1 9.SINIF COĞRAFYA DERSİ KAVRAM HARİTALARI DOĞA Su, İklim, Yer şekli, Bitki, Toprak Karşılıklı İlişki İNSAN Nüfus, Yerleşme, Kültür, Ekonomi, Politika Coğrafi Bilinç (Yerel, Ulusal, Kültürel) Sahiplenecek Koruyacak Kullanacak Düzenleyecek Planlayacak Geleceğe aktaracak
2 COGRAFYA ın bir dalıdır. ın bir dalıdır. Doğal Sistemler Beşerî Sistemler in alt dalıdır. in alt dalıdır. in alt dalıdır. in alt dalıdır. Klimatoloji Jeomorfoloji Hidroğrafya Biocoğrafya inceler. inceler. inceler. İnceler. İklim ve iklim elemanlarını Yeryüzü şekillerini Su kütlelerini Bitki ve hayvan topluluklarını
3 DOĞAL ÇEVRE Hava Küre Su Küre Taş Küre Canlı Küre yi inceler yi inceler yi inceler yi inceler Klimatoloji Hidrografya Jeomorfoloji Biyocoğrafya DOĞAL SİSTEMLER
4 HARİTA BİLGİSİ ve BECERİSİ COĞRAFİ KONUM KAVRAM HARİTASI DÜNYA Avrupa nın çizilmiş halidir. yı ortadan ikiye böler un kuzeyinde kalır. de yer alır. Harita daki küçültme oranıdır. a paraleldir Ekvator un güneyinde kalır. Kuzey Yarım Küre larda yer bulmaya yarar Paralel Dairesi u dik olarak keser. Güney Yarım Küre Ölçek den oluşur. de yer alır. de yer alır. Paraleller Meridyenler den oluşur. Meridyen Yayı Griniç ten geçer. Doğusunda kalır Avustralya Amerika Batı Yarım Küre Batısında kalır. Başlangıç Meridyeni Doğu Yarım Küre de yer alır. Asya
5 Bilgisayar Donanımı Bilgisayar Yazılımı İşi bilen Yetişmiş Eleman CBS Kullanılacak Coğrafi veri Organizasyon
6 YER YUVARLAĞI (Şekli, hareketleri) ve EVREN KAVRAM HARİTASI EVREN nin SAMANYOLU in içinde yer alır GALAKSİSİ nde yer alır YILDIZLAR ın içindedir AY DÜNYAMIZ GEZEGENLER GÜNEŞ SİSTEMİ ın kendine özgü şeklidir Uzay da hareket eder GEOİT Kendi etrafında. Güneş etrafında Mevsimler oluşur Kutuplardan basıktır. Ekvatordan şişkincedir Gece-gündüz oluşur Yörüngede döner Fazladır. Azdır. YER ÇEKİMİ ELİPS Biçiminde
7 İKLİM ve HAVA DURUMU KAVRAM HARİTASI SICAKLIK NEMLİLİK ve YAĞIŞ BASINÇ ve RÜZGARLAR ATMOSFER İKLİM e göre daha kısa sürelidir. HAVA DURUMU nu inceler Kemosfer Troposfer Stratosfer Şemosfer İyonosfer Etki eder. METEOROLOJİ BİTKİ ÖRTÜSÜ AKARSU REJİMİ KONUT TİPLERİ NÜFUS DAĞILIŞI
8 İngiltere Kanada Gulf-Stream Labrador Mevsimlik Yerel Sürekli Sıcak Soğuk Bakı Yer şekilleri Bitki Örtüsü ( a etki eder) Kara ve Deniz Dağılışı Rüzgarlar ( a etki eder) Okyanus Akıntıları ( a etki eder) ( a etki eder) Güneş Işınlarının Geliş Açısı SICAKLIK Enlem Yıllık Hareket Günlük Hareket ( a etki eder) ( a etki eder) Yükselti Nemlilik
9 YOĞUNLUK KKK SICAKLIK YER ÇEKİMİ YÜKSELTİ BASINÇ (Ölçer) Barometre Anemometre (Ölçer) ALÇAK BASINÇ RÜZGÂR YÜKSEK BASINÇ SÜREKLİ RÜZGÂRLAR MEVSİMLİK RÜZGÂRLAR YEREL RÜZGÂRLAR ALİZELER B.RÜZG. KUT.RÜZG. YAZ MUSONU KIŞ MUSONU SOĞUK SICAK MELTEM TROPİKAL
10 NEMLİLİK ve YAĞIŞ HİGROMETRE PLÜVYOMETRE Ölçer NEM YAĞIŞ Ölçer KONVEKSİYONEL MUTLAK NEM BAĞIL NEM MAKSİMUM NEM OROGRAFİK İç Anadolu Bölgesi CEPHE YAĞIŞLARI Karadeniz Bölgesi Akdeniz Bölgesi İKLİM TİPLERİ SICAK İKLİMLER ILIMAN İKLİMLER SOĞUK İKLİMLER Ekvatoral Savan Muson Çöl Akdeniz Okyanus Karasal Step Kutup Tundra Kenya Gine Hindistan Libya İtalya İngiltere Sibirya Türkiye Grönland K.Asya
11 YER ŞEKİLLERİNİ OLUŞTURAN İÇ KUVVETLER KAVRAM HARİTASI YERYUVARLAĞI YER KABUĞU MANTO ÇEKİRDEK Sial Sima Alt Üst İç Dış JEOLOJİK DEVİRLER PREKAMBRİEN PALEOZOİK MEZOZOİK SENOZOİK ANTROPOZOİK ( Oluşmuştur) ( Oluşmuştur) ( Oluşmuştur) ( Oluşmuştur) Buzul Çağı Buzul Sonrası Dön. Eski ve İlkel Taşkömürü Tortullaşma Alp Kıvrımları Şiddetli Soğuma Buzulların Erimesi Canlılar ( ndandır) İnsanın zuhuru I. ZAMAN II. ZAMAN İLKEL ZAMAN Kuzey Anadolu Dağları Toroslar IV. ZAMAN Petrol, Linyit, Tuz, Bor Yatakları III. ZAMAN
12 Kubbemsi Çanak Haymana Obruk Transgresyon Regresyon Taşeli ANTİKLİNAL Kıvrılma SENKLİNAL Sonucu oluşur Yükselir Jeoantiklinal Kırılma Alçalır Jeosenklinal Denizlerimiz Kıyı Ege Dağları Kıyı Ege Ovaları Ergene, Çukurova (Yunt, Aydın vb.) ( Gediz, Menderes vb.) Derinlik HORST OROJENEZ (Dağ Oluşumu) Yüzeysel GRABEN İÇ KUVVETLER EPİROJENEZ (Kıta Oluşumu) VOLKANİZMA DEPREMLER ( i inceleyen bilim) Sismoloji ( i ölçer) Sismograf (En Yüksek) Ağrı Dağı Volkanik Dağ Lav En yıkıcı Tektonik Volkanik Çöküntü Hiposantr-Episantr Erciyes Krater Tüf Fay Hatları Righter Tsunami Hasan Kaldera Lapilli K.Anadolu (Liman Dalgası) Mercalli-Sieberg Karadağ Krater Gölü Volkan Bombası Marmara Depremi Karacadağ Memrut Maar
13 YER ŞEKİLLERİNİ OLUŞTURAN DIŞ KUVVETLER KAVRAM HARİTASI DIŞ KUVVETLERİN OLUŞTURDUĞU AŞINIM ŞEKİLLERİ Yamaçların Doğal Dengesinin Bozulması ( a neden olur) Doğal Afetler(Deprem,Sel,Fırtına) ( a neden olur) HEYELAN ( a neden olur) ( a neden olur) ( a neden olur) ( a neden olur) Kuvvetli Eğim Yağış Taş ve Toprakların Tabakaların uzanış Yapısal Özellikleri Doğrultusu Eğime Dik Nöbetleşe Sürüm Ekim Taraçalama Bitki Örtüsünü ( nu önler) ( nu önler) Korumak ( nu önler) ( nu önler) Çevre Bilinci ( nu önler) TOPRAK EROZYONU ( u ile savaşır) TEMA ( a neden olur) ( a neden olur) ( a neden olur) ( a neden olur) Eğim Bitki Örtüsünden Yanlış Arazi Aşındırıcı Güçlerin Yoksunluk Kullanımı Etkisi Tarla Açma Aşırı Otlatma Eğime paralel Sürüm Nadas Su, Rüzgar
14 AKARSULARIN OLUŞTURDUĞU YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ AKARSULAR Aşındırma Taşıma Biriktirme AKARSU AŞINDIRMASI İLE OLUŞAN YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ KIRGIBAYIR PERİ BACASI PENEPLEN Çağlayan Şelale Dev Kazanı AKARSU AŞINDIRMASI VADİ MENDERES PLATO Çentik V. Geniş Tabanlı V. Kanyon V. Boğaz V. Yatık Yamaçlı V. AKARSU AŞINDIRMASI İLE OLUŞAN YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ DAĞ İÇİ OVASI DAĞ ETEĞİ OVASI BİRİKİNTİ KONİSİ AKARSU BİRİKTİRMESİ TABAN SEV. OVASI TARAÇA (SEKİ) DELTA OVASI
15 YERALTI SULARI ve KAYNAKLAR Vadi Kaynakları Tabaka Kaynakları Yamaç Kaynağı KAYNAKLAR Gayzer Kaynaklar Artezyen Kaynaklar Karstik Kaynaklar Fay Kaynakları YERALTI SULARININ AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ KÖR VADİ POLYE UVALA DOLİN LAPYA AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ DÜDEN OBRUK MAĞARA KARSTİK KÖPRÜ SARKIT,DİKİT,SÜTUNLAR BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ TRAVERTENLER
16 GÖLLER ve ÇEŞİTLERİ SET GÖLLERİ ÇANAK GÖLLERİ Alüvyal Eymir, Moğan Tektonik Tuz,İznik Heyelan Sera, Tortum Volkanik Nemrut Lav Erçek Karstik Kestel Volkanik Van Gölü Buzul Kaçkar Moren İskandinavya Kıyı B. ve K. Çekmece Baraj Atatürk, Keban (Suni) BUZULLAR, BUZUL AŞINDIRMA ve BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ Takke Buzulu Vadi Buzulu BUZUL ÇEŞİTLERİ Sirk Buzulu Örtü Buzulu
17 BUZUL AŞINDIRMASI Sirkler Buzul Vadileri Cilalı Yüzeyler Hörgüç Kayalar BUZUL BİRİKTİRMESİ Moren Setleri Sander Düzlükleri Drumlin RÜZGÂRLAR, RÜZGÂR AŞINDIRMA ve BİRİKTİRME ŞEKİLLERİ ÇÖL ÇAKILLARI KOVUKLAR(Tafoni) ÇÖL KALDIRIMI RÜZGAR AŞINDIRMASI YARDANGLAR MANTAR KAYA ŞAHİT KAYALAR RÜZGÂR BİRİKTİRMESİ LÖSLER KUM YIĞINLARI BARKANLAR
18 DALGALAR (aşındırır) Abrazyon (aşınım şeklidir) Falaez (aşınım şeklidir) Kumsallar (birikim şeklidir) Birikim Düzlüğü (birikim şeklidir) Aşınım Düzlüğü Yoğunluk Farkı Akdeniz Karadeniz Seviye Farkı AKINTILAR ( a neden olur) Gel-git (med-cezir) Almanya Hollanda (Haliç) Dalgalar Kıyılarda DALGA ve AKINTILARIN OLUŞTURDUĞU BAŞLICA YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ KIYI ŞEKİLLERİ KIYI OKLARI LAGÜN TOMBOLO ( na örnektir) ( ne örnektir) ( ne örnektir) Ölüdeniz(Fethiye) K.ve B.Çekmece, Durusu Kapıdağ Yarımadası
19 Tropikal Kıyılar Doğu Avustralya SAÇAK RESİFLİ ATOLLER Karadeniz, Akdeniz SKYER TİPİ İsveç, Norveç G. Şili Finlandiya KIYI TİPLERİ BOYUNA KIYILAR Ege ENİNE KIYILAR FİYORT TİPİ KIYILAR İskandinavya LİMANLI KIYILAR SETLİ KIYILAR RİA TİPİ KIYILAR İstanbul Boğazı Çanakkale Boğazı Haliç DALMAÇYA TİPİ Odessa, Dinyeper Muğla-Dalyan Adriyatik Denizi BEŞERİ SİSTEMLER KAVRAM HARİTASI BEŞERİ SİSTEMLER YERLEŞME COĞRAFYASI NÜFUS COĞRAFYASI TARIM COĞRAFYASI SANAYİ COĞRAFYASI ULAŞIM COĞRAFYASI Tarım Tarihi C. Siyasi C Enerji Ticaret BEŞERİ SİSTEMLER Turizm Sanayi Ulaşım Nüfus Yerleşme
20 MEKÂNSAL SENTEZ: TÜRKİYE TÜRKİYE NİN YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ KAVRAM HARİTASI YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ DAĞLAR PLATOLAR OVALAR Orojenik Volkanik ( e örnektir) Kıyı Ovaları İç Ovalar ( e örnektir) ( e örnektir) İç Anadolu Bölgesi ndedir ( na örnektir) ( na örnektir) En yüksek dağımızdır Bozok Haymana Cihanbeyli Obruk Çukurova Konya K. Anadolu Dağları (Kıvrım D.) Ağrı (5137m.) Bafra Eskişehir Süphan Doğu Anadolu Bölgesi ndedir Çarşamba Iğdır Nemrut Bolu D. Giresun D. Tendürek Delta Çöküntü Erciyes Kars Ardahan Erzurum Hasan Toroslar (Kıvrım D.) Melendiz Karadağ G.Doğu Anadolu Bölgesi ndedir Karacadağ Batı Orta G.Doğu G.Antep Şanlıurfa Sönmüş Volkanlardır. Bey D. Aladağlar Akdeniz Bölgesi ndedir Taşeli Batı Anadolu Dağları (Kırıklı Yapı) Marmara Bölgesi ndedir Çatalca-Kocaeli Ergene Horst (Dağ) Graben (Ova) Ege (İç Batı Anadolu) Bölgesi ndedir Yunt D. Gediz Yazılıkaya
21 TÜRKİYE İKLİMİ AKDENİZ İKLİMİ KARADENİZ İKLİMİ KARASAL İKLİM Ilıman Ilıman Soğuk ve Sert Akdeniz B. Yazı yağışlı Kışı Yağışlı Ege B. Her mevsim Yağışlı Kışı Kurak Yazları Kurak G.D.Anadolu, G.Marmara Cephe Yağışları Tipik olarak görülür Tipik olarak Görülür Don olayı nadirdir. Karadeniz Kıyılarında K. Doğu Anadolu Bitki Örtüsüdür Orografik Yağışlar Don olayı çoktur Maki Bitki Örtüsüdür Bitki Örtüsüdür Ormanlar Bozkır
22 TÜRKİYE DE ETKİLİ OLAN BASINÇ VE RÜZGÂRLAR KAVRAM HARİTASI BASINÇ MERKEZLERİ ALÇAK BASINÇ YÜKSEK BASINÇ Basra Sibirya İzlanda Karadeniz in Doğusu Asor Karadeniz in Batısı Akdeniz in Doğusu Afrika nın Kuzeyi Sibirya ile kışın (Etkiler) (Etkiler) birleşirse (Etkiler) Sert soğuklar Yazın Kışın Neden Olur Ayaz Kışın Az Yağış Neden Olur Neden Olur Kış ılıklığına Kışların soğuk geçmesine KARAYEL YILDIZ POYRAZ GÜN BATISI RÜZGÂRLAR POYRAZ LODOS KIBLE KEŞİŞLEME
23 TÜRKİYE DE ETKİLİ OLAN NEMLİLİK ve YAĞIŞ KAVRAM HARİTASI D. Karadeniz Kıyıları Karadeniz Bölgesi Karadeniz Akdeniz (Rize 2400mm) (En fazladır) (En fazladır) İç Anadolu Orografik Yağışlar Fazladır (En azdır) (Azdır) NEMLİLİK ve YAĞIŞ Konya Develi Tuz Gölü İç ve G.Doğu Anadolu Cephesel Kökenlidir İlkbaharda görülür Yaz yağışı alır Akdeniz(Kışın) Konveksiyonel Yağış İç Anadolu Karadeniz Doğu Anadolu (En fazladır) Don Olayı KÜRESEL ORTAM: BÖLGELER ve ÜLKELER
24 İKLİM YER ŞEKİLLERİ BİTKİ YER ALTI KAYNAKLARI DOĞAL SU BÖLGE NÜFUS- YERLEŞME İŞLEVSEL KÜLTÜREL İDARİ- POLİTİK EKONOMİK Bölge kavram haritası
25 TOPRAK NÜKLEER HAVA SU GÜRÜLTÜ KATI ATIK KİRLİLİK ELEKTROMANYETİK ANIZ YANGINLARI EROZYON ÇARPIK KENTLEŞME ASİT YAĞMURLARI KÜRESEL ISINMA OZON SEYRELMESİ SORUN BOYUTU ORMAN TAHRİBİ ÇEVRE KULLANMA PLANLAMA BOYUTU KORUMA YÖNETİM EĞİTİM Çevre kavram haritası
26
27 İKLİM HAYVAN SU EKOSİSTEM İNSAN BİTKİ TOPRAK Ekosistem kavram haritası
28 TOPRAK KİRLİLİĞİ NÜKLEER KİRLİLİK DENİZ ve KIYI KİRLİLİĞİ HAVA KİRLİLİĞİ KATI ATIK KİRLİLİĞİ GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ ÇEVRE SORUNLARI SU KİRLİLİĞİ KÜRESEL ISINMA EROZYON ORMAN TAHRİBİ ASİT YAĞMURLARI OZON TABAKASININ İNCELMESİ Çevre sorunları kavram haritası
29