Türkiye de KPA 7 Aşılaması Sonrasında İnvazif Pnömokok Hastalığına Neden Olan Pnömokok Serotipleri Mehmet Ceyhan*, Melda Çelik*, Aslınur Özkaya Parlakay*, Yasemin Özsurekçi*, Eda Karadağ Öncel*, Emre Aycan*, Venhar Gürbuz*, Türkiye Pnömokok Çalışma Grubu *Çocuk Enfeksiyon Hastalıklar Ünitesi, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara, Türkiye.
Giriş ve Amaç Streptococcus pneumoniae (pnömokok) dünyada çocuklarda önemli morbidite ve mortaliteden sorumlu ağır pnömoni ve diğer invazif hastalıkların en önemli nedenidir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) nün tahminlerine göre her yıl çoğu 5 yaşın altındaki ve gelişmekte olan ülkelerde yaşayan yaklaşık 700.000-1 milyon çocuk pnömokok hastalığından hayatını kaybetmektedir. DSÖ 2007 yılında yedi valanlı pnömokok aşısının (KPA 7; Prevnar, Wyeth, Madison, NJ, ABD) ülkelerin aşılama programlarında yer almasını önermiştir.
KPA 7 Streptococcus pneumoniae nın 92 den fazla serotipinden 7 tanesini kapsamaktadır (19F, 6B, 4, 14, 23F, 18C ve 9V). KPA 10 KPA 7 serotiplerine ilave olarak serotip 1, 5 ve 7F i, KPA 13 KPA 10 serotiplerine ilave olarak serotip 3, 6A ve 19A yı kapsamaktadır. KPA 7 Kasım 2008 den beri ülkemizde 2 yaş çocuklarda Ulusal Aşı Programı na dahil edilmiştir. KPA 13 ülkemizin aşı programına Nisan 2011 de alınmış ve KPA 7 nin yerini almıştır.
Bu çalışmada amaç: Ülkemizdeki çocuklarda invazif pnömokok hastalığına neden olan pnömokok serotiplerini tanımlamak ve KPA 7 nin ülkemizin ulusal aşılama programına alınmasından önce ve sonra pnömokok serotiplerinin dağılımındaki değişikliği vurgulamaktır.
Yöntem Pnömokoklar invazif pnömokok hastalığı olan pediatrik vakaların (1ay-17 yaş) kan ve beyin omurilik sıvılarından izole edilmiş ve serotiplendirme yapılmıştır. Serotiplendirme serotipe özgül antiserumlar kullanılarak Quellung reaksiyonu ile yapılmıştır (Statens Seruminstitut, Kopenhag, Danimarka)
Bulgular Streptococcus pneumoniae 2006 ve 2011 yılları arasında toplanan 258 örnekten izole edilmiş ve serotiplendirilmiştir. KPA 7 aşılaması ülkemizin ulusal aşı programına 2008 yılının sonlarında alınmıştır ve o yıl kapsama oranı %96, 2008 den sonraki kapsama oranı %95 ve %97 olmuştur.
KPA 7 ile aşılamanın ülkemizin ulusal aşı programına dahil edilmesinden iki yıl sonra (2010-2011) en sık görülen serotipler azalan sırayla 19F, 19A, 3, 4, 14, 23F, 6B, 1, 6A dir. Serotip 19A ve 3 en sık KPA 7 dışı serotiplerdir. (Şekil 1)
14 12 10 8 6 2006-2007 2010-2011 4 2 0 19 F 6 B 14 4 23 F 18 C 9V 1 5 7 F 3 6A 19A Şekil 1. KPA 7 nin ülkemizin ulusal aşı programına alınmasından önce ve sonra aşı serotiplerinin dağılımı
KPA 7 Türkiye nin aşı programına dahil edilmeden önce serotip kapsama oranı %34.3 iken, KPA 7 nin ulusal aşı programına girmesinden iki yıl sonra serotip kapsama oranı %25 olmuştur. Rutin KPA 7 aşılamasından önce ve sonra KPA 7 dışı serotiplerin oranları ise sırasıyla %65.7 ve %75 tir (Şekil 2).
80 70 60 50 40 30 KPA 7 KPA 7 dışı 20 10 0 2006-2007 2010-2011 Şekil 2. KPA 7 nin ülkemizin aşı programına alınmasından önce ve sonra KPA 7 ve KPA 7 dışı serotip kapsama oranları
Sonuç Bu çalışma, ülkemizde rutin KPA 7 aşılamasına geçilmesiyle KPA 7 dışı serotiplerde artış olduğunu gösteren daha önceki çalışmamızın sonuçlarını desteklemektedir. Çalışmamızda ülkemizin aşı programına KPA 7 nin dahil edilmesinden iki yıl sonra (2010-2011) KPA 7 nin serotip kapsama oranının azaldığı ve KPA 7 dışı serotiplerin oranlarının belirgin şekilde arttığı görülmüştür.
Bizim çalışmamız Türkiye de KPA 7 aşılamasına bağlı olarak bir serotip değişimi olduğunu göstermiştir. KPA 13 ise 2011 yılının ortalarında ülkemizin aşı programına dahil edilmiştir ve bu aşının sürveyans çalışmaları halen devam etmektedir.
TEŞEKKÜRLER