İZOLASYON ve DEZENFEKSİYON TAKİP TALİMATI

Benzer belgeler
İZOLASYON ÖNLEMLERİ TALİMATI

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİ BİRİMİ Revizyon No 01 İZOLASYON ÖNLEMLERİ TALİMATI

KİŞİSEL KORUYUCU EKİPMANLAR VE KULLANIM ALANLARI

İZOLASYON ÖNLEMLERİ. Hazırlayan: Esin Aydın Acıbadem Bodrum Hastanesi Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

Kan Yoluyla Bulaşan Enfeksiyonlardan Korunma ve Riskli Yaralanmaların İzlenmesi

KORUYUCU EKİPMAN KULLANMA TALİMATI

İzolasyon Önlemleri Talimatı

DELİCİ KESİCİ ALET YARALANMASI

E.HASTANE TEMİZLİĞİ PROSEDÜRÜ

INFEKSIYON KONTROL ÖNLEMLERI INFEKSIYON KONTROL KURULU

SAĞLIK PERSONELİ KORUYUCU EKİPMANLARI (SPKE) ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİ

KAN YOLUYLA BULAŞAN ENFEKSİYONLAR

PERSONEL YARALANMALARININ ÖNLENMESİ VE TAKİBİ. Uz.Dr. Sevinç AKKOYUN

HASTANE TEMİZLİĞİ AYŞEGÜL LİKOĞLU ENFEKSİYON KONTROL HEMŞİRESİ VE EĞİTİM HEMŞİRESİ

HASTANE TEMİZLİĞİNDE ENFEKSİYON KONTROL KURULU STANDARTLARI. Hastanelerde makine ile ıslak temizlik yöntemleri tercih edilmelidir,

EL HİJYENİ VE ELDİVEN KULLANIMI TALİMATI

SAĞLIK PERSONELİ KORUYUCU EKİPMANLARI (SPKE) HAZIRLAYAN NESLİHAN BOZKURT ENFEKSİYON KONTROL HEMŞİRESİ

BEÜ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİ

1.1- AMAÇ Sağlık hizmetleri ile ilişkili enfeksiyonların önlenmesine yönelik uyulması gereken temizlik kurallarını belirlemektir.

ÖZEL UNCALI MEYDAN HASTANESİ ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ PLANI

ÖZEL YALOVA HASTANESİ YOĞUN BAKIM ÜNİTESİ ENFEKSİYON KONTROL TALİMATI

YOĞUN BAKIM ÜNİTESİ ENFEKSİYON KONTROL TALİMATI

Hemodiyaliz Ünitelerinde İnfeksiyon Kontrolü

SORUMLULAR: İdari birim sorumlusu, sorumlu hemşireler, temizlik şirketi sorumlusu, temizlik personeli ve temizlik komitesi

KODU:EN.PR.01 YAYINLANMA TARİHİ: REVİZYON TARİHİ: REVİZYON NO:00 SAYFA SAYISI:06

T.C. BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Hemşirelik Hizmetleri Müdürlüğü

NAZİLLİ DEVLET HASTANESİ KİŞİSEL KORUYUCU EKİPMAN KULLANIMI TALİMATI

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ENFEKSİYON RİSKLERİ

Korunma Yolları (Üniversal Önlemler)

İçerik ASEPSİNİN TANIMI VE ÇEŞİTLERİ TIBBİ ASEPSİ CERRAHİ ASEPSİ ANTİSEPSİ DEZENFEKSİYON STERİLİZASYON VE YÖNTEMLERİ

ÖZEL YALOVA HASTANESİ AMELİYATHANE ENFEKSİYON KONTROL TALİMATI

HASTANE ENFEKSİYONLARININ EPİDEMİYOLOJİSİ. Yrd. Doç. Dr. Müjde ERYILMAZ

EĞİTİM. Kuş Gribi ve Korunma. Kümesler? Avian Influenza Virus. Korunma Önlemleri? Dayanıklılık??? Kümesler 1

Temizlik: Mikroorganizmaların çoğalması ve yayılmasını önlemek için, yüzeylerin kir ve organik maddelerden fiziksel olarak uzaklaştırılmasıdır.

LABORATUVARDA STANDART ÖNLEMLER

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

Hazırlayan

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

KİŞİSEL KORUYUCU EKİPMAN KULLANIMI TALİMATI

ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ PROGRAMI

T.C. ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERİSTESİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA HASTANESİ ACİL SERVİS TEMİZLİK PLANI

1. AMAÇ: Eller aracılığıyla yayılan enfeksiyonların önlenmesi için uygun el temizliği yöntemlerini belirlemektir.

İZOLASYON PROSEDÜRÜ. Hazırlayan İnceleyen Onaylayan Enfeksiyon Kontrol Komitesi Kalite Yönetim Direktörü Başhekim

HASTANE HİJYEN PLANI

DELİCİ KESİCİ ALET YARALANMALARI VE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER

Kan Yoluyla Bulaşan İnfeksiyonlardan Korunma ve Riskli Yaralanmaların İzlenmesi

1. Hekim, hemşire ve diğer sağlık personelinin kontamine. elleri. 2. Hastalara bakım veren kişilerin giysilerinin kontamine

Hazırlayan

Febril Nötropenik Hastalarda İnfeksiyon Kontrol Yönetimi

Yoğun Bakım Ünitesi Enfeksiyon Kontrol Talimatı

HASTA GÜVENLİĞİNDE ENFEKSİYONLARIN KONTROLÜ VE İZOLASYON ÖNLEMLERİ. Dr. Nazan ÇALBAYRAM

EL YIKAMA VE ELDİVEN KULLANMA TALİMATI. Yönetim Temsilcisi

El Hijyeni ve İzolasyon Önlemleri. Seyhan AKTAŞ İnfeksiyon Kontrol Komite Hemşiresi

ÖZEL YALOVA HASTANESİ HASTANE TEMİZLİĞİ TALİMATI. 1.AMAÇ : Hastanemizin risk alanlarına göre temizlik standartlarının oluşturulmasıdır.

İZOLASYON ÖNLEMLERİ PROSEDÜRÜ. Revizyon Tarihi: Sayfa No: 1/ 9 Yayın Tarihi:

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu MERS-CoV TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU BULAŞICI HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI

ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ PLANI

T.C. ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERİSTESİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA HASTANESİ DAHİLİ SERVİSLER TEMİZLİK PLANI

DAMLACIK İZOLASYONU. Antibiyotik tedavisi başlandıktan bir gün sonra 24 saat ara ile alınan iki örnekte üreme tespit edilmezse sonlandırılır

ANTİNEOPLASTİK İLAÇLARIN GÜVENLİ KULLANIM PROSEDÜRÜ. 2. KAPSAM Hastanemizde antineoplastik ilaçların dökülmesinde yapılacak faaliyetleri kapsar.

1- AMAÇ: Çevresel kontaminasyonun sorun oluşturmaması için temel önlemleri almak.

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

ÖZEL BÖLÜMLERİN TEMİZLİĞİ TALİMATI

ÇANAKKALE İL AMBULANS SERVİSİ SAĞLIK ÇALIŞANLARININ EL HİJYENİ VE KİŞİSEL KORUYUCU MALZEMELERİN KULLANIMI TALİMATI

Yoğun Bakım Enfeksiyon Kontrol Talimatı

KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ

EBOLA VİRÜS HASTALIĞI

DÜŞÜK RİSKLİ ALANLARDA TEMİZLİK TALİMATI

HASTANE TEMİZLİĞİ. FATMA ARSLAN Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi

T.C ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANELERİ ENFEKSİYON KONTROL KURULU. Ameliyathane Organizasyonu ve Giriş Çıkışlarda Uyulması Gereken Kurallar

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ EL HİJYENİ

T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi. Yayın Tarihi Revizyon Numarası Revizyon Tarihi Sayfa Sayısı

İZOLASYON ÖNLEMLERİ PROSEDÜRÜ

HASTANE TEMİZLİK PLANI

KİŞİSEL KORUYUCU EKİPMAN KULLANIM TALİMATI

İzolasyon nedir? İzolasyon önlemleri nelerdir? El yıkama Koruyucu ekipman kullanımı

ÖZEL YALOVA HASTANESİ EL HİJYENİ TALİMATI

ÇAMAŞIRHANE YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

DÜŞÜK RİSKLİ ALANLARDA TEMİZLİK TALİMATI

KİŞİSEL KORUYUCU EKİPMAN KULLANIM TALİMATI

Tanımlar. Tıbbi Atık:

ENFEKSİYON KONTROL KOMİTELERİNİN GÖREVLERİ VE SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA ENFEKSİYON KONTROLÜ ve ÖNLENMESİ

EL YIKAMA. Acıbadem Kadıköy Hastanesi Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi Funda Peker

Acinetobacter Salgını Kontrolü Uzm. Hem. H. Ebru DÖNMEZ

İmza. İmza. İmza. İmza. İmza

5. SORUMLULAR: Enfeksiyon kontrol komitesinin tüm üyeleri sorumludur.

HASTA DOSYASI VE ARŞİV HİZMETLERİ

ÇALIŞAN GÜVENLİĞİ PLANI. Döküman No Yayın Tarihi Revizyon No Revizyon Tarihi Sayfa No SÇ.PL Nisan /5

Hastane Temizliği Talimatı

Sağlık Çalışanlarında Enfeksiyon Hastalıkları ve Korunma

ENFEKSİYON KONTROL KURULU GÖREV TANIMI

Ameliyathane Ortamı Ekip Üyeleri ve Organizasyon. Prof Dr. Hasan Besim Genel Cerrahi AD

1. AMAÇ: Hastanemizde temizliğin etkin yapılmasını sağlayarak olası komplikasyonları önlemek.

Hemodiyaliz Ünitelerinde Enfeksiyon Kontrolü

Bu kitap yeni atanan personelin birimine uyumunu sağlamak için yapılmıştır.

YELİZ ÖZKAN DOĞAN ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ GASTROENTEROLOJİ ENDOSKOPİ HEMŞİRESİ

Enfeksiyon Kontrol Hekimi Kalite Direktörü Başhekim

HASTANE TEMİZLİK TALİMATI

EL HİJYENİ TALİMATI REVİZYON DURUMU

Transkript:

Sayfa No 1 / 5 1. AMAÇ: Tanımlanmış veya şüphe edilen bulaşıcı hastalığı olan veya epidemiyolojik olarak önemli bir patojenle ekte veya kolonize hastalardan sağlık kurumundaki diğer hastalara, sağlık personeline ve ziyaretçilere bulaşma yolunu önlemeye yönelik sağlık çalışanlarının eğitimi için standart bir yöntem belirlemektir. 2. KAPSAM: Her hasta ile temas sırasında uyulması gereken önlemleri ve bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemeye yönelik tüm faaliyetleri kapsar. 3. TANIMLAR: 4.FAALİYET AKIŞI: 4. 1.İZOLASYON UYGULAMA YÖNTEMLERİ 4.1.1Standart İzolasyon Uygulanması Gereken Durumlar; Hastaneye başvuran bütün hastalara uygulanmalıdır. 4.1.2 Standart İzolasyonu Uygulama Prosedürü 1. El hijyeni Enfeksiyon Kontrol Alt Kurulunun önerilerine uyularak gerçekleştirilmelidir. 2. Eldivenler, kullanım önerilerine uyularak kullanılmalıdır. 3. Bulaştırıcılığı yüksek olan hastalar tek kişilik odalara alınmalıdır. 4. Yapılacak uygulamalarda kan veya diğer vücut sıvılarının sıçrama olasılığı varsa maske, gözlük kullanılmalı ve önlük giyilmelidir. 5.Personel Kan ve Vücut Sıvıları İle Bulaşmayı Önlemeye Yönelik; Eldiven Gözlük Maske Koruyucu önlük (gereğinde) 6. Giyilen önlük su geçirmez özellikte olmalıdır. 7.İşlem bittikten sonra tüm kişisel korunma malzemeleri çevrede kontaminasyona neden olmayacak şekilde uygun olarak ortamdan uzaklaştırılmalıdır. 8.Kullanım sonrasında iğne uçları enjektörden ayrılmalı, hiçbir zaman yeniden kılıfına geçirilmemeli, kıvrılıp bükülmeden delinmeye dirençli kesici-delici alet kutularına atılmalıdır.

Döküman No SEN.TL.02 İZOLASYON ve DEZENFEKSİYON Sayfa No 2 / 5 9. Kesici-delici aletlerin kesici-delici uçları vücudun herhangi bir bölümüne dönük olarak elden ele transfer edilmemelidir. 10.Hasta odalarının ve odadaki malzemelerin temizliği günlük olarak yapılmalıdır. 11.Özel durumlar dışında temizlik için su ve deterjan yeterlidir. 12.Hastanede çevresel yüzeylerin, yatakların, etajerlerin ve sık dokunulan yüzeylerin rutin bakımı, temizliği ve gerektiği durumlarda (vücut sıvıları,sekresyon, kan) dezenfeksiyonu uygun olarak yapılmalıdır. 13.Eksudatif deri lezyonu olan sağlık personeli iyileşene kadar doğrudan hasta bakımı veya araç-gereç bakımı ile ilgilenmemelidir. 14.Kan, vücut sıvıları, salgılar ve çıkartılar ile kirlenen yatak takımları, deri ve mukozalara değdirilmeden, giysiler kontamine edilmeden ve çevreye bulaştırılmadan kırmızı renkte çöp poşetinde (tercihen suda eriyen ekte çamaşır poşeti ) toplanarak çamaşırhaneye nakli sağlanmalıdır. 15.Hastanenin rutin bakımı, temizliği, dezenfeksiyonunun uygun biçimde yapıldığı izlenmelidir. 16.Direkt ağızdan ağza resüsitasyon yapılmamalıdır. 4.2. BULAŞMA YOLUNA YÖNELİK İZOLASYON ÖNLEMLERİ 1. Kanıtlanmış veya şüphe edilen bulaşıcı hastalığı olan veya epidemiyolojik olarak önemli bir patojenle enfekte ya da kolonize hastaları kapsayan önlemlerdir. 2. Her zaman standart önlemlerle birlikte uygulanmalıdır. 3.Aynı hastalık için birden fazla bulaşma yolu olduğunda önlemler kombine edilerek uygulanmalıdır. 4.2.1. TEMAS İZOLASYONU ÖNLEMLERİ 1. Epidemiyolojik olarak önemli ve temas yoluyla bulaşabilen mikroorganizmalarla enfekte ya da kolonize hastalarda temas izolasyonu uygulanmalıdır. 2. Standart önlemlerle birlikte uygulanmalıdır. 3. Bu uygulamalar hem poliklinik hem de yatan hastalar için aynıdır. 4.2.1.1. Temas İzolasyonu Uygulanması Gereken Durumlar 1. Çoklu antibiyotik direnci taşıyan bakteriler ( metisiline dirençli Staphylococcusaureus (MRSA), vankomisine dirençli enterokoklar (VRE),)ile enfeksiyon varlığı, 2. Az sayıda mikroorganizma ile enfeksiyon oluşturabilen ve cansız yüzeylerde uzun süre kalabilen mikroorganizmalar (hepatit A virüsü, rotavirüs ) ile oluşan enfeksiyon varlığı,

Sayfa No 3 / 5 3. Bulaş için yüksek deri enfeksiyonlarının varlığı: - Deri difterisi, -Her pessimpleksvirus enfeksiyonu, -Drenajı olan apseler,dekübityaraları,selülitler -Bitlenme(pediculosis), -Uyuz(scabies), -Streptokoksik ve stafilokoksik deri enfeksiyonları, -Suçiçeği ve Zoster (dissemine veya bağışıklığı baskılanmış kişilerde) 4. Bebek ve küçük çocuklarda respiratuvarsinsityal virüs (RSV) veya enteroviralenfeksiyonların varlığı, 5. Viral/hemorajik konjunktivit varlığı, 6.Viral/hemorajik enfeksiyonların ( Ebola, Lassa, Kırım-Kongo vb.) varlığı. 4.2.1.2. Temas İzolasyonu Uygulama Prosedürü A - YATAN HASTALAR İÇİN 1.Hastalar mümkünse tek kişilik odalara yerleştirilmelidir. 2. Tek kişilik oda yoksa, aynı mikroorganizmayla kolonize ve/veya enfekte olan hastalar aynı odaya alınmalıdır. 3. Hasta odasına girmek isteyenleri uyarmak için oda kapısına izolasyon kategorisini belirten İzolasyon rengi ( KIRMIZI ) asılmalı veya yapıştırılmalıdır. 4. Hasta sandalyeleri, yatak çevresi ve tuvaletler özenle temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. 5. Odaya girerken veya hasta ile temas öncesi temiz, steril olmayan eldivenler giyilmeli, çıplak elle hasta temasından veya odadaki yüzeyler ile temastan kaçınılmalıdır. 6. Hasta bakımı sırasında yoğun kontaminasyona neden olabilecek işlemler sonrasında (dışkı ya da enfekte yaraların drenajı ile direkt temas) eldiven değiştirilmelidir. 7.Hasta bakımı sırasında kontamine vücut bölgesinden temiz vücut bölgesine geçileceği zaman eldiven değiştirilmelidir. 8. Aynı eldivenle asla iki farklı girişimde bulunulmamalıdır. 9. Hasta tedavisi sonrası odadan çıkmadan önce eldiven çıkarılmalı, eller antimikrobiyal içerikli solüsyonla yıkanmalı ya da gözle görülür kir yokluğunda alkollü el antiseptikleri ile el hijyeni sağlanmalıdır.

Sayfa No 4 / 5 10. Hasta ile kontaminasyonun söz konusu olduğu durumlarda hastaların odasına girmeden önce temiz, steril olmayan önlük giyilmelidir. 11. Önlük odadan çıkmadan hemen önce dış yüzeyine dokunmadan çıkarılmalı ve uygun çamaşır sepetine konulmalıdır. 12.Hastaya kullanılan tıbbi araç ve gereçler (tansiyon aleti, derece vb.), mümkünse hastaya özel veya tek kullanımlık olmalı ve hasta taburcu olana kadar odasında bulundurulmalıdır.bu aletler başka hastada kullanılmamalıdır. Ancak hasta taburcu olduktan sonra, kullanılan malzemelerden steril edilebilecek olanlar steril edilmeli, dezenfekte edilecek malzemeler ise dezenfekte edilerek tekrar kullanılmalıdır. Bunların dışında tek kullanımlık olan aletler mutlak surette atılmalıdır. 13.Eğer hasta öksürüyorsa ve etrafa damlacık yayılma ihtimalinin olduğu bir diş tedavisi uygulanacaksa maske takılmalıdır. 14.VRE ile kolonize veya enfekte hastalar taburcu edildikten sonra hasta odalarındaki tüm yüzeyler dezenfekte edilmelidir. Eğer yeni hasta yatışı zorunlu ise ortam yüzeyleri ve alet dezenfeksiyonu iki kez uygulanmalıdır. Dezenfeksiyonun yeterli düzeyde olduğundan emin olunduktan sonra bu odalara yeni hasta yatırılmalıdır. 15.Hastanın tedavi sonrası nakil olması gerekiyorsa ve hasta yürüyemeyecek durumdaysa üzerine temiz çarşaf serilmiş tekerlekli sandalye veya sedye kullanılmalıdır. 16.Transfer sırasında hastanın eldiven ve/veya önlük giymesine gerek yoktur. 17.Hastayı transfer eden kişinin transfer sırasında hasta ile teması olmayacaksa eldiven ve/veya önlük giymesine gerek yoktur. Hasta ile temas ihtimali varsa hastayı transfer eden kişi yanında giymek üzere eldiven bulundurmalıdır. 18.Hasta ve personelin mümkün olduğunca diğer servislere geçişi en aza indirgenmelidir. B- KLİNİK HASTALARI İÇİN 1. Hastalar mümkün olduğunca izole odalardaki diş ünitlerinde tedavi edilmelidir. Hastanın ağzında yapılacak tüm multidisipliner tedavilerin aynı bölümde ve aynı diş ünitinde tamamlanması önerilir. 2.Hasta ile temas öncesi eller yıkanmalı daha sonra temiz, steril olmayan eldivenler giyilmeli, çıplak elle hasta temasından kaçınılmalıdır. 3.Hasta ile temas sonrası eller mutlaka yıkanmalıdır. Eldiven kullanımı hiçbir şekilde el hijyeni yerine geçen bir uygulama olarak kabul edilmemelidir.

Sayfa No 5 / 5 4. Çevredeki temiz yüzeylere kontamine eldivenlerle dokunulmamalıdır. 5.Aerosol yayılma ihtimalinin bulunduğu tedavi işlemleri öncesinde dezenfeksiyonu zor yapılabilecek bölgeler streç filmle kaplanmalıdır. 6. Tedavi sonrası iki görevli temiz bölgeden kirli alana doğru dış yüzeyine değdirmeden alüminyum folyoları toplayarak tıbbı atık kutusuna atmalı ve bütün yüzeyleri dezenfektanla silmelidir. 7. Tedavi sonrası çalışma ortamı en az 2 saat sürecinde havalandırılmalıdır. 8. Hasta ile kontaminasyonun söz konusu olduğu durumlarda steril olmayan, temiz önlük giyilmelidir. 9.Önlük dış yüzeyine dokunmadan çıkarılmalı ve uygun çamaşır sepetine konulmalıdır. 10. Ortak kullanılması gereken tıbbi cihazlar diğer hastalar için kullanılmadan öncesterilizasyon ve dezenfeksiyon kurallarına uygun olarak temizlenmeli,dezenfekte ya da steril edilmelidir. 11.Basit dezenfektanlar VRE ye karşı etkilidir ve çevreyi temizlemede kullanılabilir. Örn: % 10 luk çamaşır suyu. 12.Hastanın tedavi sonrası nakil olması gerekiyorsa ve hasta yürüyemeyecek durumda ise üzerine temiz çarşaf serilmiş tekerlekli sandalye veya sedye kullanılmalıdır. 13. Transfer sırasında hastanın eldiven ve/veya önlük giymesine gerek yoktur. 14. Hastayı transfer eden kişinin transfer sırasında hasta ile teması olmayacaksa eldiven ve/veyaönlük giymesine gerek yoktur. Hasta ile temas ihtimali varsa hastayı transfer eden kişi yanındagiymek üzere eldiven bulundurmalıdır. Özellikle VRE Hastaneler Arasında Yayılabileceğinden Bu Özenin Gösterilmesi Önemli ve Gereklidir. 5.SORUMLULUK: Bu talimatın uygulanmasından tanı, tedavi ve bakım uygulamalarında görev alan tüm hastane çalışanları ve öğrenciler sorumludur. Bu talimatın uygulanması ile ilgili denetimlerden servis sorumlu hemşireleri ve doktorları, Enfeksiyon Kontrol Alt Kurulu ve lik sorumludur. 6.İLGİLİ DOKÜMANLAR: SEN.FR.01 El Hijyeni Gözlem Formu