Ders Bilgileri Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS FEN BİLİMLERİNDE İSTATİSTİKSEL TEKNİK VE UYGULAMALAR FBÖ513 II. 3+0 3 6 Ön Koşul İstatistik dersini almak ve başarıyla tamamlamış olmak Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Dersi Veren Öğretim Elemanı Dersin Yardımcıları Dersin Amacı Dersin Öğrenme Çıktıları Türkçe Yüksek Lisans Zorunlu Yok Nicel bilimsel çalışmalarda bilimsel bilgi üretmek için, veri toplamak kadar, bu verilerin sistematik ve tutarlı tekniklerle analizi de oldukça önemlidir. Bilim insanlarının gözledikleri bir farklılığın ne kadar anlamlı olduğu ya da çok gruplu karşılaştırmalarda, hangi grupla hangi grup arasında anlamlı farklılıklar olduğunu kestirmek oldukça zorlaşmakta, birbiriyle ilişkili olan özelliklerin gözden kaçması gibi önemli problemler oluşmaktadır. İstatistiksel analiz, bilimsel bilgi türlerinin diğer bilgi türlerinden daha geçerli, daha tutarlı ve daha güvenilir olmasına katkıda bulunan, araştırmacıların verileri daha kolay analiz etmesini, farklılıkları ve benzerlikleri belli bir kritere dayalı olarak değerlendirmesini kolaylaştırmaktadır. İstatistiksel analizler, aynı zamanda eldeki veriye dayalı olarak, yordamalarda bulunulmasını sağlamaktadır. Bilimsel bilgi üretmek ya da bilimsel bir süreç deneyimlemek isteyen her bireyin istatistiksel teknik ve yöntemler hakkında ileri düzeyde bir bilgiye ve deneyime sahip olmaları önemli bir gerekliliktir. Bu bilgi ve deneyimlerle, bireyler hangi bilimsel problem durumunda hangi veri türü üzerinde, hangi istatistiksel analiz tekniğini kullanacağına ilişkin daha tutarlı kararlar verebilirler. Bu dersin amacı, bilimsel bir çalışma yürütecek olan bireylere istatistiksel teknik ve yöntemlere ilişkin ileri düzeyde bilgi ve deneyim kazandırmaktır. 1. Temel istatistiksel kavramların tanımı bilmek, 2.Tanımlayıcı istatistik analizi tekniklerini bilmek, 3. Vereleri özetleten grafik,tablo ve çizelgeleri oluşturmak, 4. Kestirisel istatistik teknikleri bilmek, 5. T-testinin teorik temellerini bilmek ve kullanmak, 6.Varyans analizinin teorik temellerini bilmek ve kullanmak, 7. Kovaryans analizinin teorik temellerini bilmek ve kullanmak,
8. Korelasyon analizinin teorik temellerini bilmek ve kullanmak, 9.Regresyon analizinin teorik temellerini bilmek ve kullanmak, 10. Güvenirlik analizinin teorik temellerini bilmek ve kullanmak, 11.Faktör analizinin teorik temellerini bilmek ve kullanmak, 12. Paramerik olmayan istatistik analizlerinin teorik temellerini bilmek ve kullanmak, 13. Araştırmaya uygun analiz tekniğini seçmek ve uygulamak, 14.SPSS programını etkili bir şekilde kullanmak. Dersin İçeriği İstatistikte temel kavramlar, Dağılımlar, Tanımlayıcı istatistik teknikler, Kestirisel istatistik teknikler, Güvenirlik, Faktör analizi, Parametrik olmayan istatistik analizler, SPSS programının tanıtımı ve kullanımı DERS AKIŞI Hafta Konular Ön Hazırlık 1 Dersin Tanıtılması ve Ders Rehberinin Sunulması, Önbilgilerin Değerlendirilmesi ------------------------------------------------- 2 Temel İstatistiksel Kavramlar (istatistik, veri, değişken, ortalama, medyan (ortanca), mod, standart sapma, varyans, standard hata, normal dağılım, binomiyal dağılım, z-dağılımı, t-dağılımı ki-kare dağılımı) 3 Temel İstatistiksel Kavramlar (hipotez sınama, normal dağılım, Tip I hata, Tip II hata, Tip III hata, Tip 0 Hata, α, β, etki değerliği ve güç) Arıcı, H. (2000). İstatistik yöntemler ve uygulamalar. Meteksan Yayınları, Ankara. (Sayfa 9-23, 43-89) Houghton Mifflin. (Sayfa 89-103; 309-341; 89-103) Kartal, M. (2006). Bilimsel araştırmalarda hipotez testleri. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara (Sayfa 3-11) Arıcı, H. (2000). İstatistik yöntemler ve uygulamalar. Meteksan Yayınları, Ankara. (Sayfa 195-218) 4 Tanımlayıcı istatistikler Şenol, Ş. ( 2008). Tanımlayıcı İstatistik.
Grafik ve tablo oluşturma Veriler üzerinde işlem yapma Kestirimsel (çıkarımsal) istatistiklere giriş Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. (Sayfa, 53-112) Büyüköztürk, Ş. (1993). Kestirisel istatistik, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 26 (2). 5 T-testi (Tek gruplu, Bağımlı ve Bağımsız gruplar) Tek faktörlü varyans analizi (ANOVA) İki faktörlü varyans analizi (Two-way ANOVA) Houghton Mifflin. (Sayfa 217-227; 251-285; 345-378; 417-454) Green, S. B., & Salkind, N. J. (2003). Using SPSS for Window and Macintosh: Analyzing and understanding data (3th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall. (Sayfa 138-151) Büyüköztürk, Ş. (1997). İki faktörlü varyans analizi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 30 (1). 6 Çok değişkenli varyans analizi (MANOVA) Özer,A. http://www.psikolojiktestler.hacettep e.edu.tr/t.htm Özer, A. http://www.psikolojiktestler.hacettep e.edu.tr/o.htm Carey, G (1998). Multivariate Analysis of Variance (MANOVA): I. Theory. Retrieved from http://ibgwww.colorado.edu/~carey/p 7291dir/handouts/manova1.pdf in
04.02.2011. 7 Kovaryans analizi (ANCOVA, MANCOVA) Houghton Mifflin. (Sayfa 516-541) Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (1996) Using Multivariate Statistics, 3.Edit. HarperCollins College Pub. New York (Bölüm 7, Not: 7. 5 alt başlığına ait olan bölüm okunmamalı) 8 Korelasyon Kısmi korelasyon Arıcı, H. (2000). İstatistik yöntemler ve uygulamalar. Meteksan Yayınları, Ankara. (Sayfa 93-134) Pallant,J (2005). SPSS Survival Manual: A Step by Step Guide to Data Analysis Using SPSS for Windows. Second Edition. Open University Pres. (Sayfa 121-139 ) 9 Çoklu regresyon Lineer regresyon Houghton Mifflin. (Sayfa 137-147; 461-509) Pallant,J (2005). SPSS Survival Manual: A Step by Step Guide to Data Analysis Using SPSS for Windows. Second Edition. Open University Pres. (Sayfa 140-171 ) 10 Bir Ölçekten Elde Edilen Puanların Güvenirlik Hesabı Faktör Analizi (Açıklayıcı faktör analizi) Green, S. B., & Salkind, N. J. (2003). Using SPSS for Window and Macintosh: Analyzing and understanding data (3th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall. (Sayfa 209-319)
Pallant,J (2005). SPSS Survival Manual: A Step by Step Guide to Data Analysis Using SPSS for Windows. Second Edition. Open University Pres. (Sayfa 172-193 ) 11 Faktör Analizi (Doğrulayıcı faktör analizi) Green, S. B., & Salkind, N. J. (2003). Using SPSS for Window and Macintosh: Analyzing and understanding data (3th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall. (Sayfa 295-309) Büyüköztürk, Ş. (2007) Sosyal Bilimler için veri analizi El kitabı: istatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum, (8. Baskı). Pegema yayınları, Ankara. (Sayfa 123-137) 12 Parametrik Olmayan İstatistiksel Teknikler (Chi-square test, Sign test) Houghton Mifflin. (Sayfa 574-595) Green, S. B., & Salkind, N. J. (2003). Using SPSS for Window and Macintosh: Analyzing and understanding data (3th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall. (Sayfa 379-388) 13 Parametrik Olmayan İstatistiksel Teknikler (Wilcoon Signed Rank test, Krushkal-Wallis test, Mann-Whitney U) Houghton Mifflin. (Sayfa 600-611) Pallant,J (2005). SPSS Survival Manual: A Step by Step Guide to Data Analysis Using SPSS for Windows. Second Edition. Open University Pres. (Sayfa
286-289 ) Büyüköztürk, Ş. (2007) Sosyal Bilimler için veri analizi El kitabı: istatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum, (8. Baskı). Pegema yayınları, Ankara. (Sayfa 145-166) 14 Doğru analiz tekniğinin seçimi ve istatistiksel tekniklerin karşılaştırılması ------------------------------------------------- 15 Fen eğitimi araştırmalarında yapılan istatistik Evrekli, E, İnel, D., Deniş, H. & Balım, analizlerine ilişkin hatalar A.G. (2011). Methodological and Statistical Problems in Graduate Theses in the Field of Science Education. Elementary Education Online, 10(1), 206-218. 16 Dönem Sonu Sınavı -------------------------------------------------- Ders Notu Kitaplar KAYNAKLAR 1.American Psychological Association (APA). (2001). Publication manual of the American Psychological Association (Fourth edition). Washington, DC: Author. 2. Arıcı, H. (2000). İstatistik yöntemler ve uygulamalar. Meteksan Yayınları, Ankara. 3.Büyüköztürk, Ş. (2007) Sosyal Bilimler için veri analizi El kitabı: istatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum, (8. Baskı). Pegema yayınları, Ankara. 4.Büyüköztürk, Ş. (1993). Kestirisel istatistik, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 26 (2). 5.Büyüköztürk, Ş. (1997). İki faktörlü varyans analizi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 30 (1). 6.Büyüköztürk, Ş. (1998). Kovaryans analizi (Varyans analizi ile karşılaştırmalı bir inceleme), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 31 (1). 7.Evrekli, E, İnel, D., Deniş, H. & Balım, A.G. (2011). Methodological and Statistical Problems in Graduate Theses in the Field of Science Education. Elementary Education Online, 10(1), 206-218.
8. Behavioral Sciences. (5th Ed.). Boston: Houghton Mifflin. 9.Green, S. B., & Salkind, N. J. (2003). Using SPSS for Window and Macintosh: Analyzing and understanding data (3th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall. 10. Kartal, M. (2006). Bilimsel araştırmlarda hipotez testleri. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara 11. Pallant,J (2007). SPSS Survival Manual: A Step by Step Guide to Data Analysis Using SPSS for Windows. Third Edition. Open University Pres. 12. Şenol, Ş. ( 2008). Tanımlayıcı İstatistik. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. İnternet Siteleri 1.http://www.mtholyoke.edu/courses/kpepe/StatResources.htm#ResourcesbyTopic 2. http://www.psikolojiktestler.hacettepe.edu.tr/o.htm 3 http://www.psikolojiktestler.hacettepe.edu.tr/t.htm 4.Carey, G (1998). Multivariate Analysis of Variance (MANOVA): I. Theory. Retrieved from http://ibgwww.colorado.edu/~carey/p7291dir/handouts/manova1.pdf in 04.02.2011. Diğer Kaynaklar 1.Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (1996) Using Multivariate Statistics, 3.Edit. HarperCollins College Pub. New York Dökümanlar Ödevler Sınavlar MATERYAL PAYLAŞIMI DEĞERLENDİRME SİSTEMİ YARIYIL İÇİ ÇALIŞMALARI SAYISI KATKI YÜZDESİ Ara Sınav 1 %15 Kısa Cevaplı Sorular 6 %10 Dönem Projesi 1 %10 Ödev 4 %5 Toplam %40 Yıliçinin Başarıya Oranı %40 Finalin Başarıya Oranı %60 Toplam 100
DERSİN PROGRAM ÇIKTILARINA KATKISI No Program Öğrenme Çıktıları Katkı Düzeyi 1 2 3 4 5 1 Fen bilimlerinin boyutlarını, bilim insanın özelliklerini ve bilimin ürünlerini tanımlayabilmek, 2 Fen bilimlerinin alan bilgisi boyutu ile ilgili yeterli düzeyde bilgiye sahip X olmak, 3 Fen eğitimi alanında bir çalışma konusunun nasıl belirleneceğini bilmek, 4 Fen ve teknoloji eğitimi alanındaki problemlere disiplinlerarası bir bakış açısıyla bakabilmek, 5 Bilimsel bir çalışma için hangi kaynaklara nasıl ulaşacağını, nasıl literatür X taraması yapılacağını bilmek, 6 Bilimsel araştırma yöntemlerini ve temel kavramları bilmek, X 7 Bilimsel araştırma yöntemlerini fen eğitiminde karşılaşılan problemlere uygulayabilmek, X 8 Bir araştırmadan elde edilen verilerin nasıl analiz edileceğini bilmek, X 9 Bilimsel araştırma verilerinin analizinde kullanılan programları etkili bir şekilde verilere uygulayabilmek, X 10 Bilimsel bir araştırmanın nasıl raporlaştırılacağını bilmek, 11 Fen eğitimi alanında proje geliştirebilme ve yürütebilme becerilerine sahip olmak, 12 Fen eğitimi araştırmalarında etik kurallara dikkat etmek, 13 Fen eğitimi araştırmalarında güncel araştırma konularından haberdar olmak, 14 Bir araştırmanın bütün süreçlerinde eleştirel, mantıklı ve üretici düşünme becerilerini kullanabilmek, 15 Fen eğitimi alanında oluşturulmuş bir öğretim programının yapısını ve detaylarını anlamak. AKTS / İŞ YÜKÜ TABLOSU Etkinlik Sayısı Süresi (Saat) Toplam İş Yükü (Saat) Ders Süresi (Sınav haftası dahildir: 16 316 48 16 toplam ders saati) Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi(Ön 1 165 80 çalışma, pekiştirme) Ödevler 4 46 24 Kısa Cevaplı Sorular 6 61 6 Dönem Projesi Hazırlama 1 110 10 Arasınavlar 1 110 10 Yarıyıl Sonu Sınavı 1 110 10 Toplam İş Yükü 188 Toplam İş Yükü / 30 (s) 188/30 6,3 Dersin AKTS Kredisi 6