Paydaş Analizi. Hande Özüt REC Türkiye

Transkript

1 Paydaş Analizi Hande Özüt REC Türkiye

2 Analiz Aşaması Sorun analizi Sorun ne? Paydaş analizi Hedef analizi Sorunu çözmek için hangi hedeflere erişilmeli? Strateji analizi Hedefe ulaşmak için hangi seçenek uygun?

3 Proje Paydaşı (Stakeholder) Kimdir? Sorundan ve olası bir projeden; Olumlu veya olumsuz şekilde; Doğrudan veya dolaylı bir şekilde etkilenecek Kurumlar, gruplar veya kişilerdir.

4 Farklı Paydaş Türleri Yararlanıcılar (Beneficaries) : a) Hedef kitle (Target Group) : Proje faaliyetlerinden doğrudan ve olumlu etkilenecek kişi ve kurumlar (örn: eğitim katılımcıları) b) Nihai yararlanıcı (Final Beneficaries) : uzun vadede ve dolaylı olarak toplumsal ya da sektörel ölçekte olumlu etkilenecekler (örn:tarımsal üretimin gelişmesi tüketiciler) Proje ortakları (Project Partners): Projeyi uygulayan taraflar (hedef kitle grubundan da olabilir)

5 Proje Paydaşları Nihai Yararlanıcılar (Olumlu y. + Dolaylı y.) Proje Ortakları (Olumlu ve Direk) Hedef Kitle (Olumlu ve Direk) Projeden olumsuz etkilenenler (Direk veya dolaylı)

6 Örnek Paydaş Grupları Yerel halk Kullanıcılar, tüketiciler STKlar Kamu kurumları (örnek: bakanlıklar,valilikler, belediyeler) Çıkar Grupları (örnek: birlikler, meslek odaları), Özel Sektör Uluslararası Kurumlar (örnek: donör kuruluşlar)

7 Paydaş Analizi Nedir? Mevcut sorundan veya olası projeden etkilenebilecek 1. tüm paydaş gruplarının; 2. bu grupların sorun/proje ile ilişkilerinin; 3. güçlerinin ve etkilerinin; 4. katılım stratejilerinin belirlenmesidir.

8 Paydaş Analizi için 4Adım: 1. Paydaşların belirlenmesi 2. Paydaşların ilgilerinin ve çıkarlarının tespit edilmesi 3. Paydaşların güçlerinin ve etkilerinin saptanması 4. Paydaş katılımı stratejisinin oluşturulması

9 1. Adım: Paydaşların Belirlenmesi Sorundan kimler olumsuz etkileniyor? Kimler çıkar sağlıyor? Projeye destek verenler ve karşı çıkanlar belirlendi mi? Savunmasız ve hassas gruplar saptandı mı? Kimler direk hangileri dolaylı olarak etkileniyor? Tüm paydaşların özellikleri nasıl?... v.s.

10 Örnek:Nehir Kirliliği Paydaşlar ve Özellikleri Balıkçılar : Yaklaşık aile, düşük gelir seviyesi, küçük ölçekli aile işletmesi, balıkların işlenme ve pazarlanma sürecine kadınların aktif katılımı A Endüstrisi: Büyük çaplı endüstriyel üretim, çevresel önlemler yetersiz, kötü yönetim, etkin lobi kabiliyeti Hanehalkı: Yaklaşık hane atık suyunu arıtmasız olarak nehre boşaltıyor, nehir suyu şehrin içme suyu ihtiyacını karşılıyor, nehirde yetişen balıklar şehirde pazarlanıyor ÇOB İl Müdürlüğü: Belediye: Kentteki Çevre Dernekleri: v.s... (tam listenin belirlemesi sorun ve hedef analizi ile geri beslemeli olarak ilerler)

11 2. Adım: Paydaşların İlgilerinin ve Çıkarlarının Tespit Edilmesi Paydaşların her birinin projeden beklentileri nelerdir? Paydaşların projeden sağlayabilecekleri muhtemel yararlar nelerdir? Hangi paydaşların çıkarları, projenin hedefleri ile çelişmektedir? Paydaşların her biri projeye ne gibi mali katkı sağlayabilecek durumdalar? Bunu v.s. sağlamaya istekliler mi?...

12 Örnek:Nehir Kirliliği Paydaşlar ve Özellikleri Paydaşın Sorun/Proje ile İlişkisi Paydaşın projeden etkilenme derecesi (+,-,0) Balıkçılar : Yaklaşık aile, düşük gelir seviyesi, küçük ölçekli aile işletmesi, balıkların işlenme ve pazarlanma sürecine kadınların aktif katılımı Yaşam kalitelerinin yükseltilmesi Kirlilik yakalanan balıkların kalite ve miktarını olumsuz etkiliyor Aile sağlığı kötü etkileniyor + A Endüstrisi: Büyük çaplı endüstriyel üretim, çevresel önlemler yetersiz, kötü yönetim, etkin lobi kabiliyeti Kar maksimizasyonu Kamuya karşı kötü imaj Çevresel önlemlerin mali yükü hakkında çekinceler - Hanehalkı: Yaklaşık hane atık suyunu arıtmasız olarak nehre boşaltıyor, nehir suyu şehrin içme suyu ihtiyacını karşılıyor, nehirde yetişen balıklar şehirde pazarlanıyor Endüstriyel kirliliğin nehir suyu üzerindeki etkisinden haberdarlar Temiz ve kaliteli içme suyu talebi Atıksularının uzaklaştırılması için etkin sistem talebi + ÇOB İl Müdürlüğü: Belediye: Kentteki Çevre Dernekleri: v.s... Sanayi tesislerinin denetlenmesi Hanehalkına temiz içmesuyu temini Halkın bilgilendirilemesi bilinçlendirilmesi v.s. + + v.s.

13 3. adım: Paydaşların Güçlerinin ve Etkilerinin Saptanması Muhtelif paydaşların birbirleri arasındaki ilişkiler nelerdir? Kimin kimin üstünde gücü vardır? Kim kime bağımlıdır? Hangi paydaşlar örgütlenmiştir? Bu örgütlenme nasıl etkilenebilir veya bu örgütlenmenin üzerine nasıl inşa edilebilir? Kaynakları kim kontrol etmektedir? Bilgi kimin kontrolündedir? Yasal sorumluluk kimdedir?... v.s.

14 Örnek: Nehir Kirliliği Paydaşlar ve Özellikleri Paydaşın Sorunla İlişkisi Paydaşın projeden etkilenme derecesi Paydaşın zayıf ve güçlü yönleri Paydaşın projeye etkisi 0=bilinmiyor 1=yok/çok az 2= biraz 3= orta 4= çok 5= kritik Balıkçılar : Yaklaşık aile, düşük gelir seviyesi, küçük ölçekli aile işletmesi, balıkların işlenme ve pazarlanma sürecine kadınların aktif katılımı Yaşam kalitelerinin yükseltilmesi Kirlilik yakalanan balıkların kalite ve miktarını olumsuz etkiliyor Aile sağlığı kötü etkileniyor + Kirliliğin kontolü ile ilgili büyük çıkar Sınırlı politik etki A Endüstrisi: Büyük çaplı endüstriyel üretim, çevresel önlemler yetersiz, kötü yönetim, etkin lobi kabiliyeti Kar maksimizasyonu Kamuya karşı imajları kötü Çevresel önlemlerin mali yükü hakkında çekinceler - Temiz teknolojileri kullanmak için yeterli finansal ve teknik kapasite Değişim için limitli isteklilik Hanehalkı: Yaklaşık hane atık suyunu arıtmasız olarak nehre boşaltıyor, nehir suyu şehrin içme suyu ihtiyacını karşılıyor, nehirde yetişen balıklar şehirde pazarlanıyor Endüstriyel kirliliğin nehir suyu üzerindeki etkisinden haberdarlar Temiz ve kaliteli içme suyu talebi Atıksularının uzaklaştırılması için etkin sistem talebi + Kendi atık sularının sağlıkları üzerindeki etkisi konusunda yetersiz bilinç Geliştirilecek atık su yönetimi için ödeme yapma istekliliği Çevre ve Orman İl Müdürlüğü: Belediye: Kentteki Çevre Dernekleri: v.s... Sanayi tesislerinin denetlenmesi Hanehalkına temiz içmesuyu temini... Halkın bilgilendirilemesi bilinçlendirilmesi v.s. + + v.s. v.s.

15 4. adım: Paydaşlara Karşı Olası Eylemler (Katılımı Stratejisinin Oluşturulması) paydaşların, ilgilerini, çıkarlarını, etkilerini ve güçlerini dikkate almalıdır. hangi düzeyde ne zaman sürece katılmaları gerektiğini belirlemelidir. gerektiği takdirde proje faaliyeti olabilir

16 Örnek: Nehir Kirliliği Paydaşlar ve Özellikleri Paydaşın Sorunla İlişkisi Paydaşın projeden etkilenme derecesi Paydaşın zayıf ve güçlü yönleri Paydaşın projeye etkisi Paydaşlara yönelik olası eylemler Balıkçılar : Yaklaşık aile, düşük gelir seviyesi, küçük ölçekli aile işletmesi, balıkların işlenme ve pazarlanma sürecine kadınların aktif katılımı A Endüstrisi: Büyük çaplı endüstriyel üretim, çevresel önlemler yetersiz, kötü yönetim, etkin lobi kabiliyeti Hanehalkı: Yaklaşık hane atık suyunu arıtmasız olarak nehre boşaltıyor, nehir suyu şehrin içme suyu ihtiyacını karşılıyor, nehirde yetişen balıklar şehirde pazarlanıyor Yaşam kalitelerinin yükseltilmesi Kirlilik yakalanan balıkların kalite ve miktarını olumsuz etkiliyor Aile sağlığı kötü etkileniyor Kar maksimizasyonu Kamuya karşı imajları kötü Çevresel önlemlerin mali yükü hakkında çekinceler Endüstriyel kirliliğin nehir suyu üzerindeki etkisinden haberdarlar Temiz ve kaliteli içme suyu talebi Atıksularının uzaklaştırılması için etkin sistem talebi + Kirliliğin kontolü ile ilgili çıkar Sınırlı politik etki 5 Organize olmaları ve lobi yapmaları için kapasite geliştirme Alternatif gelir kaynakları geliştirme - Temiz 5 Sosyal ve çevresel etkileri hakkında teknolojileri bilinç arttırma kullanmak için Politik ve kamu baskısı için gerekli yeterli finansal araçlarını harekete geçirmek ve teknik kapasite Değişim için limitli isteklilik + Kendi atık 4 Kendi atıksularının etkileri ile ilgili sularının halkın bilinçlendirilmesi sağlıkları üzerindeki etkisi konusunda yetersiz bilinç Geliştirilecek atık su yönetimi için ödeme yapma istekliliği ÇOB İl Müdürlüğü: Belediye: Kentteki Çevre Dernekleri: v.s... Sanayi tesislerinin denetlenmesi Hanehalkına temiz içmesuyu temini... Halkın sorunlarını dile getirmeleri v.s. + + v.s. v.s Yasaların uygulanması ve denetenmesi için projeye etkin katılımları (proje ortağı) Su temini ve sanitasyonla ilgili sorunların belirlenmesi Halkın bilgilendirilemesi bilinçlendirilmesi

17 Katılım Stratejilerinin Belirlenmesi karşıtlar Katılım Türü Proje Döngüsü aşamaları Bilgilendirme (tek taraflı) Danışma (çift taraflı) Ortaklık Kurma Yetkilendirme Projenin Belirlenmesi Hane Halkı, STK lar, balıkçılar Hane Halkı, STK lar, balıkçılar, ÇOB İl Müdürlüğü, Belediye, sanayi kuruluşları Teklifin hazırlanması Hane Halkı, STK lar, balıkçılar Hane Halkı, STK lar, balıkçılar, ÇOB İl Müdürlüğü, Belediye, sanayi kuruluşları ÇOB İl Müdürlüğü, Belediye, sanayi kuruluşları Uygulama ve İzleme Belediye Belediye, sanayi kuruluşları Belediye Değerlendirme Hane Halkı, STK lar, balıkçılar Hane Halkı, STK lar, balıkçılar, sanayi, belediye, ÇOB - -

18 Örnek Paydaş Analizi Matrisi 1. ADIM 2. ADIM 3. ADIM 4. ADIM Paydaşlar ve Özellikleri Paydaşın Sorunla İlişkisi Paydaşın projeden etkilenme derecesi (+,- puanlama) Paydaşın zayıf ve güçlü yönleri Paydaşın projeye etkisi Paydaşlara yönelik olası eylemler (Katılım Stratejileri)

19 Paydaşların Katılımı Neye Yarar? Bilgiye dayalı karar almaya yarar Projenin daha ilk aşamalarında bir görüş birliği (consensus) oluşturulmasını sağlar Farklı paydaşların projeyi izleyebilmesi bakımından şeffaflık sağlar

20 Paydaş Analizi Sonuçları Proje Tasarlarken Nasıl Kullanılır? Sorunları analiz ederken Hedefleri belirlerken Stratejiyi seçerken

21 Paydaş Analizi Sonuçları Proje Yazarken Nasıl Kullanılır? Proje Özeti veya Ön Teklifi: Ortakların, hedef grupların ve nihai faydalanıcıların belirlenmesi Paydaş analizinin özeti, liste veya tablo (anahtar paydaşlar ve ilgileri) Projeye dahil edilecek aktörler ve bu aktörler arası ilişkilerin aktarılması (2,3) Proje Dökümanı:, Ortakların, hedef grupların ve nihai faydalanıcıların belirlenmesi Gerekçelendirme: Hedef grubun seçilme nedenleri, bu grubun ihtiyaçlarının ve sorunlarının tanımlanması. Proje ile ihtiyaçlara nasıl cevap verilecek (1.6.4) Proje Yöntemi: Çeşitli aktörlerin projedeki rollerinin ve projeye katılımlarının tanımlanması ve bu rollerin onlara veriliş nedeni (1.8.5) Beklenen Sonuçlar: Hedef gruplar /faydalanıcılar üzerine etkisi; genel durum, teknik ve yönetim kapasitesi (2.1) Mantıksal Çerçeve Faaliyetler Riskler ve varsayımlar