TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.

TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. EKONOMİK GELİŞMELER ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU Ocak 2011/I HAZIRLAYANLAR Mustafa ŞİMŞEK Fulya BAYRAKTAR Faruk SEKMEN EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ Ocak 2011

2010 yılı Aralık ayının son haftası ile 2001 yılı Ocak ayının ilk haftasında ekonomide yaşanan gelişmeler ve bunların piyasalara yansımaları, açıklanan son veriler doğrultusunda aşağıda özetlenmiştir. * Yurtiçi Piyasaları Etkileyen Gelişmeler Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından yayınlanan, Aralık Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu na göre; işlenmemiş gıda fiyatlarındaki aşağı yönlü düzeltme, enflasyon oranının düşüşünde temel belirleyici olmuş; temel mal ve hizmet gruplarının yıllık fiyat artış oranı ise, sınırlı oranda yükselmesine rağmen, orta vadeli hedeflerle uyumlu seyrini sürdürmüştür. Önümüzdeki aylarda enflasyonun düşmeye devam etmesi, temel (çekirdek) fiyat göstergelerinin yıllık artış oranının ise sınırlı artışlar göstermesi beklenmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı ndan, 30 Aralık 2010 tarihinde yapılan basın duyurusunda; Son bir yılda benzin ve diğer akaryakıt ürünlerine 1 kuruluşluk dahi olsa vergi artışı yapılmamıştır. Aynı şekilde 2011 yılında da herhangi bir vergi artışı öngörülmemiştir Ham petrol ürünlerinin uluslararası piyasalardaki varil fiyatı 2002 Aralık ayında 28 USD iken bu yıl Aralık ayı itibariyle 93 USD ye ulaşmıştır. Bu rakamlardan da anlaşılacağı üzere petrol fiyatlarında son 8 yılda %230 un üzerinde artış olmuştur Dolayısıyla nihai aşamada son dönemdeki benzin fiyatlarındaki yükselişin sebebi kesinlikle vergi artışı değildir. Maliye Bakanlığı nın benzin fiyatlarının belirlenmesinde herhangi bir rolü bulunmamaktadır. ifadelerine yer verilmiştir. Finans Yatırım, TCMB'nin Para Politikası Kurulu toplantısı özetlerine ilişkin yayınladığı raporunda, gelecek politika kararlarına dair beklentilerine değinerek; Bundan sonraki politika kararlarının kredi büyümesi, enflasyon ve TL performansı ile ilgili gelişmelerle şekil alacağını düşünüyoruz. Yıllık enflasyonda 2011 yılının ilk çeyreğinde beklediğimiz düşüş eğiliminin, TCMB'ye daha fazla politika faizi indirimi için kapı açacağını düşünüyoruz. Beklentimiz 50 baz puanlık bir indirim yönünde ki bu da Mart ayı itibariyle politika faizinin %5 oranına gerilemesi anlamına geliyor. Bu senaryo altında, ilk çeyrekte, kısa vadeli TL yükümlülüklerine ilişkin zorunlu karşılık oranlarının şimdiki %8 seviyesinden %14'e ulaşmasını bekliyoruz. ifadelerine yer verdi. Finans Yatırım dış ticaret açığını değerlendirdiği raporunda ise; Kasım'da dış ticaret açığı 7.7 milyar USD oldu ve beklentinin biraz üzerinde gerçekleşti. Dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre iki katına çıktı. İhracatta büyüme baskı altında kalırken ithalat hızla büyümeyi sürdürdü. TCMB'nin önlemlerinin etkisini anlamak için sonraki aylarda gelecek verileri izleyeceğiz. TCMB artan faiz farkı volatilitesini azaltabilmiş görünüyor. İhracattaki zayıflığın kurdan ziyade dışarıdaki zayıf talepten kaynaklandığını düşünsek de bu durum devam ederse ticaret dengesindeki bozulma artabilir. Asıl önemli olan kredi büyümesi ve yurt içi talep baskılarının kontrol altına alınabilmesi. Fakat zorunlu karşılıklardaki artırımların 7 Ocak'tan itibaren geçerli olacak olması sebebiyle bu kanaldan * Rapor, 27 Aralık 2010-7 Ocak 2011 dönemindeki gelişmeleri içermektedir. 1

sağlanan etki hemen görülemeyecektir. Şu an için cari açığın 2010'da %6 iken 2011'de %6.9 olacağı beklentimizi koruyoruz. yorumunda bulundu. JP Morgan, hazırladığı bir raporda, TCMB beklenti anketi sonuçlarını değerlendirdi. Raporda; TCMB'nin ayda iki kez gerçekleştirdiği beklenti anketinin sonuçları, enflasyon beklentilerinde ciddi bir iyileşme olduğunu gösteriyor. Bu iyileşmenin, rezerv karşılık oranlarını artırma ve politika faizlerinde indirime gitme konusunda TCMB'nin elini rahatlatacağını düşünüyoruz. Piyasanın 12 ay sonrası için enflasyon beklentisi %6.95'ten %6.42'ye gerilerken, 24 ay sonrası için beklenti %6.44'ten %6.12'ye indi Yıllık enflasyonda daha fazla bir gevşeme yaşanacağı öngörümüze bağlı olarak beklentilerin yakın vadede daha çok iyileşme göstermesi olası. Anket sonuçlarına göre, piyasa bu ay ortalama 25 baz puanlık bir indirim beklerken, gelecek üç ay içerisinde toplamda 50 baz puanlık bir indirim bekliyor. Bizim görüşümüzle paralel, piyasa, gevşeme adımlarını geçici olarak değerlendiriyor ve yılın sonunda politika faizinin %7 seviyesine yükselmesini bekliyor. ifadelerine yer verdi. JP Morgan enflasyon verisini değerlendirdiği raporunda ise; Aralık'ta TÜFE, resmi hedef olan %6.5'in altına indi. Gıda fiyatlarındaki aşağı yönlü düzeltme devam ederken çekirdek enflasyon baskı altında kaldı. Üretici fiyatlarındaki artış maliyet önderliğindeki enflasyon baskılarının tehdit olabileceğine işaret ediyor. şeklinde yorum yaptı. Danske, gelişen piyasalar günlük raporunda, Türkiye Aralık ayı enflasyon verisini değerlendirdi. Raporda; Türkiye'de enflasyon, Aralık ayında yıllık bazda %6.40 seviyesinde gerçekleşerek beklentimiz %6.80'in ve Kasım ayı verisi %6.53'ün altında açıklandı. Görece güçlü baz etkisi nedeniyle Türkiye'de enflasyonun gelecek aylarda daha fazla düşüş göstermesini bekliyoruz. yorumunda bulundu. Uluslararası yatırım kuruluşu HSBC Global Research tarafından hazırlanan '2050'de Dünya' adlı değerlendirme raporunda; Türkiye'nin 2050 yılında dünyanın en büyük 12. ekonomisi olacağı ifade edildi. Değerlendirmede, küresel lig tablosunda gelişme olan piyasalardan Meksika, Türkiye, Endonezya, Mısır, Malezya, Tayland, Kolombiya ve Venezüella nın önemli büyüme artışları göstereceği vurgulandı. Raporda, 2001 yılında tarihin en önemli krizlerinden birini yaşayan Türkiye'nin mevcut yönetiminin önemli politik, anayasal ve ekonomik reformlar uyguladığı ve bu politik istikrarın 2011 yılında Türkiye'ye yatırım yapılabilir düzeyinde not getirebileceği belirtildi. Kuruluş, Türkiye'de GSYH'nın 2010-20 arasında %5.3, 2020-30 arasında %4.7, 2030-40 arasında %4.0, 2040-50 arasında %3.5 artacağını tahmin etti. Deutsche Bank, gelişen piyasalar 2011 raporunda, Türkiye'ye ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Türkiye'de iç talep, beklediğimizden daha hızlı bir şekilde toparlanıyor. Bu nedenle Türkiye için 2010 yılı büyüme tahminimizi %8'e, cari açık tahminimizi ise GSYİH'nın %5.9'u seviyesine revize ediyoruz. TCMB'nin küresel kriz döneminin başında aldığı likidite önlemlerinden çıkış sürecini hızlandırması olası, diğer yandan mali politika ise büyük ölçüde nötr kalmaya 2

devam edecek. Türkiye'ye yönelik ana riskleri, artan dış dengesizlik ve hızlı kredi genişlemesi oluşturuyor. ifadelerine yer verdi. Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler ABD Başkanı Barack Obama, 2011 için hedefini ekonomiyi düzeltmek olarak belirlediğini açıkladı. Milyonlarca ABD'li hala işsiz olsa da, son verilerin ekonomik iyileşmenin hız kazandığına işaret ettiğini belirten Obama, "En önemli görevimiz bu iyileşmeyi sürdürmek. Başkan olarak benim sizlere taahhüdüm; ekonominin büyümesi için yapabileceğim her şeyi yapacağım, istihdam yaratacağım ve orta sınıfımızı güçlendireceğim. Gelecek yıl için hedefim bu." şeklinde konuştu. FED Başkanı Ben Bernanke, tüketici ve işletme harcamalarında kendi kendini devam ettirebilen bir iyileşmenin işaretlerinin görüldüğünü açıkladı. Bernanke, büyüme hızının 2011'de önceki yıla göre biraz daha güçlü olacağını, istihdam piyasasında iyileşmenin yavaş olacağını, ekonomideki toparlanmaya rağmen, işsizliğin %6 oranındaki normal seviyelere inmesinin dört ila beş yılı alabileceğini ifade etti. İstihdam piyasasındaki zayıflığı ve çok düşük enflasyon oranlarıyla ilgili riskler gördüğünü vurgulayan Bernanke, "Yüksek işsizlik oranı, düşük hanehalkı geliri ve güven, ekonomideki toparlanmanın sürdürülebilirliğini ve gücünü tehdit edebilir. Çok düşük enflasyon, yeni olumsuz şokların ekonomiyi deflasyona sürükleyebilme risklerini artırır. Ekonomideki durgunluğun sebep olduğu deflasyon ekonomide zayıf performansın süresinin uzamasına yol açabilir" şeklinde konuştu. ABD'de Ekim ayında S&P CaseShiller konut fiyat endeksi %0.8 düştü. Mevsimsel olarak ayarlanmadığında konut fiyatlarındaki düşüş %1.3 oldu. ABD'de istihdam endişeleri sebebiyle Aralık'ta tüketici güveni 52.5 seviyesine düştü. Beklenti tüketici güveninin 56.9 seviyesine yükselmesiydi. Kasım ayı verisi 54.1'den 54.3'e revize edildi. ABD'de, ev icralarının üçüncü çeyrekte artış gösterdiği bildirildi. Üçüncü çeyrek dönem mortgage raporuna göre, üçüncü çeyrekte 382 bin yeni icra başlatıldı ve bu, ikinci çeyreğe kıyasla %31.2 oranında artış anlamına gelmekte. Bir yıl önceye göre ise artış %3.7 seviyesinde gerçekleşti. Devam etmekte olan icraların sayısı ise üçüncü çeyrekte 1.2 milyona ulaşarak, bir önceki çeyreğe göre %4.5, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise %10.1 artış kaydetti. ABD'de, Kasım'da bekleyen konut satışları %3.5 yükseldi. Beklenti, %2'lik bir yükseliş yönündeydi. Bekleyen konut satışları endeksi ise 89.1'den 92.2'e yükseldi. Endeks bir önceki yıla göre %5 düşmüş oldu. ABD'de Aralık'ta ISM imalat endeksi %57.0 seviyesine yükseldi. Endeksin %57.5 seviyesine gelmesi bekleniyordu. Endeks Kasım'da %56.6 seviyesindeydi. 3

ABD'de inşaat harcamaları Kasım'da %0.4 arttı. Beklenti %0.1 artış idi. Kasım ayında özel sektör ve kamu kesimi inşaat harcamalarının her ikisinde de artış kaydedilirken, harcamalar geçen yılın aynı dönemine göre %6 aşağıda gerçekleşti. ABD'de Kasım'da fabrika siparişleri %0.7 artarak 423.85 milyar USD seviyesine yükseldi. Ekim ayı verisi %0.7 düşüşe revize edildi. Kasım için beklenti %0.1 artıştı. ABD'de Aralık'ta özel sektörde istihdam 297 bin arttı. Hizmet sektöründe istihdam 270 bin artış gösterdi. Üretim sektöründeki artış ise 27 bin oldu. ABD'de Aralık'ta ISM imalat dışı sektörler endeksi 2.1 puan artışla %57.1'e yükseldi. Kasım ayında %55 olan endeksin Aralık'ta %55.6'ya yükselmesi bekleniyordu. ABD'de Aralık ayında perakende satışlar %3.1 arttı. Beklenti %3.4 artış yönündeydi. ABD'de Aralık'ta tarım dışı istihdam 103 bin arttı, işsizlik oranı %9.4'e düştü. İstihdam artışı beklentisi 145 bin kişi olup, işsizlik oranı beklentisi ise %9.7 idi. 2010 yılında işsizlik oranı ortalaması %9.6 oldu. Özel sektörde istihdam 113 bin artarken, kamu istihdamı 10 bin azaldı. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Trichet, Euro Bölgesi hükümetlerine, ECB'nin, hükümetlerin attıkları sorumsuz adımları telafi etmeyeceği uyarısında bulundu. "Avrupa hükümetleri yükümlülüklerini tam olarak yerine getirmeli" diye konuşan Trichet, hükümetlerin ulusal bütçe açığı azaltma programlarını kararlılıkla uygulamaları, bunun yanı sıra kollektif ekonomik yönetim çabalarını güçlendirmeleri gerektiğini ifade etti. Euro Bölgesi'nde tüketici fiyatları Aralık'ta yıllık %2.2 arttı. Kasım'da fiyatlar %1.9 artmıştı. Beklenti ise %2 idi. Almanya Başbakanı Angela Merkel, Euro nun Almanya için önemine vurgu yaparak, "Avrupa son aylarda büyük bir test ile karşı karşıya kaldı. Euro yu güçlendirmeliyiz. Bunu sadece bizim para birimimiz olduğu için yapmamalıyız. Euro, bir para biriminden çok daha fazlasıdır. Birleşik bir Avrupa, barışımızın ve özgürlüğümüzün garantörüdür. Euro bizim refahımızın temelini oluşturuyor" şeklinde konuştu. Almanya'da işsiz sayısı Aralık'ta mevsimsel olarak ayarlanmış olarak 3,000 kişi arttı. Beklenti, işsiz sayısının 13 bin azalmasıydı. Kasım ayında işsiz sayısı 8,000 azalmıştı. Mevsimsel olarak ayarlanmış işsizlik oranı %7.5 olarak gerçekleşti. Almanya'da Kasım'da fabrika siparişleri %5.2 yükseldi. Beklenti %1 idi. Ekim'de siparişler %1.6 yükselmişti. 4

Fransa'da kamu borcu 3. çeyrekte 2. çeyreğe göre %1.1 düşüşle 1.57 trilyon EUR oldu. 2. çeyrekte kamu borcu 1.59 trilyon EUR seviyesindeydi. 3. çeyrekte kamu borcunun GSYH'ya oranı da 2. çeyrekteki %82.9'dan %81.5'e geriledi. İrlanda'da iflaslar 2010 yılında %8 arttı ve bu iflasların %30'dan fazlası inşaat şirketlerinde gerçekleşti. 2010 yılında İrlanda'da 1,500 şirket iflas ilan etmiş olup, bu şirketlerin 472'si inşaat sektöründe, 279'u hizmet sektöründe ve 177'si perakende sektöründe faaliyet gösteriyordu. İrlanda'da konut amaçlı gayrimenkulde fiyatlar 2010'un 4. çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre %4.8 geriledi. Fiyatlar, 3. çeyrekte %3.7 gerilemişti. İrlanda Maliye Bakanlığı geçen yılki bütçe açığının 18.7 milyar EUR düzeyine indiğini açıkladı. Aralık 2009 itibarıyla ise açık 24.6 milyar EUR seviyesinde gerçekleşmişti. Tayvan Merkez Bankası, faiz oranlarını artırarak, %1.50'den %1.625'e çıkardı. Piyasalarda da beklenti faiz oranlarının 12.5 baz puan artırılacağı yönündeydi. Brezilya Merkez Bankası, ülke para birimi realin dolar karşısında artmasını önlemek için, bankaların dövizdeki kısa pozisyonları için zorunlu karşılık oranlarını artırdı. 2010 yılı sonu itibarıyla pozisyonlar 16.8 milyar USD ye çıkmıştı. Çin Konut ve Kentsel-Kırsal Kalkınma Bakanlığı, yaptığı açıklamada tüm vadelerde mortgage faizlerinin 25 baz puan artırıldığını bildirdi. Yapılan açıklamaya göre 5 yıl vadeye kadar mortgage kredilerinde faiz %4.05'den %4.30'a, 5 yıldan uzun vade için faiz ise %3.50'den %3.75'e yükseltildi. Mortgage faizi artırımı, Çin Merkez Bankası'nın 1 yıl vadeli borç verme faizini %5.56'dan %5.81'e, 1 yıl vadeli borç alma faizini ise %2.50'den %2.75'e yükseltmesi sonrasında yapıldı. Çin'de sanayi şirketlerinin kârları yılın ilk 11 ayında %49.4 oranında arttı. Çin Ulusal İstatistik Bürosu verilerine göre, sanayi şirketlerinin net kârı Ocak-Kasım döneminde 3.88 trilyon yuan (585 milyar USD) oldu. 2009'un aynı döneminde kârlar %7.8 büyümüştü. Çin Devlet Döviz İdaresi (SAFE), cari işlemler fazlasının 3. çeyrekte 102.3 milyar USD olduğunu bildirdi. 3. çeyrekte Çin'in döviz rezervleri 107.3 milyar USD arttı. Ocak-Eylül döneminde rezervlerdeki artış, 286 milyar USD olarak gerçekleşti. 3. çeyrekte Çin'e sermaye girişi ise geçen yılın aynı dönemine göre %65 azalarak 15.2 milyar USD oldu. Japonya'da Kasım'da sanayi üretimi %1 yükseldi. Beklenti de bu doğrultudaydı. Singapur ekonomisi, 4. çeyrekte mevsimsel olarak ayarlanmış olarak %6.9 büyüdü. Beklenti %9.2 idi. Ülke ekonomisi 3. çeyrekte %18.9 daralmıştı. 5

Son Açıklanan Veriler T.C. Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamaya göre; 2009 yılı Aralık ayında %67.7 olan İmalat Sanayi % İmalat Sanayi KKO Kapasite Kullanım Oranı 85 (KKO) (NACE Rev. 2), 2010 80 yılı Aralık ayında, geçen yılın 72.7 73.3 73.3 74.4 73.0 73.5 75.3 75 75.9 aynı ayına göre 7.9 puan artış, 68.6 67.8 67.3 75.6 70 bir önceki aya göre ise 0.3 65 67.5 67.9 68.9 68.0 68.2 69.8 67.7 puan azalış göstererek %75.6 64.0 seviyesinde gerçekleşmiştir. Mal gruplarına göre kapasite kullanım oranlarında geçen yılın aynı ayına göre tüm mal gruplarında artış gözlenmiştir. 60 55 50 % 110.0 100.0 90.0 80.0 70.0 60.0 50.0 40.0 61.6 60.9 58.7 85.0 Karşılama oranı (ihracat/ithalat) 93.0 59.7 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Aylar 77.5 74.7 67.6 66.6 70.4 61.267.9 67.0 70.2 65.8 62.9 66.5 62.6 59.6 55.2 79.0 63.4 57.0 70.6 66.9 55.1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Aylar 2009 2010 Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Gümrük Müsteşarlığı işbirliği ile oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre, 2010 yılı Kasım ayında; geçen yılın aynı ayına göre ihracat %6 oranında artarak yaklaşık 9.4 milyar USD, ithalat ise %35.7 oranında artarak 17.1 milyar USD olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde dış ticaret açığı 3.7 milyar USD den 7.7 milyar USD ye yükselmiştir. 2009 yılı Kasım ayında %70.6 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2010 yılı Kasım ayında %55.1 e gerilemiştir. 2009 2010 2009 yılı Kasım ayında %49.6 olan Avrupa Birliği nin (AB) ihracattaki ağırlığı, 2010 yılı Kasım ayında %46.7 ye gerilemiştir. Geçen yılın aynı ayına göre AB ülkelerine yapılan ihracat %0.1 oranında azalarak 4.4 milyar USD düzeyinde gerçekleşmiştir. 2010 yılı Kasım ayında fasıllar bazında en büyük ihracat kalemi, motorlu kara taşıtları ve aksam ve parçaları (0.9 milyar USD) olurken, bu faslı elektrikli makine ve cihazlar, aksam ve parçaları (0.8 milyar USD), kazanlar makine ve cihazlar, aletler, parçaları (0.7 milyar USD), demir-çelik (0.7 milyar USD) ve örme giyim eşyası ve aksesuarları (0.6 milyar USD) izlemiştir. Kasım ayında; en yüksek ithalatı olan fasıl ise, mineral yakıtlar ve yağlar (3.8 milyar USD) olmuş, bu faslı da; kazan, makine ve cihazlar, aletler, parçaları (1.9 milyar USD) ve motorlu kara taşıtları (1.5 milyar USD) izlemiştir. TÜİK tarafından açıklanan geçici verilere göre; 2010 yılı Kasım ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat miktar endeksi %3.9 oranında, ithalat miktar endeksi %27.1 oranında artış gösterirken, ihracat birim değer endeksi %2.1, ithalat birim değer endeksi de %6.8 oranında artış göstermiştir. Ana sektörler itibarıyla, Kasım ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat miktar endeksleri; tarım ve ormancılık sektöründe %9.6, balıkçılık sektöründe 6

%33.3 azalırken, madencilik ve taş ocakçılığında %6, imalat sanayinde %4.6 oranında artmıştır. İthalat miktar endeksleri de aynı dönemde; tarım ve ormancılık sektöründe %4.5, madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe %12.6 ve imalat sanayii sektöründe %30.6 oranında artmıştır. Kasım ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat birim değer endeksleri; tarım ve ormancılık sektöründe %2.8, balıkçılık sektöründe %5.5, madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe %11.4 ve imalat sanayi sektöründe %1.9 oranında artmıştır. İthalat birim değer endeksleri de geçen yılın aynı ayına göre, tarım ve ormancılık sektöründe %33.3, madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe %16.3, imalat sanayii sektöründe de %3.3 oranında artış göstermiştir. % 104.0 102.0 100.0 98.0 96.0 94.0 92.0 0.0 95.7 96.3 10/01 93.3 95.5 94.5 10/02 10/03 Dış Ticaret Hadleri (%) 99.6 10/04 93.9 100.2 101.0 95.7 94.2 94.3 10/05 10/06 100.2 99.4 99.9 10/07 94.3 10/08 10/09 94.7 94.2 10/10 97.4 97.4 97.6 Bu gelişmelerden sonra; 2009 92.7 90.0 yılının Ekim ayından itibaren 88.0 ithalat lehine bir eğilim 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 gösteren dış ticaret hadleri Aylar 2010 yılı Mayıs ayından 2009 2010 itibaren ihracat lehine dönmüş ve Temmuz ayına kadar bu eğilim devam etmiştir. Ağustos ayında tekrar ithalat lehine dönen dış ticaret hadleri, Eylül ayında bir miktar toparlanmasına rağmen Kasım ayında da; bir önceki aya göre ithalat fiyatlarının (%1.52) ihracat fiyatlarına (%0.28) göre daha fazla artması nedeniyle 1.1 puan azalışla 93.1 seviyesinde ithalat lehine devam etmiştir. 2010 yılı ilk üç ayında 2009 yılının ilk üç ayının üzerine çıkan dış ticaret hadleri, sonraki aylarda 2009 yılının altında yer almıştır. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2010 yılının Aralık ayında bir önceki aya göre Üretici Fiyatları % (ÜFE) %1.31 oranında artmış, Yıllık Enflasyon 17.5 Tüketici Fiyatları (TÜFE) ise ÜFE TÜFE 15.0 %0.30 oranında düşmüştür. 12.5 10.13 10.42 Böylece, bir önceki yılın aynı 9.56 9.21 8.24 9.03 9.24 9.92 10.0 8.19 8.37 8.17 ayına göre yıllık enflasyon 8.87 10.19 7.5 8.58 9.10 8.91 7.64 7.58 8.33 8.62 üretici fiyatlarıyla %8.87, 7.29 5.0 6.30 6.82 6.40 tüketici fiyatlarıyla ise %6.40 2.5 oranında gerçekleşmiştir. 2010 yılının Aralık ayında, ÜFE de alt sektörler itibariyle Aylar bir önceki aya göre en yüksek aylık artış gösteren sektörler; kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı (%8,72), ana metal sanayi (%6,42), metal cevheri (%6,35) ve tekstil ürünleri imalatı (%3,96) olurken, TÜFE deki, ana harcama grupları itibarıyla en yüksek aylık artış %2.65 ile haberleşme grubunda gerçekleşmiştir. T.C. Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamaya göre; Reel Kesim Güven Endeksi, Aralık 2010 da bir önceki aya göre 1.2 puan artarak 106.4 puan düzeyinde gerçekleşmiştir. 2010 yılının Aralık ayında sırasıyla; sabit sermaye 10/11 93.1 10/12 7

yatırım harcaması, gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı, mevcut mamul mal stok miktarı ve mevcut toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmeler endeksi artış yönünde etkilerken, gelecek üç aydaki üretim hacmi, gelecek üç aydaki toplam istihdam, son üç aydaki toplam sipariş miktarı ve genel gidişata ilişkin değerlendirmeler endeksi azalış yönünde etkilemiştir. T.C. Merkez Bankası nın mali ve reel sektörden katılımcılarla gerçekleştirdiği 2011 Yılı Ocak Ayı I. Dönem Beklenti Anketi sonuçlarına göre; Türkiye ekonomisinin 2011 yılında %5 oranında büyüyeceği, tüketici fiyatlarının %6.56 oranında artacağı, cari işlemler açığının 46,938 milyon USD ve dolar kurunun 1.55 TL civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Önümüzdeki 12 ve 24 ay sonrasının yıllık TÜFE beklentileri ise sırasıyla %6.42 ve %6.12 düzeyindedir. 12 ay sonrası için, 6 ay vadeli hazine bonosunun yıllık bileşik getirisi %7.44, 5 yıl vadeli, 6 ayda bir ödemeli devlet tahvillerinin yıllık bileşik getirisi de %8.92 olarak beklenmektedir. 2011 yılının ilk Beklenti Anketi nde, 2010 yılının son Beklenti Anketi ne göre; yılsonu dolar kuru ve cari işlemler açığı beklenti değerleri yükselirken, diğer ekonomik göstergelerin beklenti değerleri düşmüştür. Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler 17 Aralık 31 Aralık 2010 döneminde Merkez Bankası Analitik Bilânçosu aktif büyüklüğü %2.57 oranında artış kaydederek 125,212 milyon TL den 128,425 milyon TL seviyesine yükselmiştir. Aktif büyüklük geçen yılın aynı dönemine göre karşılaştırıldığında ise yaklaşık %17.1 artmıştır. Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemleri (Milyon TL.) 04.12.09 17.12.10 31.12.10 Değişim Son Yıl Dönem AKTİFLER 109,666 125,212 128,425 18,759 3,214 1.DIŞ VARLIKLAR 113,654 130,240 135,537 21,883 5,297 2.İÇ VARLIKLAR -3,988-5,028-7,112-3,124-2,083 PASİFLER 109,666 125,212 128,425 18,759 3,214 1.TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ 60,679 55,608 57,808-2,871 2,200 1.1. DIŞ YÜKÜMLÜKLER 23,567 20,651 20,965-2,602 314 1.2. İÇ YÜKÜMLÜKLER 37,112 34,957 36,843-269 1,886 1.2.1. Döv. Ol. Takip Ol. Mevduat 17,480 6,983 7,499-9,981 516 1.2.2. Bankaların Döviz Mevduatı 19,632 27,974 29,345 9,713 1,370 2.MERKEZ BANKASI PARASI 48,987 69,604 70,617 21,630 1,014 2.1. REZERV PARA 61,088 71,972 75,987 14,899 4,015 2.1.1. Dolaşıma Çıkan Banknot 38,839 49,083 48,938 10,099-145 2.1.2. Bankalar Mevduatı 22,162 22,723 26,806 4,644 4,083 2.1.3. Diğer Kalemler 87 167 243 156 77 2.2. DİĞER MB PARASI -12,101-2,369-5,370 6,731-3,001 2.2.1. APİ den Doğan Borçlar -23,340-16,123-10,913 12,427 5,210 2.2.2. Kamu Mevduatı 11,239 13,754 5,543-5,696-8,211 TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 71,315 79,352 80,696 9,381 1,344 Kaynak: TCMB Bu dönemde Dış Varlıklar kalemi %4 artarak 130,240 milyon TL den 135,537 milyon TL seviyesine çıkarken, İç Varlıklar kalemi ise düşüş eğilimini sürdürerek önceki dönem gerçekleştirdiği önemli oranda düşüşün ardından bu dönem %41 oranında düşüş kaydederek -5,028 milyon TL den -7,112 milyon TL seviyesine gerilemiştir. 8

Bilânçonun pasif kalemleri incelendiğinde Merkez Bankası Toplam Döviz Yükümlülüklerinin bu dönem yaklaşık %4 artarak 55,608 milyon TL den 57,808 milyon TL düzeyine çıktığı görülmektedir. Toplam Döviz Yükümlülükleri kaleminin alt ayrımına bakıldığında, Dış Yükümlülükler kalemi %1.5 artarken İç Yükümlülükler kaleminde de %5.4 lük bir artış görülmektedir. Bu dönem itibariyle Emisyon Hacmi süregelen artışını durdurarak küçük bir miktarda da olsa düşüş kaydederek 49,083 milyon TL den 48,938 milyon TL ye gerilemiştir. Bankalar Mevduatı kalemi de yaklaşık %18 artış kaydederek 22,723 milyon TL den 26,806 milyon TL düzeyine yükselmiştir. Dolayısıyla da büyük oranda bu iki kalemin birleşmesinden oluşan Rezerv Para son iki dönemdeki düşüşünü sonlandırarak yaklaşık %5.6 oranında artış kaydederek 71,972 milyon TL den 75,987 milyon TL seviyesine çıkmıştır. Merkez Bankası nın temel politika araçlarından biri olan Açık Piyasa İşlemlerinden Doğan Borçlar kalemi önceki dönemde gerçekleştirdiği %30 artışın ardından bu dönem de yaklaşık %32 oranında artış kaydetmiş ve -16 milyar TL den yaklaşık -10.9 milyar TL ye yükselmiştir. Diğer bir ifade ile Merkez Bankası, 17 Aralık itibariyle Açık Piyasa İşlemleri yoluyla piyasadan yaklaşık 16 milyar TL alacaklı iken bu değer 31 Aralık itibariyle 11 milyar TL ye gerilemiştir. Diğer yandan Merkez Bankası nın bir diğer politika aracı olan Kamu Mevduatı kalemi ise bu dönem yaklaşık %60 azalarak 13,754 milyon TL den 5,543 milyon TL ye gerilemiştir. TC Merkez Bankası brüt döviz rezervleri ise bu dönem itibariyle %1.7 artarak 79,352 milyon USD seviyesinden 80,696 milyon USD seviyesine yükselmiştir. Tahvil-Bono Piyasası Piyasanın gösterge kâğıdı niteliğindeki 08.08.2012 itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi Aralık ayının son haftasında da son dönemlerde kaydettiği düşüş eğilimini sürdürerek tarihinin en düşük verilerine ulaştı. Gösterge tahvilin yıllık bileşik getirisi 7.30 Yılsonunu tatili nedeniyle 08.08.2012 itfa tarihli tahvil düşük işlem hacminin olduğu 7.20 haftada gösterge tahvilin yıllık 7.10 bileşik faizi Merkez Bankası nın faizlerde düşüşe 7.00 gideceği beklentisi altında 6.90 haftayı 18 baz puan düşüşle 7.08 düzeyinden kapattı. 6.80 Getiri oranı (%) Önceki hafta çok önemli Tarih düzeyde düşüş kaydeden 08.08.2012 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizinin 2011 yılının ilk haftasında da yabancıların yoğun alımları ve Merkez Bankası nın düşük faiz politikasına devam edeceği beklentisiyle tarihi seviyeleri gördü ve %6.88 düzeyine kadar geriledi. Haftanın son günü ise gelen kâr satışları sonucu bir miktar arttı ve haftayı tarihinin en düşük kapanış seviyesi olan %6.98 bileşik faiz düzeyinden kapattı. 24.12 27.12 28.12 29.12 30.12 31.12 03.01 04.01 05.01 06.01 07.01 9

Döviz Piyasası EUR/USD paritesi Aralık aynın son haftasında ABD S&P/Chase Shiller Gayrimenkul Değerleme Endeksi nin beklenenden fazla düşmesinin USD nin değer kaybetmesine yol açması ve Avusturya Merkez TL ABD Dolar Denge Kuru Bankası Başkanı Nowonty nin 1.57 Euro Bölgesine dair olumlu açıklamalarının EUR da değer 1.56 kazançlarını getirmesi nedeniyle haftayı artış kaydederek 1.3366 seviyesinden kapattı. USD/TL kuru ise yurtiçinde yaşanan düşük faizlerin sıcak paranın çıkışına yol açması sebebiyle 1.5642 seviyesine kadar 1.55 1.54 1.53 24.12 yükseldi. Ancak EUR/USD paritesinde meydana gelen artışın ve USD nin yükselmekte olan ülke para birimleri karşısında değer kaybetmesinin etkisinde kalarak tekrar aşağı yönlü hareket etti. Böylece dalgalı bir seyir izleyen USD/TL kuru 1.5477 seviyesinden başladığı haftayı 1.5450 seviyesinden kapattı. 2011 yılının ilk haftasında EUR/USD paritesi, ABD den gelen güçlü fabrika siparişleri verilerinin ekonomik toparlanmanın hızlı olacağına dair beklentilerde oluşturduğu iyimserlikle USD nin değer kazanması sonucu haftayı düşüş kaydederek 1.2986 seviyesinden kapattı. Açıklanan Aralık ayı enflasyon verisinin oldukça düşük gelmesi sonucu Merkez Bankası nın faizleri düşürmeye devam edeceği beklentisi, tahvil bono piyasasında gerçekleşen tarihi düzeydeki düşük faizler nedeniyle yurtdışına çıkışını sürdüren sıcak paranın etkisi ve küresel piyasalarda USD nin diğer para birimleri karşısında değer kazanması sonucu TL de USD karşısında değer kaybetti. USD/TL kuru da haftayı 1.5646 seviyesinden kapattı. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) İMKB Bileşik Endeksi Aralık aynının son haftasında ABD ve Avrupa da yaşanan Noel tatili nedeniyle düşük işlem hacmiyle dar bir bantta hareket etti. Tüm küresel piyasalarda yılsonunu pozitif İMKB Bileşik Endeksi kapatma isteğinin hâkim 70,000 olmasının etkisinde hafta 69,000 boyunca küçük oranlarda da olsa artışlar kaydeden Endeks 68,000 haftanın son gününde Avrupa 67,000 piyasalarında yaşanan satıcılı 66,000 seyir karşısında bu 65,000 kazançlarını geri verdi. Bileşik 64,000 Endeks 66,357 puanla başladığı haftayı 66,004 puandan kapattı. Tarih Endeks İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Bileşik Endeksi 2011 in ilk haftasına oldukça hızlı bir giriş yaptı ve Aralık ayı kapanışına göre yaklaşık %4.2 oranında artış kaydederek haftayı 68,770 puandan kapattı. Bu yükselişte öne çıkan 24.12 27.12 27.12 28.12 28.12 29.12 29.12 30.12 30.12 31.12 Tarih 31.12 03.01 03.01 04.01 04.01 05.01 05.01 06.01 06.01 07.01 07.01 10

faktörler ise; oldukça düşük gelen ve olumlu karşılanan Aralık ayı enflasyon rakamları, TCMB nin faiz indirimine devam edeceğine dair beklentiler, ABD ve Avrupa dan gelen güçlü imalat sanayi ve fabrika siparişleri verileri sonucu ekonomik toparlanmaya yönelik iyimser havanın etkili olması ile küresel piyasaların da yükseliş trendinde olması olarak sıralanabilir. İstanbul Menkul Kıymetler Borsasındaki yabancı yatırımların oranı ise son dönemlerde düşmeye devam ederek 7 Ocak itibariyle %66.37 olarak gerçekleşmiştir. Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri 23 Aralık 2010 4 Ocak 2011 döneminde bankacılık sektörü toplam mevduat hacmi yaklaşık %1 oranında artış göstererek 632,006 milyon TL den 638,230 milyon TL seviyesine yükselmiştir. Yılsonuna göre karşılaştırıldığında ise yaklaşık %20 artış kaydeden Bankacılık sektörü toplam mevduat hacminin alt ayrımına bakıldığında ise vadeli mevduatların %1.28 artarak 543,626 milyon TL ye çıktığı gözlenirken, vadesiz mevduatların ise %0.7 düşüş kaydederek 95,275 milyon TL den 94,605 milyon TL ye gerilediği görülmektedir. Vadesiz mevduatlardaki bu düşüşte dönem sonu tarihinin kamu maaş ödemeleri bakımından ay ortasına denk gelmesinin önemli etkisi olduğu düşünülmektedir. Bankacılık Sektörü ile İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon TL.) Değişim (%) 31.12.09 23.12.10 04.01.11 Yıl Sonuna Göre Dönem MEVDUAT VE FONLAR TOPLAM MEVDUAT VE FONLAR 531,491 632,006 638,230 20.08 0.98 Vadeli 448,251 536,731 543,626 21.28 1.28 Vadesiz 83,241 95,275 94,605 13.65-0.70 KREDİLER TOPLAM KREDİLER 396,806 519,780 529,591 33.46 1.89 TL 289,831 377,300 383,709 32.39 1.70 YP 106,976 142,480 145,882 36.37 2.39 YP Krediler/Toplam Krediler (%) 26.96 27.41 27.55 Krediler /Mevduat (%) 74.66 82.24 82.98 Takipteki Alacaklar (Brüt) 21,521 20,176 19,799-8.00-1.87 Takipteki Alacaklar / Krediler (%) 5.42 3.88 3.74 Menkul Değerler Portföyü 266,024 287,840 286,004 7.51-0.64 MDP/ Mevduat (%) 50.05 45.54 44.81 Kaynak: BDDK Bankacılık sektörü toplam kredi hacmi son yedi dönemde olduğu gibi yine artış kaydetmiştir. Krediler bu dönem yılsonuna göre yaklaşık %33, bir önceki döneme göre ise %1.9 artış kaydederek 519,780 milyon TL den 529,591 milyon TL ye yükselmiştir. Toplam kredilerin alt ayrımına bakıldığında ise TL kredilerin %1.7 artarak 377,300 milyon TL den 383,709 milyon TL ye çıktığı; yabancı para cinsinden kredilerin de yaklaşık %2.4 oranında artarak 142,480 milyon TL den 145,882 milyon TL ye çıktığı görülmektedir. Bankacılık sektörü takipteki alacaklar hacmi ise önceki döneme göre %1.87 oranında düşüş kaydederek 20,176 milyon TL den 19,799 milyon TL seviyesine gerilemiştir. Bankacılık sektörü takipteki alacaklar hacminde %1.87 oranında düşüş yaşanırken aynı zamanda toplam kredilerde %1.9 luk artış gerçekleşmesi sonucu takipteki alacakların kredilere oranı uzun zamandır devam ettiği gibi bir önceki döneme göre gerileyerek %3.88 den %3.74 düzeyine inmiştir. 11

23 Aralık 2010 4 Ocak 2011 döneminde bankacılık sektörü menkul değerler portföyü hacmi %0.64 oranında düşüş kaydederek 287,840 milyon TL den 286,004 milyon TL düzeyine inmiştir. 12

2008 2009 MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER 2010 Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara GSYİH (Milyon $) 742,094 616,753 - - 160,304 * - - 174,562 * - - 197,113 * - - Büyüme Oranı (1998 fiyatlarıyla) 0.9-4.7 - - 11.8* - - 10.2* - - 5.5 * - - İmalat Sanayi KKO (%) NACE Rev.1.1 75.2 65.0 67.8 67.8 67.9 72.2 73.4 73.6 74.7 73.4 73.9 75.1 75.7 75.0 İşsizlik Oranı (%) 11.0 14.0 14.5 14.4 13.7 12.0 11.0 10.5 10.6 11.4 11.3 - - Enflasyon (ÜFE) (%) (yıllık) 8.11 5.93 6.30 6.82 8.58 10.42 9.21 7.64 8.24 9.03 8.91 9.92 8.17 8.87 Enflasyon (TÜFE) (%) (yıllık) 10.06 6.53 8.19 10.13 9.56 10.19 9.10 8.37 7.58 8.33 9.24 8.62 7.29 6.40 TÜFE Bazlı Reel Kur Endeksi 114.7 116.6 122.7 124.4 123.2 127.5 128.3 127.5 125.7 127.1 128.7 131.4 131.4 126.2 Cari İşlemler Dengesi (Milyon $) -41,946-14,283-3,052-2,740-4,312-4,460-3,031-3,555-3,731-3,173-3,992-3,667 - - Dış Ticaret Dengesi (Milyon $) -69,936-38,785-3,858-3,515-5,133-5,544-4,929-5,692-6,491-6,907-6,727-6,320-7,683 - - İhracat-FOB (Milyon $) 132,028 102,143 7,832 8,264 9,887 9,397 9,796 9,537 9,572 8,521 8,910 10,969 9,439 - - İthalat-CIF (Milyon $) 201,964 140,928 11,690 11,779 15,020 14,941 14,724 15,229 16,063 15,428 15,637 17,289 17,121 - Karşılama Oranı (%) X/M 65.4 72.5 67.0 70.2 65.8 62.9 66.5 62.6 59.6 55.2 57.0 63.4 55.1 - Bütçe Gelirleri (Milyon TL) 208,898 215,060 19,525 20,019 17,488 20,718 24,866 18,448 21,729 26,252 18,493 19,368 25,375 - - Vergi Gelirleri (Milyon TL) 168,087 172,417 17,304 16,136 14,461 15,330 19,551 15,839 16,959 23,208 15,000 16,622 22,163 - - Diğer Gelirler (Milyon TL) 40,811 42,644 2,221 3,883 3,027 5,388 5,316 2,609 4,769 3,044 3,493 2,746 3,212 - Bütçe Harcamaları (Milyon TL) 225,967 267,275 22,646 22,290 23,436 25,173 19,054 23,894 23,775 23,163 25,395 21,203 25,740 - - Faiz Harcamaları (Milyon TL) 50,661 53,201 6,090 4,577 4,333 7,053 2,165 3,343 4,624 3,103 3,997 2,186 4,989 - - Faiz Hariç Harcamalar (Milyon TL) 175,306 214,074 16,557 17,713 19,104 18,121 16,890 20,552 19,150 20,060 21,398 19,017 20,751 - Bütçe Dengesi (Milyon TL) -17,069-52,215-3,121-2,271-5,948-4,455 5,812-5,446-2,046 3,089-6,903-1,835-365 - - Faiz Dışı Denge (Milyon TL) 33,592 986 2,968 2,306-1,616 2,597 7,977-2,103 2,578 6,192-2,906 351 4,624 - Merkezi Yönetim Toplam 181,728 219,170 226,458 220,972 223,910 231,804 219,492 217,909 229,417 229,211 239,636 243,215 236,033 - İç Borç Stoku (Milyon $) Merkezi Yönetim Toplam 69,754 74,054 75,770 73,768 74,471 76,819 75,222 73,528 75,228 76,507 77,904 78,304 77,129 - Dış Borç Stoku (Milyon $) *: Çeyrek dönemler itibariyledir. Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı İletişim Bilgileri Oktay Küçükkiremitçi Müdür 0312 4179200/2340 oktay.kucukkiremitci@kalkinma.com.tr Mustafa Şimşek Müdür Yardımcısı 0312 4179200/2340 mustafa.simsek@kalkinma.com.tr Fulya Bayraktar Kıdemli Uzman 0312 4179200/2356 fulya.bayraktar@kalkinma.com.tr Faruk SEKMEN Uzman Yardımcısı 0312 4179200/2343 faruk.sekmen@kalkinma.com.tr 13