KARİYER PLANLAMASI VE İŞ GÖRÜŞMESİ Bireysel kariyer planlamaya yönelik stratejik adımların nasıl atılacağına değinmeden önce üniversite öğrencilerinin en sık sorunla karşılaştığı bir alan bulunmaktadır. O da iş görüşmesinde nasıl davranması gerektiği ya da ne giymesi gerektiği sorulan sorulara nasıl cevaplar vermesi gerektiğini bilmemektedir. Kuşkusuz birçok soru ile karşılaşabilecek adaylar için her soruya önceden hazırlanma gibi bir durum söz konusu değildir. Ancak mülakatlarda sıklıkla kullanılan artık standart hale gelmiş birçok soru bulunmaktadır. Ayrıca mülakat hazırlığı yapmak sadece sorulara nasıl cevap verileceğini bilmek değildir. Aynı zamanda beden dilini iyi kullanabilme çok yapılan hataları yapmamak ya da iş görüşmesine gidilen şirketle ilgili hangi bilgilere sahip olunacağı konusunda da hazırlık yapmak ve bu gibi alanlara hakim olmak gerekmektir. Şimdi bu aşamaları adım adım inceleyelim. İlk aşama işin analiz edilmesidir. Bu aşamada özellikle gideceğiniz şirkete yaptığınız başvuru kısmını tekrar değerlendirmeniz gerekmektedir. Başvuru yaparken ya da mülakata davet edilirken yapılan telefon konuşmasında iş ile ilgili bilgi edinmeye işi analiz etmeye çalışmalısınız. Bilmediğiniz ya da hakim olmadığınız bir işi alabilmeniz mümkün değildir. Ayrıca iş ile ilgili bilgili olursanız daha önceden sorulabilecek sorular ile alakalı olarak hazırlıklı olabilirsiniz. Aranılan nitelikler ile senin niteliklerin uyuşuyor mu? Mülakata davet edildikten sonra iş ile ilgili aranılan niteliklerin neler olduğunu gözden geçirmelisin. Bu aşamayı iş başvurusu yaparken de kullanman sağlıklı
olacaktır. Halihazırda o iş için gerekli niteliklerin hepsine sahip olmandan ziyade en azından temel niteliklere sahip olmalısın. Bunlar bilgisayar becerilen, dil bilgin, mesleki yeterliliklerin gibi. Kendi CV nin ile iş ilanındaki nitelikleri karşılaştırabilirsin. Bu durumda da hangi alanlara daha çok hakim olduğunu belirleyebilmen daha rahat olacaktır. Mülakat soruları işe ve işyerine uygun olarak hazırlanır dolayısıyla işe, işyerine ve kendi becerilerine hakim olursan bu soruları daha rahat cevaplayabilirsin. Gitmeden önce mutlaka şirketi araştırmalısın Mülakatı yapan uzmanlar tarafından sıklıkla dile getirilen bir konudur. Birçok aday şirket ile ilgili bilgiye sahip olmadan mülakata gitmektedirler. Bu durumda uzmanların sıklıkla sorduğu şirket ile ilgili bilgilere yanlış cevaplar verilmekte dolasıyla bu durum olumsuz bir intiba bırakmaktadır. Burada şirket ile ilgili araştırmadan kasıt şirketin bütün süreçlerine hakim olmak değildir. Burada kastedilen şirketin önemli bir başarısı varsa ve iş çevrelerince biliniyorsa bunu bilmek ya da en azından şirketin web sitesine girerek kaç kişinin istihdam edildiğini, hangi sektörde faaliyet gösterdiklerini bilmek gibi bilgilere hakim olmaktan bahsedilmektedir. Bir çok uzman bu gibi bilgilere sahip olmadan görüşmeye gelen adayların olumsuz bir çerçeve çizdiğini söylemektedirler. Mülakat sorularına pratik yaparak hazırlanın Bütün mülakat sorularını önceden bilmek elbette ki mümkün değildir. Fakat online ortamda birçok mülakat örneğinde de görüleceği gibi bazı sorular artık standart hale gelmiştir. Bu gibi sorulara önceden hazırlık yaparak cevap
verirseniz bu durum en azından hazırlıksız yakalanmanızın mümkün olduğu sorulara karşı daha rahat olabilmenizi sağlayacaktır. Bilinen sorulara daha sonra değineceğiz. Ancak şu açıktır ki mülakat sorularına hazırlanarak giden bir birey oldukça rahat bir tutumla bu sorulara cevap verdiği için daha az strese girmekte ve bu durumda da mülakatta daha az hata yapma olasılığı bulunmaktadır. Mülakatta giyeceğiniz kıyafetler her zaman hazır olmalıdır. Şirketlerin mülakata çağrıldığınızı haftalar önceden size haber vermeleri mümkün değildir. Genellikle birkaç gün sonraya hatta bazen ertesi güne sizi mülakata davet edebilmektedirler. Dolayısıyla giyeceğiniz kıyafetler temiz bir biçimde dolabınızda olması size büyük kolaylık sağlayacaktır. Ne giyeceğim? sorununu ortadan kaldırdığı gibi, mülakat heyecanı yaşadığınız bir günde ne giyeceğinize karar vermeniz uygun olmayan kıyafet seçimine neden olabilmektedir. Kıyafet seçerken temel dikkat edilmesi gereken nokta abartıdan uzak ve temiz kıyafetlere sahip olmaktır. Kıyafet seçimi yaparken abartıdan uzak, sade bir takım seçmeniz, renkli kıyafetlerden uzak durmanız gerekmektedir. Erkekler için siyah bir takım elbise, beyaz gömlek, klasik ayakkabı uygun bir renkte kravat uygun olacaktır. Saat gibi aksesuarlar tercih edilebilir fakat bunlarında takım elbise ile takılabilecek uygun saatler olması gerekmektedir. Saçlar özenli ve abartıdan uzak olmalıdır. Bayanlar için ise siyah bir takım yine uygun olacaktır. Beyaz gömlek ile tamamlanabilir. Renkli ya da çok renkli kıyafet seçimi yanlış bir seçim olacaktır. Aksesuar olarak göze batan büyük aksesuarlar yerine inci küpe ya da ufak bir yüzük tercih edilebilir. Ayakkabılar yine abartıdan uzak olmalıdır. Özellikle bayanların abartıya kaçması çok
rastlanan bir durumdur. Burada temel amaç işe uygun ve işyerine uygun temiz kıyafetler giymektir. İş görüşmesine gidilirken yanında götürülmesi gerekenler; Mutlaka ve mutlaka yanınızda özgeçmişinizi götürmelisiniz. Tekrar başvuru formu dolduran şirketler bulunmaktadır. Bu formları doldururken bütün tarihleri hatırlamanız mümkün olmamaktadır. Bu durumda yanlış bilgi vermenize iş başvurusu yaparken kullandığınız CV nizle başvuru formundaki bilgiler uyuşmaz ve karışıklıklara neden olabilmektedir. Yine şirkete ait iletişim bilgilerini mutlaka yanınıza almalısınız. Geç kalma durumunuz oluştuğunuzda mutlaka arayarak bilgi vermelisiniz. Adres bilgilerini de yanınıza almanız gerekmektedir. Kaybolma ya da adresi bulamamak gibi sıkıntıyla karşılaşmak sizin mülakata geç gitmenize neden olabilmektedir. Mülakat Sırasında Neler Yapılmalıdır? Mülakat sırasında stres altında olduğunuz için birçok yanlış yapabilirsiniz. Bu hataların bazıları maruz görülürken bazıları ise kesinlikle maruz görülmez ve elenmenize neden olabilir. Mülakat Sırasında El sıkışmak: Enerjik ve güçlü olmalı. Göz içine bakmak: Konuşurken odanın çevresine değil göz içine bakın. Aksi kendine güvensizliğin göstergesidir. El kol hareketleri: Konuşmaya anlam katar. Aşırı olursa dikkati dağıtır. Saç kaşımak, kalem çıtlatmak, bacak sallamak olumsuz etkiler bırakır.
İkramlara yönelik davranışlar önemlidir. İkram edilen bir şeyi içmemek ayıp sayılabilir ama konuşmanın akışını etkileyecek şekilde yiyip içmek En Sık Sorulan Mülakat Soruları Mülakatlarda pek çok soru sorulmakla birlikte temel olan ve genelde sorulan sorular aşağıdaki gibidir. Elbette bu sorulara birçok ekleme yapılabilir. Bu soruların tek bir doğru cevabı yoktur. Bireylerin sorulara dürüst cevaplar vermesi önemlidir. Daha sonradan yalan söylendiği anlaşıldığında çok daha büyük problemlere neden olmaktadır. Belli başlı sorular; Bize kendinizden bahsedin? Neden bizim şirkete başvurdunuz? Neden sizi seçelim? Siz kendinizi nasıl tanımlardınız? Arkadaşlarınız sizi nasıl tanımlar? İş planının gerisinde kaldığınız bir proje oldu mu? İş hayatınızda yaptığınız en büyük hata nedir? Bu hatadan edindiğiniz tecrübe? Kendinizi beş yıl sonra nerede görüyorsunuz? Sizi en çok ne motive eder? İnsanlar en çok hangi yönünüzü eleştirir? Zayıf yanlarınız nelerdir? Ücret beklentiniz nedir? Eve iş götürür müsünüz?
Bazı sorulara cevap vermek için kullanılabilecek ipuçları; Bize kendinizden bahsedin? Bu soruya cevap verirken bütün hayatınızı anlatmanız beklenmemektedir. Cevap verirken özel hayattan ziyade aldığınız eğitimler bu eğitimleri alırken cv nizde belirtmediğiniz özelliklerinizi anlatmanız uygun olacaktır. Nasıl bir kişiliğe ve hayat tarzına sahip olduğunuzun anlaşılması açısından önemli bir sorudur. İş deneyimleriniz varsa bu iş deneyimleri sırasında ya da okul hayatınızdaki başarılar söz etmeniz yerinde olacaktır. Bu sorunun cevabının 2 dakikadan fazla süre almaması önemlidir. Neden bizim şirkete başvurdunuz? Şirket ile ilgili önceden yaptığınız araştırmanın sonuçlarını kullanabilirsiniz. Onların başarılarından bahsederek sizin gibi sektörde lider bir firma ile çalışmak ve başarılarınıza katkıda bulunmak istiyorum gibi bir cevap verilebilir. Burada sadece şirketin değil sizin de şirkete olan katkınızın altını çizmek önemlidir. Neden sizi seçelim? Siz kendinizi nasıl tanımlardınız? Arkadaşlarınız sizi nasıl tanımlar? Zayıf yanlarınız nelerdir? Bu sorular sizin ve çevrenizin sizinle ilgili olan düşüncelerin belirtilmesini sağlar. Burada önemli olan mükemmel olmanız değildir. Kendinizi tanıyıp tanımadığınız ve kendinize karşı dürüst olup olmadığınızla alakalıdır. Ayrıca zayıf yanım yok, kendimi çok başarılı olarak tanımlarım gibi cevaplar tam olarak gerçeği
yansıtmamaktadır. Bu tarz sorulara cevap verirken olumsuz yanlarınızı güçlü olan tarafa çevirebilirsiniz. Öncelikle zayıf yanınız örneğin topluluk önünde konuşma yapamamak gibi bir durum üzerinden gidecek olursak bu zayıf yanınız ile ilgili olarak ne gibi çalışmalarda bulunduğunuzu, kurs vs. katıldığınızı iletebilirsiniz. Kendinizi beş yıl sonra nerede görüyorsunuz? Bu soru sıklıkla sorulan sizin geleceğe yönelik bir kariyer planına sahip olup olmadığınızın anlaşıldığı noktadır. Bu soruya mantıklı ve gerçeğe yönelik cevap vermelisiniz. Örneğin uzman yardımcısı pozisyonu ile alakalı mülakat yaparken 5 yıl sonra genel müdür olmak istiyorum gibi bir cevap veremezsiniz. Atacağınız adımları teker teker açıklayarak size bu pozisyonun katkılarını işaret ederek gelebileceğiniz bir noktayı hedeflediğinizi göstermek daha gerçekçi olmaktadır. Ücret beklentiniz nedir? Mümkün olduğunca ücret ile ilgili konuşmamak gerekir. Ücret teklif aldığınızda konuşulması gereken bir konudur. Dolayısıyla bu soruya ilk aşamada net cevap vermek yerine yani 2.500 TL demek yerine, uygun görülen ücret ya da şirketinizde aynı pozisyonda çalışan kişiye uygun görülen rakam gibi keskin olmayan cevaplar verilmesi önemlidir. Ayrıca mülakat sırasında; Mülakatçının sözünü kesmek, Aile problemlerinden bahsetmek, Ücreti tartışmak gibi durumlardan kaçınılmalıdır.
Kaynaklar http://kpm.metu.edu.tr/kpm/cv/ http://cevap.tv/egitim-is-dunyasi