2018 amfori BSCI Sistem Kitapçığı Ek 14
Ek 14: Durum Tespiti ve Özen (Due Diligence) Stratejisine Cinsiyet Eşitliği İlkesini Entegre Etme Bu ekte amfori BSCI katılımcıları için cinsiyet ayrımcılığını önlemek ve kadınlar dâhil tüm işçilerin vatandaşlık ve işçi haklarını özgür bir şekilde kullandığı bir iş ortamı yaratmak için rehber niteliğinde bilgiler sunulmaktadır. Bunun yanında denetçiler için amfori BSCI Sistem Kılavuzu 3. Bölüm e ek bilgiler yer almaktadır. GİRİŞ amfori BSCI Davranış Kuralları nda şu ifadeye yer verilmiştir: İş ortakları cinsiyet ( ) nedeniyle kişileri dışlayamaz, belirli kişileri tercih edemez ya da bu unsurlara göre kişilere ayrımcılık yapamaz. İşçiler yukarıda bahsedilen nedenlerden dolayı taciz edilemez ya da cezalandırılamaz. amfori BSCI katılımcıları ve onların iş ortakları amfori BSCI Davranış Kuralları na göre hareket ederken, onlardan aşağıdaki konularda aktif rol oynamaları beklenir: Tedarik zincirlerinde cinsiyet ayrımcılığını erkenden teşhis etme Cinsiyet eşitliği konusunda proaktif bir şekilde farkındalık yaratma ve cinsiyet eşitliğini teşvik eden bir çalışma ortamı yaratmak için gerekli araçları sağlama Tedarik zincirinde cinsiyet ayrımcılığı tespit edildiği zamanlarda çözüm sunma ve sürekli iyileştirmeyi teşvik etme. İş topluluğunun bu çabaları, daha eşitlikçi toplumlar yaratmak için gerekli olan yasal reformlar ve eğitim gibi toplumsal çabaların yerine geçmez; ancak bunları tamamlar. CİNSİYET AYRIMCILIĞINI HARİTALAMA Ayrımcılığın kök nedeni önyargıya/önyargılara dayanıyor olabilir. Ancak genellikle, sadece ayrımcılık yapan kişi, ayrımcılık yapılan kişinin üzerinde herhangi bir şekilde güç kullandığında hissedilir. amfori BSCI katılımcıları cinsiyet eşitliğini sürdürülebilirlik stratejilerinin uzak bir boyutu olarak tespit ettiyse, tedarik zincirlerini aşağıdaki parametrelere göre haritalamalıdır. Bu önceliklerin tanımlanmasını ve cinsiyet ayrımcılığı konusuna odaklanmak için gerekli kaynakların ayrılmasını sağlar. Coğrafi kapsam: Dengesiz güç dinamikleri ve cinsiyetle bağlantılı önyargılar coğrafi bölgeye göre farklı şekillerde kendini göstererek kadınların toplumsal haklarına ve işçi haklarına erişimini engelleyebilir. İstisnai kriz: Göç ve göçmen koridorları işletmelerin ürün tedarik ettiği bölgeler üzerinde etkili olabilir. Dünya çapındaki göçmenlerin %50 den fazlası kadındır. Bu nedenle böyle bir etki altındaki bölgelerden ürün tedarik eden veya böyle bölgelerde faaliyetlerini yürüten işletmeler, bu kadınların tehdide açıklığından dolayı daha önceden görülmemiş ölçekteki cinsiyet ayrımcılığı vakalarıyla ilgilenmek durumunda kalabilir. Üretim modeli (örneğin evde çalışan işçiler): Evden çalışmak, birçok bölgede kadınlara bir yandan ailevi sorumluluklarını yerine getirirken bir yandan da gelir elde etmek için büyük imkân sağlamaktadır. Evden çalışma, aynı zamanda cinsiyet ayrımcılığını ortadan kaldırmak için bir araç olarak da kullanılabilir. amfori BSCI Sistem Kitapçığı Ek 14: Cinsiyet Eşitliğini Durum Tespiti ve Özen (Due Diligence) Stratejisine Entegre Etme - 1
Sektör özelliği: Bazı sektörler veya üretim hatları, geleneksel olarak kadın iş gücüne dayanır. Bunun bir sonucu olarak kadınlar yalnızca bu rollere yönlendirilip ayrımcılığa uğrar veya bir şirket içinde farklı pozisyon ve roller onlara verilmez. amfori nin misyonu doğrultusunda işletmelerin bu çabaları Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SKH) için yapılması gerekenlerin yerine geçebilir. Kaliteli eğitim: Eğitime erişimde eşitlik konusundaki hedef: 4.5. SDG 4 Cinsiyet eşitliği: Özellikle 5.2, 5.4 ve 5.5 numaralı hedefler SDG 5 İnsana yakışır iş ve ekonomik büyüme: İnsana yakışır iş ve eşit işe eşit ücret konusunda hedef: 8.5. SDG 8 Adaletsizliği azaltma: Fırsat eşitliğinde hedef: 10.3 SDG 10 ÖZEL DENETLEME TEDBİRLERİ amfori BSCI katılımcıları tedarik zincirlerinde cinsiyet ayrımcılığı riskinin yüksek olduğu bölgeleri tespit ettikten sonra konuyla ilgilenmek için denetleme stratejilerini belirlemelidir. Aşağıda amfori BSCI katılımcılarının tedarik zincirindeki muhtemel cinsiyet ayrımcılığını erkenden tespit etmek, denetlemek veya gidermek için denetleme stratejilerine (Bu stratejiler amfori BSCI denetimleri veya başka yöntemler olabilir.) ekleyebileceği durum tespiti ve özen (due diligence) faaliyetleri verilmiştir: amfori BSCI Sistem Kitapçığı Ek 14: Cinsiyet Eşitliğini Durum Tespiti ve Özen (Due Diligence) Stratejisine Entegre Etme - 2
Cinsiyet Dengeli Bir Denetleme Ekibi Kullanmak Hafif veya bölgeye özel cinsiyet ayrımcılığını tespit etmek için gerekli becerilerin yanında cinsiyet dengeli bir ekip kurmak (amfori BSCI denetimleri için de) görüşme yaparken daha etkin olmayı sağlayabilir. (Örneğin kadın işçiler çalışma koşulları ve yaşam standartları konusunda konuşmak için görüşmeyi yapan kişinin kadın olmasını tercih edebilir.) Kadınların Tehdide Açık Olabileceği Bazı Alanlara Dikkat Etmek Denetlemeyi yapan ister üçüncü taraf bir denetçi, ister şirket içi personel olsun, cinsiyet ayrımcılığı riskinin daha yüksek olduğu belli alanlar vardır. Aşağıda denetleme sırasında özellikle dikkat edilmesi gereken alanlara bazı örnekler verilmiştir: İş sağlığı ve güvenliği: Üretici, kadınların psikolojik ihtiyaçlarını ve cinsiyetle ilgili spesifik sağlık ve güvenlik risklerini (örneğin belli kimyasallar) göz önünde bulundurmalıdır. İşe alım pratikleri: Birçok işe alım pratiği, cinsiyet ayrımcılığı için bir araç olabilir. Bu pratikler iş sözleşmelerindeki acımasız maddelerden (örneğin zorunlu bekâret veya gebelik testi) daha hafif; ancak yine de ayrımcı olan pratiklere (örneğin sosyal güvenliğin olmaması) kadar çeşitlilik gösterebilir. Dolaylı işe alım konusunda özellikle dikkatli olmak gerekir. Çünkü cinsiyet ayrımcılığı aracılar ve işe alım kurumları tarafından da yapılabilir. Altyapı: Bir işletmenin barınma, tuvaletler, duşlar ve yemek gibi imkânları sunuş biçimi kadınların yeterince korunmasını veya haklarını kullanmasını engelleyebilir. İşçilerin taleplerini iletmek ve iş yerinde sürekli iyileştirmeye katkıda bulunmak için fikirlerini belirtmelerine ve şikâyet mekanizmasına erişimlerine özellikle dikkat edilmelidir. Kadınların Çalışma Koşulları için Performans Alanları Arasında Bağlantı Kurma amfori BSCI denetimlerinde denetçiler, kadınların çalışma koşulları ve haklarına erişimi üzerinde doğrudan veya dolaylı olarak etkisi olabilecek tüm performans alanlarını birbirine bağlamak için bütüncü bir yaklaşım benimseyecektir. Muhtemel cinsiyet ayrımcılığını değerlendirirken amfori BSCI denetçileri yalnızca Performans Alanı 4: Ayrımcılık Yapılmaması na bakmayacaktır. Aşağıda verilenler dâhil; ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere diğer ilgili performans alanlarını da değerlendireceklerdir: Performans Alanı 3: Örgütlenme Özgürlüğü ve Toplu Sözleşme Hakları Performans Alanı 5: Adil Ücretlendirme Performans Alanı 10: Güvencesiz Çalışmayı Önleme ÖZEL İYİLEŞTİRME TEDBİRLERİ İyileştirme, tesislerinde veya tedarik zincirlerinde işçi ve/veya insan haklarına aykırı durumlar tespit eden işletmelerden beklenen bir reaksiyondur. Cinsiyet ayrımcılığının tespit edilebileceği kanallar: amfori BSCI denetleme faaliyetleri: Denetçiler cinsiyet ayrımcılığı içeren ve/veya kadınların haklarını kullanmalarını engelleyen prosedürler ve pratikleri tespit edebilir. amfori BSCI Davranış Kuralları na göre değerlendirme yapılarak elde edilen bu bulgular bir İyileştirme Planı ihtiyacını ortaya çıkaracaktır. Bu durumlarda, üretici bir kök neden analiziyle başlayarak iyileştirme sürecine liderlik edecek, bağlantılı amfori BSCI katılımcıları (veya en azından sorumlu kişiler) iyileştirme sürecini destekleyecek ve denetleyecektir. Sıfır Tolerans Protokolü: İnsan haklarına ilişkin aleni ihlaller ve denetimin bağımsızlığını tehlikeye sokacak davranışlar bu protokole uygun olarak rapor edilmelidir. Sıfır tolerans uyarısının yapıldığı tüm alanlarda (Ek 5: amfori BSCI Sıfır Tolerans Protokolü nü inceleyin.) cinsiyet ayrımcılığıyla ilgisi olan her husus denetçi tarafından açıklanmalıdır. (Örneğin amfori BSCI Sistem Kitapçığı Ek 14: Cinsiyet Eşitliğini Durum Tespiti ve Özen (Due Diligence) Stratejisine Entegre Etme - 3
Sumangali Sistemi cinsiyet ayrımcılığını da kapsayan bir zorla çalıştırma sistemi olarak kabul edildiği için bu kapsama girer.) Şikâyet mekanizmaları: Çalışan şikâyet mekanizmaları veya işçi anketleri, amfori BSCI katılımcılarının tedarik zincirlerindeki cinsiyet ayrımcılığı vakalarını ortaya çıkarabilir. Şikâyet mekanizmaları yalnızca bir tarafın iddialarını yansıttığı için cinsiyet ayrımcılığı vakalarında iyileştirme yapabilmek için bağımsız bir soruşturma ve arabuluculuk yapmak gerekecektir. Vaka(lar) tespit edildikten sonra amfori BSCI sistemi katılımcılarına iki farkı iyileştirme yöntemi sunar: Bireysel iyileştirme: Bu durumda amfori BSCI katılımcısı (genellikle sorumluluk sahibi) ilgili üreticiden gerekli iyileştirme adımlarını kararlaştırılan süre içerisinde atmasını talep eder. amfori BSCI katılımcısı üreticiyi iyileştirme çabalarında desteklemek için amfori Akademi üzerinden, ona kapasite geliştirme dersleri atayabilir. En sonunda bu çabalar bir amfori BSCI takip denetiminde doğrulanır. Kolektif iyileştirme: Bu durumda bağlantılı amfori BSCI katılımcıları ilgili üreticiye iyileştirme konusunda destek olmak için güçlerini birleştirir. Bu tür bir iyileştirme yöntemi amfori Sekreterliği tarafından desteklenebilir (Ek 5: amfori BSCI Sıfır Tolerans Protokolü nü inceleyin.) ya da ilgili katılımcılar tarafından amfori Sekreterliği nin yardımı olmadan uygulanabilir. İki yöntemde de genel özellikleri olan veya özel olarak hazırlanmış bir eğitimi kullanmak, cinsiyet eşitliğini teşvik eden çalışma pratiklerinin oturtulmasını sağlayacak bir bakış açısı geliştirerek iyileştirme sürecinin başarısına büyük bir katkıda bulunabilir. KAPASİTE GELİŞTİRME Aşağıdaki tabloda, iş yerinde cinsiyet ayrımcılığını önlemek için uygulanabilecek kapasite geliştirme eğitimlerine örnekler verilmiştir: Kapasite Geliştirme Eğitimi İçeriği Cinsiyet ayrımcılığının tedarik zincirinde bir sorun olup olmadığını tespit etme Hedef Kitle Yönetim, insan kaynakları, şefler Cinsiyet ayrımcılığını engellemek için prosedürler oluşturup uygulamaya koyma İnsan kaynakları, şefler Cinsiyet eşitliğine odaklanması için insan kaynakları departmanı kapsamında bir yönetici pozisyonu oluşturma İnsan kaynakları, üst düzey yönetim BAŞARI GÖSTERGELERİ VE RAPORLAMA amfori BSCI katılımcıları tedarik zincirlerinde cinsiyet eşitliğini teşvik etmek için özel hedefler ve başarı göstergeleri belirleyebilir. amfori BSCI katılımcıları özel hedefler ve ilgili başarı göstergeleri belirleyerek aşağıdakileri gerçekleştirmek için daha iyi bir pozisyon belirlemiş olur: Personeline ve iş ortaklarına cinsiyet eşitliği gündemini bildirmek Hedeflerine ulaşmak için gerekli bütçeyi ve insan kaynaklarını ayırmak Hem iç hem de dış paydaşlara bağlılıklarını ve kaydettikleri ilerlemeyi göstermek. Bunların yanında, amfori BSCI katılımcıları amfori BSCI Bağlılık Formülü nü kullanarak daha hızlı ilerleme kaydedebilir ve ilerlemelerini denetleyebilirler. (Ek 11: Bağlılık Formülünü Anlama yı inceleyin.) amfori BSCI Sistem Kitapçığı Ek 14: Cinsiyet Eşitliğini Durum Tespiti ve Özen (Due Diligence) Stratejisine Entegre Etme - 4