ULUSAL SERAGAZI EMİSYON ENVANTERİ SİSTEMİ Dr. Ali CAN 14.06.2012 1
GENEL Ulusal Emisyon sistemi genel işlemler; Veri: Envanterin ana veri sağlayıcıları, o TÜİK (sanayi, tarım, atık); o ETKB (enerji ve petrol denge tabloları, Termik Santral Emisyonları); o ÇŞB (F gaz emisyonları) ve OSİB ile GTHB (arazi kullanımı ve arazi kullanım değişikliği emisyonları). o UDHB (Ulaştırma sektörü emisyonları) İlgili kuruluşlar veri kalitesinden sorumlu olup, veriler kuruluşlar tarafından resmi olarak toplanarak, işlenmektedir. Kuruluşlar Kendi hesaplarından, Hesap Kalitelerinden ve Kontrolünden, Belirsizlik ve Tutarlılıklarından sorumludur. (TACCC) Metod: IPCC Rehber Dökümanları ve (GPG) İyi Uygulama Rehberi Ulusal Envanter Sistemi: TÜİK, Ulusal Emisyon Sisteminin kurulması çalışmaları devam etmektedir (Konu 5.1 - KP) 14.06.2012 2
SİSTEM TÜİK tarafından yürütülen Ulusal Envanter Sistemi çalışmaları IPCC tarafından belirlenen altı başlıkta devam etmektedir. TÜRKİYE ULUSAL EMİSYON ENVANTER SİSTEMİ 1 2 3 4 5 6 Enerji Endüstriyel İşlemler Solvent ve Diğer Ürün Kullanımı Tarımsal Faaliyetler Arazi kullanım ve arazi kullanım değişikliği Atık 14.06.2012 3
14.06.2012 4
Veriler (Aktivity Data) SİSTEM 14.06.2012 5
Veriler (Aktivity Data) EF (Faktörler) SİSTEM 14.06.2012 6
Veriler (Aktivity Data) EF (Faktörler) Hesaplamalar SİSTEM =ABS((ABS('2005'!C74)+ABS('2005'!C75)+ ABS('2005'!C76)+ABS('2005'!C78))*41,868* 'EMIS FAKTOR'!B5*'EMIS FAKTOR'!C5*'EMIS FAKTOR'!D5)/1000 14.06.2012 7
Veriler (Aktivity Data) EF (Faktörler) Hesaplamalar Analizler SİSTEM 14.06.2012 8
Veriler (Aktivity Data) EF (Faktörler) Hesaplamalar Analizler CRF Tabloları SİSTEM 14.06.2012 9
Veriler (Aktivity Data) EF (Faktörler) Hesaplamalar Analizler CRF Tabloları NIR SİSTEM 14.06.2012 10
HABER BÜLTENİ Envanterin tamamlanmasından sonra her yıl Haziran ayında yıllık haber bültenleri ile TÜİK İngilizce ve Türkçe internet sayfası aracılığı ile kamuya emisyon hesaplamaları duyurulur. www.tuik.gov.tr 14.06.2012 11
HABER BÜLTENİ 14.06.2012 12
TÜRKİYENİN ENVANTER SİSTEMİNDEKİ GELİŞMELER ve EKSİKLİKLER 14.06.2012 13
GENEL Ülkemizin Kyoto Protokolünü imzalanması (2009) ile beraber, Ulusal Emisyon Sisteminin oluşturulması zorunlu hale gelmiştir (Konu 5.1-KP). Bunun anlamı özellikle emisyonların azaltılması sürecinde en önemli araç olan emisyon envanterinin güncel, amaca hizmet eden, kalitesi yüksek, uygun metodoloji ile tahmin edilmesidir. 14.06.2012 14
SERAGAZI EMİSYONLARI Ulusal sera gazı emisyon envanteri; Verinin Derlenmesi, Veri işleme ve analiz, Emisyon faktörlerinin seçimi, Anahtar sera gazı emisyon kaynaklarının belirlenmesi, Sonuçların değerlendirilmesi (belirsizlik ve trend analizleri). gibi temel faaliyetleri içermektedir. Envanter ülkeye özgü şartlara göre değişiklik gösterebilir. Her yıl, yukarıdaki listeyi doğrudan etkileyen bir takım değişiklikler meydana gelmektedir. 14.06.2012 15
TÜİK Bu doğrultuda TÜİK bir portal aracılığıyla emisyon envanterini bir veritabanı (veri, EF ve hesaplama) haline getirmek üzere çalışmalara başlamış ve %95 oranında tamamlanmıştır. Kurumların Görüşleri doğrultusunda yeniden düzenlemeler ve değişiklikler yapılmıştır EB, GTHB 14.06.2012 16
Mevcut program 1000 in üzerinde değişken içermekte ve 300 sayfadır. select * from ( --create table dagitim_endustri as --endustri çimento seragaz=co2=1 select a.yil,yontem,2 as sektor,1 as grup,0 as grup_alt,1 as seragazi, 3 as birim, round((klinker*klinker_co2),0) as deger from uretim_atik_endustri_maden a,uretim_atik_end_maden_factorb where a.yil=b.yil and a.yil<1990 union all select a.yil,yontem,2 as sektor,1 as grup,0 as grup_alt,1 as seragazi, 3 as birim,round((klinker*klinker_co2*cement_kiln_dust),0) as deger from uretim_atik_endustri_maden a,uretim_atik_end_maden_factorb where a.yil=b.yil and a.yil>=1990 union --seragazi so2=7 select a.yil,yontem,2 as sektor,1 as grup,0 as grup_alt,7 as seragazi, 3 as birim,round((uretilen_cimento*cimento_so2)/1000000,2) as deger from uretim_atik_endustri_maden a,uretim_atik_end_maden_factor b where a.yil=b.yil union --endüstri sodyum karbonat seragaz=co2=1 select a.yil,yontem,2 as sektor,2 as grup,0 as grup_alt,1 as seragazi, 3 as birim,round(((sodyum_karbonat_satis+sodyum_karbonat_ithalat/1000 -sodyum_karbonat_ihracat/1000)*na2co3_co2)/1000000,2) as deger from uretim_atik_endustri_maden a,uretim_atik_end_maden_factor b where a.yil=b.yil union select a.yil,yontem,2 as sektor,2 as grup,0 as grup_alt,1 as seragazi, 1 as birim,round(((sodyum_karbonat_satis+sodyum_karbonat_ithalat/1000 14.06.2012 17
14.06.2012 18
14.06.2012 19
GELİŞMELER Envanteri hesaplamalarında eksiklikler her yıl giderilmektedir. 2011 yılında 2009 yılı emisyon envanteri için Çözücü kullanımlarından kaynaklanan emisyonlar 1990-2009 yılı için hesaplanmıştır ve her yıl artık hesaplanacaktır. 2012 yılında tamamlanan eksiklikler ise; Petrol ve doğalgaz kaçak emisyonları (taşınım hariç) Tarımsal toprak (Atmosferik birikim, sızıntı ve yüzey akış) Atık bertarafından kazanılan metan gazının enerji için kullanımı Demir-Çelik Üretimi (process detayı ayrıştırılmıştır. 14.06.2012 20
GELİŞMELER Şu ana kadar, Ulusal Emisyon Envanterimiz, UNFCCC tarafından birkez Country ülkemizde, 6 kezde Central merkezde gözden geçirme sürecinden geçmiştir. Raporlar doğrultusunda envanter üzerinde TÜİK tarafından yapılan çalışmalar kapsamında düzenlemeler, bu raporlar dikkate alınarak yapılmaktadır. Sağlıklı bir envanterin oluşturulması aynı zamanda iyi bir planlama ile yapılabilmektedir. Bu yüzden diğer kurumların hazırlanan QA/QC planına uyması, sistemin oturması ve başarısı için mutlak surette gereklidir. Kurumların takvime uyması ve çalışmaları ile ilgili tedbirlerin alınması, uluslarası sürece uyulması için öncelikli bir adımdır. 14.06.2012 21
GELİŞMELER Taslak KG/KK (QA/QC) Planı oluşturulmuştur (UNDP, TÜİK, ÇŞB). Görüş için kurumlara sunulmuş, görüşler beklenmektedir. İDKK da Ülkemizin resmi QA/QC planı olmak üzere onaya sunulacaktır. 14.06.2012 22
MART TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Envanterin oluşturulmasına yönelik Çalışma Takvimi şu şekildedir. 1 Eylül: Veri toplanmaya başlanması 31 Aralık: Veri toplama sürecinin son bulması Ocak 1-15: Ulusal Envanter Sistemine veri girişi 30 Ocak: Arazi kullanımı ve değişimi (OSİB, GTHB), ulaştırma (UDHB), F- gazlar (ÇŞB), elektrik üretim (ETKB) için emisyon hesaplarının alınması Şubat 1-30: Kalite kontrolü, anahtar kaynak, belirsizlik hesapları, CRF tabloları hazırlanması Mart 1-30: Kalite Kontrolü ve NIR in yazılması Nisan 12-15: CRF Tablolarının UNFCCC ye teslimi ve emisyon envanteri haber bülteninin yayını UNFCCC HAZİRAN ARALIK EYLÜL Başlangıç 14.06.2012 23
EKSİKLİKLER Yeterli sayıda sektörel uzmanlar bulunmamakta ve kurumların uzmanları çok sık değişebilmektedir. (İlgili kurumlarca sektör uzmanlarının yetiştirilmesine önem verilmelidir) Veri kalitesi arttırılmalıdır (enerji denge, sanayi verileri detaylandırılmalıdır) Mevcut Veritabanı, UNFCCC kapsamındaki çalışmalara hizmet etmektedir. Ulusal EF belirleme çalışmaları, başlatılmalıdır (sektörlerin sorumludur). 14.06.2012 24