İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ NE GENEL BAKIŞ GÜVENLİK KÜLTÜRÜ
BU DERSİN AMACI. Sizlerin, iş sağlığı ve güvenliği konularına farklı bir pencereden bakmalarını sağlayarak; İstenmeyen iş kazalarının ve meslek hastalıklarının nedenlerine, boyutlarına ve sonuçlarına, dikkat çekmek, İş sağlığı ve güvenliği konusunda yasal haklar ve sorumluluklar konusunda farkındalık oluşturmaktır.
NEDEN İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ?
Her yıl milyonlarca ÇALIŞAN, çalıştıkları yerlerdeki çeşitli tehlikeler sonucunda; ÖLMEKTE! YARALANMAKTA! HASTALANMAKTA!
9 Bölüm 1. Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Bilg. Ülkemizde İş Sağlığı ve Güvenliği Her yıl 100.000 İş Kazası 1500-1600 Ölüm 3500-4000 Malul
Ülkemizde İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının Boyutu Dünyada iş kazası oranı % 44, meslek hastalıkları oranı % 56; Ülkemizde iş kazası oranı % 99, meslek hastalıkları oranı % 1 şeklinde gerçekleşmektedir. Meslek hastalıklarının çoğu teşhis edilememektedir.
İSG nin Ekonomik Boyutu Rakamlar bir işyerinde SGK ya kayıtlı işçilerin içindeki oranı gösterir. TÜİK istatistiklerine göre ülkemizde çalışanların % 43 ü kayıtdışıdır. TÜİK in bir araştırmasında, bir yıl içinde istihdam edilenlerin % 2,9 unun işle ilgili kaza veya rahatsızlığa maruz kaldığı tespit edilmiştir. Buna göre ülkemizde her yıl iş kazası geçiren kişi sayısı yılda 600 bin civarında olabilir.
İSG Ülkemiz İçin Neden Önemli-1
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi tarafından hazırlanan rapora göre geçtiğimiz yıl iş kazalarında 1886 işçi öldü. 20 Mart ta Mersin Akdeniz de OSB de bulunan Acar Makina Sanayi Fabrikası işçilerini taşıyan minibüse hemzemin geçitte Mersin-Adana seferini yapan yolcu treni çarptı ve 11 işçi öldü. 13 Mayıs ta Manisa Soma Madencilik e bağlı Soma Kömür İşletmeleri Eynez Ocağı nda kömür yangını, peşinden göçük, karbonmonoksitin 10 kat fazla olması ve yanlış yapılan arama kurtarma faaliyetleri sonucu 301 işçi can verdi. 6 Eylül de İstanbul Mecidiyeköy de yük asansörü 32 nci kattan düştü ve 10 işçi öldü. 27 Ekim de Karaman Ermenek te Has Şekerler Linyit Madeni nde su basan ocakta 18 işçi öldü. 31 Ekim de Konya nın Akşehir ilçesi Cankurtaran Köyü nden elma toplamak için aldığı işçileri midibüs virajı alamayarak devrildi. 15 i kadın 1 i çocuk 17 işçi öldü.
15 Bölüm 1. Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Bilg. İSG Ülkemiz İçin Neden Önemli-2 Ülkemizde her 6 dakikada bir iş kazası olmakta, her 6 saatte de bir işçimiz hayatını kaybetmektedir. Evlerinden çıkan ve çocuklarının geçimlerini sağlamak için çalışmaya giden 4 işçimiz akşamları evine dönememektedir. İstatistikler her 2,5 saatte 1 işçinin iş göremez hale geldiğini açıklamaktadır. Ölümlü iş kazaları istatistiklerinde Avrupa'da ilk sırayı, dünyada ise 3. sırayı almaktayız. İSG: İş Sağlığı ve Güvenliği
İş kazaları ve meslek hastalıklarının sosyal güvenlik sistemimizde yarattığı kayıp yıllık 4 MİLYAR TL dir.
21 Bölüm 1. Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Bilg. Uyarı ÖNLEMEK ÖDEMEKTEN DAHA UCUZ VE İNSANCILDIR.! İş Güvenliği Çalışmaları, temelde riskler ortaya çıkmadan önce önlenmesi çalışmalarını kapsar İSG KAZA
İSG nin İşletmeler Açısından Önemi İşletmeler, sistemli ve planlı bir şekilde İSG çalışmaları yapmadığı takdirde aşağıdaki maliyetlerle karşılaşabilir: a) İşçilerin işgünü kayıpları artar. b) Bakım onarım masrafları artar. c) Hammadde-malzeme kayıpları artar. d) Sağlık harcamaları artar, ayrıca SSK nın rücu davalarına muhatap olunabilir. e) Mağdurlara ödenecek maddi-manevi tazminatlar söz konusu olur. f) Mahkeme masrafları artar. g) İş göremeyen işçinin yerine alınan işçiler için eğitim, sigorta masrafları artar. i) İş durdurulabilir veya işyeri kapatılabilir. j) Para ve hapis cezaları söz konusu olabilir. k) Siparişler gecikebilir ve işletme pazar kaybına uğrayabilir. l) Vasıflı işgücü işletmeden kaçabilir.
İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ nin AMACI VE HEDEFİ: Çalışanları korumak * Çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamak ve geliştirmek, Üretim güvenliğini sağlamak * Üretimde güvenliği ve devamlılığı sağlamak, * Kaliteyi ve verimliliği artırmaktır. İşyeri güvenliğini sağlamak * Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak, Çalışanları Korumak Üretim Güvenliğini Sağlamak İşletme Güvenliğini Sağlamak İSG NİN ÖNCELİKLİ HEDEFİ; Çalışanları İş Kazası ve Meslek Hastalığından korumaktır!!!
24 İş Kazası ve Meslek Hastalığı Nedir?
25 Bölüm 2. İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları Tanımlar Planlanmamış ve beklenmeyen bir olay sonucunda sakatlanmaya ve zarara neden olan durumdur (ILO/Uluslar arası Çalışma Örgütü). İnsanların yaralanmasına veya ölmesine, malzeme hasarına, maddi kayıplara neden olan, önceden planlanmayan, kasıtlı olmayan beklenmedik olaydır. (WHO/Dünya Sağlık Örgütü) 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 13/A Maddesinde yapılan tanıma göre ise İş Kazası, aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedence ve ruhca arızaya uğratan olaydır. (SGK/Sosyal Güvenlik Kurumu)
İş Kazası tanımı (5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Saglik Sigortasi Kanununun 13. Maddesine göre) a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, d) Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır. Bir Olayın İş Kazası Olabilmesi İçin: 1- İş ile ilgili olması, 2- İşyerinde veya Yasada sıralanan yerlerin birinde meydana gelmesi, 3-Kişiyi hemen veya sonradan bedenen veya ruhsal olarak hasara uğratması gerekmektedir
Kaza Geliyorum Diye Bangır Bangır Bağırır, Nasıl mı? Çünkü her ağır yaralanma veya ölümlü 1 adet kazadan önce, 29 adet hafif yaralanmalı, 330 adet yaralanmasız kaza meydana gelir. Fakat bu sesi bu konuda duyarlı olanlar duyabilir. Duyarlı olmayanlar, bilmeyenler kulaklarını tıkamış kişiler gibidir, kaza geliyor sesini duyamazlar.
Kazası Teorisi: Kazalar incelendiğinde beş temel nedenin arka arkaya dizilmesi sonucu meydana geldiği anlaşılır. Bu beş temel faktöre Kaza Zinciri denir. Kaza Zinciri: 1. İnsanın tabiat şartları karşısında zayıflığı 2. Kişisel kusurlar 3. Tehlikeli hareket ve Tehlikeli durum 4. Kaza olayı 5. Yaralanma (Zarar ve Hasar)
İş kazalarının: % 88 i Tehlikeli Hareketlerden, %10 u Tehlikeli Durumlardan, %2 si kaçınılmaz veya sebebi bilinmeyen hareketlerden kaynaklanır.
Tehlikeli davranışların nedenleri: 1- Eğitim yetersizliği; (Bilgi, ustalık, alışkanlık) 2- Şahsi kusurlar; (Psikolojik, biyolojik ve sosyolojik - Dikkatsizlik, laubalilik, umursamazlık gibi) 3- Fiziki yetersizlik; (Bünyenin yapılan işe uygun olmaması) 4-Uygunsuz mekanik şartlar ve fiziki çevre; (Ergonomi)
III- Tehlikeli Durum ve Tehlikeli Davranış: Tehlikeli Davranışlar: Emniyetsiz çalışma Gereksiz hızlı çalışma Emniyetsiz yükleme, taşıma, istifleme Şaşırma, kızgınlık, üzüntü, panik/ürkme, şakalaşma, laubali davranış
III- Tehlikeli Durum ve Tehlikeli Davranış: 1 Tehlikeli Durumlar: Yetersiz ve uygun olmayan önlemler Koruyucusuz çalışma alanları Yetersiz kişisel koruyucu Kişisel Koruyucu olmaması Kusurlu alet teçhizat kullanma Emniyetsiz yapılmış alet ve makine Yetersiz bakımsız, bina, makine, alet Yetersiz yada fazla aydınlatma Yetersiz havalandırma Emniyetsiz yöntem, şartlar ve vaziyet alma Temizlik ve düzen
İş güvenliği göz ardı edildiğinde, iş kazası ve meslek hastalığı oluşur!... Hiçbir iş, emniyetsiz yapılacak kadar acele ve önemli değildir. Tüm kazalar önlenebilir.
6331 Sayılı İSG Kanunu Madde 29: Güvenlik raporu veya büyük kaza önleme politika belgesi İşletmeye başlanmadan önce, büyük endüstriyel kaza oluşabilecek işyerleri için, işyerlerinin büyüklüğüne göre büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporu işveren tarafından hazırlanır.
Meslek Hastalığı Nedir? SSGSSK (SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU )14. maddede tanımlanmıştır: Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.
Bernardino Ramazzini (1633 1714) Bu kitabı yazmamın nedeni rastlantı ve gözlemdir. Oturduğumuz şehirde evlerden çıkan atıkların toplandığı çukurların her üç yılda bir boşaltılması gerekir. Oturduğum evin çukurunu temizleyip boşaltan kişi okadar hızlı çalışıyordu ki dayanamayıp neden bu kadar hızlı çalışıyorsun, biraz yavaş çalış yorulma dedim. O anda başını yukarı kaldırıp kanlı, kızarmış ve kısık gözlerle bana baktı. Bu çukurda üç dört saat kalan neden bu kadar hızlı çalıştığımı anlar. Daha fazla burada kalsam kör olacağım. O yüzden işimi bitirip, eve koşup gözlerimi yıkayarak karanlık bir odaya kapanmak istiyorum. Bu cevaptan sonra şehri dolaşırken çok sayıda kör insana rastladım. Sorduğumda hepsinin aynı işi yaptıklarını gördüm.
MESLEK HASTALIKLARININ TEMEL ÖZELLİKLERİ Nedeni belli İlerleyici Korunulması gereken hastalıklardır Tekrarlayabilir Kümelenebilir Maluliyet bırakabilir Tazminat gerektirir Bildirimi zorunlu MESLEK HASTALIKLARI SINIFLANDIRMASI 1.Etkenlere bağlı hastalıklar Kimyasal etkenlere bağlı hastalıklar Fiziksel etkenlere bağlı hastalıklar Biyolojik etkenlere bağlı hastalıklar 2. Hedef organ hastalıklar Mesleki akciğer hastalıkları Mesleki cilt hastalıkları Mesleki kas iskelet hastalıkları 3. Mesleki kanserler 4. Diğer
MESLEK HASTALIKLARI SINIFLANDIRMASI 1.Etkenlere bağlı hastalıklar Kimyasal etkenlere bağlı hastalıklar Fiziksel etkenlere bağlı hastalıklar Biyolojik etkenlere bağlı hastalıklar 2. Hedef organ hastalıklar Mesleki akciğer hastalıkları Mesleki cilt hastalıkları Mesleki kas iskelet hastalıkları 3. Mesleki kanserler 4. Diğer
Mesleki hastalıklardan korunma yöntemleri A) Tıbbi yöntemler; 1. Tıbbi resmi muayeneler 2. Sağlık eğitimi 3. İlk yardım B) Teknik yöntemler 1.Çevrenin kontrolü 2.İkame (Endüstriyel işlemlerde sağlık için zararlı olan maddeleri, zararsız yada daha az zararlı bir madde ile Yada tehlikeli operasyonların tehlikesiz operasyonlarla değiştirilmesi işlemi 3.Ayırma 4.Kapatma 5.Havalandırma 6.Yaş yöntem uygulaması 7.Kişisel koruyucuların kullanımı
MESLEK HASTALIĞI TANISI KOYMAK ÖNEMLİ Çünkü meslek hastalığı, Halk sağlığı sorunudur Sağlık sigortacılığının yükünü artırır İş barışını olumsuz etkiler Ekonomik yükü fazladır. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre işveren, sağlık hizmet sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur. Ayrıca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları da meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir. Meslek hastalığı bulaşıcı bir hastalık ise Halk Sağlığı Müdürlüğüne de bildirimi zorunludur (Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliği).
43 Bölüm 2. İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları-Disiplin Kendisine tebliğ edildiği halde İş Güvenliği ve Sağlığı ile ilgili kurallara uymayan, kendini, çalışanları ve işletmeyi tehlikeye atacak tehlikeli davranış ve hareketlerde bulunan personelin, 4857 sayılı İş kanunun 25. Maddesine göre iş hakkı tazminatsız olarak feshedilir.
44 Bölüm 2. İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının Nedenleri Disiplin 4857 Sayılı İş Kanunu Madde 25/ i. İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması. 25/h. İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
Kişisel Koruyucu Donanımlar 45
46 Bölüm 2.2. Kişisel Koruyucu Donanımlar Tanımlar Kişisel koruma malzemeleri ; iş güvenliği tekniği ve mevcut standartlara rağmen yok edilemeyen tehlikelere karşı kişisel olarak korunmak için kullanılması gereken araçlardır. Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları, ifade eder.
47 Bölüm 2.2. Kişisel Koruyucu Donanımlar KKD ler Nelerdir? Kişisel Koruyucu Donanımlar Gözlük, Yüz Siperi, Maske, Baret Eldiven(Çelik Eldiven, Yanmaz ) İş Ayakkabısı. İş Elbisesi Emniyet Kemeri vs.
48 Bölüm 2.2. Kişisel Koruyucu Donanımlar Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik Madde: 8 İşveren, işçilerin kişisel koruyucu donanımları uygun şekilde kullanmaları için her türlü önlemi alacaktır. İşçiler de kendilerine verilen kişisel koruyucu donanımları aldıkları eğitime ve talimata uygun olarak kullanmakla yükümlüdür.
İkaz ve Uyarı İşaretleri 49
Bölüm 2.3. İkaz ve Uyarı İşaretleri Tanımlar Yasak Bildiren İşarettir Örnek Sigara İçmek Yasaktır UYARI İŞARETLERİ Güvenlik Bilgisi (İkaz) veren İşaretlerdir Örneğin, Acil Durum Kapısı Zorunluluk Bildiren İşarettir Örneğin, Gözlük Takmak Zorunludur İkaz işaretleridir Örneğin, Taşıyıcı Araç Kullanımları 50 50
Bölüm 2.3. İkaz ve Uyarı İşaretleri KIRMIZI: Yasak Bildiren İşaretler 51 51
52 52 Bölüm 2.3. İkaz ve Uyarı İşaretleri MAVİ: Zorunluluk Bildiren İşaretler
53 Bölüm 2.3. İkaz ve Uyarı İşaretleri SARI: İkaz Bildiren İşaretler
54 Bölüm 2.3. İkaz ve Uyarı İşaretleri YEŞİL: Güvenlik Bildiren İşaretler
GÜVENLİK KÜLTÜRÜNÜN GÜNLÜK YAŞAMDAKİ ÖNEMİ
GÜVENLİK KÜLTÜRÜNÜN GÜNLÜK YAŞAMDAKİ ÖNEMİ
ÇALIŞMA HAYATINDA GÜVENLİK KÜLTÜRÜ
58 Sonuç Sonuç olarak, iş güvenliği konularında yapacağımız tüm çalışmaları, kanunlar istediği için değil, işletmenin ve çalışanlarların güvenliğini korumak için yapmalıyız...
Sonuç 59 59
Gaziantep'te elini kıyma makinesine kaptıran genç kadın, makineyle birlikte hastaneye getirildi.
61 Sonuç Hayatımızı riske atmamız bizlerin elinde olan ve gözle görülen bir davranış biçimidir. Tehlike bazen insanın gözlemleyemediği kadar masum davranışlardan kaynaklanır ancak bazen de mantığın dışında kahramanlık içgüdüleriyle ortaya çıkar!!!
Sonuç 62