Medikal Dozimetristlik & Mesleki Yeterlilik Ahmet ARSLAN Sağlık Teknisyen ve Teknikerleri Derneği Başkanı
AAMD (The American Association of Medical Dosimetrists) Amerikan Medikal Dozimetristler Derneği, Medikal Dozimetristleri destekleyen ve sertifikalandırmak için kurulmuş uluslararası bir topluluktur. Dernek Meslek Mensuplarına eğitim fırsatı yaratıp, profesyonel mesleki etkileşim için bir forum ve sağlık dünyasında Medikal Dozimetristler için bir ses teşkil etmektedir. Toplum ve hasta bakımı açısından profesyonel olarak en yüksek standartların oluşması için üyelerini teşvik etmek istemektedir.
Medikal Dosimetrist Kimdir? Medikal Dozimetrist Radyasyon Onkolojisi içinde çeşitli görevler alabilen kişidir.
Medikal Dosimetrist İş Türleri KLİNİK SERVİS VE DANIŞMA Doktorun istediği reçete dozunu hastanın tedavi alanına uygulamak için tedavi planı geliştirir. Bunun yanında klinik içerisinde fiziksel ve teknik konularda danışmanlık yapar. ARAŞTIRMA Tedavi protokolleri oluşturmada, makale yayınlamada, yeni tedavi planlama sistemleri ve tedavi cihazları oluşturmada takım içinde yer alır.
Medikal Dosimetrist İş Türleri KLİNİK VE/VEYA AKADEMİK BİR ORTAMDA EĞİTİM Medikal Dozimetrist aynı zamanda üniversitelerde ve Radyasyon Onkolojisi öğrenimi veren kurumlarda gelecek nesil Medikal Dozimetristler yetiştirmede önemli rol oynar. Klinik öğrenimde prosedürler, ekipmanlar planlama ve tedavi konusunda dersler verir. Medikal Dozimetrist yetiştirme programında direktör olabilirler. VEKALET Medikal Dozimetristler kendi kurumunda görevlendirme ile yada sözleşmeli olarak başka kurumlarda çalışabilirler.
Medikal Dosimetrist İş Türleri SATIŞ VE TEKNİK DESTEK Medikal Dozimetristler şirketlerde teknik destek personeli (aplikasyon uzmanı) yada satış sorumlusu olarak görev alabilirler. YÖNETİM Medikal Dozimetristler Radyasyon Onkolojisi departmanlarında şef medikal dozimetrist, şef terapist yada bölüm başkanı olarak görev alabilirler.
Medikal Dosimetristlerin Önemli Görevleri 1.Radyasyon Onkoloğunun istediği reçeteye göre kritik yapılara dikkat ederek optimal alan geometrisi oluşturarak istenilen dozu bilgisayar yardımıyla yada manuel olarak tedavi planı oluşturmak. 2. Normal ve doz kısıtlayıcı organları tanımlamak ve konturlemek, imajlar arası (PET-CT-MRI) füzyon yapmak. 3. Tedavi planlarının kontrolü ve tedavinin doğruluğu için gerekli olan DRR ve CT görüntüleri gibi imajları ve lokalizasyon markerlarını oluşturmak ve transfer etmek. 4. Sadece CT, MRI ve PET e bağımlı kalmadan tümör lokalizasyonu belirleyecek cihazları ve simülasyona asiste etmek, uygulamak ve süpervize etmek. 5. Planlamada ve tedavide kullanılacak kompansatör filtreler, wedgeler vd. ışın geliştirici cihazları asiste etmek, uygulamak ve süpervize etmek.
Medikal Dosimetristlerin Önemli Görevleri 6. Planlamada ve tedavide kullanılacak hasta sabitleyici ekipmanları asiste etmek, uygulamak ve süpervize etmek. 7. Tedavi için istenilen dozun hesaplarını yaparak, hasta bilgilerini kayıt altında tutmak ve hesaplama metotlarının doğrulunu kontrol etmek. 8. Radyasyon Güvenliği, Radyasyondan Korunma, cihaz kalibrasyonu, kalite kontrol ve cihaz ekipmanları konusunda medikal fizikçiye asistanlık yapmak ve teknik destek sağlamak. 9. Tedavi planlama bilgisayarında kalite kontrol testlerini medikal fizikçi kontrolünde uygulamak. 10. Medikal fizikçinin istediği, hastaya özel tedavi metotları yada ışın dozimetrisini asiste etmek, uygulamak ve süpervize etmek.
Medikal Dosimetristlerin Önemli Görevleri 11. Brakiterapi prosedürlerinde tedavi planının uygulanması ve doz hesapları yapılması gerektiğinde radyoaktif kaynağın alınmasını yüklenmesini ve taşınmasını asiste etmek. 12. Radyasyon Güvenliğini kontrol altında tutmak. 13. Medikal dozimetri uygulamalarını öğrencilere, terapistlere ve diğer çalışanlara öğretmek. 14. Klinik araştırmalarda yer almak. 15. Devam eden araştırmalarda yer almak. 16. Kalite geliştirme takımında yer almak.
Nitelikli Bir Medikal Dozimetrist Nitelikli bir Medikal Dozimetrist, nitelikli bir medikal uzmanın ve nitelikli bir medikal fizik uzmanının gözetiminde çalışmış kişidir. Medikal Dozimetrist olmak için aranılan gerekli özellikler, analitik düşünce, problem çözme, uygulama ve karar verme yeteneklerinden oluşmaktadır. Aranılan başka bir gereksinim ise Medikal Dozimetristlik sertifika kurulunun onayladığı bir kurumdan adayın en az lisans mezunu olmasıdır. Nitelikli bir Medikal Dozimetrist, MDSK nun etik standartlarını sağlamalıdır.
Sertifikasyonla Medikal Dozimetrist Medikal dozimetrist olmak için; Medikal Dozimetrist Sertifikasyon Kurulu sertifikasyonuna sahip olmak ve devam eden öğrenim standartlarını Medikal Dozimetrist mesleğinde oluşturmakla sorumludur.
Çatışma?
İstihdam Çalışma koşullar ulları Ünvan Eğitim
MESLEKİ YETERLİLİK Yetkinlik Yetkinlik, belirli bir işi yapabilmek için gerekli olan mesleki bilgi, tecrübe ve becerilerdir. Yeterlilik Yeterlilik, bir çalışanın o mesleği icra edebilmesi için sahip olması gereken nitelik ve özelliklerdir. Yeterlilik, bireyin öğrenmesinin belirli bir bilgi, beceri ve kapsamlı yetkinlik standardına ulaştığı yetkili bir makam tarafından belirlendiğinde kazanılır. Yeterlilik, bir mesleğin uygulanması için yasal yetkilendirme şeklinde olabilir.
MESLEK STANDARTI NE DEMEKTİR? Meslek standardı teknik olarak, bir mesleği ya da işi başarıyla icra etmek için kişinin sahip olması gereken asgari bilgi ve becerileri içeren normlardır.
ULUSAL MESLEK STANDARDI Ulusal Meslek Standardı (UMS) bir mesleğin başarı ile icra edilebilmesi için Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından kabul edilen gerekli bilgi, beceri, tavır ve tutumların neler olduğunu gösteren asgari normdur. Mesleklerin Belirlenmesi; Standardı hazırlanacak meslekler, iş piyasasının ve eğitim kurumlarının öncelikli ihtiyaçları ve sektör komitelerinin önerileri dikkate alınarak Yönetim Kurulunca belirlenir. Meslek Standardının şekli ve içeriği; uluslararası örnekler incelenerek hazırlanan ve sektör komitesinden görüş alınarak Yönetim Kurulunca onaylanan "Meslek Standardı Formatı"na uygun olmak zorundadır. Meslek Standardı Formatı uluslararası uygulamalardaki değişiklikler ile MYK uygulamalarından elde edilen veriler ve değerlendirmeler dikkate alınarak hazırlama usulüne göre güncellenir. Standardı belirlenecek mesleğe ilişkin yeterlilik düzeyleri, Avrupa Birliği tarafından benimsenen yeterlilik seviyelerine ve Avrupa Yeterlilik Çerçevesine (AYÇ) uygun olmak zorundadır.
ULUSAL YETERLİLİK SİSTEMİNİN İŞLEVLERİ Ulusal meslek standartlarını ve yeterlilikleri belirlemek, Uluslararası kıyaslanabilirlik ve denklik için gerekli altyapıyı oluşturmak, İşgücünün serbest dolaşımını kolaylaştırmak, Yaşam boyu öğrenme ilkelerini desteklemek, İşverenin kaliteli insan gücüne erişimini kolaylaştırıp, istihdamı artırmak, İşletmelerin rekabet gücünü artırmak, Bireylere çalışma alanı ile ilgili güvence sağlamak.
Mesleki Yeterlilik Kurumu-MYK Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK), meslek standartlarını temel alarak, teknik ve meslekî alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek; denetim, ölçme ve değerlendirme, belgelendirme ve sertifikalandırmaya ilişkin faaliyetleri yürütmek üzere 21 Eylül 2006 tarihli ve 5544 sayılı Kanun ile kurulmuştur. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ilgili kuruluşu olan MYK kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip, özel bütçeli bir kamu kurumudur.
MYK NIN GÖREVLERİ Ulusal meslek standartlarını temel alarak, teknik ve mesleki alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek. Standartları belirlenecek meslekleri belirlemek ve bu standartları hazırlayacak kurum ve kuruluşları tespit etmek. Ulusal mesleki yeterlilikler alanındaki eğitim ve öğretim kurumlarını ve programlarını akredite edecek kurumları belirlemek.
MYK NIN GÖREVLERİ Sınav ve belgelendirme sistemi kapsamında; yeterliliği belgelendirecek yetkilendirilmiş kurumları belirlemek ve sınavlarda başarılı olanlara sertifika verilmesini sağlamak. Türkiye de çalışmak isteyen yabancıların sahip oldukları mesleki yeterlilik sertifikalarının doğruluğunu belirlemek.
MESLEK STANDARDI AKTÖRLER VE STANDATLARININ TANINMA SÜRECİ Ulusal Meslek Standardı (UMS) taslakları MYK tarafından yetkilendirilen, sektörünü temsil etme yeteneği ve yetkinliği olan kurumlara yaptırılır.
MESLEK STANDARDI AKTÖRLER VE STANDATLARININ TANINMA SÜRECİ MYK tarafından ilgili mevzuat çerçevesinde yetkilendirilen kuruluşların hazırladığı taslak meslek standartlarının Ulusal Meslek Standardı olarak tanınması aşağıdaki adımlarda gerçekleştirilir:
Seviye 8 7 6 5 4 3 2 1 8 Referans Seviye ve İş Piyasasındaki Unvanlar DOKTORALI YÜKSEK LİSANSLI UZMAN - 6.SEVİYE SERTİFİKALI - LİSANSLI USTABAŞI - 5.SEVİYE SERTİFİKALI TEKNİKER USTA - 4.SEVİYE SERTİFİKALI TEKNİSYEN KALFA 3.SEVİYE SERTİFİKALI ÇIRAK 2.SEVİYE SERTİFİKALI İLKÖĞRETİM 2005 Bergen Bakanlar Zirvesi / Yaşam Boyu Öğrenme Sistemi
MESLEK STANDARTLARININ FAYDALARI NELERDİR? Eğitimciler ise iş piyasasının beklentilerini karşılayacak kalifiye eleman yetiştirme zorunda kalacaklardır. En önemlisi işverenler, iş arayanlar ve eğitimciler arasında güven tesis edilerek taraflar arasındaki iletişimsizlik ortadan kalkmış olacaktır. İŞKUR ise, meslek elemanlarını işe yetiştirme konusunda verimli bir çalışma ortamına girmiş olacaktır.
Ahmet ARSLAN İletişim: ahmet@satder.org