ISSN: 2198 4999, Mannheim GERMANY p. 1-9 THE ATTRIBUTIONS OF THE LEARNERS OF TURKISH LANGUAGE AS A FOREIGN LANGUAGE FOR THEIR SUCCESS AND THE PLACE OF TECHNOLOGY USE TÜRKÇEYİ YABANCI DİL OLARAK ÖĞRENEN ÖĞRENCİLERİN BAŞARILARINA ETKİ EDEN NEDENLER VE BU NEDENLER ARASINDA TEKNOLOJİNİN YERİ 1 Abdullah YÖRDEM 2 & Aliye YÖRDEM 3 ABSTRACT In recent years with a visible rise both in number and educational quality of universities in Turkey the number of foreign students studying in Turkish universities has also increased. Foreign students coming to our country for educational purposes learn Turkish language at Turkish Teaching Application and Research Centers (TÖMER) which are established within the universities. This study was conducted in two universities in order to investigate foreign leaners attributions for their success in learning Turkish language and the place of technology use fctor in these attributions. The study was conducted in two phases. In the first phase three focus group interviews were held with fifteen students about their attributions. Later a survey questionnaire was formed using the data collected in the interviews and conducted to 143 students. After analyzing the findings through software programme called SPSS, it was found that some internal factors like interest, future plans, and effort were among the most frequent attributional factors cited by the learners. Technology use factor appeared not to be very popular with the learners in learning Turkish as a foreign language. Key Words: TÖMER, teaching Turkish as a foreign language, success attributions, technology use. ÖZET Son yıllarda Türkiye deki üniversitelerin sayılarının ve eğitim kalitesinin gözle görülür derecede artmasıyla beraber, üniversitelerimizde eğitim gören yabancı öğrenci sayısında da ciddi oranda bir artış gözlenmiştir. Ülkemize gelen yabancı uyruklu öğrenciler üniversitelerin bünyesinde bulunan Türkçe Ögretimi Uygulama ve Arastirma Merkezlerinde (TÖMER) Türkçe eğitimi almaktadırlar. Bu çalışma Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi TÖMER ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi TÖMER dil kurslarında Türkçe öğrenen ve kendisini başarılı gören öğrencilein başarılarına etki eden nedenleri ve özellikle teknolojinin bu nedenler arasındaki yerini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Çalışma iki aşamalı olarak gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamasında 15 yabancı uyruklu öğrencimizle 3 farklı grupta odak grup görüşmesi yapılmış, başarılarına etki eden nedenler üzerinde konuşulmuştur. Daha sonra bu görüşmelerden elde edilen verilerle bir anket oluşturulmuş ve bu anket toplam 143 öğrenciye uygulanmıştır. Uygulanan anketler SPSS veri analizi programı yardımıyla analiz edildiğinde katılımcıların başarılarını etkileyen faktörler olarak «ilgi», «gelecek planları», «öğrenme stratejileri» ve «çaba gibi «içsel» boyuttaki faktörleri ileri sürdükleri görülmüştür. Başarıyı getiren faktörler arasında «teknoloji kullanımı» kendisine son sıralarda yer bulabilmiştir. Anahtar Kelimeler: TÖMER, Yabancılara Türkçe Öğretimi, başarı nedenleri, teknoloji kullanımı. 1 Bu çalışma Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi tarafından düzenlenen 1. Uluslararası Dil Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu nda sözlü bildiri olarak sunulmuştur. 2 Okt., Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Yabancı Diller Bölümü, e-posta: yordemabdullah@yahoo.com 3 Yüksek Lisans Öğrencisi, Türk Dili ve Eğitimi Bölümü, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi e-posta: aliyeyordem77@yahoo.com.tr
2 Abdullah YÖRDEM & Aliye YÖRDEM 1. GİRİŞ Atıf teorisi farklı araştırmacılar tarafından farklı şekillerde tanımlanmıştır. Heider (1958) bir olayı sebepleriyle ilişkilendirme olarak, Weiner (1974) bireylerin başarı ve başarısızlıklarını atfettikleri nedenler olarak, Harvey vd. (2009) ise belirli bir olayın neden meydana geldiğini ve sebepsel durumları olarak tanımlamışlardır. Alderman (2004) atıf sürecinin insanların her gün başvurduğu bir olay olduğunu belirtir. Atıf teorisinin bilişsel bir teori olduğunu, kişilerin meydana gelen olayların sebepleri hakkındaki inanışları ve bu inanışların kişinin davranışlarını ve beklentilerini nasıl etkilediğini ele aldığını belirtir. Nedensel Atıf Faktörleri ve Atıf Boyutları: Weiner (1974) kişilerin, başarı ve başarısızlık durumlarında en çok şu dört nedensel faktöre atıfta bulunduklarını belirtir: 1. Yetenek (Ability) 2. Çaba (Effort) 3. Ödevin/işin zorluğu (Task difficulty) 4. Şans (Luck) Bu nedensel atıf faktörlerini kısaca tanımlamamız gerekirse (Weiner, 1974): 1. Yetenek faktörü: Tekrarlanmış başarı veya başarısızlık kişinin yeteneğini veya yeteneksizliğini gösterir. Örneğin; yüksek notlar öğrencinin zeki olduğunun göstergesi olarak kabul edilir. 2. Çaba faktörü: Bir amaca ulaşabilmek için ne kadar çok çalıştığımızın göstergesidir. Genel bir kanı olarak başarılı olan insanların, başarısız olan insanlara göre daha çok çaba harcadığı kabul edilir. 3. Ödevin/işin zorluğu faktörü: Ödevin/işin ne kadar zor veya kolay olduğu hakkındaki inanışımızdır. 4. Şans faktörü: Bir sonuç üzerindeki kişinin kontrolünün bulunmayışı olarak tanımlanabilir. Weiner in (1974, 1979) atıf teorisine göre kişilerin başarı ve başarısızlıklarına yaptıkları nedensel atıflar üç boyuta göre sınıflandırılabilir. Bu üç boyut: 1. Nedenselliğin Kaynağı (The Locus of Causality Dimension) 2. Devamlılık/Kalıcılık (The Stability Dimension) 3. Kontrol Edilebilirlik (The Controllability Dimension) 1. Nedenselliğin Kaynağı Boyutu: Nedenselliğin kaynağı içsel (internal) veya dışsal (external) olabilir. İçsellik veya dışsallık başarı veya başarısızlık durumlarına yapılan atıfların kişinin kendisinden mi yoksa dışsal bir nedenden mi kaynaklandığını belirtir.
TÜRKÇEYİ YABANCI DİL OLARAK ÖĞRENEN ÖĞRENCİLERİN BAŞARILARINA ETKİ EDEN NEDENLER VE BU NEDENLER ARASINDA TEKNOLOJİNİN YERİ 3 2. Devamlılık Boyutu: İkinci boyut başarı veya başarısızlığa yapılan nedensel atıfların kalıcı/değişmez (stable) veya geçici/değişken (unstable), değişir veya değişmez olduğunu belirtir. 3. Kontrol Edilebilirlik Boyutu: Üçüncü boyut olan kontrol edilebilirlik boyutu başarı ve başarısızlığa atfedilen nedenlerin kişi tarafından kontrol edilebilir (controllable) veya kontrol edilemez (uncontrollable) olduğunu gösteren boyuttur. Çalışmanın Amacı: Bu çalışma Türkiye de Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen ve kendisini bu bağlamda başarılı gören öğrencilerin, (1) başarılarına etki eden nedenleri, ve özellikle (2) teknolojinin kullanımının başarıya etki ettiği düşünülen nedensel faktörler arasındaki yerini, araştırmak amacıyla yapılmıştır. Araştırma Soruları: 1. Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen öğrenciler başarılarını hangi faktörlere atfediyorlar? 2. Teknoloji kullanımının bu faktörler arasındaki yeri nedir? 2. YÖNTEM Evren ve Örneklem: Çalışmamıza iki farklı devlet üniversitesinden TÖMER dil kurslarında Türkçe öğrenen 143 yabancı uyruklu öğrenci katılmıştır. Katılımcıların 54 ü kadın 89 u ise erkek öğrencilerden oluşmaktadır. Çalışmaya öğrenciler gönüllülük esasına göre katılmışlardır. Cinsiyet F % Kadın 54 % 38 Erkek 89 % 62 Toplam 143 %100 Tablo1: Katılımcı cinsyet oranı
4 Abdullah YÖRDEM & Aliye YÖRDEM Yaş F % 18 20 % 14 19 39 % 27 20 29 % 20 21 15 % 11 22 13 % 9 23 4 % 3 24 ve üzeri 20 % 14 Tablo2: Katılımcı yaş oranları Katılımcıların büyük çoğunluğu 20 yaş ve altı (%61) olmakla beraber, %14 lük bir bölümü ise 24 ve üzeri yaş grupları oluşturmaktadır. Çalışmaya 16 farklı anadil grubundan öğrenci katılmıştır, ağırlıklı olarak ise Arapça, Gürcüce ve Boşnakça dilleri oluşturmaktadır. AnaDil F % Arapça 51 36 Gürcüce 23 16 Boşnakça 15 11 İngilizce 11 8 Kürtçe 7 5 Çince 5 4 Rusça 5 4 Arnavutça 5 4 Fransızca 4 3 Ugandaca 4 3 Türkmence 3 2 Özbekçe 2 1 Japonca 2 1 Karadağca 1 1 Korece 1 1 Portekizce 1 1 Tablo3: Katılımcı anadil oranları
TÜRKÇEYİ YABANCI DİL OLARAK ÖĞRENEN ÖĞRENCİLERİN BAŞARILARINA ETKİ EDEN NEDENLER VE BU NEDENLER ARASINDA TEKNOLOJİNİN YERİ 5 Veri Toplama Araçları: Çalışma iki aşamalı olarak gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamasında 15 yabancı uyruklu öğrenciyle 3 farklı grupta odak grup görüşmesi yapılmış, başarılarına etki eden nedenler üzerinde konuşulmuştur. Katılımcıların da onayı alınarak görüşmelerin ses kayıtları tutulmuştur. Sonrasında ses kayıtları analiz edilmiş, öğrencilerin ileri sürdükleri başarılarına etki eden faktörlerle 32 maddelik bir anket oluşturulmuş ve bu anket çalışması TÖMER dil kursunda öğrenim gören toplam 143 yabancı uyruklu öğrenciye uygulanmıştır. Yapılan faktör analizi sonucu başarıyı getiren faktörlerden 32 madde değerlendirmeye dahil edilmiştir. 3. BULGULAR VE YORUMLAR Uygulanan ankette yabancı uyruklu öğrencilere yöneltilen, Türkçeyi öğrenmede kendinizi başarılı gördüğünüz durumlarda, başarınızı etkileyen faktörler nelerdir? sorusuna öğrencilerin verdiği cavaplar analiz edilmiştir. Elde edilen verilere göre öğrencilerin Türkçe öğrenmede başarılı oluşlarını atfettikleri nedenler aşağıdaki tabloda verilmiştir. Çıkan sonuçlar göstermiştir ki öğrenciler hocalarının ders anlatma tarzını başarılarını getiren en önemli etken olarak görmektedirler. Bu faktörü Türkçe öğrenmeyi seviyorum ve Dil öğrenmeyi seviyorum faktörleri takip etmektedir. Aynı zamanda öğrencilerin gelecekle ilgili yaptıkları planların da Türkçeyi öğrenmede başarılı olmalarına etki ettiği görülmüştür. Bu faktörler: İleride ülkeme faydalı olmak istiyorum ve Gelecek planlarım var dır. Öğrencilerin başarı yüklemeleri Ort. 1 Hocalarımız dersleri iyi anlattılar. 4,36 2 Türkçeyi seviyorum. 4,33 3 Dil öğrenmeyi seviyorum. 4,29 4 İleride ülkeme faydalı olmak istiyorum. 4,29 5 Gelecek için planlarım var. 4,25 6 Türkçe öğretim metodları çok iyiydi. 4,10 7 Türkçeyi Türkiye de öğrenmem etkili oldu. 4,09 8 Derslerime çalıştım. 4,08 9 Türkçe öğrenmeye istekliydim. 3,94 10 Ödevlerimi yaptım. 3,93 11 Arkadaşlarım yardım etti. 3,93 12 Derslere iyi konsantre oldum. 3,92 13 Türkçe müzik dinledim. 3,87 14 Derslerde not aldım. 3,87 15 Türkçe film ve dizi izledim. 3,87
6 Abdullah YÖRDEM & Aliye YÖRDEM 16 Türkçe pratik yaptım. 3,86 17 Meraklıyım. 3,84 18 Türk arkadaşlarımla aynı evde kaldım. 3,76 19 Annem ve babam beni motive ettiler. 3,74 20 Bilmediğim konuları araştırdım. 3,71 21 Türk kültürünü merak ettim. 3,68 22 Ders kitaplarımız eğlenceli ve ilgi çekiciydi. 3,66 23 Türkçe ileride işime yarayacak. 3,65 24 Çok çalışkanım. 3,64 25 Çok kelime ezberledim. 3,63 26 Düzenli tekrar yaptım. 3,61 27 Zekiyim, hızlı öğreniyorum. 3,60 28 Türkçe kitap ve gazete okudum. 3,57 29 Devamsızlık yapmadım. 3,46 30 Türkçe çok kolay. 3,37 31 Sosyal medyada Türkçe kullandım. 3,35 32 Anadilimle Türkçe arasında benzer çok kelime var. 3,27 Tablo4: Öğrencilerin başarı yüklemeleri Tablodan da anlaşıldığı üzere Anadilimle Türkçe arasında benzer çok kelime var faktörü öğrenci başarısına en az etki eden faktör olmuştur. Ayrıca Sosyal medyada Türkçe kullandım maddesi de başarıya en az katkısı olan maddelerden birisi olmuştur. Bu da öğrencilerin Türkçeyi sosyal medyada çok fazla kullanmadıkları veya kullanacakları şartların oluşmadığını gösterir. Bunlara ek olarak Türkçenin çok kolay olması faktörünün başarıya en az etki eden faktörlerden olması, Türkçenin öğrenciler tarafından kolay bir dil olarak görülmediği sonucunu çıkarır. Kadınların ve erkeklerin nedensel yüklemeleri: Kadınların en çok kullandıkları nedensel yüklemeler Ort. 1 Hocalarımız dersleri iyi anlattılar. 4,57 2 Dil öğrenmeyi seviyorum. 4,55 3 Türkçeyi seviyorum. 4,47 4 Derslerime çalıştım. 4,41 5 İleride ülkeme faydalı olmak istiyorum. 4,41 6 Gelecek için planlarım var. 4,37 7 Türkçe müzik dinledim. 4,35 Erkeklerin en çok kullandıkları nedensel yüklemeler Ort. 1 Türkçeyi seviyorum. 4,26 2 Hocalarımız dersleri iyi anlattılar. 4,25
TÜRKÇEYİ YABANCI DİL OLARAK ÖĞRENEN ÖĞRENCİLERİN BAŞARILARINA ETKİ EDEN NEDENLER VE BU NEDENLER ARASINDA TEKNOLOJİNİN YERİ 7 3 İleride ülkeme faydalı olmak istiyorum. 4,23 4 Gelecek için planlarım var. 4,19 5 Dil öğrenmeyi seviyorum. 4,14 6 Türkçe öğretim metodları çok iyiydi. 4,03 7 Türkçeyi Türkiye de öğrenmem etkili oldu. 3,99 Kadınların en az kullandıkları nedensel yüklemeler 26 Düzenli tekrar yaptım. 3,72 27 Çok çalışkanım. 3,72 28 Türkçe kitap ve gazete okudum. 3,67 29 Devamsızlık yapmadım. 3,58 30 Sosyal medyada Türkçe kullandım. 3,57 31 Anadilimle Türkçe arasında benzer çok kelime var. 3,41 32 Türkçe çok kolay. 3,33 Erkeklerin en az kullandıkları nedensel yüklemeler 26 Türkçe kitap ve gazete okudum. 3,52 27 Zekiyim, hızlı öğreniyorum. 3,48 28 Türk kültürünü merak ettim. 3,45 29 Türkçe çok kolay. 3,39 30 Devamsızlık yapmadım. 3,38 31 Sosyal medyada Türkçe kullandım. 3,23 32 Ana dilimle Türkçe arasında benzer çok kelime var. 3,19 Tablo5-6-7-8: Kadın ve erkek başarı yüklemeleri karşılaştırması Bunlara ek olarak yukarıdaki tablolar da göstermektedir ki kadınlarla erkeklerin nedensel atıfları arasında çok ciddi farklar görülmemektedir. 5, 6, 7 ve 8 nolu tablolarda en çok atıfta bulunulan faktörler ve en az atıfta bulunulan faktörler gösterilmiştir. Kadınların ve ekeklerin nedensel yükemelerinin birbirine benzer olduğu görülmüştür. Öğrencilerin nedensel yüklemelerinin boyutlara göre sınıflanması Nedensel faktör Boyut 1 Öğretmen Dışsal Kalıcı Kontrol edilemez 2 İlgi İçsel Geçici Kontrol edilebilir 3 İlgi İçsel Geçici Kontrol edilebilir 4 Gelecek planları İçsel Geçici Kontrol edilebilir 5 Gelecek planları İçsel Geçici Kontrol edilebilir 6 Öğretim metodları Dışsal Kalıcı Kontrol edilemez
8 Abdullah YÖRDEM & Aliye YÖRDEM 7 Şartlar Dışsal Kalıcı Kontrol edilemez 8 Çaba İçsel Geçici Kontrol edilebilir 9 İlgi İçsel Geçici Kontrol edilebilir 10 Çaba İçsel Geçici Kontrol edilebilir 11 Çevre Dışsal Kalıcı Kontrol edilemez 12 Çaba İçsel Geçici Kontrol edilebilir 13 Teknoloji kullanımı Dışsal Geçici Kontrol edilebilir 14 Öğrenme stratejileri İçsel Kalıcı Kontrol edilebilir 15 Teknoloji kullanımı Dışsal Geçici Kontrol edilebilir 16 Öğrenme stratejileri İçsel Geçici Kontrol edilebilir 17 İlgi İçsel Geçici Kontrol edilebilir 18 Çevre Dışsal Kalıcı Kontrol edilemez 19 Çevre Dışsal Kalıcı Kontrol edilemez 20 Çaba İçsel Geçici Kontrol edilebilir 21 İlgi İçsel Geçici Kontrol edilebilir 22 Kaynaklar İçsel Kalıcı Kontrol edilemez 23 Gelecek planları İçsel Geçici Kontrol edilebilir 24 Çaba İçsel Geçici Kontrol edilebilir 25 Öğrenme stratejileri İçsel Geçici Kontrol edilebilir 26 Çaba İçsel Geçici Kontrol edilebilir 27 Yetenek İçsel Kalıcı Kontrol edilemez 28 Öğrenme stratejileri İçsel Geçici Kontrol edilebilir 29 Çaba İçsel Geçici Kontrol edilebilir 30 Ödevin/işin yapısı Dışsal Kalıcı Kontrol edilemez 31 Teknoloji kullanımı Dışsal Kalıcı Kontrol edilebilir 32 Ödevin/işin yapısı Dışsal Kalıcı Kontrol edilemez Tablo9: Nedensel yüklemelerin boyutlarına göre sınıflanması Çıkan sonuçları irdelediğimizde ilgi ve çaba faktörlerinin en çok atıfta bulunulan faktörlerden olduğu gözlemleniyor. Ayrıca atıfta bulunulan faktörlerin boyutları incelendiğinde faktörlerin %65 lik kısmının içsel boyutta olduğu, geri kalan %35 inin ise dışsal boyutta olduğu görülüyor. Devamlılık boyutuna göre ise faktörlerin %63 ünün geçici, %37 sinin ise kalıcı boyutta olduğu görülüyor. Kontrol edilebilirlik boyutuna göre ise faktörlerin %69 u kontrol edilebilir, %31 i ise kontrol edilemez boyuttadır. 4. SONUÇ Türkiye de Türkçe öğrenen 143 yabancı uyruklu öğrencinin katılımıyla yapılan çalışma göstermiştir ki öğrencilerimizin tamamına yakını (%88) kendilerini Türkçe öğrenmede başarılı görüyorlar. Katılımcılar, başarılarını etkileyen faktörler olarak ise ağırlıklı olarak «ilgi», «gelecek planları», «öğrenme stratejileri» ve «çaba gibi «içsel» boyuttaki faktörleri ileri
TÜRKÇEYİ YABANCI DİL OLARAK ÖĞRENEN ÖĞRENCİLERİN BAŞARILARINA ETKİ EDEN NEDENLER VE BU NEDENLER ARASINDA TEKNOLOJİNİN YERİ 9 sürmekteler. Faktör çeşitliliği olarak «Çaba, yetenek, şans, görev zorluğu» gibi dört faktör öne süren Weiner in (1974, 1986) aksine 11 farklı faktörden bahsediyorlar. Ayrıca Weiner in (1974, 1986) ortaya attığı «şans» faktöründen ise katılımcılarımız tarafından hiç bahsedilmemiştir. Kadın ve erkek sonuçları arasında çok ciddi farklar olmadığı da görülmüştür. Başarıyı getiren adı geçen 11 faktör arasında «teknoloji kullanımı» kendisine son sıralarda yer bulabilmiştir. Bu faktörler ise «televizyon izleme, müzik dinleme ve sosyal medya kullanımı» olarak bahsedilmiştir. Türkçeyi öğrenmede teknoloji kullanımının son sıralarda kendine yer bulması bizleri şaşırtmıştır. Daha çok kullanılması beklenilen akıllı telefon uygulamalarından ise hiç bahsedilmediği görülmüştür. Nedensel yüklemelerin öğrenci başarısı üzerinde etkili olduğunu Williams vd. (2004) çalışmasında belirtmiştir. Yazara göre eğer öğrenciler başarılarını içsel ve kontrol edilebilir nedenlere atfediyorlarsa bu, onların başarılarının devamlı ve kalıcı olacağının göstergesidir. Bu tarz pozitif atıflar, öğrenci moral ve motivasyonunu üst düzeyde tutar. KAYNAKÇA Heider, F. (1958). The Psychology of Interpersonal Relations. New York: Wiley Weiner, B. (1974). Achievement motivation and attribution theory. Morristown, N.J.: General Learning Press. Alderman, M.K. (2004). Motivation for Achievement. Possibilities for Teaching and Learning. Lawrence Erlbaum Associates, Publishers. Mahwah, New Jersey. Weiner, B. (1979). A Theory of Motivation for Some Classroom Experiences. Journal of Educational Psychology 71 (1): 3-25. Weiner, B. (1986). An Attributional Theory of Motivation and Emotion, Springer Verlag, New York. Harvey, P., Martinko, M. J. (2009). Attribution theory and motivation. In: N. Borkowski (Ed.), Organizational behavior, theory and design in health Care (pp. 147-164). Boston, MA: Jones & Bartlett. Williams, M., Burden, R., Poulet, G., Maun, I. (2004). Learners' perceptions of their successes and failures in foreign language learning, The Language Learning Journal, 30:1, 19-29, DOI: 10.1080/09571730485200191