Değerli Sendika Başkanlarım, Değerli Hocalarım, Saygıdeğer Konuklar, Değerli MESS Üyeleri, Değerli Basın Mensupları, Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası nın Olağan 42. Genel Kurulu na hoş geldiniz. Şahsım ve Yönetim Kurulum adına hepinizi saygıyla selamlar, Genel Kurulumuzu teşrifiniz nedeniyle şükranlarımı sunarım. Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası MESS, ülkemizde işveren sendikacılığının oluşmasına ve gelişmesine öncülük etmiş; henüz toplumumuzda sanayi, sendika, işveren kavramlarının tam olarak bilinmediği bir dönemde; 1959 yılında kurulmuştur. Kurulduğu yıldan bu yana geçen 53 hizmet yılında vizyonunu daha da zenginleştiren MESS, bugün, ülkemiz metal sektöründe faaliyet gösteren ve 155 bini aşkın çalışanı istihdam ederek Türkiye ekonomisine yön veren sanayi kuruluşlarını temsil etmenin haklı gururunu yaşamaktadır. MESS; belirlediği hedefleri daima kararlılıkla izleyerek; bu hedefleri hem kendi üyelerine, hem işçi sendikalarına, hem de kamuoyuna ve siyasi iktidara açıklamak ve hayata geçirmek için sebatla çaba göstermiştir. Temel ilke ve amaçlarına bağlılığını yitirmeden zihniyet ve yaklaşımda değişimi gerçekleştirmiş ve sürekli öğrenen ve toplumun öğrenmesine katkıda bulunan bir kuruluş olmuştur. Bugüne kadar tüm sosyal taraflarla ve toplumun diğer kesimleriyle kurduğu sürekli etkileşim ve diyalog aracılığıyla gelişen ve geliştiren bir kuruluş olmuştur. MESS olarak başarının; öğrenme ve yönetim süreçlerinin özenli ve istikrarlı gelişiminden kaynaklandığına inanıyoruz. 1
Değerli Konuklar, 2010, 2011 ve 2012 yılları dünyada ekonomik ve siyasi anlamda istikrara duyulan ihtiyacın giderek arttığı, bu konularda diğer ülkelere göre daha şanslı olan ülkemizde ise çalışma hayatı ve endüstri ilişkileri alanında önemli gelişmelerin yaşandığı bir dönem oldu. Türkiye ekonomisi, 2010 ve 2011 yıllarında önemli bir büyüme ivmesi yakalayarak, dünya ekonomileri içinde hatırı sayılır bir başarıya ulaşmıştı. Ancak, başta AB ülkeleri olmak üzere dış piyasalardaki talep daralması ve yurtiçinde cari açığa karşı alınan tedbirler, ekonomik performans ibresini, 2012 yılında tersine çevirdi. Ve 2012 yılında Türkiye ekonomisi, yüzde 2,2 büyüyebildi. Bu nedenle 2013 yılında rekabet gücümüzü artırmaya yönelik atacağımız adımlar büyük önem taşıyor. Bu adımlar, Türkiye nin yeni oluşacak küresel güç dengesindeki pozisyonunu belirleyecek. Değerli Misafirler, Biz ekonominin öncelikli gündem maddesi haline gelmesini istiyoruz. Sanayiciler olarak yatırım kararlarını alan bizleriz. Büyüme ve istihdam yaratan ekonomik faaliyetler sanayicilerin alacağı risk ve kararlar ile bağlantılıdır. Sanayici gerçek anlamda risk alan insandır, sanayinin temelinde güven ortamı vardır. Tek isteğimiz işbirliği, güven ve istikrar ortamının varlığıdır. Ancak 2010-2012 döneminde temel makroekonomik problemin, güven ortamının yokluğu olduğu görülmektedir. Geride kalan 3 yılda alınan kararlar ve uygulanan ekonomi politikalarına rağmen gerekli güven ortamı henüz teşkil edilememiştir. Özellikle AB ülkelerinde sürmekte olan borç krizi, ticaret ve finansman kanalları ile küresel ekonomik hayatı sekteye uğratma riskini halen barındırmaktadır. 2
Değerli Konuklar, Türkiye ekonomisine, gelişimine ve rekabetine değerli katkılar sağlayan üyelerini temsil eden MESS, bu dönemi de çalışma hayatı ve endüstri ilişkilerinde, çözüm üreten, verimli, yenilikçi ve uzlaşmacı yaklaşımı ile geçirdi. Bu üç yıllık dönem MESS in, yeni işbirlikleri, proje çalışmaları, etkinlikleri ve yayınları ile bir kez daha yaşayan, öğrenen, paylaşan, değişimi yakalayan öncü bir kuruluş olduğunu ortaya koyduğu dönem oldu. Geçen üç yıl için, bizlere gösterdikleri itimat nedeniyle değerli üyelerimize teşekkür ederim. Gerçekten çok başarılı bir üç yıl geçirdik. Genel Kurulumuz tarafından bizlere verilen tüm görevler; endüstri ilişkileri, çalışma yaşamı, sosyal ve ekonomik alanlardaki işler, eksiksiz yerine getirildi. Bu dönemde başta çalışma yaşamını ve endüstri ilişkilerini doğrudan etkileyen İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu olmak üzere, 2012 yılında yürürlüğe giren Türk Ticaret Kanunu ile Türk Borçlar Kanunu nun yasalaşma sürecine çok ciddi katkılarda bulunduk. Söz konusu Kanunlar ve bu Kanunların uygulanmasına ilişkin usul ve esaslara ilişkin yayımlanan yönetmelik ve tebliğler nedeniyle yaptığımız çalışmalar, endüstri ilişkilerinin gelişmesine katkı sağlayacak çalışmalardır. Benim MESS e istinat ederek TİSK Başkanı olmam ve bu beraberliğin Türk sanayi aleminin uzun vadeli gelişmesine uygun imkanlar yaratmaya vesile olmasından gurur duyuyorum. Değerli Konuklar, MESS Yönetim Kurulu bu ana işlerini, Grup Toplu İş Sözleşmesi başta olmak üzere yerine getirirken; MESS Eğitim Vakfı kanalıyla 3
sanayinin tüm eğitim ihtiyaçlarına cevap vermiş ve bu bağlamda Alman sanayinin en büyük eğitim müessesesi olan REFA ile uzun senelere varan işbirliğini 2012 yılında yenileyerek, yeni bir işbirliği felsefesini ortaya koymuştur. Başta MESS üyeleri olmak üzere, sanayi ve hizmet alanında faaliyet gösteren işletmelerin rekabet edebilirliklerini yükseltecek, verimliliklerini artıracak REFA eğitimleri, MESS Eğitim Vakfımızın değerli uzmanları tarafından veriliyor. Bahçeşehir Üniversitesi nde yüksek lisans programı kapsamına da alınan bu eğitimler, aynı zamanda sanayi ile üniversite arasındaki işbirliğinin güzel örneklerinden birini oluşturuyor. Burada aramızda bulunan REFA Başkanı Prof. Dr. Oliver B. Störmer ve ekibine teşekkürlerimi sunuyorum. İkinci selamlarımı ve teşekkürümü aramızda bulunan Avrupa Metal, Mühendislik ve Teknolojiye Dayalı Sanayi İşverenleri Konseyi CEEMET in Genel Sekreteri Uwe Combüchen e iletmek istiyorum. MESS, Avrupa da 21 ülkede ve Avustralya ile Güney Afrika yla birlikte 220 bin işletme ve 12 milyon çalışanı temsil eden CEEMET in 1976 yılında gözlemci üyesi ve 1982 yılından bu yana da tam üyesidir. AB nin en büyük işvereni konumunda olan CEEMET ailesinin bir üyesi olarak kendileriyle önemli işbirliklerinde bulunduk ve Başkan Sn. Martin Kannegiesser sözleriyle Türkiye ile AB arasında köprü oluşturduk. 1990 senesinde MESS in o dönemdeki başkanı Sn. Bahri Ersöz, CEEMET Başkanlığını yapmıştı. Bugün de ben, CEEMET in başkan vekili olarak görev yapıyor ve Türkiye dahil 23 ülkenin koordinasyonundan sorumlu bulunuyorum. Türkiye nin AB üyeliğinin hala tartışıldığı bugünlerde MESS sanayicileri olarak AB nin en büyük sanayi kuruluşunda böyle aktif görevde bulunmamız, Türk sanayinin nerelerde olduğunun da önemli bir göstergesidir. 4
Değerli Konuklar, AB ile ilgili MESS çalışmalarından bahsederken ülkemizin AB üyeliği ile ilgili de görüşümü ifade etmek isterim. Her ne kadar son dönemde gelişme göstermese de biz, AB üyelik sürecinin köklü bir değişim ve çağdaşlaşma projesi olduğuna, üyeliğin her iki taraf için de yarar sağlayacağına, hükümetin, sosyal tarafların ve toplumun diğer kesimlerinin bu hedefe kararlılıkla sahip çıkması gerektiğine inanıyoruz. Avrupa Birliği üyeliği uzun soluklu ve zorlu bir süreçtir. AB üyeliği ülkemize tanınacak bir ayrıcalık değildir. Türkiye nin tam üyelik hakkı ortadan kaldırılamaz. Değerli Konuklar, MESS Yönetim Kurulu ana görevlerini yürütmenin yanı sıra üç önemli konuya da el atmıştır. Bu konulardan birincisi Türkiye de Meslek Standartlarının bulunmaması konusu idi. MESS bu eksikliği görerek, meslek standardı konusuna girmiş ve çok büyük zaman ve bütçe katkısı ile 63 adet meslek standardını bilimsel olarak hazırlayıp tamamlamış, Bakanlar Kurulu kararı ile Resmi Gazete de yayımlanması ile Türkiye nin meslek standardı olmasını temin etmiştir. Ulusal meslek standartları çalışmalarının yanı sıra metal sektöründe ulusal yeterliliklerin hazırlanması konusunda da yetki sahibi kuruluş olarak bugüne kadar 31 ulusal yeterlilik hazırladık ve hazırlamayı devam ediyoruz. 2014, 2015 ve 2016 yıllarında da bu çabalarımız devam edecek ve öyle hedefliyoruz ki metal işkolundaki tüm meslek standartlarını tamamlamış olacağız. Bu MESS in Türkiye ye hediyesidir. MESS olarak rekabet gücünün işletmelerdeki nitelikli işgücü ile bağlantılı olduğuna inanıyor ve bu alanda katkı verici çalışmalar yürütüyoruz. Dile getirilen ihtiyaçların çözümünde nitelikli ve kaliteli 5
mesleki eğitimin kilit rol üstlendiğini düşünüyoruz. Hayat boyu öğrenme felsefesiyle sosyal diyalog alanında önemli bir işveren-işçi birlikteliği sonucu eğitim ve sınavları yapmak üzere Mesleki Eğitim Merkezi Ticaret A.Ş. (MEMAS) ve Mesleki Yeterlilik Sınav ve Belgelendirme Merkezi Ticaret A.Ş. (SIBEM) yi, Türk Metal Sendikası ile %50 ortak olarak kurduk ve böylece yeni ilk lere imza attık. MEMAS ile sanayimizin ihtiyaç duyduğu Ulusal Meslek Standartları ve Yeterliliklere dayalı eğitim programlarını hazırlama çalışmalarını yürüttük. (SIBEM) ise örgün, yaygın ve informal yollarla kazanılan bilgi, beceri ve yetkinliklerin ölçülmesi ve belgelendirilmesi amacıyla 26 meslekte TÜRKAK tarafından akredite edildi ve MYK tarafından yetkilendirildi ve sınavları yapmaya başladı. İşkolumuzda temsil gücü en yüksek sosyal ortağımız olan ile Türk Metal Sendikası ile sürdürdüğümüz Ortak Eğitim Projesinde bugün itibariyle MESS üyelerinde çalışan 85 bin sanayi işçisinin bu eğitimden geçmesini sağladık. Sosyal diyalog alanında her platformda örnek gösterilen projemizin, ILO tarafından Endüstriyel İlişkilerde En İyi Uygulama olarak seçildiğini büyük bir gururla sizlerle paylaşmak isterim. Hedefimiz 160.000 a yakın çalışanımıza bu imkanı sunabilmektir. İkinci önemli konu, Türk sanayinin gelişmesine katkı verecek sanayi atıklarını geri kazanım projesidir. MESS kurulduğu günden itibaren sanayimizin sürdürülebilir büyümesinde ve uluslararası rekabet gücünün artırılmasında, üretim ve verimlilik boyutlarının yanı sıra çevrenin korunmasını temel bir değer olarak kabul etmektedir. Bu değerler doğrultusunda; Türk sanayinin en önemli ihtiyaçlarından biri olan endüstriyel atık bertaraf ve entegre geri kazanım tesislerini hayata geçirmek için MSG-MESS Entegre Geri Kazanım ve Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş. yi kurduk. Ve tüm gücümüzle nihai fabrikamızı devreye almaya çalışıyoruz. Bu konu öğleden sonraki gündemimizde müstakil bir maddedir. Bu 6
nedenle ayrıntıları MSG nin CEO su kardeşim Çetin Atsür ün konuşmasına bırakıyorum. Üçüncü önemli konu ise üyelerimize yönelik geliştirdiğimiz AB projeleridir. Bu kapsamda son üç yıllık dönemde önemli projeleri Avrupa Komisyonu nun mali desteği ile hayata geçirdik. Avrupa Komisyonu Genişleme Direktörlüğü tarafından desteklenen İş Sağlığı ve Güvenliği için Avrupa İşbirliği Köprüleri (ECBOHS) projesinde Türkiye ve Batı Balkanlardaki işveren ve işçi sendikaları ile beraber çalışmalar yaptık. Sayın Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanımızın değerli teşrifleriyle, 2012 yılı sonunda projenin kapanışını Türkiye den, Balkanlardan ve AB den 300 kişinin katılımıyla Türkiye ve Batı Balkanlar İş Sağlığı ve Güvenliği Forumu ile yaptık. Başkan Vekilliğini yürüttüğüm CEEMET in de yer aldığı projede Avrupa için sosyal diyalog alanında örnek işlere imza attık. Avrupa Komisyonu tarafından desteklenen Otomotiv Sanayi Mesleki Yeterlilik Sınav ve Belgelendirme Merkezi (Oto Voc-Test) projemizi Türk Metal Sendikası nın ortaklığı ve OSD nin iştirakçi ortaklığı ile yürütüyoruz. Haziran ayında sona erecek proje kapsamında otomotiv sanayi işletmelerimizde yaklaşık 300 işçimizin Mesleki Yeterlilik Belgesi vermek üzere sınavlarını tamamladık. Projenin kapanışını ve MYK Belge törenini sizlerin değerli katılımlarıyla gerçekleştireceğiz. MESS ve MESS Eğitim Vakfı olarak, Türkiye, Almanya ve İtalya dan ortaklarımızla beraber Otomotiv Sektöründe ECVET üzerinden Hareketlilik projesinin faaliyetlerine devam ediyoruz. Projemizin kapanışını 2014 yılı Şubat ayında yapacağız. Ayrıca, Hollanda Hükümeti tarafından MATRA programı kapsamında sağlanan destek ile Metal Sanayi için İş Sağlığı ve Güvenliğinde Efektif ve Güvenilir Kaynakların Olanak Tanınması (FERROSH) projemizi T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çalışan 7
Sağlığı ve Güvenliği Daire Başkanlığı nın da ortaklığı ile yakın zamanda hayata geçireceğiz. Özetle şunu söyleyebilirim ki gerçekleştirdiğimiz projeler hem Avrupa da hem de Türkiye de takdirle karşılanmakta ve başarılı uygulama örneği olarak gösterilmektedir. Sendikamızın çalışma konuları içinde yer alan AB nin hibe programlarına yönelik proje geliştirme çalışmalarına devam edeceğiz. Değerli misafirler, Bugün maalesef yeni dönem Grup Toplu İş Sözleşmesi ni tamamlayamadan bu genel kurula gelmiş bulunuyoruz. Ancak bu gecikmeden ne MESS in ne de muhatabımız işçi sendikalarının bir kusuru var. Yaşanan gecikmenin nedeni, işçi sendikalarının toplu iş sözleşmesi yapmak üzere yetki almak için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı na yaptıkları başvurulara yeni Yasa nın kabul edildiği 7 Kasım 2012 tarihine kadar Bakanlıkça cevap verilmemesidir. MESS Grup Toplu İş Sözleşmelerinde bildiğiniz üzere üç işçi konfederasyonuna bağlı üç işçi sendikamız ile çok iyiniyetle yürüttüğümüz yetki süreci, 60 günlük müzakere süresi ve nihayet resmi arabulucu sürelerini geride bırakmış bulunuyoruz. Bugüne kadar muhatap işçi sendikalarımızla toplu iş sözleşmesi görüşmelerimizi çalışma yaşamında iş barışının sürdürülmesi, işletmelerimizin ve çalışanlarımızın korunması hedefleriyle ortak akıl da buluşarak yürüttük. Bu dönemde de aynı hedefler doğrultusunda, karşılıklı anlayış ve iyi niyet çerçevesinde, uzlaşmaya dayalı, hem işletmelerimizi hem de çalışanlarımızı koruyacak bir sonuca ulaşacağımıza inanıyoruz. Şimdi bütün gücümüzle, yeni yönetim kurulumuzdan alacağımız yeni momentumla, süratle bu uyuşmazlıkları sanayicilerimiz, işçilerimiz ve ülkemiz lehine çözmek için bütün gayretimizi kullanacağız. 8
Değerli Konuklar, Sendikamızın önem verdiği bir diğer çalışma alanı iş sağlığı ve güvenliğidir. Bilindiği üzere iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve güvenlik kültürünün geliştirilmesi noktasında en önemli misyon işyerlerine düşüyor. Ancak işyerlerinin yeni İSG Kanunu ile de pekiştirilen iş sağlığı ve güvenliğine yönelik yükümlülüklere ve cezalara maruz bırakılması, sağlık ve güvenlik çalışmalarını sekteye uğratıyor. Geçtiğimiz yıl yürürlüğe giren İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile işverene birçok yükümlülük getirilirken, hiçbir teşvike yer verilmemesi de söz konusu Kanunun uygulanabilirliğini kısıtlayacak bir husus olarak karşımıza çıkıyor. MESS olarak, iş sağlığı ve güvenliği alanında dünyada lider kuruluşlarla işbirliği içinde, mevzuatın doğru yorumlanması ve uygulanmasını sağlamak amacıyla çalışmalar yürütüyoruz. Unutulmamalıdır ki; Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliği bilincinin her şeyden önce zihinlerde oluşması gerekiyor. Bunu gerçekleştirebilmenin yolu ise eğitimden geçiyor. Sendikamız hem MESS Eğitim Vakfı hem de MEMAS A.Ş. aracılığıyla, yöneticilere ve çalışanlara yönelik sunulan zorunlu iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinde başarılı sonuçlar almaya devam ediyor. Değerli Konuklar, 4857 sayılı İş Kanunu nun kabul edilmesinden bu yana yaklaşık 10 yıl geçti. Bu süre içinde, İş Kanunu ile ilgili en önemli sıkıntıların başında hala esneklik hükümlerinin yeterince uygulanamaması gelmektedir. Bunun da iki nedeni var. Birincisi mevcut esneklik hükümlerinin yetersizliği, ikincisi ise, esneklik konusundaki farkındalık düzeyinin yeterli olmamasıdır. Bu nedenlerle esneklik kağıt üzerinde kalmaktadır. İşsizlikle mücadelenin en önemli araçlarından biri olan esneklik hükümlerinin amaca uygun şekilde hayata geçirilmesi için gerekli tedbirlerin hızla alınması gerekmektedir. Çünkü Türkiye nin öncelikli sorunu işsizliktir, 9
istihdam yaratamamaktır. İşsizliğin azaltılması ve ülkemizin ekonomik kalkınmışlık düzeyini yükseltmeye yönelik çözümler bulunması için bu konuda çaba gösterilmesi gerektiğine inanıyoruz. Değerli konuklar, Sayın MESS Üyeleri, Burada istihdam ile ilgili kayıt dışı sorununun çözülememesinin ve işsizlik oranının düşürülememesinin en önemli nedenlerinden bir tanesinin de yüksek işgücü maliyetleri olduğunu söylememiz gerekiyor. Yabancı sermaye sahipleri, ucuz işgücü olan ülkelere yatırım yapmayı tercih etmektedir. Yeni yapılan her yatırım, istihdam yaratmak için açılan yeni bir saha, işsizlik oranında gerileme demektir. Türkiye dünyada işgücü maliyetleri en yüksek ülkeler arasında yer almaktadır. Uluslararası Yönetim Geliştirme Enstitüsü (IMD) tarafından yapılan araştırmaya göre, Türkiye yüzde 2,78 ile 2011 yılında bir önceki yıla göre işgücü maliyetleri en çok artış gösteren ülkelerden birisi konumundadır. İşgücü maliyetlerindeki yüksek artışlar istihdamdaki büyümeyi de sınırlamaktadır. Çalışma karşılığı olmayan maliyetlerin çok yüksek olması, sanayinin rekabet gücünü olumsuz etkilemektedir. Değerli Konuklar, Sayın MESS Üyeleri, Bizler benimsediğimiz ilkeler doğrultusunda çağdaş bir Türkiye hedefiyle, geleceğimizi şekillendirmek için tüm gücümüzle çalışmayı sürdüreceğiz. Sözlerime son verirken hepinizi saygı ve sevgiyle selamlar, Olağan 42. Genel Kurulumuzun tüm camiamıza hayırlı olmasını dilerim. Tuğrul KUDATGOBİLİK MESS Yönetim Kurulu Başkanı İstanbul, 27 Nisan 2013 10