Sayı 2, Haziran 2006 Dönem toplantısı İçişleri Bakanı Aksu'nun katılımıyla yapılıyor Ortak Program önemli ilerlemeler sağladı Kadınların siyasi karar alma mekanizması içinde daha fazla yer almalarını hedefleyen Birleşmiş Milletler Ortak Programı (BMOP) tüm hızıyla devam ediyor. Programın birinci dönem değerlendirme toplantısı, İçişleri Bakanlığı, valilik, belediye başkanlığı, STK, özel sektör, donör ülke ve BM yetkililerinin katılımıyla 21 Haziran 2006 tarihinde Ankara'da yapılacaktır. Toplantıda, BMOP yetkilileri programla ilgili çalışmaları hakkında bilgi verecek, Ortadoğu Teknik Üniversitesi öğretim görevlisi Yrd. Doç Dr. Aykan Erdemir, Ortak program kapsamındaki altı ilde kadınların durumunu ve ihtiyaçlarını belirlemek üzere yapılan kamuoyu araştırmalarını değerlendirecek, Hacı Ömer Sabancı Vakfı (VAKSA) yetkilileri programa katılımlarını açıklayacaklardır. Donör ülke büyükelçilikleri yetkililerinin de katılacağı toplantında İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu da bir konuşma yapacaktır. BMOP, yerel yönetimleri, STK'ları, özel sektörü ve bireyleri bir araya getirerek kadın ve kız çocuklarının haklarının korunması ve geliştirilmesini sağlamak amacıyla engellerin ortadan kaldırılması gibi zorlu bir görev üstlenmiş bulunuyor. Kamuoyu araştırmalarının sonuçlarına göre program kapsamındaki şehirlerdeki kadınlar yerel yönetimlerden sorunlarının çözümüne yönelik politikalar oluşturmalarını bekliyor. - Donör ülkeler programa önemli katkı sağlyor Birleşmiş Milletler Ortak Programı, amacına uygun olarak çok taraflı ortaklar ile çalışmalarını sürdürmektedir. Program ortaklarını, sadece yerel yönetimler ve STK lar oluşturmuyor. Devamı 2. sayfada Hacı Ömer Sabancı Vakfı program ortakları arasına katılıyor Sabancı Holding Yönetim Kurulu Başkanlığı nın yanında Sabancı Üniversitesi, Sakıp Sabancı Müzesi ve VAKSA gibi Türkiye nin sosyal, eğitim ve kültür hayatına önemli katkılar yaratan güzide kurumlarının Mütevelli Heyetlerinin Başkanı da olan Güler Sabancı, toplumsal duyarlılık programlarının önemli bir destekcisi olarak tanınmaktadır. Hacı Ömer Sabancı Vakfı (VAKSA) da bu çizgide hareket ederek çalışmalarını herkes için daha iyi bir yaşam standartı oluşturulması hedefi üzerinde yoğunlaştırmış bulunuyor. Toplumdaki eşitsizliklerin sadece doğrudan kadınları etkilemediği, bunun sonucu olarak, aynı zamanda tüm toplumun olumsuz etkilendiği düşünülmektedir. Devamı 5. sayfada BMOP Hakkında BM Ortak Programı (BMOP) yerel yönetimleri, STK ları özel sektör kuruluşlarını ve BM yi bir araya getiren ilk BM programıdır. BMOP - Kadın ve kız çocuklarının haklarının korunması ve geliştirilmesi için uygun ortamın yaratacaktır, - Yerel yönetimlerin kadınlar ve kız çocukları için kaliteli hizmetler tasarlama ve sunma kapasitesini geliştirecektir, - İlgili STK ların kapasitelerinin geliştirilmesi sağlıyacaktır, -Halkın kadınlar ve kız çocuklarının hakları konusundaki bilinçlenme düzeyini arttıracak, destek hizmetlerinin güçlendirilmesi ve çoğaltılmasını sağlayacaktır. Neden BMOP ye ihtiyaç duyuldu? Kadın hakları konusunda kapsamlı sonuçlar alınabilmesi için şemsiye bir programa ihtiyaç duyuluyordu. Devamı 2. sayfada Biliyor musunuz? -Her üç kadından biri şiddete maruz kalmaktadır. -15-19 yaş grubundaki kadınların yüzde 63 ü kadınlara karşı şiddeti maruz görmektedir. -Kadınların yüzde 19,4 ü okuma yazma bilmemektedir. Devamı 2. sayfada UNFPA temsilcisi Anne-Brigitte Albrectsen aramızdan ayrılıyor Albrectsen ile BMOP ve UNFPA Türkiye Ofisini konuştuk Anne-Brigitte Albrectsen iki yıldır yürüttüğü UNFPA Türkiye Temsilciği görevinden ayrılıyor. Danimarka Dışişleri Bakanlığındaki görevine geri dönecek olan Albrectsen, Kadınlara karşı şiddete son gibi bir çok başarılı projeye imzasını attı. Albrectsen ile yeni görevini, Ortak Programa katkılarını, Türkiye de kadın haklarını ve ve UNFPA Türkiye Temsilciliğini konuştuk. Devamı 3. sayfada Bu sayıda: Biliyor musunuz? 2 Albrectsen ile mülakat 3 Toplantılar 4 STK eğiitimleri tamamlandı 5 VAKSA 5 Kamuoyu yoklamaları 6 Hangi aşamadayız? 6
BMOP Hakkında... BMOP Hakkında... BMOP Hakkında... BMOP hakkında... 1. sayfadan devam Türkiye, yıllar içerisinde kadın haklarının geliştirilmesi amacıyla çeşitli reformları hayata geçirmiş, bu yöndeki çalışmalara katkı amacıyla başlatılan BM projelerine destek olmuştur. Türkiye de gerçekleştirilen bir çok başarılı proje, toplumsal cinsiyet ve kadın haklarının toplum tarafından daha iyi anlaşılması ve desteklenmesi yönünde bilincin artırılmasına önemli katkılarda bulunmuştur. Ancak, söz konusu çalışmaların toplu sonuçlarının kalıcı olarak alınabilmesi, toplumsal cinsiyet bilinci ve kadın haklarına yönelik uygulamaların sürekliliğinin sağlanabilmesi için şemsiye bir programa ihtiyaç duyulmuştur. STK'ların, yerel yönetimlerin, özel sektörün ve diğer paydaşların katılımıyla hayata geçirilen BMOPkadın ve kız çocuklarının haklarını koruma ve geliştirmeye yönelik etkin politika ve programlar oluşturulmasını ve uygulanmasını ve bu amaç için uygun siyasi ortamın yaratılmasını hedeflerinden biri olarak belirlemiştir. Birleşmiş Milletler Ortak Programı, bu amaçla uygulamaya konmuş olup, ihtiyaçların belirlenmesini takiben kamu kuruluşlarını, yerel yönetimleri, sivil toplum kuruluşlarını ve özel sektör kuruluşlarını bir araya getirerek kalıcı ve uygulanabilir ortaklıkların yeşermesine ortam hazırlamayı amaçlamaktadır. Öncelikli olarak altı şehirde başlatılmış olan BMOP nin, ülke geneline yayılması için de girişimlerde bulunacaktır. BMOP kadınlara ve kız çocuklarına sunulan hizmetlerin geliştirilmesinin yanı sıra kadın haklarının daha da iyileştirilmesine yönelik bir çalışmadır. BMOP ortakları ile yakın ve yoğun bir çalışma yapmakta ve sonuçları ilgili taraflarla paylaşmaktadır. 1 sayfadan devam Ortaklar arasında yabancı ülke büyükelçilikleri de bulunuyor. Çok kapsamlı ve amaçlı olan ortak programın başarı ile hayata geçirilebilmesi için yabancı ülkeler tarafından sağlanan fonlar önemli rol oynuyor. Altı ülke programa mali destek sağlıyor Birleşmiş Milletler in dışından fonların da programa destek sağlaması amacına uygun olarak altı ülke program ortakları arasında yer alıyor. Danimarka, İngiltere, İsveç, İsviçre, Kanada, ve Norveç Büyükelçilikleri program için mali desteklerini esirgemeyeceklerini belirtmiş bulunuyorlar. Mali katkıların ülkelere göre dağılımı ise ABD Doları olarak şöyle: Danimarka: 32.133 $ İngiltere : 36.076,11 $ İsveç: 31.017,37 $ İsviçre: 100.000 $ Kanada : 18.000 $ Norveç: 73.094,00 $ Cinsiyet eşitliği kadınlara yerel ve ulusal düzeyde karar alma mekanizmalarına aktif katılım önceliği verilmesiyle ilgilidir Biliyor musunuz Biliyor musunuz Biliyor musunuz Biliyor musunuz 1. sayfadan devam Türkiye kadın haklarının ve kadınların toplumdaki statülerinin daha ileriye götürülmesine yönelik bir çok önemli reforma imza attı. Ancak, gelişmelerden istenen sonuçların alınabilmesi için daha atılması gereken ileri adımlar bulunuyor. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü nün verilerine göre; -Üniversite ve diğer yüksek eğitim kurumlarında görev yapan kadın profesörlerin oranı yüzde 26 iken, Dünya genelinde parlamentolardaki kadınların oranında önemli artış gözlenmektedir. Bu oran 1975 yılında ortalama olarak yüzde 10.9 iken, 2006 da yüzde 16.3 dür. Türkiye de bu oran sadece yüzde 4,6 dır. Türkiye de belediye başkanlarının sadece 0.56 ı, belediye meclis üyelerinin yüzde 2,2 si ve il genel meclisi üyelerinin yüzde 1.81 i kadındır. okutmanların oranı yüzde 56.9; -Kadınların işgücüne katılım oranı sadece yüzde 25.4, kadın işsizlik oranı yüzde 9.7,genç kadın nüfusu içinde işsizlik oranı yüzde 18.8; -Yılda yaklaşık 2 bin 500 kadın anne olmak isterken yaşamını yitirmektedir. -2003-2004 yılı verilerine göre, kadınların sadece yüzde 12 si üniversiteye devam etmekte, -Kadınların yüzde 57,2 tarım sektöründe çalışmakta ve bunların yüzde 50 si ücretsiz aile işçisi konumunda bulunmaktadır. Sayfa 2 Sayı 2
UNFPA temsilcisi Anne-Brigitte Albrectsen aramızdan ayrılıyor Albrectsen ile BMOP ve UNFPA Türkiye Ofisini konuştuk Anne-Brigitte Albrectsen iki yıldır sürdürdüğü UNFPA Türkiye Temsilciliği görevinden ayrılıyor. Albrectsen, görev süresi sırasında, aralarında Kadına karşı şiddete son kampanyası da dahil olmak üzere bir çok başarılı kampanyaya imza attı. Albrectsen ile Birleşmiş Milletler Ortak Programına katkıları, Tükiye deki kadın hareketi ve UNFPA Turkiye Temsilciğini konuştuk. Soru: Sayın Albrectsen, kadınların ve kız çocuklarının haklarının korunması ve geliştirilmesi BM Ortak Programının ana mimarlarından birisi de sizsiniz. Bu program neden Türkiye için önemli? Albrectsen: Son yıllarda önemli yasal değişiklikler hayata geçirilmiş olmakla birlikte reformların uygulamaya konmasında hala gecikme yaşanıyor. Bu durum genelde yasaların yerel düzeyde uygulamaya konmasının önündeki bilgi ve birikim eksikliğinden ve bazı durumlarda da siyasi irade eksikliğinden kaynaklanıyor. Olumlu bir gelişme olarak birçok yerel yönetim temsilcisi ve siyasetçi kadınların ve kız çocuklarının hayatlarını iyileştirmeye yönelik değişikliklerin planlanması ve uygulanması konusunda Birleşmiş Milletler e başvurarak yardım talep etmektedir. Biz de bu taleplere Ortak Program ile yanıt verdik. Ortak Program, bir dizi katılımcı süreç sayesinde kadınların taleplerinin gündeme getirilmesi ve duyurulması amacıyla oluşturulmuştur. Program, kadınların taleplerinin tamamını karşılamaya yetmeyebilir, ancak öncelikli ihtiyaçların daha iyi ve etkin bir şekilde karşılanmasını sağlayacak siyasi bir ortam hazırlayacaktır. Soru: Bir çok ülke ve vakıf programa maddi destek sağlıyor. Programa mali kaynak arayışınız sırasında karşılaştığınız zorluklar hakkında bize bilgi verebilir misiniz? Albrectsen: İşe BÜYÜK düşünerek başladık. Kadın hakları konusundaki bir çok proje, mali kaynakların hızla erimesi sonucu sürdürülemez olmuştu. Biliyorduk ki sürdürülebilir bir etki yaratabilmek amacıyla sponsorları ve donörleri kaynaklarını kapsamlı bir ortak programın havuzunda toplamalarının hem kendileri hem de Türk kadınları için daha yararlı olduğuna inandırmamız gerekiyordu. Bu fikirden yola çıkarak Ankara daki büyükelçilikler ve 100 ün üzerinde özel sektör kuruluşu ile 8-9 ay süren görüşmeler gerçekleştirdik. Bugün, BM nin katkılarının yanı sıra altı ülke ve bir vakıf programımızı maddi olarak desteklemektedir. Umarız başka ülkeler de programımızı destekleme kararı alırlar. Bu programı desteklemenin yararı açıkça görülmektedir. Küçük katkılar bile kaynakların birleştirilmesi sonucu çok yararlı sonuçlar sağlayabilmektedir. Soru: Türkiye de geçirdiğiniz iki yıl sonrasında, ülkede kadın-erkek eşitliği konusunda yaşanan gelişmeler konusundaki tecrübeleriniz hakkında bize bilgi verir misiniz? Albrectsen: Türkiye de son iki yıl kadın-erkek eşitliği ile ilgili konularda heyecan verici ve olumlu bir atmosferde geçti. Yasal zeminde yeni girişimler başlatıldı, kadın hakları ve kadına karşı şiddet hususlarında toplumda yapılan tartışmalar daha bilinçli bir hal aldı. Hürriyet gazetesinin yürüttüğü şiddete son kampanyası, töre cinayetlerini araştırmak üzere Meclis Araştırma Komisyonu kurulması ve eşini döven AKP milletvekilinin partinin Merkez Karar Bu programı desteklemenin yararı açıkça görülmektedir. Küçük katkılar bile kaynakların birleştirilmesi sonucu çok yararlı sonuçlar sağlayabilmektedir. ve Yönetim Kurulu'ndaki görevine son verilmesi kadın-erkek eşitliğinin artık ülkenin gündemine oturduğunu açıkça göstermektedir. Henüz daha aşılacak uzun bir yol olduğunu düşündüğümüzde kazanılan bu ivmenin hızını kaybetmemesini umuyorum. Bir taraftan da önümüzdeki dönemde 2007 seçimleri için çalışmaların başlayacak olması olumlu gelişmelerin önüne set çekebilir. Ancak, ümit ediyoruz ki, çoğunluğunu erkeklerin oluşturduğu milletvekilleri, seçmenlerinin Son yıllarda önemli yasal değişiklikler hayata geçirilmiş olmakla birlikte reformların uygulamaya konmasında hala gecikme yaşanıyor. Bu durum genelde yasaların yerel düzeyde uygulamaya konmasının önündeki bilgi ve birikim eksikliğinden ve bazı durumlarda da siyasi irade eksikliğinden kaynaklanıyor. yarısını kadınların teşkil ettiğini hatırlayacaklardır. Soru: Türkiye hem coğrafi hem de nüfus yönünden büyük bir ülke. Nüfusun büyük bölümüne ulaşmayı nasıl başarıyorsunuz? Albrectsen: Aslında belki de nüfusun büyük bölümüne ulaşamadık. Bizim ulaşmamızın zor olduğu alanlarda ortaklıklara gittik. Örneğin, uzunca bir süreden bu yana yerel radyo istasyonları, yerel medya ve Futbol Federasyonu ile ortaklıklar kurarak çoğunluğunu erkeklerin oluşturduğu bir kitleye mesajımızı iletmeye çalıştık Diyanet İşleri Başkanlığından Cuma hutbelerinde töre cinayetleri ve aile içi şiddet konularının gündeme getirilmesi hususunda yardım aldık. Soru: UNFPA Türkiye Temsilciliği oldukça faal. Hem kamu hem de özel sektör kuruluşları ile bir çok ortak proje yürütüyorsunuz. Bize bu projelerden de bahsedin. Sizi en fazla heyecanlandıran proje hangisi oldu? Albrectsen: Kadın hakları konusundaki çalışmalar dışında en keyif aldığım konu gençlerle yaptığım çalışmalar ve gençlerin haklarına katkıda bulunmak olmuştur. Türkiye de gençlerin karşısına ilişkilerinde olsun cinselliklerinde olsun bir çok tabu çıkmaktadır. Aslında, dünya genelinde edinilen tecrübelere baktığımızda, bu tabuların yıkılması ile gençler daha güvenli, mutlu ve sağlıklı bir yaşam sürüyorlar ki bu da tüm toplumun iyiliğine bir gelişmedir. Örneğin, üreme sağlığı konusunda tüm bilgilere ve haklara sahip olmadan HIV/ AIDS in engellenmesi mümkün olamamaktadır. Doğuş Holding ve Johnson & Johnson ile başlattığımız ortaklık çerçevesinde, yaşlarına ve kültürel açıdan uygun olmak kaydıyla ergenlik yaşına yaklaşan gençlerle Çocuk Esirgeme Yurtlarında kalan genç kız ve erkeklere sağlıklı bir yaşam için gerekli bilgiler verilmektedir. Özel sektör kuruluşlarının sosyal sorumluluğa sahip aktif ortaklarımız haline gelmeleri çalışmalarımız açısından son dönemde yaşanan bir diğer önemli ve heyecan verici gelişme olmuştur. Soru: Türkiye deki kadın hareketini nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu hareket nasıl daha aktif hale getirilebilir? Albrictsen: Aslında ben Türkiye deki kadın hareketinin oldukça aktif ve son dönemde yapılan reformaların arkasındaki itici güç olduğunu düşünüyorum. Umarım hem merkezi hükümet hem de yerel yönetimler kadın kuruluşları ile daha yakın bir diyaloga girme isteği gösterirler. Yine umarım ki STK lar da, kamu kuruluşlarına yönelik şüphelerini yenmenin bir yolunu bulurlar. Her iki taraf da, bugün yaptıklarının aksine, birbirleriyle mücadele etmek yerine birbirlerinin güçlerini takdir etmeyi öğrenmek zorundadır. Siyasi ve sosyal reformları hayata geçirmek isteyen her hükümet için kadın hareketinin sağlayabileceği önemli katkılar vardır. Soru: Türk basının toplumsal cinsiyet konusunu ele alışını nasıl buluyorsunuz? Albrectsen: Çok karmaşık bir görüntü arz ediyor. Bir taraftan baktığımızda, kadınlarla ilgili konular iki-üç yıl öncesine göre basında daha fazla tartışılıyor ve işleniyor. Tabii ki bu olumlu bir gelişmedir. Diğer taraftan ise, bir çok basın kuruluşunun editoryal tutumunun hala oldukça geleneksel düşünen erkekler tarafından belirlendiğini ve okuyucuların/ izleyicilerin sansasyonel ve kadınların ya çok geleneksel ya da süper seksi kalıplar içinde gösterilmesine rağbet ettiğini düşünüyorum. Sanırım medya nın, toplumdaki kadın imajının kadın hakları ve kendini ifade etme özgürlüğü kapsamında yeniden yapılandırılmasına yardımcı olmak amacıyla ciddi bir çaba göstermesi gerekebilecektir. Soru: Bize yeni görevinizden bahseder misiniz? Albrectsen: Doğduğum şehir olan Kopenhagda Danimarka Dışişleri Bakanlığında uluslararası kuruluşlar ve performans yönetimi konularında uzman olarak çalışacağım. BM sistemi dışına çıkıyor olmamla birlikte BM ile yakın bir çalışma ilişkisi içerisinde olacağım. BM reform sürecine ve kalkınma kuruluşlarının oluşturduğu global sistemin dünyaya verdiği hizmetleri iyileştirmelerine katkım olmasını umuyorum. Türkiye yi ve burada çalışmayı çok özleyeceğim. Burada elde ettiğim olumlu tecrübelerin başka bir yerde insanların kalkınmasına katkıda bulunmasını ümit ediyorum. Sayı 2 Sayfa 3
Programın ortaklara tanıtımı amacıyla altı şehirde yapılan toplantılarda kalıcı işbirliğinin temelleri atıldı Şanlıurfa Şanlıurfa ya yapılan ilk ziyaret, yetkililer, kadın kuruluşları ve akademisyenlerin ilde yaşayan kadınların sorunlarına ilişkin değerlendirmelerinin öğrenilmesini amaçlıyordu. Daha sonra yapılan Ortaklar Toplantısında kadın ve kız çocuklarının sorunlarının çözümünü hedefleyen çalışmalar ile Ortak Program kapsamında yapılabilecek çalışmalar ele alındı. Programa ilişkin sorular cevaplandırıldı. Ortaklar Toplantısı, eksikliği özellikle kadın kuruluşları tarafından dile getirilen yerel yönetim, kadın kuruluşları diyalogunun oluşturulmasına yönelik ilk adımlardan biri olma işlevini de yerine getirdi. Yerel yönetimlerin beklentileri farklılık göstermekle birlikte esas olarak yapılan çalışmaların çeşitlendirilerek sürdürülmesi yönünde idi. Kadın kuruluşları ise yerel yönetimlerle diyalog ve ortak çalışma pratiğinin geliştirilerek kadınların yerel kararları etkileme gücünün artırılmasını talep ettiler. Şanlıurfa da yoksulluk, okumayazma bilmeme oranlarının yüksekliği, kız çocuklarının okula gitme oranın düşüklüğü, üreme sağlığı sorunları, işgücü piyasasında yer almamaları, kadına yönelik şiddetin yaygınlığı ve yaşam hakkına yönelik töre cinayetlerinin görülme sıklığı temel sorunlar olarak önplana çıkıyor. Program kapsamında yer alan altı ile yapılan ziyaretler ve Ortaklar Toplantılarında, kadın kuruluşları ile yerel yönetimler sorunların ve ihtiyaçların tespiti ve çözüm yollarının belirlenmesi amacıyla yapıcı bir diyalogun temellerini attılar. Ortaklar, ayrıca şehir ziyaretleri sayesinde programın hedefleri hakkında ilk elden bilgi alarak ileriye yönelik çalışmalarını sağlam ve yapıcı temeller üzerine oturtma imkanı buldular Van Ortak Program kapsamında Van a yapılan ilk ziyarette yetkililer ve kadın kuruluşları kentte kadınların yaşadıkları sorunlara yönelik tespitlerini BMOP ekibi ile paylaştı. Van da yapılan ilk Ortaklar Toplantısına kadın kuruluşlarından yeterli katılım olmadığı için 9 Mayıs 2006 da daha geniş katılımlı bir Ortaklar Toplantısı daha yapıldı. Kadın kuruluşlarının temel sorun alanları olarak dile getirdikleri yerel yönetim ve sivil toplum işbirliği ve ortaklığının kurulması, kadına yönelik şiddetin engellenmesi idi. Yerel yöneticiler ise erkeklere yönelik bilgilendirme kampanyaları, mikro-kredi uygulamalarına ilişkin bilgiler verdiler. Kadınlar çoğunluklu olarak sığınma evlerinin kurulması kadın danışma merkezlerinin oluşturulması taleplerini dile getirdiler. Van da kadın yoksulluğu okuma yazma oranlarının düşüklüğü, sağlık ve kadına yönelik şiddet ön plana çıkan sorunlar olarak gözlemlenmektedir. Nevşehir Nevşehir de yapılan toplantıda yerel yönetim temsilcileri ile ilde faaliyet gösteren az sayıda kadın kuruluşu temsilcileri biraraya geldiler. Faaliyetleri hakkında bilgi veren yerel yönetim yetkilileri haklar konusunda bilgilenme ihitiyaçlarını dile getirdiler. Öte yandan proje hazırlama konusunda da eksikliklerine dikkat çekerek Ortak Program faaliyetlerinin bu alanlarda yoğunlaştırılması talebinde bulundular. Nevşehir de ilgi çekici noktayı ise her düzeyde okullaşma oranının yüksek olduğu ilde kadınların çalışma yaşamında nerede ise hiç yer almaması oluşturuyor. İzmir Metropol özelliği ile diğer program illerinden farklı bir yapıya sahip olan İzmir e yapılan ziyaret esnasında sorunları yaşayanlar ve çözmeyi amaçlayanları dinlemek üzere sayıları 40 ı aşan kadın kuruluşlarının temsilcileri ve yerel yönetim yetkilileri ile görüşüldü. İzmir de en sık duyulan yorum göç ve göçün yarattığı sorunlardı ve tabii ki göç kadın ve erkek arası ndaki eş itsizliğ i derinleştiren bir olgu olarak değ erlendiriliyordu. İzmir de yapılan ilk Ortaklar Toplantısında da benzer sorunlar ele alındı, ancak bu toplantıya yeterli sayıda kadın kuruluşu katılımı sağlanamadığı için daha geniş katılımlı ikinci bir Ortaklar toplantısı gerçekleştirildi. İzmir de yerel yönetimlerden yetkililer, çok sayıda kadın kuruluşu, basın ve meslek kuruluşlarının katılımı ile yapılan ikinci toplantıda Ortak Program kapsamında yapılması planlanan çalışmalar ele alındı. Programa ilişkin sorular cevapladı r ı ldı, programdan beklentilerin dile getirildi. Kadı n kuruluş ları n ı n beklentilerinin klasik kadın projelerinin pek ötesine geçmediği İzmir de yerel dinamiklerin etkin bir şekilde hayata geçirilebilmesi için Proje Döngüsü Yönetimi eğitimlerinin ciddi bir ihtiyaç olfuğu ortaya çıktı. Kars Ortak Program kapsamında Kars ta yapılan Ortaklar Toplantısına ağırlıklı olarak kamu kuruluşlarının temsilcileri katıldı. Kars ta kadın kuruluşlarının sayısının azlığı ve varolanların da toplantıya katılamaması nedeniyle sivil toplumun görüşünü alabilmek kısmen mümkün olabildi. Ortaklar Topnatısında yetkililer Kars ta sürdürülen çalışmalar hakkında bilgi verdiler. Kadın merkezi kurma çalışmalarını sürdüren Belediyenin kadınlara farklı hizmetler vermeyi planladığı anlaşıldı. Trabzon Ortak Program kapsamında Trabzon da yapılan toplantıda yerel yönetim ve kadın kuruluşları temsilcileri kadınların sosyal yaşama katılım konusundaki isteksizliklerini dile getirdiler. Bir diğer ortak değerlendirme de kadınların ekonomik değer üretimine erkeklerden daha fazla katkıda bulunduğu halde bu katkıya uygun bir toplumsal statülerinin bulunmadığı idi. Trabzon da kadınlar tarafından dile getirilen beklentiler diğer şehirlerde karşılaşılan taleplerden bir miktar farklılık içeriyor. Kadınların sosyal hayata katılımlarını kolaylaştıracak ve teşvik edecek kurumlara ihtiyaç olduğunun altını çiziyorlar. Ayrıca çocukların, özellikle de kız çocuklarının cinsel taciz ve istismar konusunda bilgilendirilmeye ihtiyaçları olduğu ortaya konuluyor. Talepler tabii ki bunlarla sınırlı değil. Kadınların bir diğer öncelikli konusunu sığınma evleri oluşturuyor. Kadınlar, erkeklere yönelik çalışmaların da kadın hakları konusunda ilerleme sağlanmasına önemli katkıda bulunacağını düşünüyor. Trabzon un önemli bir özelliği yerel yönetimlerin programa verdikleri destekdir. Dolayısıyla, Trabzon da da diğer illerde olduğu gibi başarılı çalışmaların yürütüleeği düşünülmektedir. Sayfa 4 Sayı 2
Sayı2, Haziran 2006 STK kapasite artırım eğitimi tamamlandı BMOP önemli bir aşamayı daha geçti Sivil Toplum Kuruluşlarına yönelik kapasite artırım çalışmaları 1-2 Haziran 2006 tarihlerinde Şanlıurfa da düzenlenen toplantılarla sona erdi. Program ortaklarından Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği (KA-DER) Ankara tarafından verilen eğitimde, cinsiyete duyarlı politikalar yaratılmasını sağlamak amacıyla program kapsamındaki şehirlerde (İzmir, Kars, Nevşehir, Şanlıurfa, Trabzon ve Van) faaliyet gösteren kadın derneklerine son dönemde yenilenen mevzuat hakkında bilgi verildi, sorunların belirlenmesi ve çözümüne eşitsizliklerine ilişkin duyarlılık ve bilinçlerini artırmayı, kadın dostu yerel yönetim politikaları geliştirmeye yönelik perspektifler oluşturmayı, yerel yönetimlerle yerel kadın örgütlerinin işbirliği imkânlarını artırmayı amaçlamaktadır. Ortak Program kapsamında KA-DER Ankara tarafından yürütülen yerel kadın örgütleri atölyeleri aracılığıyla, sorunların tespit edilmesi ve kadın kuruluşlarının çözümün bir parçası olabilmeleri için kapasite artırımının gibi sorunlarla yakından ilgili iken yaşadıkları kentin sorunları ve yerel yönetimlere katılım imkanlarına yönelik ciddi bir girişimleri bulunmuyor. KA- DER Ankara çalışmaları esnasında ortaya çıkan bir diğer nokta ise kadın hakları konusunda kurulmuş olmakla birlikte, bir çok derneğin ana faaliyet olarak hayır işlerine ağırlık verdiğinin görülmesidir. Atölye çalışmalarında ana hedef yerel sorunların tespiti ve bu sorunlar etrafında nasıl harekete geçilebileceğine ilişkin egzersizleri içeriyordu. Kadın kuruluşlarının ilgisini konuya çekmek Atölye çalışmalarından çıkan önemli bir sonuç bir çok kadın kuruluşunun kadın sorunları alanını oldukça dar biçimde tanımladıklarının anlaşılmasıdır. yönelik atölye faaliyetlerinde bulunuldu. Benzer yöndeki çalışmalarını "Yarın İçin Bugünden" kampanyası çerçevesinde sürdüren KA-DER Ankara, yerel yönetimlerin cinsiyet sağlaması hedefleniyordu. KA-DER Ankara yetkilileri, yerel örgütlerin şehirden şehire önemli farklılıklar gösterdiklerini vurgulayarak kadın hareketi içinde deneyim kazanmış ve donanımı yüksek kadın örgütlerinin yanı sıra kimi şehirlerde kadın örgütlerinin henüz işin başında olduklarını gözlemlediklerini söylüyorlar. Yapılan atölye çalışmalarının ne kadar gerekli olduğu, bir çok kadın kuruluşunun kadın sorunları alanını oldukça dar biçimde tanımladıklarının anlaşılmasıyla daha da belirginlik kazanmıştır. Genelde kadınlar şiddet, siyasal katılım, istihdama katılamama amacıyla ve programın ileri aşamalarında yapılacak projelerde kullanılmak üzere verilen bilgiler önemli bir başlangıcı temsil etmektedir. Ortak Program çerçevesinde bir sonraki aşamada yerel yönetim yetkilileri kadınların karar alma mekanizmalarına daha aktif katılmaları yönünde kapasite artırım programına katılacaklardır. Bu çalışmaların nihai aşamasını ise STK lar ile yerel yönetimlerin özel sektör kuruluşlarının da katılımıyla hazırlayacakları Yerel Hizmet Planlarından alınacak sonuç oluşturacaktır. Sayfa 1 den devam VAKSA da, bu görüşe paralel olarak insanların yaşamlarında olumlu yönde değişikliklere imza atmak amacıyla BM ve AB gibi uluslararası kuruluşlarla insani gelişmeye yönelik işbirliğini sürdürmeye kararlı görünüyor. Bu çerçevede, çok amaçlı Birleşmiş Milletler Ortak Programı da, ağırlıklı olarak eğitim, sosyal ve kültürel alanlarda çalışmalarını sürdüren VAKSA nın etkinlikleri arasında önemli VAKSA program ortakları arasına katıldı bir yer tutuyor. VAKSA nın kurucusu olduğu Sabancı Üniversitesi nin de programa katılmasıyla projeye akademik yönden önemli katkı sağlanacak ve bu kapsamda geniş katılımcılarla eğitim, konferans ve seminerler düzenlenerek program zenginleşecektir. VAKSA yapacağı katkı ile Birleşmiş Milletler Ortak Programı çalışmalarına önemli bir destek sağlamış VAKSA nın sağlayacağı mali imkanlarla Program kapsamında başlatılan çalışmaların hayata geçirilmesine ve yeni yaratılacak projelere destek verilmesine fırsat tanınacaktır. VAKSA nın katkıları, programın yürütülmesinde olduğu kadar, altı ilde kadınların ve kız çocuklarının insani gelişmeye katılımları konusunda hayatlarına önemli olumlu katkılar sağlayacak projelerin hazırlanması ve hayata geçirilmesinde de belirleyici bir rol oynayacaktır. Sayı 2 Sayfa 5
Hangi aşamadayız? Ulusal ve yerel düzeyde cinsiyet eşitliğinin gerçekleştirilmesine uygun ortam yaratılması için yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluşlarının kapasitelerinin geliştirmesi; kadın ve kız çocuklarının ihtiyaçlarına yönelik yerel hizmetler modellerinin oluşturulması; halkın kadın ve kız çocuklarının hakları konusunda bilgilendirilmesi amacıyla başlatılan BM Ortak Programı (BMOP) halihazırda altı şehirde (İzmir, Kars, Nevşehir, Şanlıurfa, Trabzon and Van) uygulamada olup kadın hakları savunucularının, yetkililerin ve özel sektörün katılımıyla ciddi bir ilerleme kaydetmektedir. Birinci gözden geçirme toplantısı, ilgili tüm tarafların katlımıyla 21 Haziran'da Ankara'da gerçekleştirilecektir. Sabancı Vakfı (VAKSA) programa sağlayacağı desteği yine bu toplantıda açıklayacaktır. Toplantıda İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu da bir konuşma yapacak olup, Ortadoğu Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü öğretim görevlisi Yrd. Doç. Dr. Aykan Erdemir, program kapsamındaki altı ilde kadınların durumunu ve ihtiyaçlarını belirlemek üzere yapılan kamuoyu araştırmalarının sonuçları ile ilgili bir sunum gerçekleştirecektir. Toplantının ikinci bölümünde ise ortaklar program üzerindeki görüşlerini paylaşacaklardır. Önemli bir adım: Yerel Yönetim Kapasite Artırımı BMOP kapsamında STK'lara yönelik olarak düzenlenen kapasite artırım atölye çalışmaları Haziran ayı başında tamamlanmış bulunuyor. Programın diğer bir önemli aşaması olarak yerel yönetim kapasite artırma programı ise Eylül ayında uygulamaya başlatılacaktır. Program kapsamındaki şehirlerde kadınların durumu ve ihtiyaçlarının belirlenmesi, kadın hakları, proje hazırlama ve kaynak kullanma konularında yerel yönetimlere kapasite artırıcı eğitim verilerek daha fazla sayıda kadının siyasi karar alma mekanizmalarına katılımının sağlanması amaçlanmaktadır. Bu süreç içerisinde katılımcılara kadın hakları politikaları hakkında bilgi verilecek, kamu hizmetlerinin kadınlara ulaşımında yaşanan sorunlar irdelenecek, yerel yönetimlerin aldıkları kararların kadın nüfus üzerindeki etkileri vurgulanacak ve kadınların taleplerine en uygun çözümlerin nasıl sağlanacağı işlenecektir. Proje Döngüsü Yönetimi Eğitimi Bir diğer eğitim çalışması olarak Ağustos-Eylül aylarında yerel yönetimler ve STK'lar için Proje Döngüsü Yönetimi Eğitimi verilecektir. Katılımcılar, bu eğitim sırasında gerçek projeler oluşturma imkanı bulacaklardır. Daha sonraki aşamada ise STK'lar yerel yönetimlerle birlikte, özel sektör kuruluşlarını da kapsayacak şekilde Yerel Eylem Planı oluşturacaklardır. Prof. Dr. Ayata kamuoyu yoklamalarını değerlendirdi Araştırma sonuçları, Ortak Programın önemini ve gereğini bir kez daha ortaya koyuyor. Kadınlar siyasi yaşam içinde daha fazla yer almak istiyorlar. Programın önemli bir ayağını, kamuoyu yoklamaları aracılığıyla kadınların durumunun ve taleplerinin belirlenmesi oluşturuyor. Söz konusu araştırmaların sonuçlarının, illerde sivil toplum kuruluşlarını sorunlara çözüm getirecek projelere öncelik vermeye, yerel yönetimleri de şehirlerinde yaşayan kadınların sorunlarını ve ihtiyaçlarını bir diğer bakış açısından yeniden değerlendirmeye teşvik edeceği düşünülmektedir. Ortadoğu Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Ayşe Ayata sonuçları, Yrd. Doç. Aykan Erdemir ve Yrd. Doç. Ayça Ergün ile birlikte Birleşmiş Milletler Ortak Programı için değerlendirdi. % Kadınların istek ve taleplerine duyarlı bir belediye yönetimine destekledikleri partiden olmasa bile oy vereceklerini ifade edenler (%) 100.0 80.0 60.0 40.0 20.0 0.0 78.4 66.4 73.8 54.5 66.9 66.6 45.0 52.0 Araştırmada öne çıkan unsurlardan biri de başta genç nüfus olmak üzere kadınların yerel karar mekanizmalarında daha aktif rol alma isteğidir. Prof. Dr. Ayata'nın da belirttiği üzere, sosyal yaşamın çeşitli aşamalarında ayrımcılıktan şiddete kadar bir çok olumsuzluk ile karşılaşan kadınların 52.1 56.7 "toplumsal ve siyasal katılımlarının arttırılması kadın erkek eşitliğinin sağlanmasını, kadınların ihtiyaç ve taleplerine duyarlı politikalar geliştirilmesini ve kadınların siyasette temsiliyetlerinin artmasını sağlayacaktır. Araştırma, kadınların gerektiğinde siyasi eğilimlerini bir yana bırakarak kadın konularına duyarlı bir partiye veya adaya oy verme eğilimlerinin erkeklere nazaran daha fazla olduğunu bir kez daha ortaya koymuştur. Prof. Dr. Ayata'nın belirlemelerine göre, kadınlar yerel yönetimde kendilerinin temsil olunması gerektiğini erkeklerden daha fazla düşünmektedirler. Yerel yönetimlerin hizmet alanlarının kişilerin özel yaşamlarına yakınlığı, kadınları, Belediyelerin temel hizmetlerinin (yol, su, elektrik gibi) 47.748.5 Kars Van Nevşehir Trabzon İzmir Şanlıurfa K E yaygın kullanıcılarının başında getirmektedir. Bu hizmetlerin aksamasından en çok onlar rahatsız olur. Araştırmanın bazı sonuçları ise şöyledir: -Kadına şiddet uygulayanlar sırasıyla eşi (%73), anne-babası (%27) ve ağabey ve kardeşleridir (% 8.5). Erkeklerde kadına karşı şiddeti bazı hallerde onaylama yaklaşımı en çok üniversite mezunları arasında görülebilmektedir. Bu durum kadının özel alanda daha baskıcı ve şiddete dayalı eylemlere maruz kaldığının göstergesidir. -Gerek kadınlar gerekse de erkekler töre cinayetlerinin bir insanlık suçu olduğu düşüncesine katılmaktadırlar. Ancak erkeklerin (%17,4) kadınlara (yüzde 8,5) oranla töre cinayetlerini daha fazla onayladıklarını belirtmek gereklidir. -Erkekler, kamusal eşitlik söylemini kabul etmekle birlikte özel yaşamda eşitlikçi değerleri daha az savunmaktadırlar. Yayımlayan: Birleşmiş Milletler Ortak Programı Tel: 312-454 11 85 tsc.unfpa.org/protectingwomen -Kadınların eğitim düzeyi yükseldikçe sahip olunmak istenen ve sahip olunan çocuk sayısı da düşmektedir. Okur yazar olup olmamak sahip olmak istenilen çocuk sayısını yüzde 50 oranında etkilemektedir. -Kadınların işgücüne katılımları altı ilde erkeklerden çok daha düşüktür ve yüzde 17.3 ila yüzde 24,5 arasında değişmektedir. -Kadınların çalışmamalarının nedenleri iki ana grup içinde değerlendirilebilir. Birinci grup aile kaynaklı nedenlerdir. İkinci grubu ise iş bulamadığı için çalışamayan kadınlar oluşturmaktadır. Doğu illerinde bu oran da yüzde 40 ın üzerindedir. -Mesleki eğitim almak isteyen kadınların en çok bilgisayar eğitimi (yüzde 20 ila yüzde 30) ve biçkidikiş-terzilik eğitimi almak istedikleri görülmektedir. Genç kadınların birinci tercihi bilgisayar öğrenmek olması genç kadınların mesleki eğitimi hem çalışmak hem de dünyaya açılıp bilgi edinmek için amaçladığını göstermektedir. -Kadınların yaklaşık yüzde 80 i yasalarda yer alan eşitlikçi düzenlemelerden haberdardır. Kadınların büyük çoğunluğu yasal düzenlemelerin kadın erkek eşitliğini sağlanması konusunda yetersiz olduğunu düşünmektedir. -Araştırma, kadınların (% 64,2) gerektiğinde siyasi eğilimlerini bir yana bırakarak kadın konularına duyarlı bir partiye veya adaya oy verme eğilimlerinin erkeklere (% 53,8) nazaran daha fazla olduğunu bir kez daha ortaya koymuştur. -Kadınların oy kullanma oranı yüzde 80 lerin üzerindedir. Kadınlar, erkeklere nazaran, yerel yönetimde kendilerinin daha fazla temsil edilmeleri gerektiğini düşünmektedirler. - Kadının yeri evidir yaklaşımı aileden gelen çok önemli bir ideolojik engel olduğu anlaşılmaktadır. -Kadınlar için temel ihtiyaçlar eğitim, sağlık, iş olanaklarının sağlanması, doktor, kadın sığınma evleri, kreş, yaşlı bakım evleri, ücretsiz hukuki danışmanlık ve kadın-erkek eşitliğinin sağlanmasıdır. -Kadınlar, sorunlarının çözülmesi için politikalar geliştirilerek kadın erkek eşitliğinin sağlanmasını talep etmektedirler. Ancak kadın-erkek eşitliğinin yasalarda yer aldığı bilinse de aile içi uygulamalarda geleneksel yargılara ve değerlere öncelik tanınmaktadır. -Kadınlar eşitlikçi değerleri kabul etmeye, karar alma süreçlerine katılmaya hazırdır. -En öz haliyle kadınlar değişmeye açıktır ve kadınları değiştirmenin yolu eğitimden geçmektedir. Sayfa 6 Sayı 2