MEVLANA Celaleddin-i Rumi ve Mevlana Ýçin Yapamadýklarýmýz (Konya Türkiye Mevlana) HAZIRLAYAN Kemal ÖZER Tüketiciler Birliði Konya Þube Baþkaný kozer@hay.net.tr Bu çalýþma Hz Mevlana nýn 3 Mayýs 1228 yýlýnda Konya geliþinin 775. Yýlý anýsýna yapýlmýþtýr.
G Ý R Ý Þ Vefatýndan bu yana 730 yýl geçen Hz. Mevlana Celaleddin-i Rumi baþta Konya olmak üzere Türkiye ve dünya için en önemli maddi ve manevi kaynaklardan biridir. Bugüne kadar devlet ve millet olarak Hz. Mevlana için ne yaptýk diye bir soru soracak olsak maalesef verilecek cevaplardan hiç kimsenin memnun olmasý mümkün gözükmemektedir. Her gelen iktidarýn hemen tamamlama sözlerine raðmen on yýlý aþkýn bir süredir yýlan hikayesine dönen Mevlana Kültür Merkezi bile yapýlamamýþtýr. Her yýl pota altlarýnda Hz Mevlana'nýn ruhu sýzlatýlarak yapýlan kutlamalar ise içi boþ ve dostlar alýþveriþte görsün etkinliklerinin ötesine geçememektedir. Konya Büyükþehir Belediyesi eski baþkaný Halil Ürün döneminde bendenizin önerileriyle baþlatýlan bazý uygulamalar ise birkaç yýl sonra maalesef uygulamadan kaldýrýlmýþtýr. Tüm devletler büyük paralar harcayarak kendi ülkelerini tanýtabilecek tüm argümanlarý kullanmaktadýrlar. Dünyanýn her köþesinden ülkelerine turistlerin gelerek para býrakmasý için ve kendi deðerlerinin diðer toplumlara aktarýlmasý için her türlü çalýþma yapýlýrken ülkemiz Hz Mevlana gibi toplumun tüm kesimlerinin hatta dünyanýn hem fikir olduðu önemli bir hazineyi hep es geçmiþ ve geçmeye devam etmektedir. Antik parçalarýn çýkarýlmasý için milyonlarca dolar harcayarak müzelerde koruma altýna alan Kültür Bakanlýðýmýz Hz Mevlana'ya gelince Mevlana Müzesinden elde edilen gelirin yarýsýný bile harcayarak bir çalýþma yapma imkaný varken maalesef bu güne kadar bu konuda üzerine düþen görevi yerine getirememiþ yada getirmemiþtir. Ýnternet gibi önemli bir kaynaktan Hz. Mevlana hakkýnda bir araþtýrma yapmak isteseniz maalesef ne yeterince bilgiye ne de doðru bilgiye ulaþma imkaný bulamayacaksýnýz. Bulduðunuz bilgilerin çoðu ehil olmayan yanlýþ kiþi ve kurumlarca hazýrlanmýþtýr. Tüm bunlardan hareketle Hz Mevlana'nýn ve mesajlarýnýn doðru olarak tüm dünyaya ulaþtýrýlmasý için Ýnternet olgusunu çok iyi kullanýlmasý gerekmektedir. Bu rapordaki temel amacýmýzda budur.
MEVLANA KÜLTÜR VE KONGRE MERKEZÝ MEVLANA ENSTÝTÜSÜ Yýlan hikayesine dönen Mevlana Kültür Merkezi acilen tamamlanarak faaliyete geçirilmesi gerekmektedir. Hz Mevlana, Konya ve Türkiye isminin pota altýnda yapýlan programlarla artýk daha fazla deðer kaybetmesinin önlenmesi gerekmektedir. Her türlü çalýþmaya kaynak bulan bir T.C. devletinin Mevlana Kültür Merkezi'ne kaynak bulamamasý hiç inandýrýcý deðildir. Yetki Konya halkýna verilmiþ olsaydý halk kendi arasýnda toplayacaðý parayla bile bunu bir yýlda en ihtiþamlý þekliyle tamamlayabilirdi. Bu nedenle ivedilikle bu eksikliðin giderilmesi þarttýr. Planlanan kültür merkezi projesi daha da geliþtirilerek bir haftalýk bir kullaným amacýnýn ötesine götürülmelidir. Yapýlacak merkez kongre ve sosyal aktivitelere uygun bir mekan haline getirilmelidir. Böylece çok daha geniþ amaçlara hizmet etme imkaný saðlanmalýdýr. Bu güne kadar Hz Mevlana'nýn eserleri, hayatý ve felsefesi saðlýklý bir incelemeye tabi tutulamamýþtýr. Saðlýklý mesnevi þerhi bile yoktur. Kültür Bakanlýðý baskýlarýný birkaç bin adetle sýnýrlý tutarak ulaþýmýný imkansýz hale getirmektedir. Dünyanýn ülkemize en uzak köþelerinden Mevlana aþký ile yanarak gelen binlerce Müslim yada Gayri Müslim'e sunabileceðimiz özellikle dünya dillerinde hazýrlanmýþ çalýþma ve yayýnlar bulmak imkansýzdýr. Kurulacak Mevlana Enstitüsü bu eksikliði giderecek çalýþmalara giriþmeli ve bu kýymetli hazineden maksimum seviyede yararlanmamýza kaynak oluþturmalýdýr. Mevlana gibi bir kültür hazinesi olan baþka bir dünya devleti olsaydý bu kýymet üzerinden hem dünyaya mesajýný sunar hem de turizmini geliþtirirdi. Halbuki ülkemizdeki Hz Mevlana gibi yüzlerce muhteþem kaynak ve kýymet mevcuttur.
MEVLANA HAFTASI ETKÝNLÝKLERÝ VE ÞEB-Ý ARUS TÖRENLERÝ Mevlana ihtifalleri çoðu zaman siyasi iktidarlarca kullanýlmaya kalkýlmýþ bu nedenle de Hz Mevlana kutlamalarý baþarýya ulaþamamýþtýr. Geçmiþ dönemlerde belediyelerce yapýlan etkinlikler iktidar deðiþiminde Kültür Müdürlüklerine býrakýlmýþ ancak bürokratik bir havanýn dýþýna çýkýlamamýþtýr. Belediyelerin alternatif etkinlikleri ise içerik fakirliði yüzünden yeterli ilgiyi görmemiþtir. Konya'nýn halkýna Hz Mevlana Haftasý etkinlikleri hiç ulaþtýrýlmamakta Konya'lý da bu etkinliklere doðal olarak uzak kalmaktadýr. Mevlana Türbesi nin ziyareti yarým hac kabulü gibi yanlýþ bir hurafenin bile dolaþmasýna raðmen çoðu Konya'lý Mevlana Müzesini hiç ziyaret bile etmemiþtir. Hz Mevlana hakkýnda da bir misafirini aydýnlatacak kadar bilgi sahibi de deðildir. 1990 yýlýnda Konya Büyükþehir Belediyesi'ne a- Mevlana Haftasýnda Konya caddelerinde düþük sesle ney çalýnarak haftanýn halka duyurulmasý b- Mevlana haftasý süresinde þehir merkezi ve þehir giriþlerinde helva daðýtýlmasý c- Fakir halkýn özel servis araçlarý ile etkinliklere getirilmesi saðlanarak bilgi aktarýmý ve toplumsal katýlýmýn saðlanmasý þeklindeki yaptýðým üç öneri kabul görmüþ, bir müddet uygulanmýþ ancak artýk uygulanmaz olmuþtur. Mevlana Haftasý etkinlikleri mutlaka kurulacak Mevlana Enstitüsü nün koordinesinde a- Ýl ve merkez ilçe belediyelerinin katýlýmý b- Vilayetin katýlýmý c- Ýl Kültür ve Turizm Müdürlüðü'nün katýlýmý d- Ýl Milli Eðitim Müdürlüðü'nün katýlýmý e- Ýl Spor Müdürlüðü'nün katýlýmý f- Sivil Toplum Örgütlerinin katýlýmý g- Ýþ dünyasýnýn temsilcilerinin katýlýmý h- Üniversitenin katýlýmý i- Diyanet Ýþleri Baþkanlýðýnýn katýlýmý vb. katýlýmlarla oluþan bir kurul tarafýndan organize edilmelidir. Bu organizasyon bilimsel ve dini temel doðrulardan ayrýlmadan Hz Mevlana'nýn ruhaniyetine ve düþünce yapýsýna uygun her türlü sosyal, kültürel, bilimsel ve sportif organizasyonlar yapmalýdýr. Kuru bir sema gösterisi ile geçiþtirilen ve ilgili ilgisiz kiþilerin uzun konuþmalarý altýnda sýkýcý hale dönüþen Þeb-i Arus törenleri artýk Bilgi Çaðý nda ülkemize, Hz. Mevlana'ya ve Konya'mýza yakýþmamaktadýr.
Uluslararasý kabul görmüþ bir organizasyon ülkemiz için önemli bir imaj çalýþmasýna da neden olacaktýr. Ýslam'ýn ve Mevlana felsefesinin medeniyet savaþýna deðil medeniyetler barýþýnýn alt yapýsý olduðunun mesajý tüm dünyaya daha kolay verilecektir. Kökü dýþarýda teþkilatlarýn hümanizma adý altýnda Mevlana Felsefesi nin kendi emellerine alet edilmekten kurtarýlmasý bile yapýlabilecek iyiliklerin baþýnda gelmektedir. ÝNTERNET'TEN CANLI YAYIN 2000 yýlýnda HAYNET, KONTV ve Selçuklu Belediye'nin iþ birliði ile Ýnternet'ten Þeb-i Arus törenleri canlý yayýnýna baþlanmýþ 2001 ve 2002 yýlýnda da bu hizmet özellikle HAYNET'in imkanlarý ile canlý yayýn da sürdürülmüþtür. Kapalý bir basket salonunda birkaç bin kiþinin izleyebilme imkanýna kavuþtuðu bu törenler Ýnternet imkanýyla Kanada'dan Kore'ye, Almanya'dan Güney Afrika'ya on binlerce insanýn izlemesini saðlamýþtýr. Resmi bir görevimiz olmadýðý ve de bir bedel almaksýzýn yaptýðýmýz bu güzel örnek çalýþmaya dünyanýn her bir köþesinden olumlu tepkiler almamýza raðmen, yerel veya ulusal yöneticiler duyarsýz kalmaya devam etmiþtir. Katkýlarýndan dolayý plaket vermek için organize ettiðimiz toplantýmýza Konya Valisi katýlmadýðý gibi plaketini almak üzere temsilci bile gönderme nezaketini maalesef gösterememiþtir. Hz Mevlana haftasýnda yapýlan tüm etkinlikler Ýnternet'ten mutlaka canlý yayýnlanmalýdýr. Buradan hareketle, Mevlana Müzesi nin içinden dýþýndan birkaç kamera ile müze sürekli canlý olarak Ýnternet'ten yayýnlanmalýdýr. Bunun içinde artýk bu görevi Kültür Bakanlýðý yada bu etkinlikleri organize etmekle görevli kurullar üstlenmelidir. Projenin sürekliliði açýsýndan bir sahibi olmalýdýr. YEREL DÝLLERDE TV'LERDEN CANLI YAYIN Yalnýzca Þeb-i Arus törenleri TRT2 ve Kontv tarafýndan canlý olarak yayýnlanmaktadýr. TV yayýnlarý ülkemize ulaþým açýsýndan yeterli olmakla beraber yeterli tanýtým maalesef yapýlmamaktadýr. Artýk yerel ve ulusal yayýnýn yanýnda uluslararasý yayýnlar yapýlmalýdýr. Ülkemiz bir çok ülke gibi dünya çapýnda tanýtýmý ve lobicilik faaliyeti için milyonlarca dolar paralar ödemektedir. Bu konuda ise Hz Mevlana'nýn elçiliðine müracaat edilmemektedir. Mevlana tanýtýmýna yönelik baþta Þeb-i Arus etkinlikleri ayný gün dünyanýn tüm ülkelerinde, yerel dillere çevrilerek canlý olarak verilmesi saðlanmalýdýr. Bu çalýþma ile turizm ve Hz Mevlana'nýn kardeþlik mesajý dünya halklarýna iletilme imkaný bulacaktýr.
MEVLANA ÝNTERNET PORTALI Ýnternet'te Mevlana hakkýnda sakýn bilgi aramaya kalkmayýn. Çünkü çoðu, sizi kötü zihniyetli sitelere götürecektir. Bu boþluðu fark eden kökü dýþarýda örgütler ve bu örgütlerin üyesi Çelebi'ler açtýklarý sitelerde maalesef Mevlana ile kendi felsefelerini iliþkilendirmeye çalýþmaktadýrlar. Eþyanýn doðasý gereði boþluk ehillerince doldurulmamýþsa, boþluðu ehli olmayan birileri dolduracaktýr. Acilen Hz. Mevlana'nýn doðru anlatýldýðý yaþamýna, eserlerine ve mesajlarýna yönelik saðlýklý bir içerik sunabilen Türkçe, Almanca, Ýngilizce, Fransýzca, Arapça, Farsça, Rusça, Japonca vb. dillerden oluþan nitelikli bir site hazýrlanmalýdýr. Hazýrlanacak siteye mutlaka interaktif bir yapý kazandýrýlarak, gelecek soru ve talepler karþýlanýlmalýdýr. MEVLANA RANT ARACI OLMAKTAN ÇIKARILMALI Bu gün Konya'da bir çok firma iþletmesine ve ürününe Mevlana markasý basarak ilgili kanunlarý ihlal etmekle birlikte Mevlana ismini hafifletici bir çok faaliyetin içinde isteyerek yada istemeden yer almaktadýrlar. Hz. Mevlana kiþisel yada kurumsal rant aracý olmaktan acilen çýkarýlmalýdýr. Aslýnda bunun için yeni bir kanuna bile gerek yoktur. Dini sembol ve deðerlerin ticari maksatla kullanýlamayacaðýna dair kanun ve diðer mevcut kanunlardaki hükümler yeterlidir. MEVLANA FÝLMÝ Hz Mevlana'nýn hayatýný gerektiði gibi anlatan bir film henüz yapýlamamýþtýr. Varolan filmlerin ne anlama geldiði ne tür etkiler yaptýðý herkesin malumudur. Sayýn Mustafa Akkad'ýn Çaðrý ve Ömer Muhtar filmi hala zihinlerimizdedir. Birçok Müslüman Siyer-i Nebi ile ilgili bilgileri sadece Çaðrý filmden öðrendi. Libya ve Ýtalyan zulmünü Ömer Muhtar'la duydu. Ben Ýtalya dendiði zaman hemen Ömer Muhtar'daki katliam zihnimde canlanýyor. Ýspanya denildiði zaman Endülüs katliamý geliyor aklýma. Özellikle az okuyan toplumlara Hz Mevlana filmiyle verilebilecek önemli mesajlarýn olacaðý kuþkusuzdur. Kültür Bakanlýðý' çok kýsa sürede var olduðu, müddetçe ses getirebilecek hem giþe rekorlarý kýracak hem de önemli mesajlar verebilecek Mevlana filminin çekilmesini saðlayacak çalýþmalarýn içinde olmalýdýr. Çekilecek film yasak savma kabilinden olmayýp mutlaka Hz Mevlana'ya yakýþýr bir kalitede olmaya mecburdur. Bu filmin muhtelif dillerde hazýrlanmýþ Mevlana Albümlü VCD'si ile daðýtýmýnýn yapýlmasý önemli bir görev ifa edecektir.
S O N U Ç 2 milyon TL lik müze giriþ fiyatýný, 5 milyon TL ye çýkararak Mevlana ya gelme zammý için olmasa bile, konuya olan ilgisiz kalýþlarýn hesabýný tüm sorumlular ödeyemezler. Sonuç olarak dikkat çekmek istediðimiz nokta, yeni ekonominin ve Ýnternet'in sunduðu bu imkanlarla birlikte Hz Mevlana hazinesinden gerektiði gibi yararlanmak için saðlýklý projeler geliþtirilmelidir. Biz kendi imkanlarýmýzla bir þeyler yapmak gayretinde olduk ancak bu tür çalýþmalar bireysel gayretlerle çözümlenmesi imkansýz çalýþmalardýr. Hz. Mevlana Türkiye nin dünyaya açýlan önemli kapýlarýndan biridir ve bu kapýdan þimdilik sadece küçük bir ýþýk girmektedir. Halbuki az bir katký ile yapýlabilecek çok þey gözükmektedir. Bu alanda yapýlacak yatýrým insanlýk onuru ve ülkemizin geliþimi açýsýndan son derece önemlidir. Önümüzde toplumsal uzlaþma sunabilecek bu mirasa derhal sahip çýkýlmalýdýr ve detaylarýný verdiðimiz baþlýklar vb. alanlarda Kültür Turizm ve Milli Eðitim Bakanlýklarýnýn acilen bir çalýþma yapmalarý kaçýnýlmaz bir durum arz etmektedir. Bu ýþýktan insanlýðýn yararlanmasý için yapýlmasý gereken baþlýklarý özetleyecek olursak; 1- Mevlana Kültür Merkezinin tamamlanmasý 2- Mevlana Enstitüsünün kurulmasý 3- Mevlana Ýnternet sitesinin hayata geçirilmesi 4- Ýnternet'ten Mevlana Müzesi nin canlý yayýnlanmasý 5- Mevlana Haftasý etkinliklerinin tv'lerden yerel dillere tercüme edilerek dünya tv'lerinden yayýnlanmasý 6- Mevlana Haftasý etkinliklerinin Ýnternet'ten canlý yayýnlanmasý 7- Mevlana Filmi ve albüm VCD'sinin hazýrlanmasý 8- Mevlana isminden elde edilen ticari ranta son verilmesi. 7 asýrdýr gönülleri aydýnlatmaya devam eden Hz Mevlana için yapabilecek çok þeyimiz var. Zaman geçirmeden bunlara baþta Hükümetler, Kültür Turizm Bakanlýðý, Turizm Bakanlýðý ve yerel yönetimler sahip çýkmalýdýrlar. Kemal Özer 2003 Konya