Serbest zaman etkinlikleri Alternatif serbest zaman etkinlikleri 1 2 Alternatif Sporlar Geleneksel sporlardan farklı olma, onları farklılaştırma Futbol, basketbol, voleybol. Geleneksel sporlara meydan okuma Bocce, softball, paintball Kurallara dayalı, yarışma içerikli ve erkek egemen spor kültürlerinden farklı özellikler Orientring, bungee jumping Katılım ön planda Geleneksel sporlardan farklılaşma Ekstrem sporlar Yaşam tarzı sporları Aktiviteye yüklenen anlamlar Alt kültür Kimlik Tehlike/risk (ölüm-yaşam, bedensel riskler...) Uygun mekan (kar-buz, nehir, dağ, kaya yüzeyleri, deniz, tepe...) Belirli beceri düzeyi (teknoloji, üst düzey beceri, antrenman, adanmışlık) Duygusal tepkiler (adrenalin, heyecan arayışı, kişisel haz, kendini gerçekleştirme...) 3 4 Alternatif Turizm... Ekstrem sporlar Yaşam tarzı sporları Yeni kültürel aktiviteler Yeni tüketim aktiviteleri 5 6 1
Turizm nedir? Turizm, eğlenmek amacıyla yapılan geziler ve seyahatleri içeren insan faaliyetlerinin tümüdür. Devamlı konaklamaya dönüşmeyecek ve kazanç getirici hiç bir faaliyette bulunmamak şartıyla, yabancıların geçici süre konaklamalarından doğan faaliyetlerin tamamı. (Hunizker ve Krappt) 7 8 Alternatif Turizm İnsanların sürekli ikamet ettikleri yerlerin dışında olması Seyahat amacının geçici olması Para kazanma amacı gütmemesi Gidilen yerledeki turizm işletmelerinin ürünlerinin tüketilmesi Geçici konaklamalardan sonra sürekli yaşanılan yere dönülmesi Turizm, alışılagelmiş anlamından farklı bir anlam kazanmıştır. Turizm bir harekettir, bir yer değiştirme olayıdır. Bunlar turizmin temel olgusal nitelikleri olarak vardır; fakat uzun süre sadece tatil, deniz ve güneş demek olan turizme karşı bugün artık davranış değişiklikleri ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla turizmin yeni kavramsal yapısı içinde sadece deniz, güneş ve tatil tanımlamasından çıkılmış, dinlenme-eğlenme ve serbest zamanları değerlendirme ile bütünleşen bir olgu olarak kabul görmeye başlamıştır. 9 10 Doğal çevre görme ihtiyacı Fazla kalabalık olmayan Kargaşadan uzak Kültürel ve spesifik değerlerle bütünleşmiş çevresel özellikleri bulunan Deniz ve yat turizmi Mağara turizmi Kış ve dağ turizmi Yayla ve akarsu turizmi İnanç turizmi Sağlık turizmi Kırsal turizm 11 12 2
Sosyo-ekonomik faktörler: Eğitim ve gelir düzeyi. Demografik özellikler: Yaş, cinsiyet, aile yapısı vb. Halkla ilişkiler ve pazarlama gibi unsurlar Çevresel etkiler ve rekreasyonel ekoloji Motivasyonlar, davranışlar ve deneyimler Medyanın rolü ve etkisi Rekreasyonel malzeme ve altyapı alanındaki teknolojik gelişmeler Çevresel ve kültürel farkındalığın, ilginin artması Turist-yerli halk etkileşimi Sosyo-ekonomik etkiler Sosyo-kültürel etkiler 13 14 Yerel halkın turitlere yönelik tavır ve davranışlarındaki değişim dört aşamadan oluşmaktadır: Keyif (euphoria): Keyif Rahatsızlık İlgisizlik Düşmanlık Turistlerin yöreye ilk defa gelmesinden kaynaklanan ve ekonomik kazancı müjdeleyen aşamadır. Turizm oldukça sıcak karşılanmakta ve yöre halkı turizmden kendi payına düşeni artırabilmek için geleneksel olarak yapmakta oldukları faaliyetlerden uzaklaşma arzusu içerisindedir. Örneğin arsa fiyatlarındaki artış yöre halkı tarafından olumlu karşılanmaktadır. Yerel halkın desteği turizmin ekonomik değerleri üzerine kurulmuştur. 15 16 İlgisizlik (apathy): Rahatsızlık (annoyance): Bölge tamamen turizme açılmış ve turist sayısında artış meydana gelmiştir. Turizmin ilk anlarında göstermiş olduğu gelişim hızı yavaşlamaktadır. Turist sayısında artış olmasına rağmen arzın artış oranı aynı değildir. Toplumun sosyal yapısında, yöreye iş bulma amacıyla gelen göçler nedeniyle değişimler söz konusudur. Mevcut olan yöre tesisleri ve kalitesi ziyaretçilerin artan taleplerine yetmediği için arzın artırılması çalışmalarına hız verilmiştir. Turizmin gelişmesi büyük oranda plansız ve tabiat açısından duyarlı bölgelerde yapılmış ve ekolojik etkileri rahatsız edici boyutlara ulaşmıştır. Bölge gelişimi doyum aşamasına yaklaşmıştır. 17 18 3
Düşmanlık (antagonism): Doğal güzellikler, bölgeye turist çekiminde en önemli rolü oynamaktadır. Bunların tahrip edilmesi sonucu turist sayısında bir azalma olabilir ve atıl arz kapasitesi oluşabilir. Sosyal yapıdaki değişiklikler ya da doğadaki geri dönüşümü olmayan tahripler dikkat çekmeye, turizm, turistler ve yerel yönetim suçlanmaya başlamıştır. Turistlere karşı olan ilgi artık yerini yavaş yavaş kızgınlığa ve tahammülsüzlüğe bırakmakta ve kişiler aralarında bunlar hep bu turizm yüzünden arttı, ev kiralarının artış sebebi bu turistler, ahlaki değerlerimizi bozuldu, gençlerimiz elden gitti gibi konuşmalar sıkça yapılır haldedir. Yöre halkı turistleri ilk karşıladıkları andaki hevesli görüntülerinden çok uzaktır ve değişmiş olan ekosistemin hiç bir zaman, turizm başlamadan önceki görüntüde ve kalitede olmayacağının farkındadırlar. 19 20 Kitle Turizmi ve Alternatif Turizm Kavramları Turizm, kitle turizmi ve kitle turizmine reaksiyon olarak gelişmiş alternatif turizm şeklinde iki başlık halinde incelenmektedir. Kitle Turizmi Kitle turizmi, hızlı hareket gerektiren ve en kısa zamanda en çok faydayı amaçlayan turizmdir. Yükselen gelirler, nüfusun artması, şehirleşme, profesyonel yapıların değişimi ve teknolojik değişimler, belirlenmiş programlar ve standart kalacak yerler.. KİTLE TURİZMİNDE ARTIŞA NEDEN OLMUŞTUR 21 22 KİTLE TURİZMİ, büyük ölçekli, kontrolsüz, plansız, bedel bilincinde, ithal yaşam tarzını benimsemiş, kısa süreli, değişime dirençsiz, geniş topluluklara hitap eden, sabit programlı turizm türüdür. Alternatif Turizm Sürekli gelişmekte olan turizm, ulusal ve uluslararası ekonomi ve sosyal yaşam üzerine turistin ve ziyaret edilen yerin insanlarının kültür düzeyleriyle alakalı ve politik ilişkiler üzerine etkisi olan bir olgudur. 23 24 4
ALTERNATİF TURİZM ; doğal çevre görme ihtiyacı, fazla kalabalık olmayan ortamlar, kargaşadan ve yapısal ezicilikten uzak, çevresel özellikleri bulunan Ve.. kültürel ve spesifik değerlerle bütünleşmiş çevreler bu tür bir turizm ürününe ev sahipliği yapmaktadır.. Bununla birlikte günümüzde alternatif turizm ürünleri ; yumuşak turizm, eko-turizm, bilinçli turizm, kırsal turizm ve sürdürülebilir turizm kavramları tartışılmaya başlanmıştır.. 25 26 Kitle turizmi Büyük ölçekli Kontrolsüz Plansız Kısa süreli Sahipsiz Bedel bilincinde Gelişme yönlü Geniş gruplarla turistler grupları Hızlı ulaşım İthal yaşam tarzı Gürültülü turist imajı Küçük ölçekli Kontrollü Planlı Uzun süreli Bölgesel sahipleri olan Değer bilincinde İdareli, kontrollü gelişim Makul küçük turist Uygun ulaşım, Yerel yaşam tarzı Sessiz turist imajı Teşekkür ederim... 30 5