planı İmar planlarının gereksinimlere yanıt vermediği durumlarda, mevcut plana bitişik ve mevcut planın genel arazi kullanım kararları ile süreklilik, bütünlük ve uyum sağlayacak biçimde, Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğinde belirtilen ilke, esas ve standartlara uygun olarak yapılan imar planlarıdır (Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 25/2). Mevzii İmar Planı Mevcut planların yerleşmiş nüfusa yetersiz olması durumunda veya yeni yerleşme alanlarının acilen kullanmaya açılmasını temin için belediyeler veya valiliklerce yapılan planlardır (İmar Kanunu, madde 7/c).
İmar Planlarının Yapım ve Onay Süreci Planlar ile ilgili esaslar Çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı ile bu planlara ilişkin revizyon, ilave ve değişikliklerin idarelerin karar mercilerince onaylanarak yürürlüğe girer, uygulama imar planı kesinleşmeden imar uygulamasının yapılamaz (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 32/1). Çevre düzeni planlarının kesinleşmeyen kısımlarını kapsayan imar planlarının onaylanmaz (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 32/3). Planlar plan notları, plan raporları ve ekleriyle birlikte onaylanır (Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 32/5).
İmar Planlarının Yapım ve Onay Süreci (İmar Kanunu, madde 8/b) Mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır. Belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer. Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde ve ilgili idarelerin internet sayfalarında bir ay süreyle eş zamanlı olarak ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. Belediye başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazlar ve planları belediye meclisi on beş gün içinde inceleyerek kesin karara bağlar. Belediye ve mücavir alan dışında kalan yerlerde yapılacak planlar valilik veya ilgilisince yapılır veya yaptırılır. Valilikçe uygun görüldüğü takdirde onaylanarak yürürlüğe girer.
İmar Planlarının Yapım ve Onay Süreci (İmar Kanunu, madde 8/b) Onay tarihinden itibaren valilikçe tespit edilen ilan yerinde ve ilgili idarelerin internet sayfalarında bir ay süreyle eş zamanlı olarak ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. İtirazlar valiliğe yapılır, valilik itirazları ve planları on beş gün içerisinde inceleyerek kesin karara bağlar. Onaylanmış planlarda yapılacak değişiklikler de onay kurallarına tabidir. Kesinleşen imar planlarının bir kopyası, Bakanlığa gönderilir. İmar planları alenidir. Bu aleniyeti sağlamak ilgili idarelerin görevidir. Belediye Başkanlığı ve mülki amirlikler, imar planının tamamını veya bir kısmını kopyalar veya kitapçıklar haline getirip çoğaltarak tespit edilecek ücret karşılığında isteyenlere verir.
İmar Planlarının Yapım ve Onay Süreci (İmar Kanunu, madde 8/c) Tarım arazileri, Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda belirtilen izinler alınmadan tarımsal amaç dışında kullanılmak üzere planlanamaz.
İmar Planlarının Yapım ve Onay Süreci (İmar Kanunu, madde 8/d) Arazi kullanımı ve yapılaşmada sadece mekânsal strateji planları, çevre düzeni planları ve imar planları kararlarına uyulur. Mekânsal strateji planları, çevre düzeni planları ve 1/25.000 ölçekli nazım imar planlarında; organize sanayi bölgesi, endüstri bölgesi, sanayi sitesi ve teknoloji geliştirme bölgesine ilişkin kararların alınması ve bu kararlarda değişiklik yapılması Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının uygun görüşüne tabidir. Alt kademe planların, üst kademe planların kesinleştiği tarihten itibaren en geç bir yıl içinde ilgili idarece üst kademe planlara uygun hale getirilmesi zorunludur. Aksi halde, üst kademe planları onaylayan kurum ve kuruluşlar alt kademe planları en geç altı ay içinde uygun hale getirir ve resen onaylar. Bu süre içinde ruhsat işlemleri, yürürlükte olan uygulama imar planına göre gerçekleştirilir.
İmar Planlarının Yapım ve Onay Süreci (İmar Kanunu, madde 8/e) Kamu kurum ve kuruluşları veya plan müellifleri; ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından plana ilişkin görüşlerini alır. Kurum ve kuruluşlar, görüşlerini en geç otuz gün içerisinde bildirmek zorundadır. Görüş bildirilmesi için etüt ve analiz gibi uzun süreli çalışma yapılması gereken hallerde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının talebi üzerine otuz günü geçmemek üzere ilave süre verilir. Bu süre içerisinde görüş bildirilmediği takdirde plan hakkında olumsuz bir görüşün bulunmadığı kabul edilir.
İmar Planlarının Yapım ve Onay Süreci (İmar Kanunu, madde 8/g) Bakanlık; ilgili idareler, kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılan mekansal planlamaya, harita ve parselasyona, etüt ve projelendirmeye, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni düzenlemeye, enerji kimlik belgesi hazırlanmasına ilişkin iş ve işlemler ile yapı malzemelerini; denetlemeye, aykırılıklar hakkında işlem tesis etmeye, aykırılıkları gidererek mevzuata uygun hale getirmeye yönelik değişiklik yapmaya ve onaylamaya, yapı tatil tutanağı tanzim etmeye, mühürlemeye, yıkım kararı almaya ve yıkımı gerçekleştirmeye, ilgililer hakkında idari yaptırım kararı vermeye yetkilidir.
İmar planlarında Bakanlığın yetkisi (İmar Kanunu, madde 9) Bakanlık gerekli görülen hallerde, 1.Kamu yapıları ve enerji tesisleriyle ilgili alt yapı, üst yapı ve iletim hatlarına İlişkin imar planı ve değişikliklerinin, 2. - Umumi hayata müessir afetler dolayısıyla veya - Toplu konut uygulaması veya - Gecekondu Kanununun uygulanması amacıyla yapılması gereken planların ve plan değişikliklerinin,
İmar planlarında Bakanlığın yetkisi (İmar Kanunu, madde 9) 3. Birden fazla belediyeyi ilgilendiren metropoliten imar planlarının veya 4. İçerisinden veya civarından demiryolu veya karayolu geçen, hava meydanı bulunan veya havayolu veya denizyolu bağlantısı bulunan yerlerdeki imar ve yerleşme planlarının tamamını veya bir kısmını, ilgili belediyelere veya diğer idarelere bu yolda bilgi vererek ve gerektiğinde işbirliği sağlayarak yapmaya, yaptırmaya, değiştirmeye ve re'sen onaylamaya yetkilidir.
İmar planlarında Bakanlığın yetkisi (İmar Kanunu, madde 9) Belediye hudutları ve mücavir alanlar içerisinde bulunan ve özelleştirme programına alınmış kuruluşlara ait arsa ve arazilerin, ilgili kuruluşlardan gerekli görüş (belediye) alınarak çevre imar bütünlüğünü bozmayacak imar tadilatları ve mevzi imar planları ve buna uygun imar durumları Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca hazırlanarak Özelleştirme Yüksek Kurulunca onaylanmak suretiyle yürürlüğe girer ve İlgili Belediyeler bu arsa ve arazilerin imar fonksiyonlarını 5 yıl değiştiremezler. İlgili belediyeler görüşlerini on beş gün içinde bildirir.
İmar planlarında Bakanlığın yetkisi (İmar Kanunu, madde 9) Bir kamu hizmetinin görülmesi amacıyla resmi bina ve tesisler için imar planlarında yer ayrılması veya bu amaçla değişiklik yapılması gerektiği takdirde Bakanlık, valilik kanalı ile ilgili belediyeye talimat verebilir veya gerekirse imar planının resmi bina ve tesislerle ilgili kısmını re'sen yapar ve onaylar. Bakanlık birden fazla belediyeyi ilgilendiren imar planlarının hazırlanmasında, Kabul ve onaylanması safhasında ortaya çıkabilecek ihtilafları halleder, Gerektiğinde re'sen onaylar. Kesinleşen planlar, ilgili belediyelere ve valiliklere tebliğ edilir. Bu planların uygulanması mecburidir. Re'sen yapılan planlardaki değişiklikler de aynı usullere tabidir.