Hayat ve Emeklilik Pazarları Stratejik Öncelikler 07/02/2019

Hayat ve Emeklilik Pazarları Stratejik Öncelikler 07/02/2019

Gündem Mevcut Durum Tespiti İyi Ülke Uygulamaları Öneriler Gelişim Alanları 2

Milyar TL Milyon Kişi Bireysel Emeklilik Sistemi ve Otomatik Katılım Uygulamasına Dair İstatistiki Veriler Katılımcı Sayısı ve Fon Büyüklüğü 100 8 90 80 70 5,09 6,04 6,63 6,92 6,88 11 10 7 6 60 4,15 CAGR: %28 7 5 50 40 30 20 10 3,13 20 1 25 3 35 5 43 53 68 77 4 3 2 1 0 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Katılımcıların Fon Tutarı (TL) Devlet Katkısı Fon Tutarı (TL) Katılımcı Sayısı 0 3 Kaynak: Emeklilik Gözetim Merkezi verileri 28.12.2018 itibarıyla

Bireysel Emeklilik Sistemi ve Otomatik Katılım Uygulamasına Dair İstatistiki Veriler Fon Büyüklüğü (Milyar TL) 95,7 14,0 Katılımcı Sayısı (Milyon) 11,8 12,0 100 80 4,9 10,0 8,0 5,0 60 6,0 40 90,8 4,0 6,8 20 2,0 0 0,0 BES OKS BES OKS OKS de 2 yıl içinde 5 milyon çalışan sisteme kazandırılmış yaklaşık 5 milyar TL fon büyüklüğüne ulaşılmıştır 4 Kaynak: Emeklilik Gözetim Merkezi verileri 25.01.2019 itibarıyla

BES/OKS: Otomatik Katılım 1 Ocak 2017 de başladı Hedef Kitle Devam Eden Çalışan Sayısı Fon Büyüklüğü 14,4 Milyon 5,0 Milyon 4,9 Milyar Büyüklüğüne Göre İşyerlerinin Sisteme Dahil Olma Oranları 1000 ve Üzeri 250-999 100-249 50-99 10-49 Toplam 100% 100% 95% 96% 75% 79% OKS de hedeflenen sonuçlar elde edilememiştir. 5 Kaynak: EGM 25 Ocak 2019

Dünya ve Türkiye Hayat Sigortaları (2017) Dünya Türkiye Hayat 16% Hayat 54% 4,9 trilyon ABD Doları Hayat Dışı 46% 12,1 milyar ABD Doları Hayat Dışı 84% Hayat Dışı Hayat Hayat Dışı Hayat Gelişmiş ülkelerde hayat sigortaları prim üretimi ve penetrasyonu, hayat dışından daha önde olup; Ülkemizde hayat sigortaları alanında yüksek bir büyüme potansiyeli mevcuttur 6 Kaynak: Sigma No.3/2018

Avrupa-Türkiye Hayat Sigorta Penetrasyonu (2017) 2017 - Primin GSYH deki Payı (%) 7 6 6,45 5 4 3 2 1 0 3,77 2,68 Avrupa Hayat Dışı 1,42 1,2 Türkiye Hayat 0,22 Hayat sigortalarında Türkiye sigorta penetrasyonu: %0,22; Avrupa ortalaması %3,77 7 Kaynak: Insurance Europe Database, Sigma

Krediler: Milyar TL Hayat Prim Üretimi: Milyar TL Kredi hacmi ve hayat sigorta primleri 3.000 2.500 6,8 6,9 8 7 6 2.000 1.500 CAGR: % 14 3,4 3,3 3,8 5,0 5 4 1.000 1,6 1,8 2,2 2,7 2,7 3 2 500 1 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 0 Toplam Krediler Hayat Prim Üretimi Prim üretimi kredi hacmine paralel bir seyir izlemekte 8 Kaynak: BDDK-İstatistikler

Hayat Sigorta Üretimi: Alt kırılım Kredi bağlantılı hayat sigortalarının hakim olduğu bir üretim yapısı 22% 4% 14% 1% 0% 39% 78% 6,84 Milyar TL 19% 1,53 Milyar TL 23% 9 Kredi Bağlantısız (1,53 Milyar TL) Kredi Bağlantılı Hayat Sig. (5,31 Milyar TL) Hayat prim üretimi (2017) Kaynak: TSB-İstatistikler, SDK-Faaliyet Raporları 2017 yıl sonu itibarıyla Yıllık Diğer Vefat Sig. Uzun Süreli Diğer Vefat Sig. Birikimli Sig. Kredi bağlantısız hayat sigortaları kırılımı (2017)

Dağıtım Kanalları Bazında Hayat Prim Üretimi 2017 Broker 5% Merkez 8% Acente 6% Banka 81% Dağıtım kanalı yapısı ağırlıklı olarak bankadır. 10 Kaynak: SBM Hayat Raporlar 2017, TSB-Resmi İstatistikler 2017 yıl sonu itibarıyla

Milyon Kişi 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90+ Milyon Kişi Demografik Değişim 7 6 5 4 3 2 1 6,5 6,2 6,3 3,4 2,9 2,0 6,6 3,6 5,7 5,1 3 3,2 4,7 3,6 4,0 2,9 3,4 2,3 6,9 1,8 10% 8% 6% 4% 2% Yaşlara Göre Nüfus Dağılımı 2017-2060 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65 ve Nüfus Hayat Sig. Poliçe Adeti üstü 0% 2017 2060 35 30 25 20 15 10 5 0 25 yaş altı 25-34 35-44 45-55 56 yaş ve üzeri Tüm BES Katılımcıların %5 i Nüfus BES Katılımcı Sayısı 2017: %8 2060: %21 Türkiye de kişi başı yıllık tasarruf açığı: 3.200 Euro (2016) Nüfusun hala genç olması tasarrufların artırılması için bir fırsat penceresi Ortalama ömür uzuyor Daha fazla yaşlı nüfus İhtiyaca uygun yeni ürünler 11 Kaynak: TÜİK Adrese Dayalı Nüfus Kayıt İstatistikleri 2017-2018, SBM Kokpit Raporları 2017, EGM BES İstatistikleri 2017

Penetrasyon Milyar $ Kişi Başı GSYİH ve Bireysel Emeklilik Fonlarının Penetrasyonu 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 14,3% 8,7% 8,7% 8,3% 8,8% 6,6% 5,8% 6,2% 4,1% 3,3% 2,6% 2,5% 2,1% 1,1% 1,2% 1,0% 0,2% 0,1% ALMANYA FRANSA İTALYA İSPANYA ÇEKYA MACARİSTAN POLONYA TÜRKİYE MALEZYA Kişi Başı GSYİH ($) Hayat Penetrasyon BES Penetrasyon 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Kişi başı gelirde benzer yapıdaki ülkelerle karşılaştırıldığında penetrasyon düşüktür 12 Kaynak: OECD 2016 yıl sonu itibarıyla

Ülkeler Bazında Çıkarımlar POLONYA MACARİSTAN ÇEKYA Büyümede ana faktörler: Farkındalık artışı, makroekonomik gelişmeler %43 Birikimli Hayat, %33 Hayat Koruma, %23 Kaza ve Sağlık Teminatları, %1 diğer %40 Banka, %31 Komisyon bazlı çalışan danışmanlar, %16 Franchise, %7 broker, %6 DSF Segmente özel ürün paketleri Kişiselleştirilebilen modüler ferdi ürünler Tüketiciyi koruyan mevzuat değişiklikleri Zorunlu emeklilik hesapları Açık Emeklilik Fonları (AEF) ile sağlanmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu zorunlu yatırılan primlerin %2,3 ünü AEF lerine aktarmaktadır. 13 Toplam hayat sigortası prim üretiminin %50 sini unit-linked (birim bazlı) ürünler oluşturuyor. Emeklilik ise toplam primin %10 unu oluşturuyor. Acente kanalı ağırlığı %40 üzerinde, banka kanalı üçüncü sırada yer alıyor 3.basamak emeklilik sistemi; gönüllü emeklilik fonu, emeklilik tasarruf hesabı ve emeklilik hayat sigortası gibi çeşitli formlardaki gönüllü tasarrufları içerir. Aktif nüfusun %55 i özel emeklilik sistemi kapsamında bulunmaktadır. %23 ü gönüllü emeklilik fonu katılımcısıdır. Son 2 yıldır Macaristan Sigorta Birliği ülke çapında hayat sigortaları bilinçlendirmesi için TV kampanyaları yürütmektedir. Hayat primlerinin %51 i birikimli ürünlerden oluşmaktadır. %26 sı kaza ve hastalık teminatlı ürünlerden oluşmaktadır. Yatırım amaçlı, tek primli birikimli hayat ürünleri düşüştedir. Kademeli ve cazip devlet katkısı modeli: CZK 100-199: CZK 50 + CZK 100 üzeri tutar için %40 devlet katkısı CZK 200-299: CZK 90 +CZK 200 üzeri tutar için %30 devlet katkısı CZK 500 üzeri: Maksimum CZK 150 devlet katkısı 60 yaş ve öncesi çıkışlarda devlet katkısı geri alınır ve ek vergilendirme İşveren kendi ödediği katkının %3 ünü vergiden düşebilir. İşveren katkısının, çalışan maaşının %5 ine kadar olan kısmı gelir vergisinden muaftır.

Sorunlar: Hayat Sigortaları ve BES Talebin düşük olması Sosyo-kültürel sebepler (kadercilik, dini kaygılar, devletten bekleme, kısa vadeli bakış vb.) Tasarruf edilebilir gelirin düşüklüğü Vergi teşvikinin operasyonel zorlukları Güven eksikliği Tüketici yaşam döngüsüne uygun, kişiselleştirilebilen ürün çeşitliliği olmaması Satış süreçlerinin müşteri ihtiyaçları dikkate alınmadan satış hedefi odaklı olması Müşterilere finansal danışmanlık yapabilecek nitelikte güçlü bir satış ağı olmaması Hayat sigortalarında kredilere yüksek bağımlılık Hayat sigortalarında büyümeyi yeterince desteklemeyen düzenleme ortamı BES te sık değişen ve aşırı detaylı düzenlemeler BES in kısa-orta vadeli tasarruf hesabı olarak değerlendirilmesi, emeklilik özelliğinin geri planda kalması, çıkışların yüksekliği Otomatik katılımda yüksek cayma oranı Teşviklerin çalışanları sistemde tutmada yetersiz kalması İşverenlerin sistemi sahiplenebilecekleri bir yapı eksikliği BES te operasyon ve alt yapı maliyetlerinin yüksek olması Ömür boyu emeklilik maaşı uygulamasının olmaması 14

Sektörün Geleceğini Şekillendirecek Ana Akımlar Müşteri profili ve beklentileri değişimi Y ve Z kuşaklarının farklılaşan tüketim ve tasarruf alışkanlıkları Yaşlanan nüfus artışı ile ortaya çıkan yaşlı segmentin ihtiyaçları Artan sağlık hizmeti ihtiyacı ve artan eğitim harcamaları Dijitalleşme Hızlı artan veri ve hızla gelişen yapay zeka teknolojileri Nesnelerin Interneti uygulamaları (IoT) Güvenlik sorunları (veri güvenliği, siber güvenlik vb.) Finansal piyasalara erişimin artması Mevzuat ve sektörün değişen müşteri beklentileri ve dijitalleşme trendlerine adaptasyon ihtiyacı var. 15

Öneriler

Yaşam Evrelerine Göre İhtiyaç Duyulan Ürünler Gelir sigortası Uzun dönem bakım sigortası Miras (vergi, yasal meseleler) Emeklilik Hayata atılan Ev almak için tasarruflar Yatırım (Unit-linked) Emeklilik (BES) Refah kaybı riski İlk ev Kredi hayat sigortası Kredi işsizlik sigortası Kaza Hastalık Sağlık hizmetleri (maliyetin karşılanması) Vefat Sigortası-Yakınlar için gelir kaybı Beklenm edik sağlık sigortası İlk çocuk/evl ilik Çocuk doğumu Çocuklar için koruyucu sigorta (hastalık, kaza) Çocuklar için eğitim/yatırım sigortası Boşanma sigortası (dava masrafları, gelir kaybı) 17

Emeklilik Sistemi Üç Basamaklı Olarak Yeniden Yapılandırılmalı SGK OK 2.0 BES 18 Kaynak: World Bank (2005) Pension Conceptual Framework

Otomatik Katılım (İkinci Basamak) OKS nin gerçek bir ikinci basamak emeklilik sistemine dönüştürülmesi Zorlaştırılmış çıkış Zorunlu haller dışında emeklilik öncesi çıkışın olmaması veya Sistemde kalınan süreye bağlı olarak artan oranlarda kısmi çıkış hakkı İşveren katkısının zorunlu olması SGK /işsizlik priminin bir kısmının OKS ye aktarılması İşverene ek vergi avantajı tanımlanması Kıdem tazminatının ikinci basamak içine alınması Birikimlerin bireysel kredi kullanımlarında teminat olarak kullanılabilmesi 19

Bireysel Emeklilik (Üçüncü Basamak) BES in uzun vadeli tasarruf ihtiyaçlarına yönelik gönüllü üçüncü basamak emeklilik sistemi olarak yaygınlaştırılması 18 yaşından küçüklerin BES e girebilmesi BES birikimlerinin bireysel kredi kullanımlarında teminat olarak kullanılabilmesi Özel olarak teşvik edilen farklı amaçlara yönelik tasarruf hesaplarının BES altında düzenlenmesi (çeyiz, konut edindirme, eğitim vb.) Toplu tasarrufların sisteme aktarılmasının teşvik edilmesi Sistemde devamlılığın artırılması Erken çıkışların daha yüksek oranda vergilendirilmesi Emeklilik şirketlerinin yatırım danışmanlığı yapabilmesi Tüm süreçlerin dijital ortamda yürütülebilmesi 20

Hayat Sigortaları Devlet teşvikinin yeniden yapılandırılması Vergi teşviki yerine %25 devlet katkısı/desteği Devlet katkısı/desteği olmaması halinde vergi teşvikinin artırılması Hayat sigortalarının vergi teşvikinin sağlık sigortalarından ayrı limitlere tabi tutulması Birikimli hayat sigortalarında primin tamamının gelir vergisi indirimine tabi tutulması İrat dahil tek primli sigortaların teşvik kapsamına alınması Birime dayalı (unit-linked) sigortalarda BES fonlarının kullanılabilmesi Eğitim ve uzun süreli bakım sigortalarının teşviki Tazminatın doğrudan okula ya da bakım evlerine ödenmesi halinde devlet katkısı sağlanması Özel eğitim kurumlarına yönelik teşvikin bu sistem üzerinden sağlanması 21

Hayat Sigortaları Kanal ve ürün çeşitliliğini destekleyen mevzuat düzenlemelerinin yapılması Hayat şirketlerinin hayat dışı ürünlere/teminatlara aracılık edebilmesi Mikro/basit ürünlerde teknik personel ya da acentelik koşulunun aranmaması Yıllık gelir sigortası ürünlerinin gelişmesinin önündeki yasal engellerin kaldırılması Tüm sigortacılık ve tasarruf ürünlerine aracılık yapabilecek Finansal Danışmanlık yapısının kurgulanması Hayat sigortalarının MASAK kapsamı dışına alınması Çalışan sayısına bağlı olarak kurumsal firmalara çalışanları için grup hayat/ferdi kaza sigortası yaptırma zorunluluğu getirilmesi 22

Teşekkürler