On5yirmi5.com Efsanevi Radyo Sustu "Burası Londra" anonsuyla 20 Kasım 1939'da başlayan BBC Türkçe Radyo 72'nci yılında İngiltere'deki mali krizle birlikte kapatılıyor. Yayın Tarihi : 27 Mayıs 2011 Cuma (oluşturma : 1/28/2016) Türkiye'de bir dönemin aydın ve yazarlarının yetiştiği radyo darbe dönemlerinde evlere sansürsüz haber ulaştırmasıyla tanınıp, "Haber BBC'den alınır" cümlesiyle anıldı. İngiltere hükümetinin sağlık sektöründen eğitime kadar çeşitli alanlarda ve kurumlarda yaptığı kamu kesintileri sonucunda Türkçe dahil toplam 32 farklı dilde yayın yapan BBC Dünya Servisi nin bütçesi yaklaşık yüzde 25 oranında kesintiye uğradı. Kesintiler sonucunda kapatılmasına karar verilen servisler arasında Türkçe Radyo yayını yanında, Makedonca, Arnavutça, Sırpça, Karayipler için İngilizce ve Afrika için Portekizce servisleri var. Türkçe servisinin yayını internet ve televizyon üzerinden devam edecek. Radyoysa, 72 yıllık yayın tarihinin ardından 27 Mayıs TSİ 18.00 de son yayınını yapacak. Haberi BBC den alın BBC Türkçe II. Dünya Savaşı nda yaşanan bilgi kirliliği döneminde her kesimin kayıplarını, başarılarını, karşılaştığı zorlukları doğru yansıtan diliyle radyoda önemli bir dinleyici kitlesi kazandı. Kore Savaşı, Ay a ilk insanın ayak basması, Küba füze krizinde yaşanan olayları canlı yansıttı. BBC Radyo nun ilk spikerlerinden biri Can Yücel di. Davudi sesiyle okuduğu bültenler o kadar etkili oldu ki
DP hükümeti yayınların durdurulması için İngiliz Büyükelçiliği ne başvurdu. Yanıt kesindi: BBC bağımsızdır, müdahale edemeyiz. BBC Türkçe Radyo nun sansürsüz yayıncılık anlayışı bir dönem politikacıların da kullandığı argümanlar arasında yer aldı. Demirel 1977 de seçim meydanlarından İşin gerçeğini BBC den öğrenin diyordu. BBC nin sansürsüzlüğünün bir diğer örneği Bülent Ecevit ten.londra da Basın Ataşeliği nde görevliyken bir dönem BBC Türkçe Servisi ne dışarıdan haber yapan Bülent Ecevit in yolu 12 Eylül askeri darbesinin ardından BBC yle kesişti. Siyasi yasaklı olduğu 1981 yılında Türkiye de hiçbir yayın organının görüşünü almadığı Ecevit, radyoya Yeni anayasayı hazırlamak için kurulması öngörülen kurucu meclisin demokratik karakterde olamayacağı anlaşılmıştır demecini verdikten sonra tutuklandı. BBC Türkçe servisinde çalışanlar arasında Türkiye basın/ edebiyat tarihinin ünlü isimleri yer alıyor. BBC Türkçe Servisi nin 1958-1972 yılları arasında başkanlığını yürüten Andrew Mango bu çeşitliliği şu sözlerle anlatıyor: BBC ye girdiğim 1947 yılında Bülent Ecevit, BBC nin, harp dolayısıyla Londra dışında kurulan stüdyolarına gelip Türkçe yayınlarımız için bir konuşma dizisi kaydederdi. O zamandan bu yana stüdyolarımızdan konuşma, dizi, söyleşi için kimler geçmedi ki? Can Yücel in babası ünlü Millî Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel den başlayarak, Yaşar Kemal, Oktay Akbal, Abdi İpekçi, Nuri Çolakoğlu, geçenlerde vefat eden ve son kitabımı ithaf ettiğim aziz dostum Metin And gibi BBC Türkçe yayınlarına katılan ünlü isimler, şair Can Yücel, TÜYAP fuarında bu yıl yılın yazarı olarak onurlandırılan şair Cevat Çapan, Hilmi Yavuz, ressam İzgân Baz, Türkiye den kimi uzun kimi kısa süreler için gelenlerden ünlü sunucu Orhan Boran, maç spikeri Halit Kıvanç BBC nin Türk kültür
tablosu içinde yerini simgeliyor. BBC, Türk medyasının ayrılmaz bir parçası, Türk aydınlarının açık kürsüsü olmuştur. Biz tarafsızız, ama Merih te yaşamıyoruz. Andrew Mango nun 70. yıl mektubundan BBC Türkçe yayınlarının 70 yıllık tarihinin, memur-âmir olarak yaşadığım 40 yıllık kesitinde gözlediğim en önemli süreç yavaş yavaş gelişen profesyonelleşme olmuştur. Yayınlar başladığı zaman personel tesadüfen toplamaydı. Spikerlerden ikisi o sıralarda Londra da Osmanlı Bankası nın merkezinde çalışan genç Türk stajyerleriydi. Biri, BBC ye girmeden önce Londra da geçimini manavlıkla sağlamış ve 150 liklerden olduğu söylenen yaşlı bir zattı. Biri, gerçeküstücü şair ve hikâyeci Feyyaz Fergar (yazılarında Feyyaz Kayacan müstear ismini kullanıyordu) Fransızca yı İngilizce den iyi biliyordu. Harp tebliğlerinde sık sık geçen ve yerleşim anlamına gelen inhabited locality tabirini, Fransızca da inhabité ıssız demek olduğu için ıssız yer diye çevirirdi. Okuduğu haberlerde, Almanlar ile Müttefikler bu ıssız yerler için durmadan savaşırlardı. 1958 de Türkçe Bölüm Müdürlüğü ne atanınca, Türk entelektüel hayatında ismi geçen gençleri işe almaya başladım. Can Yücel, Tektaş Ağaoğlu, Sadun Aren, sonra Orhan Boran, Hilmi Yavuz, gazeteci Yurdakul Fincancı, radyocu Mustafa Gerçeker bunlar arasındaydı. YOLU BBC DEN GEÇENLER ANLATTI Türkiye de sansürü kırdık Ferhat Boratav 1987 yılında başladım. BBC Türkçe servisinin önemi 12 Eylül sonrası anlaşıldı. Müthiş bir baskı vardı. Tek sağlıklı haber kaynağı haline dönüşmüştü. Bağımsız bilgi kaynağı olma ayrıcalığını paylaşıyordu. Tabular çok güçlüydü. Şimdi Leyla Zana nın aday olması, Kürtçe konuşması bir haber olarak geçiyor. O dönem Zana nın ilk haberini biz yapmıştık. Süleyman Demirel İşin gerçeğini BBC den dinleyin derdi. 20 kişilik küçük bir ekiptik. Türkiye ye o dönem önemli bir haber desteği verdik. Orada çalışmak öncelikle insana Türkiye de hiç bulamayacağımız kadar özgür bir çalışma ortamı sağlıyordu.
Yayıncılık geleneği vardı, çok yoğun bir eğitimden geçiyorduk. Yayıncılığın bir kurallar bütünü ve gelenek olduğunu görüyorduk. Yayıncılığın sorumluluğunu, haberi doğrulatmanın bir süreç olduğunu orada öğrendim. Benim çalıştığım dönem bir yandan dünyanın değiştiği, şekillendiği dönemdi. O sürede orada olmak ayrıca önemliydi. Glasnost sürecini, Sovyetler Birliği nin, Doğu Almanya nın geçiş sürecini oradan izlemek çok önemli bir deneyim. Dünyanın değiştiği bir zamandı. Kısa dalgadan yayın yapıyorduk. Kısa dalgadan yayın dinlemek çok zor olduğu için dinleyicilerimize nasıl daha iyi dinleyebileceklerini de anlatırdık. Bir gün bir dinleyici arayıp, ben sizin dediğiniz gibi bir anten yaptım, anten radyomda alışkanlık yapar mı? diye sormuştu. Türkiye de o dönemde yasaklı olan tek şey siyaset değildi, müzikte de yasaklar vardı. O dönemde arabesk yayını yapan tek yer BBC Türkçe Radyo ydu. İbrahim Tatlıses, Ferdi Tayfur gibi isimlerin şarkılarına yer verirdik. Zülfü Livaneli de çalardık. Kürt sorunu, insan hakları, işkence gibi sorunları ilk kez biz dile getirmiştik. BBC Türkçe servisi televizyon ve internet sitesi üzerinden yayına devam ediyor. Bu sosyal medyaya ve televizyona iyi adaptasyon gösterdiklerinin de göstergesi. BBC de çalışmak ayrıcalıktı Halit Kıvanç 1963 te orada bir yıla yakın çalıştım. BBC muhabiri olmak o kadar saygın bir şeydi ki bana verdikleri kartla Prenses Alexandra nın düğününü izledim, Kraliyet ailesinin girdiği yerlere girebildim. Sonra maaşıma zam yapıp bana beş yıl daha kalmamı önerdiler. Ama Türkiye de televizyon kuruluyordu, hepimiz çok heyecanlıydık, döndüm. Beş yılım orada geçti Hilmi Yavuz Cumhuriyet te gördüğüm bir ilan üzerine BBC ye başvurdum. Çeviri ve ses sınavlarında başarılı olunca oradaki adıyla programme assistant (yapımcı-sunucu) olarak 1964-69 da beş yıl çalıştım. TRT ile BBC arasında bir değiş-tokuş programı vardı. Ama tek taraflı işliyordu: Türkiye den altı
aylığına staja gidenler oluyordu ama İngiltere den gelen yoktu. Diğer türkçe servisler CNN Türk Berlin Temsilcisi Erhan Merttürk Kapatılma tehdidi Almanya da Türkçe yayınlar üzerinde Demokles in kılıcı gibi sallanıyor. RBB nin Türkçe nin de dahil olduğu 17 dilde yayın yapan multikulti radyosu vardı. 1994 te kapatılma politik bir karardı. Evde Türkçe konuşan çocuk Almanca öğrenemiyor, Herkes Almanca öğrensin, Almanca dinlesin dendi. WDR Türkçe Yayınlar Yöneticisi Murad Bayraktar Günde 1 saatlik yayın yapıyoruz. 2010 yılı mayıs ayında beş yıl boyunca büyük bir başarıyla devam eden sabah yayınları kaldırıldı. Böylece günlük 1.5 saatlik yayınımız bir saate inerek diğer anadil yayınları ile aynı orana çekildi. Radikal Hayat Bu dökümanı orjinal adreste göster Efsanevi Radyo Sustu