Hidroloji: u Üretim/Koruma Fonksiyonu Ormanların yağışlardan yararlanmayı artırma, su ekonomisini düzenleme ve sürekliliğini sağlama, su taşkınlarını önleme, dere, nehir, bent, baraj, su kanalı ve benzeri tesislerin dolmasını önleme gibi etkileriyle, yine ormanların su miktar ve kalitesini yükseltme, her çeşit olumsuz etkilere karşı su kaynak ve tesisini koruma Not: Ormanlık havzalar içme suyu, sulama suyu ve endüstriyel suyun %75ini oluşturur
Su Potansiyelimiz Orman ve Su İşleri Bakanlığı Bülteni: 21.11.2014 Türkiye de kişi başına düşen yıllık su miktarı: 1.454 m 3 tür. Yıllık kullanılabilir su potansiyelimiz 112 milyar m 3 ün 44 milyar m 3 ünü (%40) kullanıyoruz. 32 milyar m 3 ü (%73) sulama suyu, 7 milyar m 3 ü içme-kullanma suyu 5 milyar m 3 ü ise sanayi suyu
Su Üretimi Kanuniyetleri Orman ekosistemleri diğerlerine göre daha az su üretimi gerçekleştir (çünkü daha yüksek intersepsiyon/transpirasyon oranları vardır) Suyun depolanması, tutulması, ve yeraltı su kaynaklarını beslemesi açısından pozitif katkıları vardır Doğal ormanlar yapay ormanlara göre avantajlıdır. Ölü örtü tabakasının su tutma kapasitesi yüksektir. Baltalıkların su verimleri yapraklı koru ormanlarından daha fazladır Aynı yaşı ormanların su verimleri seçme ormanlarından daha yüksektir. İçme suyu için seçme-devamlı ormanlar daha avantajlıdır Yaş, sıklık ve gelişim çağları arttıkça yıllık evapotranspirasyon oranı artar su verimi azalır.
Su Üretim/Koruma Fonksiyonu Amaç: Yağışın toprak erozyonuna neden olmadan topraklarda depo edilmesi ve akarsulara geçerek barajlara/su toplama alanlarına ulaşmasıdır. Orman ekosistemlerinin bir havzadaki su verimi/kalitesi üzerine etkileri: Diğer arazi kullanım şekilleri Bitki formasyonları İşletme şekilleri, Orman formları ve Meşcere yapıları açısından değerlendirilmelidir
Mihalıçcık, Eskişehir Aralık 2014, Bursa, EZB İstanbul, 2007 Su Üretim/Koruma Fonksiyonu ÖLÇÜT GÖSTERGE MÜDAHALELER Bitki örtüsü Ağaç türü, göğüs yüzeyi, ağaç sayısı, kapalılık Konumsal özellikler Eğim, Toprak permeabilitesi, Toprak derinliği Havza Özellikleri Dere sıklığı, Drenaj yoğunluğu, Form faktörü, Havza alanı Göğüs yüzeyini düzenleyici aralama kesimleri, su üretiminin artırılmasına yönelik gençleştirme çalışmaları, uygun türlerde devamlı orman Evaporasyon, intersepsiyon ve transpirasyonu düzenleyecek şekilde yapılacak bakım müdahaleleri Meşcerelerin mümkün olduğunca yaşlandırılarak, yaprak yüzey indeksi, ölü örtü ve toprağa ulaşan yağış açısından uygun koşulların oluşturulması
Su üretimi Ölçüt ve Göstergeler (Tebliğ) İçme suyu sağlanan ve gelecekte sağlanacak alanlar, İlgili kurum, kuruluş veya uzmanlarca belirlenmiş, teklif edilmiş içme suyu toplama havzaları, Taban suyu biriktirme (saklama) alanları olarak belirlenen alanlar Baraj, göl-göletlerin su toplama havzalarında eğimi %60ın altındaki ormanlar Birikinti göllerine akan dere ve ırmakların yamaçlarındaki ormanlar Ilıca, kaplıca etrafındaki ormanlar, Su koruma/faydalanma alanları «su toplama havzaları» şeklinde dikkate alınır
Sakarya barajı, Mihalıçcık, Eskişehir Aralık 2014, Bursa, EZB İstanbul, 2007 Su Üretimi Fonksiyonu 1. Su miktarı: Yüzeysel akışa geçen su, kullanma/endüstriyel su 2. Su kalitesi: İçme suyu
Su Üretimi A=Y-(B+TS) Y: Yağış (mm) A: YüzeyselAkış (mm) B: Buharlaşma (mm) TS: Toprak Suyu (mm) Bulutlar İntersepsiyon Transpirasyon Evaporasyon Yer altı Suları Yağış Yüzeysel Akış Göller&Dereler Hidrolojik Döngü Giren Yağış (P) Memba Yağış İstasyonunda Su Toplama Havzası Q=f(P) Çıkan Akım (Q) Kontrol Kesitinde
Su Üretimi (ton)... Aralık 2014, Bursa, EZB İstanbul, 2007 Kullanma suyu üretimi (bol su) 400 350 300 250 200 150 100 50 0 WP 282.77* e Yapraklı İbreli 0.0077* BA WP 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Göğüs Yüzeyi (m2) 475.181* e 0.0232* BA WP: Su Üretimi; BA: Göğüs Yüzeyi; e: 2.71828 Kapalılığı kırılmış, (%50ye kadar) aynı yaşlı maktalı orman uygun; ancak erozyona dikkat!!!!
Kaliteli Su Üretimi S=Su verimi t=yaş Sonuç: değişik yaşlı ve tabakalı orman kuruluşu gerekir Aralık 2014, Bursa, EZB İstanbul, 2007
Rüzgar Devrikleri Hidrolojik fonksiyonu gözetilerek Balçova Havzasında koruma altına alınmış 150 yıllık kızılçam ormanı içerisindeki yaklaşık 15 hektarlık alandaki ağaçlar köklerinden koparak birbirlerinin üstüne yığılmış bölgeye çıkan yol ağaç enkazlarından kapanmış durumdaydı. İzmir-Narlıdere Balçova Barajı havzası Ali Onbaşı Deresi Mevkii, 24 Ocak 2011 Aralık 2014, Bursa, EZB İstanbul, 2007
Artım Karbon Depolama CB =φ(v k -V k 1 +H k ) CE k Toprak Üstü Biokütle Üretim Ormandan Ayrılan Biokütle Ölü Örtü Doğal Kayıplar Ormanda Kalan Biokütle Ayrışma Toprak Altı Biokütle Solunum
Karbon (C) sunumuna geç Aralık 2014, Bursa, EZB İstanbul, 2007
CO2 in küresel ısınmadaki payı %55-80 Karbon Depolama (φ) TÜBK İbreli = (Hacim x 1,22) x 0,496 (Biyokütle, Kuru Ağırlık) TÜBK Yapraklı = (Hacim x 1,24) x 0,638 TABK Verimli İbreli = TÜBK x 0,29 TABK Bozuk İbreli = TÜBK x 0,40 TABK Verimli Yapraklı = TÜBK x 0,24 TABK Bozuk Yapraklı = TÜBK x 0,46 TÜBK: Toprak Üstü Biyokütle (ton) TABK: Toprak Altı Biyokütle (ton) TBK: Toplam Biyokütle (ton)
TÜK İbreli = TÜBK x 0,51 TAK Yapraklı = TÜBK x 0,48 ÖODK İbreli = TÜK x 0,01 ÖODK Yapraklı = TÜK x 0,01 ÖÖRK İbreli Verimli = 22 Ton/ha ÖÖRK İbreli Bozuk= 6 Ton/ha ÖÖRK Yapraklı Verimli= 13 Ton/ha ÖÖRK Yapraklı Bozuk= 2 Ton/ha TK= TÜK + TAK + ÖODK + ÖÖRK TÜK: Toprak Üstü Karbon (ton) TAK: Toprak Altı Karbon (ton) ÖODK: Ölü Odundaki Karbon (ton) ÖÖRK: Ölü Örtüdeki Karbon (ton) TK: Toplam Karbon (ton) (Tüm Orman Ekosistemi İçin) Aralık 2014, Bursa, EZB İstanbul, 2007
Karbon Depolama (φ) TÜK TAK A1: Yapraklı Verimli alan (ha) A2: YapraklıBozuk Alan (ha) A3: İbreli Verimli Alan (ha) A4: İbreli Bozuk Alan (ha)
Oksijen Üretimi CO 2 (264 g) Fotosentez O 2 = 193/264*CO 2 + H 2 O (108 g) C 6 H 12 O 6 (180 g) + O 2 (193 g) OKSMİK = [(TÜBK + TABK) x 1,2] TÜBK: Toprak Üstü Biyokütle (ton) TABK: Toprak Altı Biyokütle (ton) OKSMİK: Oksijen Miktarı (ton)