TR41 Bursa Eskişehir Bilecik Bölge Planı Hazırlık Çalışmaları Bilecik Mekânsal Gelişme ve Erişilebilirlik Bilgi Notu
1. MEKÂNSAL GELİŞME 1 1.1. Bilecik İlinin Mekânsal Gelişme İlkeleri Planlama Bölgesinde yer alan tüm gelişme alanlarının, verimi yüksek tarım arazilerine ve enerji kaynak alanlarına zarar vermeyecek biçimde geliştirilmesi esastır. Çevre kirliliği yaratan sanayiler, ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri ve doğal eşik ve değerler dikkate alınarak yer seçimi yapılmış organize sanayi bölgelerine ve sanayi alanlarına yönlendirilecek, bu bölgelerde kirliliği önleyici tedbirler alınacaktır. Organize sanayi bölgelerini destekleyecek küçük ve orta ölçekli sanayi bölge ve tesislerinin kurulmasına ilişkin istem ve ihtiyaçlar, bu plan ilke ve esasları doğrultusunda alt ölçekli planlarda değerlendirilecektir. Gelişme alanlarında, yerleşmelerin nüfus projeksiyonu ve projeksiyon dönemlerine göre gerekli kentsel alanların denetimli bir şekilde etaplar halinde açılması esastır. İlçelerin ve ilçe merkezlerinin, il içindeki kimlikleri bağlamında, birbirleri ile olan işlevsel ilişkileri geliştirilecektir. Kentsel yerleşmeler içinde kalmış olan sanayi tesislerinin organize sanayi bölgelerine ve sanayi alanlarına taşınması sağlanacaktır. Kent merkezlerinde var olan ya da olası yapısal ve işlevsel yoğunlukları merkezden uzaklaştırmak için yeni merkezler alt ölçekli planlarla oluşturulacaktır. Kentsel yerleşmeler içinde kalmış olan sanayi tesislerinin organize sanayi bölgelerine ve sanayi alanlarına taşınması sağlanacaktır. Kent merkezlerinde var olan ya da olası yapısal ve işlevsel yoğunlukları merkezden uzaklaştırmak için yeni merkezler alt ölçekli planlarla oluşturulacaktır. 1.2. Akslar ve Gelişme Eksenleri İldeki yerleşmeler sistemi, ana ulaşım güzergâhı boyunca sanayileşmiş ve buna bağlı olarak görece gelişmiş bir yapı gösteren kentsel yerleşmeler ve bu ulaşım güzergâhına asılan, ikincil derecede öneme sahip, kırsal özellikler gösteren yerleşmeler olarak belirmektedir. Bu yerleşmeler deseni, mevcut gelişme eğilimleri, nüfus büyüklükleri ve ilçelere göre dağılımı, ulaşım, iş gücü, üretim deseni, sosyal ve ekonomik veriler ışığında, kentsel ve kırsal gelişme aksları olarak belirlenmiş, bunların dışında kalan alanlar pasif bölgeler olarak tanımlanmıştır. 1 Bilecik İl Çevre Düzeni Planı, 2008 1
1.2.1. Kentsel Gelişme Aksları Osmaneli-Merkez İlçe-Bozüyük Kentsel Gelişme Aksı İldeki nüfus ve iş gücü büyüklüğünün büyük bir bölümünü barındıran, ticaret, sanayi ve hizmetler sektörünün görece gelişmiş olduğu, kentsel çalışma alanlarının yoğunlaştığı ve kentsel gelişmelerin en yoğun görüldüğü kuzey-güney (Eskişehir-İstanbul) ulaşım aksı üzerindeki yerleşmeleri kapsayan alanlardır. Bu aks üzerinde özellikle Bilecik merkez ilçe ile Bozüyük te, hizmetler ve sanayi sektörleri ön plana çıkmaktadır. Aks üzerinde ilke olarak, toplum hizmetleri, eğitim (üniversite), sağlık, kültür, ticaret, finans, depolama ve lojistik, taş ve toprağa bağlı sanayi alt dalı ile tekstil ve gıda işleme sanayi alt dallarının gelişmesi öngörülmüştür. Ayrıca Osmaneli İlçesinde bitkisel üretim ve turizm ön plana çıkartılacaktır. Bu aks üzerinde; Merkez İlçenin baskın olarak kentsel hizmet odağı olarak işlev görmesi önerilmiştir. Bu bağlamda; üniversite, kültür merkezi, spor merkezi, rekreasyon alanları, geleneksel ürün tanıtım merkezlerinin gelişmesi öngörülmüştür. Ayrıca, gereksinmelere koşut olarak 3. Organize Sanayi Bölgesi de öneriler arasında yer almıştır. Bozüyük İlçesinde, imalat sanayinin örgün gelişmesi, bu bağlamda Organize Sanayi Bölgesinin yer alması ve tevsii önerilmiştir. Bu kapsamda yerleşme alanının doğusunda, Eskişehir yolu üzerinde kalan alanlar konut dışı kentsel çalışma alanı olarak tanımlanmıştır. Bu alan içerisinde akaryakıt istasyonu ve servis alanları, küçük sanayi sitesi, sanayi alanları gibi türü alt ölçekli planlarda belirlenecek olan, konut dışı kentsel çalışma alanları yer alacaktır. Bu alanlardaki planlama çalışmaları için ilgili kurumlardan görüş alınması zorunludur. Ayrıca bir kentsel hizmet odağı olarak da; üniversite yerleşkesi, kültür merkezi, spor merkezi, rekreasyon alanları, konteynır terminali ve gümrük, turizm - yol boyu tesisler, geleneksel ürün tanıtım merkezleri gibi kullanımlar öngörülmüştür. Bu aks üzerinde yer alan Osmaneli ilçesi için; tarımsal ürün depolaması ve hal, düzenlenmiş geleneksel kentsel merkez (Sit Alanı), rekreasyon alanları, kültür merkezi, spor merkezi, geleneksel ürün tanıtım merkezleri önerilmiştir. Bu aksa Pazaryeri İlçe merkezi de bağlanmaktadır. Pazaryeri nde; küçük sanayinin, organik bitkisel üretiminin ve endüstriyel bitki üretiminin (şerbetçi otu), hayvancılığın ve yayla turizminin geliştirilmesi öngörülmüştür. Ayrıca, rekreasyon alanları, spor eğitim ve sanat kampı kullanımlarına yer verilmiştir. Söğüt Küre Kentsel Gelişme Aksı Söğüt ve Küre yerleşmelerinin yer aldığı bu kesimde; imalat sanayinde taşa ve toprağa dayalı altsanayi dalları ve tarım sektöründe de meyvecilik ön plana çıkmaktadır. Kuruluşun ve kurtuluşun beşiği olarak anılan Söğüt te kültür turizminin geliştirilmesi öngörülmektedir. Ayrıca, bu aksta kültür merkezi, rekreasyon alanları, tarımsal ürün depolamasına yönelik kullanımlara yer verilmiştir. 2
1.2.2. Kırsal Gelişme Aksı Planlama İlkeleri Bu alanlarda kalan Sakarya Vadisi Tarım Alanının 5403 sayılı Toprak Koruma Kanunu gereğince Arazi Kullanım Planlamasının yapılması zorunludur. Kırsal Gelişme aksları içerisinde kalan ve tarım, orman, çayır, mera ve çıplak kayalık alanlarda kalan yerlerde ilgisine göre; 5403 sayılı Toprak Kanunu, 6831 sayılı Orman Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu ve ilgili Yönetmelik hükümleri geçerlidir. Yenipazar-Gölpazarı Kırsal Gelişme Aksı Tarım sektörünün ön plana çıktığı bu aks, iş gücünün önemli ölçüde tarımsal faaliyetlerde yoğunlaştığı Yenipazar ve Gölpazarı ilçe merkezleri ile bu yerleşmeler ile ilişkili kırsal yerleşmeleri ve tarım alanlarını kapsamaktadır. Bu aksta tarım sektöründe organik üretim ve hayvancılığın geliştirilmesi, başta kiraz, vişne ve kayısı olmak üzere meyveciliğin desteklenmesi ön görülmüştür. İmalat sektöründe organize sanayi bölgesi, küçük sanayi siteleri ve gıda ağırlıklı kırsal işletmeler ile bunların depolanmasına yönelik kullanımlar önerilmiştir. İlçe merkezleri bağlamında, Gölpazarı ilçesinde tarım sektöründe hayvancılık ve organik üretimin, hizmetler sektöründe ticaret ve toplum hizmetlerinin ön plana çıkması öngörülmüştür. Bu ilçe merkezinde ayrıca, tarım ürünlerini işleyecek bir Organize Sanayi Bölgesi önerisi de geliştirilmiştir. Yenipazar ilçesinde ise, meyvecilik ve organik ürün üretimi ile ticaret ve toplum hizmetlerinin, ayrıca gıda ağırlıklı küçük ölçekli kırsal işletmelerin geliştirilmesi ön görülmüştür. İnhisar Kırsal Gelişme Aksı Sakarya Vadisi Tarım Alanını da içine alan, il genelinde tarımsal üretim potansiyelinin yüksek olduğu ve özel ürün yetiştiriciliğinin görüldüğü tarım alanlarını, İnhisar İlçe merkezini ve kırsal yerleşmeleri kapsamaktadır. Bu alanda nar ve domates üretimi ve bu ürünlerin değerlendirilmesi ve işlenmesine yönelik faaliyetlerin desteklenmesi ön görülmüştür. Bu aksta yer alan İnhisar İlçe merkezinde ayrıca, toplum hizmetleri ile ticaret ve turizm faaliyetlerinin geliştirilmesi, örtü altı tarımsal üretim, ipekböcekçiliği ve organik tarım üretiminin özendirilmesi önerilmiştir. 1.2.3. Bilecik Gelişme Koridoru Karayolları Genel Müdürlüğü nün 2005 Yılı Yatırım Programı nda yer alan uygulamaları doğrultusunda genişletilen ve güçlendirilmeye başlanan Bozüyük-Bilecik-Adapazarı karayolu bağlantısının ardından Eskişehir-Bilecik-İstanbul demiryolu ıslah çalınmalarının da Ulaştırma Bakanlığı DLH Genel Müdürlüğü ve TCDD Genel Müdürlüğü nce sürdürülmesi, bölgesel ölçekte yürütülen planlama çalışmaları kapsamında Bilecik Gelişme Koridoru kavramının ortaya atılmasına yol açmıştır. Anılan koridorun işlevsel amacının; kuzeyde İstanbul, İzmit, Adapazarı ve Düzce yerleşim merkezlerince oluşturulan sanayi eksenini güneyde Bursa-İnegöl-Bozüyük-Eskişehir yerleşim merkezlerince oluşturulan sanayi ekseni ile iliklendirmektir. Koridor boyunca karayolu iyileştirme çalışmalarının halen sürdürülmesi ve bu çerçevede Bilecik in Bursa ya, Yenişehir e ve İznik e olan bağlantılarının da güçlendirilmeye başlanması yerel ekonomik yaşama canlanmalar getirmektedir. Bozüyük ile Bilecik arasındaki kara ve demiryoluna dayalı eksen üzerinde; güneyde Bozüyük ten başlayarak Bilecik ilçe merkezine yönelen, kuzeyde ise Bilecik ilçe merkezinden çıkarak Bozüyük e doğru yönelen bir gelişmenin olması doğaldır. Bu gelişme, ulaşıma ve ulaşım hizmetlerine, üretime, 3
depolamaya ve ürün satışlarına olduğu kadar dinlenceye ve konaklamaya yönelik bir dizi işlevlerin güzergâh boyu sıralanmasıyla oluşacaktır. 1.3. Arazi Kullanımı ve Kentsel/Doğal Eşikler Bilecik İli ve İlçeleri Yüzölçümü BÖLGE ADI Alan (göl dahil), km² Alan (göl hariç) km² Bursa, Eskişehir, 29095,18 28565,54 Bilecik Bilecik 4306,77 4301,85 Merkez 840,47 840,47 Bozüyük 853,58 848,66 Gölpazarı 591,79 591,79 İnhisar 341,3 341,3 Osmaneli 510,37 510,37 Pazaryeri 326,38 326,38 Söğüt 530,21 530,21 Yenipazar 312,67 312,67 Kaynak: TÜİK Bilecik göl hariç 4301,85 km² lik alanı ile Türkiye nin küçük illerinden biridir. Alan sıralaması bakımından 65. sırada yer almaktadır. Merkez ilçenin yüzölçümü göl hariç 848,66 km² dir. 1.3.1. Sanayi Alanları Bilecik te mevcut OSB sayısı 6 dır. Bunlardan 2 si merkezde geri kalan dört tanesi Bozüyük, Osmaneli, Söğüt ve Pazaryeri ilçelerindedir. Üretimdeki firma sayısı 56 dır. 1.3.2. Koruma Alanları Memba Koruma Alanı Karasu Çayının doğduğu noktanın yakın çevresindeki drenaj ağı ve topografik özelliklerden yola çıkılarak belirlenen alt havza Karasu Çayı Memba Koruma Alanı olup, mutlak korumaya esas olan alandır. Karasu Çayı Mansap Koruma Alanı, Karasu Çayı Memba Koruma Alanının kuzeyinde, Karasu Çayı nın aktığı yatak ve dereyi besleyen kolların korunmasını sağlamak amacı ile belirlenmiş alt havzalardır. Orman Alanları Bilecik il genelinde ormanlar önemli bir yere sahiptir. Bilecik ilinde toplam 228 649 ha orman alanı bulunmaktadır. Ormanlar da sürdürülebilirlik çerçevesinde koruma altına alınmıştır. Tarım Alanları 1.ve 2. sınıf tarım arazileri olmaları sebebiyle İnhisar ilçesi Sakarya Vadisi tarım alanı, Osmaneli ilçesi merkez civarı ve Yeşilçimen mevkii, Gölpazarı ilçesi merkez ve Beşevler mevkii, Yenipazar ilçesi 4
merkez yakını dere boyu mevkii, Söğüt ilçesi Küre mevkii, pazaryeri Arapdede mevkii, Bozüyük ilçesi Dodurga, Kandilli, Yürükçepni mevkii tarım alanları koruma altındadır. Sit Alanları 2 Bilecik İli Sit Alanları Türü Sayısı Arkeolojik Sit Alanı 41 Doğal Sit Alanı 6 Kentsel Sit Alanı 2 Tarihi Sit Alanı - Arkeolojik ve Doğal Sit 1 Arkeolojik ve Tarihi Sit 1 Toplam 36 Kültür (Tekyapı Ölçeğinde) ve Tabiat Varlıkları 232 GENEL TOPLAM 268 Kaynak: Bilecik İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerinden derlenmiştir. Koruma altındaki alanlardan bazıları; Kınık Höyük, Bilecik il merkezinin güneybatısında, Pazaryeri İlçesi nin kuş uçuşu 5 km. kuzeybatısında, Kınık Köyü sapağında, ana yoldan 300 metre mesafede yer alan bir höyüktür. Aharköy Höyük, Bilecik İl merkezinin güneydoğusunda, eski adı Aharköy olan Yeşilyurt Köy nün 2 km. kadar güneybatısında yer alan bir höyüktür. Kandilli / Bahçehisar Höyüğü, Bilecik il merkezinin güney-güneydoğusunda, Kandilli Köyü nün 4,3 km. kuzeydoğusunda yer alan bir höyüktür. Bozüyük Höyüğü, Bilecik ili Bozüyük İlçesi nin yakınında, günümüzde yok olmuş bir höyüktür. Korunması Gereken Ekosistemler Bozüyük ilçesi Cihangazi, Dodurga, Yürükçepni- Poyra mevkii; İnhisar ilçesi Kargılı, Muratca, Harmanköy mevkii; Yenipazar ilçesi Tohumlar-Belkese mevkii ve Bilecik merkez ilçedeki Pelitözü mevkii korunması gereken ekosistemlerdir. 1.3.3. Risk Alanları Sıvılaşma Riskli Alanlar Sıvılaşma riskli alanlar içerisinde korumaya tabi alanlar hariç, kentsel gelişme baskısı altında olan ya da hâlihazırda söz konusu riske rağmen yapılaşmış olan alanlarda; ayrıntılı jeolojik zemin etüdü yapılarak, Afet İşleri Genel Müdürlüğü nün denetimi ve tavsiyesi doğrultusunda zemin iyileştirme ya da temellerin güçlendirilmesi gibi uyulması zorunlu yapılaşma koşullarının sağlanması halinde yerleşmeye izin verilebilir. Bozüyük ilçesi Kandilli mevkii, Söğüt ilçesi Poyra mevkii, İnhisar ve Söğüt ilçeleri Sakarya Vadisi çevresi, Gölpazarı ilçesi Beşevler ve Küçükyenice mevkileri, Osmaneli Kaşıkçı, Selimiye, Düzmeşe ve Yeşilçimen mevkileri, Pazaryeri ilçesi Dereköy ve Gümüşdere mevkiileri sıvılaşma riskli alanları içermektedir. 2 http://www.bilecikkulturturizm.gov.tr; http://www.kulturvarliklari.gov.tr/ 5
Heyelan Alanları Heyelan alanı olarak tespit edilen alanlarda ayrıntılı yer bilimsel etüdlerin yapılarak yapısal-bitkisel koruma bölgeleri oluşturulması zorunludur. İlgili idarelerce heyelan alanı olarak tespit edilen alanlar yerleşime açılamaz. Pazaryeri ilçesi Büyükelmalı mevkii, Söğüt ilçesi Sırhoca mevkii, Gölpazarı ilçesi Kasımlar mevkii heyelan alanlarıdır. Deprem Risk Alanları Bilecik İli Deprem Haritasında, Bilecik il ve ilçelerinin içinde bulundukları deprem kuşakları, aktif fay hatları, risk bölgeleri gösterilmektedir. Kaynak: AFAD, http://www.deprem.gov.tr 1.3.4. Kentsel Hizmet Alanları Kente ve kentsel gelişme alanlarına olduğu kadar, çevre kentsel ve kırsal yerleşimler ile civar gelişme alanlarına da hizmet sunumunda bulunan; bu nedenle başta yönetim, sağlık, eğitim, kültür, ulaşım ve erişim olmak üzere gerekli merkezi birimleri ve fonksiyonları yerel ihtiyaçların karşılanmasını da aşan kapasitelerde olmak üzere yapısında barındıran, içerdiği teknik ve sosyal donatı düzeyi ile doğru orantılı olarak çevreden kaynaklanan hizmet taleplerinin karşılanmasında, yerel yönetim sınırlarının ötesine ulaşan genişlikte etki alanına sahip olan; bu karakteriyle kentsel yerleşimlerce oluşturulan kademeli merkezler ve kademeli hizmet alanları sisteminde üst düzey konumda bulunan yerleşim merkezleridir. Bilecik Merkez ilçenin Ana Kentsel Hizmet Odağı olarak merkezi fonksiyon üstlenerek il bütününe etkin hizmet verecek donanıma ve yeterliliğe sahiptir. Hizmet alanları kapsamında kentsel hizmet odakları, kültür merkezleri, üniversite, Meslek Yüksek Okulları (MYO), spor merkezleri ve çiftçi 6
marketleri bulunmaktadır. Üniversiteye sahip Bilecik merkez ile MYO ve kültür merkezi bulunan Bozüyük ilçesi kentsel hizmet odağı olurken Osmaneli MYO ve kültür merkezi, İnhisar ilçesi MYO, Söğüt ilçesi de MYO ve kültür merkezi hizmet alanlarına sahiptir. 1.4. Mevcut Yapılaşma İl Konutlardaki oda sayısı, özellikle hanehalkı büyüklüğü ile beraber incelendiğinde konutların yeterliğine ve yaşam kalitesine ışık tutar. Hane Sayısına Göre Hanehalkı Büyüklüğü (Ekim 2011) Hane sayısı Ortalama hanehalkı büyüklüğü Hanehalkı büyüklüğü Oran (%) 1 2 3 4 5+ 1 2 3 4 5+ Bursa 743 394 3,5 77.897 142.339 170 311 190 434 162 412 10,5 19,1 22,9 25,6 21,8 Eskişehir 257 214 3,0 46.216 63.980 58 625 54 360 34 033 18,0 24,9 22,8 21,1 13,2 Bilecik 59 845 3,2 8.680 14.141 13 244 14 056 9 724 14,5 23,6 22,1 23,5 16,2 TR41 1 060 452 132.793 220.459 242 180 258 850 206 169 13 20,8 22,8 24,4 19 Türkiye 19.481.678 3,8 2.291.275 3.581.801 3 848 178 Kaynak: TÜİK, Nüfus ve Konut Araştırması, 2011 4 369 591 5 390 833 11,8 18,4 19,8 22,4 27,7 Konut Niteliğindeki Adreslerde İkamet Eden Hanehalklarının Oturdukları Konutlardaki Oda Sayısına Göre Dağılımı (2011) İL ADI TOPLAM ODA SAYISI ORAN (%) Kaynak: TÜİK, Nüfus ve Konut Araştırması, 2011 Oda Başına Düşen Kişi Sayısı (2011) İL ADI ODA BAŞINA DÜŞEN KİŞİ SAYISI BURSA 0,99 ESKİŞEHİR 0,85 BİLECİK 0,89 TÜRKİYE 1,07 1 2 3 4 5+ 1 2 3 4 5+ BURSA 742.919 3.330 33.328 322.331 338.170 45.760 0,45 4,49 43,39 45,52 6,16 ESKİŞEHİR 257.157 990 21.788 98.897 123.916 11.566 0,38 8,47 38,46 48,19 4,50 BİLECİK 59.823 235 2.328 26.275 26.415 4.569 0,39 3,89 43,92 44,16 7,64 TR41 1.059.898 4.555 57.443 447.503 488.502 61.895 0 5 42 46 6 TÜRKİYE 19.454.422 189.494 1.429.046 7.770.694 8.764.774 1.300.413 0,97 7,35 39,94 45,05 6,68 7
Kaynak: TÜİK, Nüfus ve Konut Araştırması, 2011 Hanehalklarının Konuttaki Mülkiyet Durumlarına Göre Dağılımı (Ekim 2011) İl Mülkiyet durumu (%) Ev sahibi Kiracı Lojmanda oturan Ev sahibi değil ama kira ödemiyor Bursa 62,7 24,9 0,7 11,7 Eskişehir 65,2 26,5 1,6 6,8 Bilecik 67,8 22,9 2,5 6,7 Türkiye 67,3 23,8 1,5 7,3 Kaynak: TÜİK, Nüfus ve Konut Araştırması, 2011 Bölge illerinin hepsinde ev sahipliği oranı kiracı oranından yüksektir. Bilecik ili ev sahipliğinde Türkiye ortalamasının üzerindedir. Ev sahipliğinin fazla olması aynı zamanda illerin refah düzeyinin de yüksek olduğu şeklinde yorumlanabilir. Hanehalklarının Konuttaki Kullanım Kolaylıklarına Göre Dağılımı (Ekim 2011) İl Borulu su (%) Tuvalet (%) Banyo (%) Konutun içinde Konutun dışında Yok Konutun içinde Konutun dışında Yok Konutun içinde Konutun dışında Yok Bursa 99,5 0,2 0,3 97,3 2,6 0,1 99,2 0,4 0,3 Eskişehir 99,6 0,2 0,2 93,2 6,7 0,1 98,7 0,7 0,6 Bilecik 99,2 0,3 0,6 96,3 3,7 0,0 98,5 0,5 1,0 Türkiye 97,4 1,7 0,9 92,5 7,3 0,3 97,2 1,7 1,1 Kaynak: TÜİK, Nüfus ve Konut Araştırması, 2011 Binanın nasıl ısıtıldığı ve ısıtma sistemlerinin mekânsal dağılımı toplumda yaşam kalitesinin, konforun, hatta gelir düzeyinin nasıl farklılaştığının göstergesidir. Hanehalklarının Konuttaki Isıtma Sistemine Göre Dağılımı (Ekim 2011) İl Konuttaki ısıtma sistemi (%) Soba (Doğalgaz sobası dahil) Kat kaloriferi Kalorifer (Merkezi) Klima, elektrikli ısıtıcı ve diğer sistemler Yok Bursa 52,6 38,8 7,4 1,1 0,1 Eskişehir 32,9 39,7 27,2 0,2 0,0 Bilecik 67,5 21,0 11,3 0,2 0,0 Türkiye 57,1 25,6 11,4 5,9 0,1 Kaynak: TÜİK, Nüfus ve Konut Araştırması, 2011 Binanın fiziki durumu, özellikle afet planlarının yapılması, önceliklerin belirlenmesi, yönetiminin sağlanabilmesi ve yapı kalitesi açısından önemlidir. Binanın yaşı Deprem Yönetmeliği ne uygun yapılıp 8
yapılmadığına dair en önemli göstergelerden biridir. 1998 yılı Deprem Yönetmeliği yürürlüğe girmeden önce yapılmış binalar ve ekonomik ömrünü tamamlamış binalar risk içermektedir, bu yüzden kentsel dönüşüm öncelikle bu tür yapıların yoğunlaştığı alanlarda gerçekleştirilmektedir. Hanehalklarının Bina İnşa Yılına Göre Dağılımı (Ekim 2011) İl Bina inşa yılı (%) 1945 ve öncesi 1946-1960 1961-1970 1971-1980 1981-1990 1991-2000 2001 ve sonrası Bilinmeyen Bursa 1,4 2,2 5,3 12,9 19,6 28,2 18,6 11,8 Eskişehir 2,0 3,9 5,0 10,3 15,2 19,9 25,9 17,7 Bilecik 2,8 3,6 6,9 11,6 15,6 18,4 20,2 20,8 Türkiye 1,5 2,7 5,9 13,4 18,9 24,6 21,8 11,3 Kaynak: TÜİK, Nüfus ve Konut Araştırması, 2011 Bilecik il geneli incelendiğinde %20,2 ile yapılaşmanın en çok 2001 ve sonrası yapıldığı gözlemlenmektedir. Bu faktör deprem riskini azaltıcıdır. Bilecik ili mevcut bina stoğunun %6,4 ü 50 yaşından büyüktür ve ekonomik ömrünü tamamlamıştır. Bu binalar olası bir deprem için risk oluşturmaktadır. Kullanma Amacına Göre Tamamen Veya Kısmen Biten Yeni Ve İlave Yapılarda Bina Sayısı ( Yapı kullanma izin belgelerine göre, 2011 ) 9
Kaynak: TÜİK 1.5. Bilecik İli Kentsel Dönüşüm Projeleri 3 Bilecik ilinde Cumhuriyet ve İstiklal Mahallelerinde Kentsel Dönüşüm Projesi uygulanması düşünülmektedir. Buna istinaden, katılımcılı bir anlayışla yürütülen süreç kapsamında Kentsel Dönüşüm Projesi ile ilgili bilgilendirme ve fikir toplantıları düzenlenmektedir. 5393 sayılı yasanın 73. maddesine göre belediyelerin rızai ve iradi anlamda şehirlerin görünümlerini, yenileme, değiştirme noktasında yapılan kentsel dönüşüm birde 6306 sayılı yasa kapsamı içerisinde afet riski altındaki alanların düzenlenmesine ilişkin kentsel dönüşüm çalışmalarıdır. 6306 sayılı yeni çıkan bir uygulama ve özellikle İstanbul gibi deprem riski altındaki yerlerin yenilenmesi için yapılan kentsel dönüşüm çalışmaları yapılmaktadır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile 6306 sayılı yasa kapsamında deprem riski altındaki bölgelere uygulanan kentsel dönüşümle ilgili olarak herhangi bir çalışma ilde bulunmamaktadır. Bilecik'te Bilecik Belediye Başkanlığı'nın TOKİ ile işbirliği içerisinde 5393 sayılı 73.maddesi kapsamında yapılan bir kentsel dönüşüm çalışması bulunmaktadır. TOKİ'ye gönderilen kentsel dönüşüm projesinin jeolojik analizleri tamamlanmıştır. Bilecik'in cazibesini arttıracak projenin amaçları doğrultusunda; Osmanlı ve Selçuklu mimarisine ilişkin yapıların uygulanacağı, Arsa sahiplerinin hisseleri oranında yapılacak yatırımdan pay alacağı, Hak sahiplerinin yerinde dönüşüm ilkesi ile proje alanında haklarının verilmesi, farklı ticari ve konut tiplerinde metrekareleri ile hak sahiplerine birden fazla seçenek sunulacağı belirtilmektedir. 1.6. Yerleşim Kademelenmesi (merkez-alt merkez ilişkileri ve işlevleri) 10. Kalkınma Planı ve TR41 Bölge Planı çalışmaları kapsamında gerçekleştirilen Bölgesel Kalkınma İlçe Anketi neticesinde Bilecik ilçelerinin civar illeri etkileşimi aşağıdaki gibidir: Bilecik İli İlçeler arası Etkileşim 3 Bilecik Belediyesi, http://www.bilecik.bel.tr 10
Bilecik İlçe Öncelik Sırası Etkileşimde Bulunulan İlçe Adı Çalışma/İş/ Ticaret İlçelere Gidiş Amacı Sağlık Eğitim Sosyal/ Kültürel (Alışveriş, Eğlence) Diğer Hizmetler (Banka, adliye vb.) Barınma Yenipazar 1 Bilecik Merkez xx xx xx 2 Eskişehir xx xx xx x Merkez 3 İstanbul xx x x 4 Bozüyük x 5 Gölpazarı x İnhisar 1 Eskişehir xx xx xx x Merkez 2 Söğüt x x x Söğüt 1 Eskişehir xx xx x xx Merkez 1 Bozüyük xx xx 2 Bilecik Merkez x x x 3 İnhisar x Pazaryeri 1 Bozüyük xx xx x xx x 2 İnegöl /Bursa x xx x x 2 Eskişehir x xx xx x Merkez 3 Bilecik Merkez x x Osmaneli 1 Bilecik Merkez xxx xxx xxx xx x 2 İznik x x x xxx 3 Yenişehir x x 3 Adapazarı/Saka x xx rya 4 Pamukova/Saka x x x rya 5 Bursa Merkez x Gölpazarı 1 Bilecik Merkez xx xxx xx xx 2 Eskişehir xx xxx xx xx Merkez 3 İstanbul x x x 4 Sakarya x x x 5 Bursa Merkez x x x Bozüyük 1 Eskişehir x xx xx xxx Merkez 2 Bilecik Merkez xx x x 3 İnegöl /Bursa x x Kaynak: Bölgesel Kalkınma İlçe Anketlerinden derlenmiştir. 11
2. ULAŞIM 2.1. Karayolu Karayolu Uzunlukları(2011, km) Yol Cinsi (Toplam) Bursa Eskişehir Bilecik TR41 Türkiye İl Yolu 588 464 258 1310 31558 Devlet Yolu 527 384 209 1120 31372 Otoyol 74 0 0 74 2236 Bölünmüş Yol 337 306 149 792 21227 Köy Yolu* 3 760 3 908 1 841 9 509 305 227 Kaynak: Karayolları Genel Müdürlüğü *Köy yolu verileri TÜİK ten alınmıştır. 2012 Yılında İlçelere Göre Trafiğe Kaydı Yapılan Araçlar ilcesi TOPLA M Otomobi l Minibü s Otobü s Kamyone t Kamyo n Motosikle t Özel Amaçlı Traktö r BİLECİK 826 324 31 8 178 45 175 1 64 BOZÜYÜK 625 254 35 7 187 54 55 3 30 GÖLPAZAR 81 19 - - 16-25 - 21 I OSMANELİ 200 67-1 25 5 48-54 SÖĞÜT 199 50 1 1 51 6 30-60 TOPLAM 1 931 714 67 17 457 110 333 4 229 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu 2012 Yılı Sonu İtibariyle İlçelere Göre Trafik Tescil Bürolarına Kayıtlı Taşıtlar ilcesi TOPLA M Otomobi l Minibü s Otobü s Kamyone t Kamyo n Motosikle t Özel Amaçlı Traktö r BİLECİK 24 479 9 485 496 359 3 323 1 359 3 347 87 6 023 BOZÜYÜK 14 941 7 889 276 277 2 837 1 111 1 255 37 1 259 GÖLPAZAR 491 243 5 31 86 9 47-70 I OSMANELİ 5 761 2 024 68 78 1 040 198 1 019 8 1 326 SÖĞÜT 3 778 1 474 42 56 927 258 520 5 496 TOPLAM 49 450 21 115 887 801 8 213 2 935 6 188 137 9 174 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu 12
Otoyol ve Devlet Yollarının İllere Göre Taşıt-Km, Yolcu-Km Değerleri (2011, Milyon) TAŞIT-KM YOLCU-KM İLLER DEVLET YOLU DEVLET YOLU OTOYOL OTOYOL BURSA 327 3 155 1 177 8 416 ESKİŞEHİR 0 1 148 0 3 513 BİLECİK 0 551 0 1 440 TR41 327 4854 1177 13370 Türkiye 15 707 62 276 54 635 167 851 Kaynak: TÜİK aracılığıyla Karayolları Genel Müdürlüğü TR41 Bölgesinde Meydana Gelen Ölümlü-Yaralanmalı Kazalar (2010) Kaza Sayısı Yerleşim Yeri İçi Trafik Kazaları Sayısı Yerleşim Yeri Dışı Trafik Kazaları Sayısı Ölü Sayısı Yaralı Sayısı Bursa 4 205 3 260 945 114 6 748 Eskişehir 1 721 1 223 498 65 3 046 Bilecik 480 188 292 37 944 TR41 6 406 4 671 1 735 216 10 738 Türkiye 116 804 80 517 36 287 4 045 211 496 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (Trafik Polisi ve Jandarma Sorumluluk Bölgesindeki Kazalar) Trafik Kazaları Bir milyon araç başına ölü sayısı Bir milyon araç başına yaralı sayısı Bir milyon nüfusta trafik kaza sayısı Bir milyon nüfusta trafik kazalarında ölü sayısı Bir milyon nüfusta trafik kazalarında yaralı sayısı Bir milyon özel otomobil başına ölü sayısı Bir milyon özel otomobil başına yaralı sayısı Kaza sayısı 2010 Bursa 212 12529 1614 44 2590 420 24886 4205 114 2011 Bursa 176 13155 1712 38 2852 344 25761 4541 101 2010 Eskişehir 349 16357 2251 85 3984 644 30192 1721 65 2011 Eskişehir 352 17511 2612 90 4457 638 31721 2041 70 2010 Bilecik 851 21706 2130 164 4188 2108 53786 480 37 2011 Bilecik 387 20511 2335 88 4680 929 49251 476 18 2010 TR41 281 13976 1782 60 2987 554 27562 6406 216 2011 TR41 230 14628 1940 52 3299 447 28385 7058 189 2010 Türkiye 268 14010 1584 55 2869 536 28032 116804 4045 2011 Türkiye 238 14797 1764 51 3186 473 29344 131845 3835 Kaynak: TÜİK Ölü sayısı 13
Trafik Kaza Ve Sonuçlarının İllere Göre Dağılımı İLLER KAZA ÖLÜ YARALI BURSA 12.520 60 6.965 ESKİŞEHİR 4.119 41 2.843 BİLECİK 965 5 819 Kaynak: Emniyet Genel Müdürlüğü 2.2. Demiryolu Demiryolu Uzunlukları (Yıl, km) YOL CİNSİ 2009 2010 2011 Bursa* 16 16 16 Eskişehir 441 446 446 Bilecik 110 110 110 TR41 567 572 572 Türkiye 9080 9594 9 642 Kaynak: TÜİK TR41 Bölgesi Demiryolu Bilecik 19% Bursa 3% Eskişehir 78% İllere Göre Demiryolu Anahat Uzunlukları (2011) Anahat İl Adı Tek 2-3-4 Hat Toplam Hat BURSA 16 0 16 BİLECİK 98 12 110 ESKİŞEHİR 188 21 209 E.ŞEHİR YHT - 119 118 237 HST Kaynak: TCDD İstatistik Yıllığı, 2007-2011 Demir Yolu Uzunluğunun Yüzölçüme Oranı (%) 2007 2008 2009 2010 Türkiye 1,13 1,13 1,18 1,25 TR41 1,26 1,21 1,98 2,00 Bursa 0,26 0,15 0,15 0,15 Eskişehir 1,57 1,58 3,19 3,22 Bilecik 2,65 2,56 2,56 2,56 Kaynak: TÜİK verileri kullanılarak BEBKA tarafından hesaplanmıştır. Not : Hesaplamada göl hariç yüzölçümü kullanmıştır. 14
Demir Yolu Uzunluğunun Yüzölçüme Oranı % 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 2007 2008 2009 2010 Türkiye TR41 Bursa Eskişehir Bilecik 2.3. Kent içi Ulaşım Kent içi ulaşım otobüs ve minibüs ile sağlanmaktadır. İlde raylı sitem bulunmamaktadır. 2.4. Bilecik İli Ulaşım Sistemi Gelişme Stratejileri 2.4.1. Karayolları Gelişimi 4 Karayolları yatırım programlarında yer alan ve uygulama aşamasında olan; Mekece Bozüyük, Bilecik Merkez Söğüt İnhisar Çayköy, Bozüyük Kütahya, Bursa İnegöl Bozüyük, Bilecik Merkez Yenişehir, Bozüyük Eskişehir arası yol genişletme projelerinin yanı sıra, Plan da öncelikli olarak güçlendirilmesi önerilen bağlantılar, işlevsel rollerine göre belirlenmiştir. Buna göre öncelikli olarak İlçelerin birbirleri ve komşu iller ile olan işlevsel bağlantılarının güçlendirilmesi amacıyla; Vezirhan Gölpazarı Taraklı, Gölpazarı Yenipazar, Yenipazar - (Canişment Kösüre) Bolu, Pazaryeri İnegöl, Osmaneli İznik ve Söğüt Eskişehir güzergahları belirlenmiştir. İkinci öncelikli olarak turizm amaçlı geliştirilecek ulaşım bağlantıları ise; Çayköy Tozman Yaylası Yenipazar, Bozüyük Camili, Batan Yaylaları, Medetli Üyük Soğucakpınar Osmaneli, Bozüyük Cihangazi Dodurga, Bozüyük Söğüt, Çayköy Sarıcakaya (Eskişehir), Bozüyük İnegöl yolu üzerinden Camili Bozcaarmut Pazaryeri, Bozüyük Bursa yolu üzerinden Delielmacık - Pazaryeri ve 4 Bilecik İli 1/100.000 Çevre Düzeni Planı,2008 15
Pazaryeri (Dülgeroğlu - Kapaklı - Abbaslık) Bilecik Merkez olarak belirlenmiştir. Bu bağlantılar, Plan Kararlarında yer alan yayla, tarım, rekreasyon, kültür turizmi gibi turizm fonksiyonların entegrasyonunun sağlanması amacıyla belirlenmiştir. Yine ikinci öncelik sırasında, tarımsal ürün verimliliğinin yüksek olduğu bölgelerde, ürün toplama ve dağıtma amaçlı olarak mevcut bağlantı yollarının geliştirilmesi Planda öngörülmüştür. Buna göre; Yenipazar Tarpak İnhisar, Küre Hamitabat Çaltı, Yeniköy Deresakarya Kasımlar Çengeller Gökçeler yolları ürün toplama/dağıtma amaçlı geliştirilecektir. 2.4.2. Demiryolu Gelişimi 5 Bandırma-Bursa-Osmaneli Hızlı Tren Projesi Bandırma-Bursa-Osmaneli Hızlı Tren Projesi ile Bursa nın Bandırma Limanı, İstanbul, Ankara ve İzmir illerine yüksek standartlı bir demiryolu ile bağlanması planlanmıştır. Bursa nın doğuda Osmaneli ne, güneyde Bozüyük ve batıda Bandırma İzmir hattına bağlanması yönünde çalışmalara devam edilmektedir. Hızlı tren projesinin faaliyete geçmesiyle Yenişehir hava limanının Bursa ve Bilecik illeri bağlantısı güçlenecek, havalimanının ulusal ve uluslararası aktif kullanımı mümkün olabilecektir. Bandırma-Bursa-Osmaneli Hızlı Tren Projesi 188 km. toplam hat uzunluğuna sahiptir. Bursa İnönü bağlantısı 124 km. hat uzunluğuna sahiptir. Hattın 36 km si Bursa-Osmaneli hattı ile ortaktır. Bursa- Osmaneli hızlı tren projesi 106 kilometrelik hat uzunluğuna sahiptir ve ihalesi yapılan ilk etap Bursa- Yenişehir hattı bunun 76 kilometrelik bölümünü oluşturmaktadır. Yenişehir-Osmaneli hattı projenin en zor bölümünü oluşturmaktadır. 30 kilometrelik bu bölümün proje çalışmaları henüz tamamlanmamıştır. 6 Bursa-Osmaneli hattında hem yolcu hem yük taşımacılığı yapılacaktır. Osmaneli nde hat V biçiminde ayrılarak Ankara ve İstanbul hattına ayrı ayrı bağlanacaktır. Proje bittiğinde ihalesi yapılacaktır.106 kilometrelik Bursa hızlı tren demiryolu hattı ihalesi parçalı yapılacak ve iki etapta gerçekleştirilecektir. İnşaatı en az 4 sene sürecek Projenin 2015 yılında bitirilmesi planlanmaktadır. Ankara - İstanbul Hızlı Tren Projesi Hızlı Tren Projesi, Ankara-İstanbul arasındaki mevcut hattan bağımsız 250 km/saat hıza uygun, tamamı elektrikli, sinyalli yeni çift hattı hızlı demiryolu yapımını içermektedir. Ankara - İstanbul Hızlı Tren Projesi, iki etapta tamamlanacaktır. Projenin Ankara - Eskişehir kesimi 2009 yılı içinde hizmete açılırken, Eskişehir - İstanbul arasındaki inşaat çalışmaları ise devam etmektedir. Eskişehir- İstanbul arsı bağlantı Bilecik ili Vezirhan üzerinden geçmektedir. Ankara- İstanbul hızlı tren hattının 2013 te tamamlanması öngörülmektedir. 5 TCDD, http://hizlitren.tcdd.gov.tr 6 Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı DLH Genel Müdürlüğü 16
3. LOJİSTİK 3.1. Lojistik Sektörüne Genel Bakış Dünya coğrafyası üzerinde, lojistik sektörünün hızla geliştiği odaklardan birisi de, Avrupa, Asya ve Afirka nın kıtalarının kesişim noktasında bulunan Türkiye dir. Dünya Bankası nın 2010 yılı Lojistik Performans Endeksi Raporuna göre Türkiye genel sıralamada 39. sırada yer alırken 2012 yılı Lojistik Performans Endeksi Raporuna göre taşımacılık ve lojistik sektörü sıralamasında 5 üzerinden 3.51 lik genel puan ile 155 ülke arasında Türkiye 27. sıraya yükselmiştir. 2012 yılının en yüksek performansına sahip ülkesi %100 performans ve 4,13 puan ile Singapur olurken ikinci sırada %99,9 performans ve 4,12 puan ile Hong Kong, üçüncü sırada ise %97,6 performans ve 4,05 puan ile Finlandiya yer almaktadır. 1 Türkiye, endeksin temel bileşenleri olan; gümrük, ticaret ve ulaşıma ilişkin altyapı kalitesi, uluslararası sevkiyat, lojistik hizmetlerin kalitesi ve lojistik yetkinlik, sevkiyatların takibi ve izlenebilmesi, sevkiyatların alıcıya zamanında ulaşması kriterlerinin hepsinde 2010 raporuna kıyasla daha üst sıralara yerleşmiştir. En fazla yükseliş ise sevkiyatların takibi ve izlenebilmesi kriterinde gerçekleşmiştir. 7 Lojistik Performans Endeksi (LPE) LPE 2010 LPE 2012 Ölçüt Sıra Puan Sıra Puan Gümrük 46 2,82 32 3,16 Altyapı 39 3,08 25 3,62 Uluslararası Sevkiyatlar 44 3,15 30 3,38 Lojistik Hizmetlerin Kalitesi ve Lojistik Yetkinlik 37 3,23 26 3,52 Sevkiyatların Takibi ve İzlenebilmesi 56 3,09 29 3,54 Sevkiyatların Alıcıya Zamanında Ulaşması 31 3,94 27 3,87 Genel Puan 39 3,22 27 3,51 Kaynak: Dünya Bankası nın 2010 ve 2012 yılı Lojistik Performans Endeksi raporlarından derlenmiştir. Lojistik sektörü ülkemizde son yıllarda hızlı büyüme ve gelişme gösteren, hem kendi içinde taşıdığı büyüme potansiyeli hem de Türkiye nin 2023 yılına ilişkilendirdiği birçok ekonomik hedefe ulaşılmasında oynayacağı temel roller itibari ile büyük önem taşımaktadır. Günümüzde sınaî ve ticari firmaların ulusal ve uluslararası ölçekte sürdürülebilir rekabet edebilmesini sağlamak, bölgesel ve uluslararası ticaret ve ekonominin gelişmesine katkıda bulunmak amacı ile ülke politikalarında lojistik sektörüne yönelik olarak yatırım planları hız kazanmıştır. Bu yatırımların içinde sınaî ve ticari firmalarının lojistik maliyetlerini minimize eden, ekonomik ve sosyoekonomik kalkınmayı destekleyen, kurulduğu bölgenin kalkınmasında önemli rol oynayan, dış ticaretin 7 Dünya Bankası, Rekabet İçin Bağlanmak 2012: Küresel Ekonomide Ticaret Lojistiği, Lojistik Performans Endeksi 17
gelişmesine destek olan ve kentsel lojistik problemlerinin çözümünde kilit rol alan lojistik merkezleri ön plana çıkmaktadır. 3.2. Bölgede Lojistik Sektörü Bölgede lojistik sektörü, fiziki altyapı başta olmak üzere temel yapısal eksiklikler nedeniyle sorunlar yaşamaktadır. En önemli sorun, üretim yerlerinden deniz, demiryolu ve havayolu terminallerine erişimdeki sıkıntılardır. Lojistik altyapı eksiklikleri operasyon maliyetlerinin ve sürelerinin uzamasına, operasyon kalitesinin ve lojistik standartların düşmesine neden olmaktadır. Ayrıca bu yetersizlikler reel sektöre ek taşımacılık maliyetleri kadar iş kayıpları da getirmekte ve büyük pazarlara yakın olma avantajını azaltmaktadır. Bilecik te karayolu ve demiryolu taşımacılığından söz etmek mümkündür. 3.2.1. Taşımacılık Karayolu Yük Taşımacılığı Otoyol ve Devlet Yollarının İllere Göre Ton-Km Değerleri (2011, Milyon) TON-KM İLLER DEVLET YOLU OTOYOL BURSA 1 098 5 863 ESKİŞEHİR 0 3 372 BİLECİK 0 2 185 TR41 1098 11419 TÜRKİYE 46 893 147 631 Kaynak: TÜİK aracılığıyla Karayolları Genel Müdürlüğü 3.2.2. Bilecik İlinde Lojistiğin Gelişmesinde İzlenecek Ana Stratejiler 8 Kara ve demiryoluna dayalı Bozüyük, Bilecik, Adapazarı, Karasu Limanı ve bağlantı zincirinin ve karayoluna dayalı Osmaneli, Bilecik, Pazaryeri, Bozüyük, Gemlik Limanı bağlantı zincirinin halkalarını birer uzmanlaşmış üretim ve iletim istasyonuna dönüştürerek; tarımsal ürünlerin yanı sıra gıda sanayi ile imalat ve montaj sanayi ürünlerinin dış pazarlara iletilmesinde yerel güç birlikleri oluşturulacaktır. İlin kuzeyinde yer alan İstanbul, İzmit ve Adapazarı ile güneybatı ve güney-doğusunda bulunan Bursa ve Eskişehir gibi İç Tüketim Pazarlarını izlemek ve ihtiyaçlarına yanıt verecek mal ve hizmetlerin üretilmesine ve teminine yönelme sağlanacaktır. 8 Bilecik 1/100.000 İl Çevre Düzeni Planı,2008 18
Bilecik-Osmaneli-Yenişehir arasında işlevsel kenetlenmelere giderek; karayoluna dayalı havalimanı bağlantısı üzerinden dış pazarlara çiçekçilik, yaş meyve ve sebze ürünleri ulaştırılacaktır. Tarpak-İnhisar-Söğüt-Bilecik Merkez arasında doğal olarak oluşmuş birlikteliğin tarımsal ürün toplama, depolama, işleme, pazarlama faaliyetlerinde entegrasyona gidilmesinde kullanılması sağlanacaktır. Söğüt İlçesi nin işlevsel bağlantılarıyla ilin iki önemli merkezine olan erişim üstünlüğünden faydalanılarak İnhisar ve Tarpak yerleşmelerinin üretim avantajlarının birlikte değerlendirilmesi sağlanacaktır. 3.2.3. Lojistik Odakları 3.2.3.1. Lojistik Koridoru 6 Bilecik il sınırlarını aşan kuzey-güney transit yük taşımacılığının Bilecik-Bozüyük üzerinde zamanla kademeli artışlar kaydetmesi beklenmektedir. Yolcu ve yük taşımacılığının demiryolu türüne kaydırılması gerçekleştirilmelidir. Demiryolu hattının, hem kısa mesafeli toplu taşımacılık hem de konteynere dayalı yük taşımacılığı için kullanılması öngörülmelidir. Sanayi Koridoru İlk hareketlenmenin Bozüyük-Bilecik bağlantısı üzerinde gerçekleşmesi beklenirken, İl in iç kesimlerde yer alan ilçelerdeki koridora dayalı pazara açılım hareketlerinin de, Bilecik-Osmaneli bağlantısına yoğunluk getireceğini belirtmek yanlış olmayacaktır. Gelişme karakteri itibarıyla Bozüyük-Bilecik bağlantısı üzerinde daha çok sanayi ürünleri taşımacılığına hizmet veren ağır vasıta trafiği için konaklama, park, bakım-onarım türü hizmetlerin yer alacağı ve yükleme-boşalma gibi lojistik operasyon gereklerinin burada yerine getirileceği açıktır. Buna karşılık, Bilecik-Osmaneli bağlantısının ağırlıklı olarak tarıma ve tarıma dayalı sanayi ürünlerinin taşımacılığına yöneleceği ve bu işlevi Bilecik- Bozüyük bağlantısına oranla daha düşük bir yük trafiği yaratarak gerçekleştireceği tahmin edilmektedir. Tarım Koridoru İl in nispeten kuzeyinde ve doğusunda yer alan yörelerinden ve Yenişehir tarafından gelecek tarımsal ürünlerin işlenmesi ve iç pazarlara iletilmesi faaliyetleri için Osmaneli, Vezirhan ve Bayırköy uygun konumda bulunan yerleşim merkezleri olarak göze çarpmaktadır. Dolayısıyla; Bilecik il merkezinin kuzeyinde yer alan Bayırköy, Vezirhan ve Osmaneli yerleşim merkezlerinin karayolu bağlantıları boyunca; demiryolu ulaşımını da kullanmak üzere hizmet verecek olan, meyve ağırlıklı tarımsal ürün işleme ve depolama tesisleri ile diğer ilgili lojistik birimler yer alacaktır. Anılan ulaşım aksının batı sapağından Yenişehir e doğru gidildiğinde taşa-toprağa dayalı üretim faaliyetleri görülmektedir. Bu kapsamda Vezirhan ın ek olarak mermer ve seramik üstüne kurulmuş sanayi türü lojistik birimlerine de ev sahipliği yapacağı anlaşılmaktadır. Ana ulaşım olanaklarına bağlı olarak Bilecik ilinde beklenen gelişmelerin dışında tali ulaşım olanaklarının geliştirilmesi sonucu hareketlenme kazanacak faaliyetler arasında sayılabilecekler; ekotarım tekniklerinin yaygın bir biçimde kullanılmasıyla doğal ve organik ortamda yetiştirilecek tarımsal ürünler ile süs bitkileri ve çiçeklerin pazarlanmasıdır. İlin iç kesimlerindeki yerleşimlerin ana faaliyet sektörleri olabilecek bu tür girişim ürünlerinin hem yakın ve büyük iç tüketim pazarlarında, hem de 19
Yenişehir Havalimanı ile Gemlik Limanı ve ilerde Karasu Limanı üzerinden iletilecek dış tüketim pazarlarında itibar görmesi söz konusudur. Seracılık ve sulama gibi üretim teknolojisindeki gelişmeleri, paketleme işlemlerindeki yenilikleri, depolama ve antrepo faaliyetlerindeki güncel sistemleri, pazarlama konusundaki etkin bağlantıları, ulaştırma hizmetlerindeki verimlilik gelişmeleri doğrultusunda Sakarya Vadisi tarımsal kullanım kuşağı ile Osmaneli ve Gölpazarı odaklarında gerçekleştirilmesi ve Bilecik İl Merkezi üzerinden yurt içi ve yurt dışı pazarlara açılımının sağlanması, tarımın ekonomik temel yaratma gücünü de beraberinde getirecektir. 3.2.3.2. Lojistik Merkez 9 Lojistik merkezler; farklı işletici ve taşıyıcılarla ulusal ve uluslararası, yük taşımacılığı, dağıtımı, depolama ve diğer tüm hizmetlerin yapıldığı alan olarak tanımlanmaktadır. Karayolu, demiryolu, denizyolu ve yerine göre havayolu erişimi ile kombine taşımacılık imkânlarının olduğu depolama ve ulaştırma hizmetlerinin birlikte sunulduğu lojistik merkezlerin önemi gün geçtikçe artmaktadır. Ulusal ve uluslararası taşımacılık ve mal dağıtımı ile ilgili tüm faaliyetlerin bulunduğu ve içinde antrepolar, ambalajlama tesisleri, depolama sahaları, bürolar ve otopark alanlarının yer aldığı lojistik alanlardır. Bilecik Merkez ve Bozüyük te, sanayi hammaddelerinin depolanacağı ve mamul ürünlerin dış pazara erişiminin sağlanacağı; antrepolar, hal ve depolama sahaları, bürolar ve TIR kamyon otopark alanları ile beraber planlanacak olan lojistik merkez fonksiyonu yer alacaktır. Alt ölçekli planlarda, lojistik merkezlerin iç kullanımların bütünlüğünün sağlanmasının yanı sıra komşu iller ile Yenişehir Havalimanı ve Gemlik Limanı ile de entegrasyonun sağlanması göz önünde bulundurulacaktır. 10 Bilecik İl Merkezi Yenişehir aksı üzerinde Lojistik Merkez olma yolunda da etkin açılımlar yapmalıdır. İl bütününde Bilecik Merkez ve Bozüyük te yer almasında yarar görülen lojistik merkezler, aynı zamanda İl in toptan ticaret merkezleri işlevini de üstlenebilecek ve mamul maddelerin gerek yurt içi gerekse yurt dışına pazarlanma olanakları geliştirilebilecektir. Yenişehir, Bilecik Merkez ve Bozüyük yol aksı başta olmak üzere ana yol güzergâhları üzerinde yer seçecek perakende alışveriş merkezi, showroom ve outlet benzeri satış birimleri, il içi ekonomik hareketlenmenin yaşanmasında etkili olacaktır. 11 TCDD tarafından yapılması planlanan Yüksek Hızlı Tren projeleri paralelinde Bölgemizde Eskişehir ve Bilecik illerinde lojistik merkezler kurulacaktır. TCDD tarafından kent merkezi içinde kalmış olan yük garlarının; Avrupa ülkelerinde olduğu gibi, etkin karayolu ulaşımı olan ve müşteriler tarafından tercih edilebilir bir alanda, yük lojistik ihtiyaçlarına cevap verebilecek özellikte, teknolojik ve ekonomik gelişmelere uygun, modern lojistik merkezler kurulması hedeflenmektedir. Bu kapsamda Eskişehir de Hasanbey, Bilecik te Bozüyük lojistik merkezleri kurulmaktadır. 2012 yılında Bozüyük te 387.000 metrekarelik alana lojistik merkez kurulması amacıyla kamulaştırma işlemlerine başlanmıştır. Kurulacak lojistik merkezlerde; Konteyner yükleme boşaltma ve stok alanları Gümrüklü sahalar 9 TCDD, www.tcdd.gov.tr 10 Bilecik 1/100.000 İl Çevre Düzeni Planı,2008 11 Bilecik 1/100.000 İl Çevre Düzeni Planı,2008 20
Müşteri ofisleri, otopark, tır parkı Bankalar, restoranlar, oteller, bakım onarım ve yıkama tesisleri, akaryakıt istasyonları, antrepolar Tren teşkil kabul ve sevk yolları yer alacaktır. Kaynak: TCDD Organize Sanayi Bölgelerinin Kullandıkları Limanlar OSB OSB Toplam Alan Sanayi Parsel Adedi Gemlik Limanı Mudanya Limanı Bandırma Limanı Fiilen İşletmede Bulunan Firma Sayısı Boş Parsel Sayısı Baskın Durumda Olan Sektör İnegöl (Bursa) 300 107 86 4 Tekstil Nilüfer (Bursa) 232 284 264 Metal Güsab Gürsu (Bursa) 101 113 73 1 Tekstil Demirtaş (Bursa) 475 354 278 Tekstil Kestel (Bursa) 73 95 77 Tekstil Yenişehir (Bursa) 174 2 2 Cam Bilecik 1. OSB 110 42 34 8 Mermer Bilecik 2. OSB 194 30 11 1 Mermer Kütahya Tavşanlı 116 61 Hasanağa (Bursa) 111 117 47 7 Otomotiv Eskişehir Sanayi Odası 2030 730 347 23 Makine İmalat Bursa TSO 679 291 240 7 Tekstil Kütahya 215 82 35 4 Maden, Kimya Mustafakemalpaşa(Bursa) 220 66 10 1 Makine, metal Mustafakemalpaşa 67 32 6 1 Mermer Mermerciler (Bursa) Kaynak: DLH, Ulaştırma Kıyı Yapıları Master Plan Çalışması Sonuç Raporu, Yüksel Proje, Eylül 2010 21
Gemlik Körfezi Limanlarının (Mudanya dahil) hizmet alanında gelişmiş sanayinin bulunduğu Bursa, Eskişehir ve Bilecik illeri yer almaktadır. Gemlik Limanları ise, ulaşım bağlantıları açısından İstanbul ve İzmit Körfezi Limanları kadar gelişmişlik göstermese de, yakın çevresinin gelişmişliği ve sanayileşmesi nedeni ile yük çekebilmektedir. 3.2.3.3. Depolama Alanları 12 İnhisar İlçesi ile Çaltı ve Küre Beldeleri öncelikli olmak üzere; ürünün ekonomik ömrünü uzatmak üzere, özellikle meyve üretiminin yoğun olduğu alanlarda soğuk hava depoları yer alacaktır. Ayrıca, alt ölçekli planlarda ürün toplamada stratejik konumlarda bulunan Osmaneli, Gölpazarı ve Söğüt İlçelerinde soğuk hava depolama alanları yer alacaktır. Osmaneli, Gölpazarı, Söğüt ilçelerinde çevre yerleşimlere de hizmet verecek hal alanı yer alacaktır. Alt ölçekli planlarda hal alanları; yükleme-boşaltma alanları, TIR kamyon parkları ve gerekli altyapı tesisleri ile beraber planlanacaktır. Bozüyük İlçesi nde atıl durumda olan Gündüzbey İstasyonu nun faaliyete geçmesi ve İstasyon ile entegre çalışacak Gümrük Alanı nın; 4458 sayılı Gümrük Kanunu nun ilgili hükümleri doğrultusunda, alt ölçekli planlarda yer alacaktır. Alt ölçek planlarda, Bozüyük İlçesi nde bulunan OSB nin, depolama alanı ve gümrük ile entegrasyonu sağlanacaktır. Bilecik ilinde 1988 yılında kurulan gümrük müdürlüğü Bozüyük ilçesindeki fabrikalara deniz yoluyla gelen eşyanın ithalat işlemlerinin liman gümrüklerinde tamamlanması, Bozüyük ilçesindeki fabrikaların başta ihracat olmak üzere gümrük işlemleri için ulaşım yönünden daha yakın olan Eskişehir i tercih etmeleri nedeni ile kapatılmıştır. Eskişehir ve Bursa illerinde faaliyet gösteren gümrük müdürlükleri ilin ihtiyacına cevap verebilmektedir. 12 Bilecik 1/100.000 İl Çevre Düzeni Planı,2008 22