ISO 14001:2015 GEÇİŞ KILAVUZU DURMAKSIZIN İYİLEŞTİR Bu belge ISO 14001 in 2004 ve 2015 versiyonu arasındaki önemli değişikliklere genel bir bakış sağlamaktadır- temel tanımlardaki değişikliklere ek olarak birçok yeni gereklilik vardır. Değişiklikler izin hazırlanmanız ve çevre yönetim sisteminizi (ÇYS) yeni gerekliliklere göre adapte etmeniz gerekmektedir. ISO 14001: 2015 ZAMAN ÇİZELGESİ Uluslararası Standartlar Taslağı (DIS)- Temmuz 2014 te yayınlandı. Uluslararası Standartlar Final Taslağı (FDIS)- Haziran 2015 te bekleniyor. ISO standardı- 2015 in üçüncü çeyreğinde bekleniyor ISO 9001:2015 İN YAPISI YARDIM İÇİN HAZIRIZ Değişiklikleri anlamanız, yeni kavramları yorumlamanız ve etkileri üzerinde çalışabilmeniz için yardımcı olmaya hazırız. Değişiklikleri takip edebilmeniz için: www.nka.com.tr/degisiklik Sorularınız için lütfen bize ulaşın - 0212 8642567 ISO 9001: 2015 in yapısı Annex SL de tanımlanan yüksek seviye yapıyı takip eder: İletişim: 0212 8642567 bilgi@nka.com.tr www.nka.com.tr/degisiklik 1. Kapsam 2. Normatif referanslar 3. Terimler ve Tarifler 4. Kurum içeriği 5. Liderlik 6. Planlama 7. Destek 8. Operasyon 9. Performans değerlendirmesi 10. Geliştirme Yeni standardın yayımlanmasından sonra mevcutta ISO 14001:2004 kullanan kuruluşların ISO 14001:2015'e geçişi için üç yıllık bir geçiş süreci olacaktır
ANAHTAR KAVRAMLAR Kurumun İçeriği Bu yeni bir gerekliliktir ve kurumu etkileyen iç ve dış faktörleri ve durumları belirler. İçsel konuların örneği, kurumun kültürü ve yeteneklerini içerirken, dışsal konular iklimsel değişikliklerin etkilerini, sel, doğal kaynakların ulaşılabilirliğini içerebilir. Kuruluşun ÇYSinin menfaat paydaşlarını i belirlemesi gerekir. İçerik gerekli yönetim sisteminin çeşidini ve karmaşıklığını etkileyecektir. Liderlik Üst yönetim için liderlik göstermek ve sistemle doğrudan bağlı olabilmek gibi belirgin ve geliştirilmiş bir gereklilik vardır. Bu, üst yönetimle ilgili geliştirilmiş bir gerekliliktir. Üst yönetim, EMS in etkenliğini sorumluluğunu alması ve ihtiyaç olduğunda destek ve kaynak sağlaması gerekecektir. Stratejik Çevre Yönetimi Üst yönetim, çevre politikasının ve çevresel amaçların, tüm iş stratejisiyle tutarlı olduğundan ve yönetim revizyon çıktılarının kurumun stratejik yönü için bütün sonuçları içerdiğinden emin olmalıdır. Bu, ISO 14001 denetçileri için yeni bir bölge olacaktır ve buna bağlı olarak kurum liderleriyle görüşmek için daha fazla denetim zamanı ayrılması beklenmektedir. Tehditler ve Fırsatlarla ilgili Riskler Bu standardın planlama bölümünde yer alan yeni bir konsepttir. Kurumun, tehdit ve fırsatlarla alakalı belirsizlik etkisini ( risk ) belirlemesini gerektirmektedir. Tehditler ve fırsatlar çevresel hususlarla ilgili olumlu veya olumsuz etkileri veya uyum zorunluluklarını (daha önce yasal ya da diğer gereklilikler olarak bilinen ) içerebilir. Ömür Süresi Perspektifi Husus ve etkilerin tanımı artık ömür süresi perspektifi düşünülerek yapılmalıdır, mesela ham madde edinimi veya doğal kaynaklardan ömür sonu uygulamasına kadar süre. Ömür süresi perspektifi ayrıca tedarik zinciri kontrolları elde edilirken de alınmalıdır. Ömür süresi perspektifi ayrıntılı ömür süresi değerlendirmesi gerektirmez, kontrol edilebilir veya etkilenebilir ömür süresi aşamalarının basit bir değerlendirmesi yeterli olacaktır. Tedarik Zinciri Kontrolü ve Etkisi Çevresel gereklilikler, kurumun ürün ve servislerinin tedarik ve dizayn aktiviteleri boyunca belirlenmeli ve düşünülmelidir. Tasarım aktiviteleri geliştirme, teslimat, kullanım ve ömür sonu uygulamasını içerebilir. Performans değerlendirmesi Mevcut ölçüm ve analiz gerekliliklerine ek olarak değerlendirme ihtiyacına yeni bir vurgu vardır. DeğerIendirme sonuç ve analizlerin yorumlanmasıdır. Bu yöneticiler için yeni değildir fakat ilk defa standart içinde belirtilmiştir. Süreçler iyi tanımlanmış ve etkili olabilirler, fakat en karlı sonuçları sağlayabilirler mi? Bu iç denetimler için yeni bir zorluk olabilir. DENETİM Standart denetçilerin değil kuruluşların yararlanması için yazılmıştır. Denetçilerin, 2015 gerekliliklerine uyumun kabulünün kanıtlarını ve kapsamını anlamaları ve tanımaları gerekmektedir. ISO 14001:2015 denetçileri kuruluşun yöneticileri ile iletişim içinde olarak, onlardan politika, strateji ve kalite amaçları hakkında anlayışlarını ve açıklamalarını arayacaktır ve bunların uyumluluğundan emin olacaktır. Denetim tecrübesi müşterinin bakış açısından oldukça farklı olacaktır; denetim sürecindeki revizyon, denetlenen kuruma daha fazla katma değer ekleyecektir. SONUÇ ISO 14001:2015 in daha fazla iş yönetimi terminolojisi ve konsepti içermesi ve sistemlerin, ayrı oluşumlar olmanın yanında kurumun tüm iş süreçlerine entegre edilmiş olduğundan emin olması beklenmektedir. Değişiklikler kurumların çaba harcamasını gerektirecektir, fakat sonuç çevresel performansta daha iyi sonuçlar elde eden daha etkili bir yönetim sistemi olacaktır.
ISO 14001:2015 MADDELERİ ISO 14001:2008 MADDELERİ YÖNLENDİRME 4 Kuruluşun Ortamı 4.1 Kurumu ve içeriğinizi anlamak Yeni şart! Bu yeni kavram kurumsal operasyonu etkileyen koşullarla ilgilidir. Örneğin düzenleme, yönetim ve çevresel koşullar. 4.2 İlgili tarafların beklentilerini ve ihtiyaçlarını anlamak 4.3 Çevre yönetim sisteminin kapsamını belirlemek Yeni şart! 4.1 Genel gereklilikler Çevresel koşullar, çevrenin kuruluş tarafından etkilenebilecek (hava kalitesi, su kalitesi, arazi kullanımı vb.) veya kuruluşu etkileyebilecek (iklim değişiklikleri, mevcut arazinin kirlenmesi vb.) öğelerdir. İlgili kişilerin kimler olabileceği ve onların ilgili çıkarlarının neler olabileceği dikkate alınmalıdır; örneğin çalışanlar, komşular, müşteriler, hissedarlar, Yönetim Kurulu üyeleri, rakipler, düzenleyici kurumlar vb. İlgili tarafların ihtiyaç ve beklentileri uyum zorunluluğu olabilir. Aktiviteleri, ürün ve servisleri, önemli çevresel açıları olabilecek çevre yönetim sisteminin kapsamından ayırmaya artık izin verilmeyecektir. 4.4 Çevre yönetim sistemi 4.1 Genel gereklilikler Çevresel yönetim sisteminin kapsamı belirlenirken birçok faktör göz önünde bulundurulmalıdır. Artık kapsam, ilgili taraflar için mevcut olmalıdır. Çevre yönetim sistemini oluştururken, 4.1 koşulundaki kuruluşun içeriği göz önünde bulundurulmalıdır. 5 Liderlik 5.1 Leadership and bağlılık New requirement! 5.2 Çevre politikası 4.2 Çevre politikası Kuruluş üst yönetiminin artık değişik şekillerde EMS e bağlılık ve liderlik göstermesi gerekmektedir. Kirlilik önlemek için politika taahhüdü, çevreyi korumak için kapsayıcı politika taahhüdü ile yer değiştirmiştir. Bu, çevre kirlenmesini önlemeyi ve diğer konuları içermektedir. (sürdürülebilir kaynak kullanımı, iklim değişikliğini azaltma, adaptasyon vb.) 5.3 Kuruluşsal roller, sorumluluklar ve yetkililer 4.4.1 Kaynaklar, roller, sorumluluk ve yetki Artık yönetim temsilcisine ihtiyaç yoktur, fakat daha önce atanmış roller, sorumluluklar ve yetkiler yine kurum içinde atanmalıdır. 6 Planlama 6.1 Tehdit ve fırsatlarla riskleri karşılamak için eylemler 6.1.1 Genel Yeni şart! 6.1.2 Önemli çevresel koşullar 4.3.1 Çevresel koşullar 6.1.3 Uyum zorunlulukları 4.3.2 Yasal ve diğer gereklilikler Tanımlanmış dahili ve harici konular (4.1) ve ilgili tarafların ihtiyaç ve beklentileri (4.2) göz önünde bulundurulmalıdır. Etki ve koşulların belirlenmesi artık ömür süresi perspektifini de göz önünde bulundurmalıdır. Artık anormal ve acil durumların da değerlendirileceği açıkça belirtilmiştir. Uyum zorunlulukları yasal ve diğer gereklilikler için yeni bir terimdir- yasal olmayan zorunluluklara ve gönüllü zorunluluklara yasal zorunluluklar kadar eşit ağırlık vermektedir. Uyum zorunluluklarında belgeli bilgiler korunmalıdır. 6.1.4 Tehdit ve imkanlarla alakalı riskler Yeni şart! Bu, tehdit ve imkanlarla alakalı risklerin (amaçlardaki belirsizliğin etkisi olarak tanımlanmıştır) saptanmasını ve belgeli bilgi sağlanmasını gerektiren yeni bir kavramdır.
ISO 14001:2015 MADDELERİ ISO 14001:2008 MADDELERİ YÖNLENDİRME 6.1.5 Eyleme geçmek için planlama Yeni şart! 6.2 Çevresel amaçlar ve bunları gerçekleştirmek için planlama 6.2.1 Çevresel amaçlar 4.3.3 Amaçlar, hedefler ve program(lar) 4.3.3 Amaçlar, hedefler ve program(lar) Kurum, eyleme geçmek, tehdit ve imkanlarla alakalı riskleri, önemli çevresel koşulları ve uyum zorunluluklarını belirmlemek için eylem planı yapmalıdır. Hedef terimi artık kullanılmıyor, fakat nelerin hedef olarak bilinebileceği 6.2 koşulunda bulunmaktadır. Artık amaçları belirlerken Tehdit ve imkanlarla alakalı riskler göz önünde bulundurulmalıdır. Standardın amaç ve hedefleri oluştururken ilgili tarafların görüşlerini göz önünde bulundurması gerekliliği artık bulunmamakta, fakat bu ilgili tarafların ihtiyaç ve beklentilerine dayalı olarak herhangi bir uyum zorunluluğu oluşturulmuşsa bunlar dikkate almalıdır. 6.2.2 Çevresel amaçları gerçekleştirmek için eylem planı 7. Destek 7.1 Kaynaklar 7.2 Yeterlik 4.3.3 Amaçlar, hedefler ve program(lar) 4.4 Uygulama ve operasyon 4.4.1 Kaynaklar, roller, sorumluluk ve yetkiler 4.4.2 Yeterlik, eğitim ve farkındalık Program deyimi artık kullanılmamaktadır onun yerine standart çevresel amaçların nasıl elde edileceğinin planlanmasından bahsetmektedir. Bu planlama artık hangi kaynaklara ihtiyaç olduğunun ayrıntılarını ve sonuçların nasıl elde edebileceğini içerecektir. Önemli bir değişiklik yoktur. İnsanlar; önemli bir çevresel etki yaratma potansiyeline sahip olmaktan ziyade eğer kurumun çevresel performansını etkilerlerse yetkin olmalılar Eğitim gerekliliği, gerekli yeterliği elde etmek için genişletildi; akıl hocalığını, görev değişikliğini veya işe alma/ sözleşme aktivitelerini içerebilir. 7.3 Farkındalık 4.4.2 Yeterlik, eğitim ve 7.4 İletişim farkındalık 4.4.3 İletişim 7.4.1 Genel 4.4.3 İletişim 7.4.2 Dahili iletişim 4.4.3 İletişim 7.4.3 Dahili iletişim 4.4.3 İletişim Bu bölüm baştan yazıldı, fakat gereklilikler neredeyse aynı. Gereklilikler artık daha kuralcı ve iletişimlerin (dahili ve harici) nasıl olması gerektiğini tanımlıyor. Yeni gereklilikler, iletişimin ne zaman, nasıl, kiminle yapılacağının planlandığında emin olma gereksinimini kapsıyor. Ayrıca iletişimlerin uyum zorunluluklarını göz önünde bulundurduğundan, ÇYS ile uyumlu ve güvenilir olduğundan emin olmalıdır. ÇYS ile ilgili iletişimler cevaplanmalıdır. İletişim süreci kurum adına çalışan insanların sürekli iyileştirmeye katkı sağlamasını sağlamalıdır. Önemli çevresel koşullarla ilgili harici iletişimin yapılıp yapılmayacağına karar veren eski gereklilik özel olarak belirtilmemiş, 7.4.1 de açıklananlar tüm iletişim sürecinde ele alınmıştır. 7.5 Belgelenmiş bilgi 7.5.1 Genel 4.4.3 Dokümantasyon 4.4.3 Dokümantasyon Dökümanlar ve kayıtlar terimleri belgelenmiş bilgi terimiyle yer değiştirdi.
ISO 14001:2015 MADDELERİ ISO 14001:2008 MADDELERİ YÖNLENDİRME 7.5.2 Oluşturma ve güncelleme 7.5.3 Oluşturma ve güncelleme 8. Operasyon 8.1 Kurumsal planlama ve kontrol 8.2 Acil durum hazır olma ve müdahale 4.4.5 Control of documentation 4.5.4 Control of records 4.4.5 Control of documentation 4.5.4 Control of records 4.4 Uygulama ve operasyon 4.4.6 Operasyonel kontrol 4.4.7 Acil durum hazır olma ve müdahale Artık uygun format ve medya sağlama gerekliliği özel olarak belirtilmiş. Kontrollerin artık belgelenmiş bilgilerin korunmasını sağlaması gerekiyor. Sistem tarafından belirlenen belge kontrol faaliyetleri belirtiliyor. Operasyonların ve kontrollerinin planlanması ve artık özel olarak belirtiliyor. Süreçlerin kontrolü artık uyum zorunluluklarından ve ayrıca politika ve amaçlardan sapmayı engellemek için uygulanmalıdır. Planlanmış değişikliklerin kontrolü ve kasıtsız değişikliklerin incelenmesi için gereklilikler vardır. Dışardan alınan süreçlerin kontrol edildiği ve etkilendiği artık belirtilmiştir. Artık satın alma faaliyetlerin belirlenmesi, dizayn aktivitelerinin gerekliliklerinin göz önüne alınması, ömür süresi perspektifinin düşünülmesi için gereklilikler vardır. Acil durumların ve kazaların oluşmasını önlemek için artık belirli gereklilikler vardır. Testlerden sonra prosedürlerin incelenmesi ve revizyonu göz önünde bulundurulmalıdır. 9 Performance değerlendirmesi 9.1 Gözetim, ölçüm, analiz ve değerlendirme 9.1.1 Genel 4.5 Kontrol 4.5.1 Gözetim ve ölçüm 4.5.1 Gözetim ve ölçüm Gözetim ve ölçüm aktivitelerinde daha ayrıntılı gereklilikler belirtiliyor. Performansın değerlendirilmesi ve göstergelerin kullanımı için özel gereklilik vardır..3 Yönetim incelemesi 4.6 Yönetim incelemesi Tehdit ve fırsta alakalı risklerdeki değişiklikler yönetim inceleme sürecinde değerlendirilmelidir. Kurumun çevresel performansının değerlendirilmesi artık uyumsuzluk gidişatını ve düzeltici eylemleri, gözlem ve ölçüm sonuçlarını, uyum zorunluluklarını ve denetleme sonuçlarını da içermelidir. İyileştirme için önerilerden ziyade sürekli iyileştirme fırsatları için inceleme gereklidir. Yönetim incelemesinin çıktıları kurumun stratejik yönünün bütün sonuçlarını içermelidir. 10 İyileştirme 10.1 Uyumsuzluk ve düzeltici eylemler 4.5.3 Uyumsuzluk, düzeltici ve önleyici eylemler 10.2 Sürekli iyileştirme Yeni şart! Önleyici eylem için gereklilik kaldırılmıştır tüm yönetim sistemi önleyici eylem için bir araç olmalıdır. Uyumsuzlukların tekrar ortaya çıkmasını önlemek için eylemler, özellikle benzer uyumsuzlukların var olup olmadığını ve potansiyel olarak ortaya çıkıp çıkmayacağını belirlemelidir. EMS, çevresel performansı geliştirmek için sürekli iyileştirilmelidir.
TERİMLERDEKİ ÖNEMLİ FARKLILIKLAR ISO 14001:2004 teki terimlerin bazılarının değiştiğini ya da kaldırıldığını farkedeceksiniz. Burada önemli olanları bulacaksınız, fakat lütfen ilave kılavuzluk için ana kavramlar belgesine bakınız: ISO 14001:2008 ISO 14001:2015 Yasal ve diğer gereklilikler Uyum zorunlulukları Dökümantasyon ve kayıtlar Belgelenmiş bilgi Yönetim temsilcisi Önleyici faaliyet Liderlik Risk Tehdit Fırsat Çevresel koşullar Yaşam Döngüsü DURMAKSIZIN İYİLEŞTİR Bizimle İletişime Geçin NQA Türkiye, Dr. Kemal Akgüder Cad. 36/16 Kadıkoy 34744 0212 8642567 bilgi@nka.com.tr www.nka.com.tr/degisiklik