Araştırma Konusu AraĢtırma Problemi Nedir? -AraĢtırma konusu araģtırma yapılması düģünülen alandaki bir konudur. Nasıl belirlenir? (Konu, Problem, AraĢtırma Sorusu, Hipotez) Araştırma Konusu Nasıl Belirlenir? - 1 AraĢtırmacının ilgi alanı Sevdiğiniz bir konu mu / konu hakkında bilgimiz var mı? AraĢtırma için sahip olduğunuz süre Süreniz 2 hafta mı 2 yıl mı? AraĢtırma raporunun uzunluğu (tez/makale/bildiri) Rapor 200 kelime mi 200 sayfa mı? Konuyla ilgili kaynakların bulunabilirliği Kaynaklar yandaki kütüphanede mi Çin de mi? Ön araģtırma sonuçları AraĢtırmanın yöntemiyle ilgili özellikler Araştırma Konusu Nasıl Belirlenir? - 2 AraĢtırma kaynağı Ne kadar kaynak gerekli? Bizde var mı? Deneklerin veya malzemelerin ulaģılabilirliği Deneklere ya da malzemelere ulaģılabilir mi? Etik kaygılar Toplayacağımız veri etik çerçevede mi? DanıĢman etkisi DanıĢman konuya hakim mi? Ġlgili mi? Araştırma Konusu Nasıl Belirlenir? - 3 Yukarıdaki kriterleride düģünerek en çok ilgilendiğiniz konuları içeren bir liste hazırlayınız. Listenizi: -DanıĢmanınızla -ArkadaĢlarınızla -Ailenizle -Ya da sizi bu konuda yönlendirebilecek kiģilerle tartıģınız. - Listenizden danıģmanınızın da onayladığı bir konuyu seçip, bu konu ile ilgili okumalar yapınız. Araştırma Problemi Nasıl Belirlenir? - 1 -SeçmiĢ olduğunuz konuda sizi rahatsız eden ve aynı zamanda çözüm getirebileceğinize inandığınız problemleri belirleyin. -Okumalarınız sırasında, sizi meraklandıran problemleri bulmaya ve listelemeye çalıģın. -Bu süreçte mutlaka bir ARAġTIRMA GÜNLÜĞÜ tutun. 1
Araştırma Problemi Nasıl Belirlenir? - 2 -AraĢtırılabileceğinize inandığınız problemleri -DanıĢmanınızla -ArkadaĢlarınızla -Ailenizle -Ya da sizi bu konuda yönlendirebilecek kiģilerle tartıģınız. Araştırma Problemi Nasıl Belirlenir? - 3 -TartıĢmada kendinize ve diğer kiģilere: sorularınızı yanıtlamak için hangi verilere gereksinim duyacağınızı, bu verilere nasıl ulaģacağınızı, baģka veri kaynaklarına gereksinim duyup duymayacağınızı sorun. Araştırma Problemi Nasıl Belirlenir? - 4 -Problem -araģtırma için çok geniģ olabilir -araģtırma için çok sınırlı/dar olabilir -çok teknik olabilir -çok sıradan olabilir -tartıģmalı olabilir. Araştırma Problemi Nasıl Belirlenir? - 5 -Bu konuda daha önce yapılmıģ çalıģmalar olup olmadığı birincil ve ikincil kaynaklar taranarak öğrenilmelidir. - Ġlgi ve merakınıza göre kendinizin belirlediği bir problem olmalıdır. - Özgün olmalıdır - Saptanabilir, test edilebilir, ölçülebilir olmalıdır - ARAġTIRMA PROBLEMĠ (Main research question) - ARAġTIRMANIN AMACI Araştırma Problemi Nasıl Belirlenir - 6 Araştırmanın Amacı Nasıl Belirlenir? Bu çalıģmanın amacı Türkiye deki eğitim fakültelerinin, biliģim teknolojileri ile ilgili kaynaklarını, fakültelerde bu teknolojilerden nasıl yararlanıldığını ve öğretimde nasıl kullanıldığını araģtırmaktır. KONUYU DARALT PROBLEMĠ NET OLARAK BELĠRLE ARAġTIRMANIN AMACINI YAZ The purpose of this study is to reveal which main barriers are commonly encountered and which enablers are potentially the most useful for contemporary ICTs integration in pre-service teacher education programs, specifically in Turkey. 2
Araştırma Sorusu Nasıl Belirlenir? (Bu amaç ve alt amaçlar ÖRNEK: olarak da ele alınabilir) Problem: Türkiye deki Problem cümlesi alt okullaģma oranının problemlere göre bugünkü düzeyi nedir? geneldir. Alt problemler Alt problemler: (AraĢtırma Soruları) ise 1. OkullaĢma oranının genel problemin alt cinsiyete göre dağılımı alanları ile sınırlıdır. nedir? Alt problemler 2. OkullaĢma oranının (AraĢtırma Soruları) iki yerleģim merkezlerine göre Ģekilde ifade edilebilir: dağılımı nedir? 1. Soru cümlesi olarak 3. OkullaĢma oranının 2. Denence (Hipotez) bölgelere göre dağılımı olarak. nedir? 4. YaĢa göre dağılımı nedir? Problem Cümlesi Odak İçerik Önem Sonuç ve tartışma için bir yapı Araştırma Probleminden Araştırma Sorularına Geçiş Araştırma Soruları Soru Türü Mantığı Örnek Desen Betimleme gerektiren sorular İlişkileri arayan sorular Farkı arayan soruları nedir? Tarama, Betimsel x ile y ilişkilimidir? x ile y tahmin edilebilir mi? arasında fark var mıdır? İlişkisel Deneysel, Ex-post facto Değişken? DeğiĢken, bir durumdan diğerine farklılık gösteren özelliktir. Problem yazılırken değiģkenlerin belirlenmesi önemlidir. Değişken Yapı/ Özellik Değer Neden- Sonuç Nicel Nitel Sürekli Süreksiz Bağımlı Bağımsız Değiştirilebilen Seçilmiş Düzenleyici Dışsal Yapı/Özelliklerine Göre Değişkenler DeğiĢkenler, özelliklerine göre nicel ve nitel olarak sınıflandırılabilirler. Eğer değiģkenin özelliği, düzeyleri sayı ve miktar olarak açıklanabiliyorsa buna nicel değiģken Eğer değiģkenin özelliği, düzeyleri sınıflandırılıyorsa buna nitel değiģken denir. Aldıkları Değere Göre Değişkenler DeğiĢkenler aldıkları değerlere göre sürekli veya süreksiz olarak sınıflandırılır. Süreksiz değiģkenler, iki ölçüm arasında sadece sınırlı sayıda değer alırken Sürekli değiģkenler, sonsuz sayıda değer alabilirler. 3
Neden-Sonuç İlişkisine Göre Değişkenler DeğiĢkenler neden sonuç iliģkisi içinde bulunuyorsa bu durumda bağımlı ve bağımsız değiģken olarak sınıflandırılır. Bağımsız değiģken, bir veya iki değiģken üzerinde etkisi incelenen, olası neden olan değiģkendir. Müdahaleyi yansıtan öğretim yöntemi gibi değiģkenler, değiģtirilebilen ya da manipüle edilmiģ bağımsız değiģkenlerdir. Düzeyleri değiģtirilmeyen, var olan durumu yansıtan değiģkenler ise seçilmiģ bağımsız değiģkenlerdir. Bağımlı değiģken ise bağımsız değiģkenin etkisi ile değiģen, olası sonuç değiģkendir. Bireyler ya da gruplar arası farklarına bakılan değiģkendir. Bağımsız Değişkenler Düzenleyici değiģken, bağımlı değiģken ve bağımsız değiģken arasındaki iliģkiyi düzenleyen veya etkileyen değiģkendir. Kontrol değiģkenleri, bağımsız değiģken gibi bağımlı değiģkeni etkileyebileceği düģünülerek kontrol altına alınan değiģkenlerdir. İyi Bir Araştırma Probleminde Problem: Evren DeğiĢkenler Problem mantığı içermelidir. Örnek: Üç değiģik x, y, z programlarına devam eden (bağımsız değiģkenler) yetenekli ve üstün zekalı öğrencilerin (evren) yaratıcılıkları (bağımlı değiģken) arasında bir fark var mıdır? İyi Araştırma Sorusunun Özellikleri 1. AraĢtırma sorusu yapılabilir (uygulanabilir, makul / feasible) olmalıdır (zaman açısından, kaynak vb.) 2. AraĢtırma sorusu açık (anlaģılır, clear) olmalıdır (herkes aynı Ģeyi anlamalıdır) 3. AraĢtırma sorusu önemli (anlamlı, değerli, significant) olmalıdır. 4. AraĢtırma sorusu etik (ahlaki) olmalıdır (Fraenkel & Wallen, 1990) Araştırılamaz / Araştırılabilir Sorular Örnek Araştırma Soruları - 1 1. BiliĢim teknolojilerinin eğitim fakültelerindeki öğretim ortamı ile bütünleģtirilmesi sürecinde karģılaģılan zorluklar ve bunlara iliģkin muhtemel çözüm önerileri nelerdir? 2. Eğitim fakültelerinin biliģim teknolojileri ile ilgili fiziksel ve insan gücü yeterlilikleri nedir? 3. What are the main barriers faced while integrating ICTs in pre-service teacher education programs according to deans, teacher educators, and prospective teachers? 4
Araştırma Sorusu Örnekleri - 2 Son padiģahlar daha güçlü olsalardı Türkiye bugün ne durumda olurdu? 19. Yüzyılda Türkiye de yabancı okulların geliģmesi/kurulması Kansere neden olan etmenler nelerdir? AÜ kampüsündeki salyangozların ekolojisi KüreselleĢme Türkiye yi Etkiler mi? Uluslar Arası Kahve Fiyatlarıyla Uganda daki YaĢam Standartları Arasında Bir ĠliĢki Var Mıdır? Hipotez Nasıl Belirlenir? - 2 Ġstatistiki anlamda hipotez, bir veya daha fazla anakütle hakkında ileri sürülen ve doğru yahut yanlıģ olması mümkün olan iddia veya ifadedir. Evrenin tümü üzerinde çalıģıldığında hipotez testi uygulanmaz. Eğer evrenden örneklem alınarak çalıģılıyorsa, bir hipotez testi uygulanır (Kartal, 2006). Hipotez Testi, hipotezin örneklemden elde edilen verilere bağlı olarak belirli bir hata payı ile doğrulanmasına/yanlıģlanmasına denir. Örn: Nebati margarin yağ Hipotez Nasıl Belirlenir? - 2 Hipotez testi hipotezin doğru/yanlıģlığından %100 emin olmak için değil belli ölçüde hatayı ihtiva edecek Ģekilde yapılır. Anlamlılık testi (manidarlık testi), istatistiksel hipotezin (H 0 ) yanlıģlanıp yanlıģlanmadığını anlamak için uygulanır. Sıfır hipotezi (H 0 ), ortalamalar ve dağılımlar arasında bir farkın veya iliģkinin olmadığını savunur. Sıfır hipotezinin reddedilmesi durumunda kabul edilecek olan hipoteze Alternatif Hipotez denir. Hipotez Nasıl Belirlenir? - 2 Alternatif hipotez (Alternative Hypothesis; H 1 veya H a ), ortalamalarda ve dağılımda bir fark olduğunu savunur. Alternatif hipotez, bizim evrendeki ortalamalarda ve dağılımda bir fark olduğu Ģüphe ve gözlemimize dayanır (AraĢtırmacılar ispatlamak istedikleri iddiayı daima alternatif hipotez Ģeklinde takdim ederler). Hipotez testinde, evrenden alınacak sonsuz tesadüfi örneklemin bir normal dağılım eğrisinin altında (ana ortalamanın etrafında) toplanacağı kabul edilir. Normal Dağılım (The Normal Distribution) Seçtiğiniz örneklemin, normal dağılım eğrisinin sağ ve solundaki red bölgelerinde olup olmadığına bakılır. İyi Hipotezin Özellikleri Sıfır hipotezinin reddedilme ölçütüne (Rejection Criteria) alpha ( ) değeri denir. Ġki tip hata yapma riski vardır. (1) H 0 gerçekte doğru olduğunda, onun yanlıģlıkla reddedilme ihtimalidir (p (type I error) = ). Önem seviyesi denir. (2) Gerçekte yanlıģ olan H 0 kabul edilmesi durumudur (p (type II error) = β). O bölgelerin dıģında (kenarlarda) yer alıyorsa, farklılıklar tesadüfi (by chance) olabilir. Yoksa fark artık tesadüfi değildir (rasgele örneklem hatası değildir). 5
İyi Hipotezin Özellikleri AraĢtırmalarda yanlıģ bir iddiada bulunmamak ve sıfır hipotezini korumak için anlamlılık (önem) seviyesini küçük tutarız. Eğitim bilimlerinde alfa değeri genellikle 0.05 olarak alınır. Sağlık bilimlerinde 0.01, sosyal bilimlerde 0.10 olarak alınabilir. İyi Hipotezin Özellikleri Örnek: Bir ilacın zehirleme tesiri yapmadığı iddia edilmektedir. H 0 = Ġlacın zehirleme tesiri vardır. 1. Tip Hata: Ġlacın zehirleme tesiri var iken H 0 reddedildi. Yani ilacın zehirleme tesiri olmadığına karar verildi. Sonuç: Ġlacın zehirleme tesiri yok diye hastaya verildi ve hasta zehirlendi. Hipotez Testinin Safhaları 1. Sıfır ve alternatif hipotezlerin teģkili 2. Test istatistiğinin hesaplanması 3. Karar modelinin kurulması 4. Karar verme İyi Hipotezin Özellikleri 1. Mantıksal ve akla uygun olmalı 2. 2. Kavramca açık ve anlaģılır olmalı 3. 3. Belli bir probleme yeterli bir cevap niteliği taģımalı 4. 4. Yakından iliģkili olgular arasında bağıntı kurmalı 5. 5. Pratik bir gereksinimden doğmalı ve yararlı olmalı 6. 6. Red de edilebilecek biçimde kurulmalı 7. 7. Gerçeklenebilir olmalı 8. 8. Varsayımın olgusal veya gözlenebilir (ampirik) içeriği bulunmalı 9. 9. Hipotezler geniģ zamanlı cümleler olmalıdır. Çünkü hipotez test edilmek istenen genel bir yargı olup, geçmiģe, içinde bulunduğumuz ana ya da geleceğe özgü değildir. Sigara içme akciğer kanserine sebep olur, zeki öğrenciler daha çabuk öğrenir. Pratik tavsiyeler - 1 ÇalıĢmanızda ilerledikçe sorularınızın sayısını ve kapsamını daraltın. DanıĢmanınıza, her aģamada bilgi verin ve güçlük çektiğinizde baģvurun. Konunuzu ve sorularınızı bir çok defa değiģtirmeye hazırlıklı olun Pratik tavsiyeler - 2 -Sorularınıza yanıt bulabilmek için hangi araģtırma yöntemlerini kullanacağınızı net olarak belirleyip bunları tablolar, diyagramlar ve Ģekillerle gösteriniz. 6
KAYNAKLAR BaĢ, T. (2003). Bilimsel bir araģtırma ödevi nasıl hazırlanır?. www.kaliteofisi.com Büyüköztürk, ġ., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, ġ. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araģtırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları. Ergün, M. (). Bilimsel araģtırma yöntemleri: Hipotez testi. www.egitim.aku.edu.tr/hipoteztesti.ppt Fraenkel, J.R. & Wallen, N.E. (1990). How to design and evaluate research in education. McGraw-Hill Publishing Company. Kartal, M. (2006). Bilimsel araģtırmalarda hipotez testleri, parametrik ve nonparametrik teknikler. Ankara:Nobel Yayın Dağıtım. Bu sunum; yukarıdaki sunu ve kaynaklardan yararlanılarak hazırlanmıģtır. Emek sahiplerine teģekkür ederiz 7