YIL : 29 SAYI : 313 EKİM : 2004 ISSN 1300-249X

YIL : 29 SAYI : 313 EKİM : 2004 ISSN 1300-249X

ÇAĞDAŞ EĞİTİM DERGİSİ A yda B ir Y ayım lanan H A K E M L İ dergi Sahibi H üseyin H üsnü TEKIŞIK * G enel Yayın K o o rd in a tö rü ve S o ru m lu Yazı İşle ri M ü d ü rü Betül TEK IŞIK T U R A N * Yayın Y önetm eni M. Işık TEK IŞIK TANIŞ * D A N IŞM A K U R U L U Hüseyin Hüsnü TEK IŞIK Prof. Dr. C evat A LKAN Prof. Dr. Yaşar BAYKUL Prof. Dr. Saim KAPTAN Prof. Dr. Galip K A R A G Ö ZO Ğ LU Prof. Dr. M. Feyzi ÖZ Cavit B İN B A ŞIO Ğ LU H A K E M K U R U L U Prof. Dr. Salih AKKAŞ (Gazi Üni.) Prof. Dr. Buket AKKOYUNLU (Hacettepe Üni.) Prof. Dr. Yahya A K YÜZ (Ankara Üni.) Prof. Dr. Neriman A RA L (Ankara Üni.) Prof. Dr. Hüseyin BAŞAR (Hacettepe Üni.) Prof. Dr. Dilek GÖZÜTOK (Ankara Üni.) Prof. Dr, Yüksel KAVAK (Hacettepe Üni.) Prof. Dr. Cahit KAVCAR (Ankara Üni.) Prof. Dr. Fersun PAYKOÇ (ODTÜ) Prof. Dr. S. İlhan SEZGİN (Gazi Üni.) Doç. Dr. Fitnat KAPTAN (Hacettepe Üni.) Yrd. Doç. Dr. M. Metin ARSLAN (Kınkkale Üni.) Yrd. Doç. Dr. Erten G ÖKÇE (Ankara Üni.) Yrd. Doç. Dr. Sürhat MÜNİROĞLU (Ankara Üni.) Dizgi Zeynep Ç IN A R B askı Saray Matbaacılık Tel: 311 73 03 (Pbx) Ankara E K İM 2 0 0 4-3 1 3 İÇİNDEKİLER wwwxagdasegstlm.org cagdasegitim 76@yahoo.com info@cagdasegitim.org Hüseyin Hüsnü T E K IŞ IK...1 Eğitime Yüzde Yüz Destek Kampanyası ve Düşündürdükleri Çağdaş Eğitim...5 Değerli Eğitimci, Örnek Politikacı Avni AKYOL u Anıyor ve Arıyoruz... Doç. Dr. Ruhi Selçuk TABAK Arş. Gör. Şerife KARAKO Ç... 9 Sorgulayıcı Öğretme Stratejisi Dr. Hülya ALTINO K... 17 İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Başarı Güdüsü İle Fen Başarısı ve Cinsiyet Arasındaki İlişki Arş. Gör. Murat GÖKDERE Öğr. Gör. Hakan Şevki AYVACI Öğr. Gör. Mehmet KÜÇÜK... 23 Üstün Yetenekli Çocukların Karşılaştıkları Temel Problemler Haberleşme Adresi K âzım K arabekir Cad. Ö ğün Han No: 40/85 06060 U lus/a N K A R A Tel: 0312 3 1 1 5 3 77 Faks; 0312 312 38 95 Her hakkı saklıdır. Dergide yayınlanan yazılarla İlgili tüm sorumluluk yazarlarına aittir. Hüseyin YOLCU... Öğretmenlerin Sınıf İçi Etkinliklerinin Denetlenmesinde Klinik Yaklaşım.33 Abone Koşullan 1-1 Ocak 2004 tarihinden itibaren yurtiçi yıllık abone bedeli 22.000.000.-TL, sayısı 2.000.000.-TL (KDV dahil), yurtdışı yıllık abone bedeli 20$ veya karşılığı. 2- Çağdaş Eğitim Dergisi nin Posta Çeki numarası (258830). Abone oimak isteyenler, bu hesap numarasına abone bedelini yatırıp, PTT'den alacakları posta çekine, derginin adresini posta çeki numarasını ve kendi adreslerini yazıp postahaneye verebilir. Ayrıca derginin adresine yatırdıkları posta çekinin fotokopisini ve açık adreslerini gönderdikleri takdirde abone kayıtları yapılacaktır. Abonelik sistemi abonelik ücreti yatırıldığı aydan itibaren başlayıp 1 senedir. Eski sayıların istenmemesi rica olunur. Ahmet ÖZDEMİR...43 Yakamdaki Rozet ve Anılar Burhan BURSALIOĞLU...45 Yeni Foça da 26. Yıl Çağdaş Eğitim Dergisi Yayın İlkeleri... 47

ÇAĞDAŞ EĞİTİM - EKİM 2004, 5. 313 (s, 17-22) İLKÖĞRETİM BEŞİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN BAŞARI GÜDÜSÜ İLE FEN BAŞARISI VE CİNSİYET ARASINDAKİ İLİŞKİ MOTIVATION OF FIFTH GRADERS AT ELEMENTARY SCHOOLS AND RELATIONSHIP BETWEEN SCIENCE ACHIEYEMENT & GENDER Dr. Hülya ALTINOK Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü ÖZET Bu araştırmanın amacı ilköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin başarı güdüsü düzeylerini ve güdii düzeyleri ile fen başarısı ve cinsiyet arasındaki ilişkileri incelemektir. Araştırma, İlköğretim beşinci sınıfa devam eden 1042 öğrenci üzerinde gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada veriler, Başarı Güdüsü Ölçeği ile toplanmış, Öğrencilerin fen başarı durumları bir önceki dönem aldıkları notlara göre belirlenmiştir. Elde edilen bulgular öğrencilerin başarı güdüsünün orta düzeyde olduğunu, fen başarısı ile güdü arasında yüksek ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca kız öğrencilerin giidiilenmişlik düzeyinin erkek öğrencilere göre daha yüksek olduğu, başarısızlığın erkek öğrencilerin güdüsünü daha olumsuz etkilediği saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Başarı güdüsü, fen başarısı, cinsiyet ABSTRACT The purpose ofthis researdı is to study tfıe achievement motivation offıfth graders at eleme nta.ıy schools and the relationship between motivation levels, Science achievement and gender The researdı was conducted on 1042 fıfth graders at elementaty schools. The data were collecîed with the Scale o f Achievement Motivation and students Science achievement were obtaıned from their marks which they got a term before. The findings have discerned that the achievement motivation o f students is mediıım in general and there is a significant relationship between achievement and motivation. Also the findings have proved that girls are significantly motivated than boys and low achievement is effecting the motivation ofboys negatively than girls. Key Words: Achievement motivation, science achievement, gender G İR İŞ Bilim ve teknolojinin hayatımızda vazgeçilmez bir yeri vardır. Fen eğitimi olmaksızın teknolojik gelişme düşünülemez. Öte yandan ülkemizde fen eğitimindeki yetersizlik, başarının düşüklüğü sık sık gündeme gelmektedir. Uluslararası karşılaştırmalarda fen başarısı açısından ülkemiz son sıralarda yer almaktadır (Anonymous, 1999). Genel olarak bakıldığında öğrencilerin fen başarısının, derslerine yönelik tutumunun, ilgisinin, bu alanda çalışma isteğinin öğretim düzeyi ilerledikçe azaldığı saptanmıştır (Baykul, 1990). Diğer alanlarla karşılaştırıldığında ÖSS de en düşük aritmetik ortalamanın 5,6 ile fen alanında gerçekleştiği görülmektedir (Anonim, 2003). Fen eğitimi alanındaki bu olumsuz tablonun nedenleri arasında program, araç-gereç, öğretmen gibi pek çok öğe sayılabilir. Ancak öğrenci de gerek bilişsel gerek duyuşsal özellikleriyle öğrenme

ÇAĞDAŞ EĞİTİM süreçlerini etkilemektedir. Öğrencilerin girişteki özellikleri farklı olduğu için öğrenme-öğretme süreçlerindeki konumları ve bu süreçlerin sonundaki başarı durumları da farklılık göstermektedir (Açıkgöz, 2003). Öğrencinin ön öğrenmeleri kadar tutum, güdü gibi duyuşsal özelliklerinin de kendi Öğrenmeleri üzerinde etkisi vardır. Akademik başarıyı etkileyen önemli öğrenci özelliklerinden birisi de güdüdür. Güdü; istekleri, arzulan, gereksinmeleri, dürtüleri ve ilgileri kapsayan genel bir kavramdır (Cüceloğlu, 1999). Bireyleri bir davranışa yönlendiren ve harekete geçiren faktörler güdü olarak adlandırılmaktadır (Feldman, 1989). Açıkgöz e göre ise güdü, kendini verme, zaman ayırma, hoşlanma vb. birçok duyguyu içeren karmaşık yapılı bir özelliktir. Weiner e göre güdünün başlıca göstergeleri seçme, beklememe, yoğunluk, kararlılık, duygudur (Açıkgöz, 2003). Güdü ile ilgili çalışmalar sonucu güdü ile ilgili çeşitli sınıflamalar yapılmıştır. Güdüler temellerine göre birincil ve ikincil; sürekliliklerine göre durumluk ve sürekli; kaynağına göre ise içsel ve dışsal olarak sınıflanmaktadır. Dışsal güdü dışardan gelen ödül, ceza, baskı vb. etkilerle ortaya çıkarken, içsel güdü ilgi, gereksinim merak gibi kişinin içinden gelen etkilerle ortaya çıkar (Açıkgöz, 2003). Güdünün nasıl oluştuğu ve hangi etkenlerden etkilendiğini açıklamaya yönelik pek çok kuram geliştirilmiştir. Bunlardan birisi de başarı güdüsü kuramıdır. Başarı güdüsü Murray ın gereksinim sınıflaması ile dikkati çekmiş, Atkinson tarafından sistemize edilmiştir. Atkinson a göre başarıya yaklaşma (a) başarı gereksinimi, (b) başarı olasılığı ve (c) başarının değeri olmak üzere üç etken tarafından belirlenir (Akt:Açıkgöz, 2003). Murray başarı gereksinimini olabildiğince çabuk ve olabildiğince iyi yapma eğilimi ya da isteği olarak tanımlamıştır. Murray başarının bir gereksinim olduğunu çünkü bireylerin engelleri aşmayı ve yüksek standart edinmeyi; kendini ve rakiplerini geçmeyi; diğerlerine baskın olmayı, yeteneklerini geliştirerek özsaygıyı arttırmayı istediklerini belirtmiştir (Akt:Rivera, 2002). Ausubel ve Robinson (1969) başarı gereksiniminin (a) bilme, anlama, belli bir konuda uzmanlaşma, bir problemi çözme, (b) kendini yeterli hissetme, (c) grup içinde yer edinme olmak üzere üç kaynağı olduğunu belirtmiştir. Atkinson güdü süreçlerini anlamada başarı gereksinimiyle ilgili bireysel farklılıkların rolünü vurgulamıştır. Başarı gereksinimi yönünden bireysel farklılıklar vardır ve bu farklılıklar güdüyü açıklamaya yardımcı olabilir (Rivera, 2002). Başarı güdüsünü etkileyen bir diğer etken başarı olasılığıdır. Başarıyla ilişkili davranışların başarı umudu ve başarısızlık korkusu arasındaki çatışmanın doğrudan sonucudur. Verdiği her kararda birey bu kararının başarı ile sonuçlanmasını umar. Öte yandan bu kararın başarısızlıkla sonuçlanmasından korkar (Rivera, 2002). Bir yarışı kazanmak isteyen sporcu, hem başarı umudunu hem de başarısızlık korkusunu bir arada yaşar. Yıllar boyunca süren çalışmaları nedeniyle başarabileceğini düşünür. Öte yandan yarış anında bir hata yapma olasılığım göz önüne alarak başaramamaktan korkar. Sporcu yarışta başarılı olursa sonraki yarışmalarda ilk yarıştaki kadar başarısızlık korkusu duymayacaktır, Başarı umudunun yüksek, başarısızlık korkusunun düşük olduğu durumlarda bireylerde başarı güdüsü yüksektir. Bu durumda bireyin yeterlilik duygusu gelişmiştir, güçlükle karşılaşınca onu aşmaya çalışır ve çabalarsa başaracağına inanır (Açıkgöz, 2003). Başarı güdüsü yüksek bireyler orta güçlükteki işlere yönelirken, başarı güdüsü düşük bireyler ya başarısızlık riskinin az olduğu kolay işlere ya da kimsenin başaramayacağı zor işlere yönelirler (Feldman, 1989). Başarı güdüsü yüksek öğrencilerin önemli kişisel hedefleri vardır, öğrenmekten yüksek doyum elde ederler, okul başarısında çok çalışmanın, işbirliğinin ve anlamaya çalışmanın önemine inanırlar (Nolen, 2003). Atkinson ve Reynor başarı güdüsü yüksek öğrencilerin başarı güdüsü düşük öğrencilere göre okulda daha başarılı olduğunu ve daha büyük bir bölümünün yüksek öğrenime devam ettiğini saptamışlardır (Akt: Feldman, 1989). Atkinson a göre başarı güdüsü öğrencilerin belli alanlara ve mesleklere yönelmesinde de etkidir (Rivera, 2002). Bu araştırmanın amacı, ilköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin başarı güdüsünü ve başarı güdüleri ile Fen Bilgisi dersi başarısı ve cinsiyet arasındaki ilişkileri incelemek, elde edilen bulgular ışığında öneriler geliştirmektir.

YÖNTEM ÇAĞDAŞ EĞ İTİM Bu araştırmanın evrenini 2002-2003 Öğretim yılı bahar döneminde İzmir ili Buca ilçesindeki resmi İlköğretim okullarında beşinci sınıfa devam eden 5499 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma bu evreni temsil edecek şekilde belirlenen 513 ü erkek, 529 u kız toplam 1042' öğrenciden oluşan örneklem üzerinde gerçekleştirilmiştir. Örneklemin farklı sosyoekonomik düzeylerdeki ailelerden gelen öğrencileri temsil etmesi amacıyla İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü ve okul yöneticilerinden alman bilgiler doğrultusunda okullar alt orta ve üst düzey olarak gruplanmış, örnekleme alman öğrencilerin her üç gruptaki okullara eşit dağılımına dikkat edilmiştir. Başarılı ve başarısız öğrencilerin belirlenmesinde bir dönem Önceki karne notlarına bakılmış, notları bir ve iki olan 226 öğrenci alt başarı grubunu, notları beş olan 460 öğrenci üst başarı grubunu oluşturmuştur. Bu araştırmada veri toplama aracı olarak Açıkgöz ve Ellez tarafından geliştirilen Başarı Güdüsü ölçeği kullanılmıştır (Ellez, 1999). Likert tipi bir ölçek olan beş dereceden oluşan Başarı Güdüsü Ölçeği yüksek öğrenim düzeyindeki öğrenciler için geliştirilmiş olup ölçeğin Cronbach Alpha Güvenirlik Katsayısı 0,88 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin ilköğretim ikinci kademe öğrencileri için yapılan uyarlama çalışması sonucu Cronbach Alpha Güvenirlik Katsayısı 0,76 olarak belirlenmiştir. Başarı Güdüsü ölçeğinin beşinci sınıf öğrencileri için güvenirliğini belirlemek için araştırmacı tarafından 152 öğrenci üzerinde uygulaması yapılmış, faktör yükü 0,40 m altında olan sekiz madde ölçekten çıkarılmıştır. Elde edilen ölçek 29 maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin beşinci sınıf öğrencileri için Cronbach Alpha Güvenirlik Katsayısı 0,84 olarak hesaplanmıştır. Bu araştırmada veriler SPPS 11.0 programı kullanılarak çözümlenmiştir. Bu çözümleme sırasında grupların Aritmetik Ortalamaları ve Standart Sapmaları hesaplanmıştır. Grupların Aritmetik Ortalamaları arasında farklılıkların önemli olup olmadığını anlamak amacıyla t-testine ve Varyans Analizine başvurulmuştur. Varyans Analizi sonucunda farkın önemli çıkması durumunda farkın kaynağını belirlemek amacıyla Scheffe Testi uygulanmıştır. BULGULAR ve YORUM Öğrencilerin başarı güdüsü düzeylerini belirlemek amacıyla önce tüm grubun aritmetik ortalaması (X = 74,08) ve standart sapması (SS 9,4) hesaplanmış, hesaplanan aritmetik ortalamadan bir standart sapmadan daha fazla solda yer alan öğrencilerin başarı güdüleri düşük, hesaplanan aritmetik ortalamadan bir standart sapmadan daha fazla sağda yer alan öğrencilerin başarı güdüleri yüksek bu iki grup arasında kalan öğrencilerin başarı güdüleri orta düzey olarak kabul edilmiştir. Bir başka deyişle aritmetik ortalaması 64,68 den küçük olan öğrencilerj X < 64,68) güdü düzeyi düşük öğrenciler, aritmetik ortalaması.83,78 den büyük olan öğrenciler (X >83,78) güdü düzeyi yüksek öğrenciler, aritmetik ortalama açısından bu iki grup arasında kalan öğrenciler (83,78>X >64,68) başarı güdüleri orta düzey olan öğrenciler olarak kabul edilmiştir. Tablo 1 de güdü düzeylerine göre öğrencilerin dağılımı ve yüzdeleri verilmiştir. Tablo 1. Araştırmaya Dahil Edilen Öğrencilerin Başarı Güdüsü Düzeylerine Göre Dağılımı ve Yiizdeleri Başarı G üdüsü Düzeyleri n % Diışük 167 16,0 O rta 710 68,2 Y üksek 165 15,8 T oplam 1042 100 Tablo 1 incelendiğinde öğrencilerin % 16 sının başarı güdüsünün düşük olduğu, % 15.8 inin başarı güdüsünün yüksek olduğu, % 68.2 sinin başarı güdüsünün ise orta düzeyde olduğu görülmektedir. Öğrencilerin önemli bir bölümünün başarı güdüsünün düzeyi orta ve yüksek olarak saptanmıştır. Öğrencilerin başarı güdülerinin cinsiyete göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla hesaplanan kız ve erkek öğrencilerin güdü puanlarının aritmetik ortalamaları, standart sapmaları ve ortalamalar arası farkın önemli olup olmadığını belirlemek amacıyla uygulanan t-test sonuçları Tablo 2 de sunulmuştur.

ÇAĞDAŞ EĞ İTİM Tablo 2. Kız ve Erkek Öğrencilerin Başarı Güdüsü Ölçeğinden Aldıkları Puan Ortalamaları, Standart Sapmaları ve t-testi Sonuçları C insiyet n X SS Sd t Değeri P Erkek K ız 513 529 72,95 75,18 9,7 8,9 1040 3,85 0,00 Tablo 2 incelendiğinde kız öğrencilerin aritmetik ortalamasının erkek öğrencilere göre daha yüksek olduğu, t-test sonuçlarına göre bu farkın önemli olduğu görülmektedir (t=3,85, p<,05). Bu durum kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre daha güdülü olduğunu ortaya koymaktadır. Öğrencilerin başarı güdülerinin başarıya göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla hesaplanan alt ve üst başarı grubu öğrencilerin güdü puanlarının aritmetik ortalamaları, standart sapmaları ve ortalamalar arası farkın önemli olup olmadığını belirlemek amacıyla uygulanan t-test sonuçları Tablo 3 te sunulmuştur. Tablo 3. A lt ve Üst Başarı Grubundaki Öğrencilerin Başarı Güdüsü Ölçeğinden Aldıkları Puan Ortalamaları, Standart Sapm aları ve t-testi Sonuçları B aşarı Grubu n X SS Sd t Değeri P A it 226 69,8 10,7 684 8,89 0,00 U st 460 77,0 8,3 Tablo 3 incelendiğinde üst başarı grubu öğrencilerin aritmetik ortalamasının alt başarı grubu öğrencilere göre daha yüksek olduğu, t-test sonuçlarına göre bu farkın önemli olduğu görülmektedir (t= 8,89, p<,05). Bu durum başarılı öğrencilerin başarısız öğrencilere göre daha güdülü olduğunu ortaya koymaktadır. Öğrencilerin başarı güdüleriyle başarı durumu ve cinsiyet arasındaki ilişkileri birlikte inceleyebilmek için başarılı ve başarısız Öğrencilerin cinsiyetlerine göre gruplaması yapılmış, bu grupların Başarı Güdüsü Ölçeğinden aldıkları puanlara göre Aritmetik Ortalamaları ve Standart Sapmaları Tablo 4 te verilmiştir. Tablo 4. Başarılı ve Başarısız Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Başarı Güdüsü Ölçeğinden A l dıkları Puan Ortalam aları ve Standart Sapmaları G ruplar n O SS Başarılı Kız 244 77,5 8,4 E rkek 216 76,5 8,2 B aşarısız Kız 110 72,0 9,6 Erkek 116 67,7 11,3 Tablo 4 incelendiğinde başarılı kızların aritmetik ortalamasının başarılı erkeklere göre; başarısız kızların aritmetik ortalamasının ise başarısız erkeklere göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Başarılı ve başarısız öğrencilerin cinsiyetlerine göre fen bilgisi dersine yönelik tutum ölçeğinden aldıkları puanların aritmetik ortalamaları arasındaki farkın önemli olup olmadığını belirlemek için Varyans Analizi yapılmış sonuçlar Tablo 5 da verilmiştir. Tablo 5.Başarılı ve Başarısız Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Başarı Güdüsü Ölçeğinden A l dıkları Puanların Varyans A nalizi Sonuçları VK sd KT KO F P GA 3 9036,69 3012,23 36,33 0,00 G1 682 56553,17 82,92 GEN EL 685 65589,86

ÇAĞDAŞ EĞ İTİM Tablo. 5 incelendiğinde kız ve erkek Öğrencilerin başarı durumlarına göre oluşturdukları grupların Aritmetik Ortalamaları arasındaki farkın önemli olduğu [F =36,33; p<,05] görülmektedir. Varyans Çözümlemesi sonucunda ortaya çıkan farklılığın kaynağını belirlemek amacıyla Scheffe testi uygulanmış ve sonuçlar Tablo 6 da verilmiştir. Tablo. 6 Başarılı ve Başarısız Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Başarı Güdüsü ölçeğinden A l dıkları Puanların Scheffe Testi Sonuçları G ruplar Başarılı B aşarısız Kız Erkek Kız Erkek Başarılı Kız Fark Ö nem li* Fark Ö nem li* Erkek Fark Ö nem li* Fark Önem li* Başarısız *(p<,05) Kız Ei'kek Fark Önem li* Tablo 6 incelendiğinde başarılı kızlar iie başarılı erkekler arasında başarı güdüsü açısından ö- nemli fark olmadığı, başarısız kızlar ile başarısız erkekler arasındaki farkın ise önemli olduğu görülmektedir. Bir başka değişle başarı, güdü üzerinde belirleyici bir etken olmakla birlikte başarısız kız öğrenciler başarısız erkek öğrencilere göre daha güdüiüdür. TARTIŞMA Bu araştırmada elde edilen bulgular İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin başarı güdülerinin genelde orta düzeyde olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin güdü düzeylerinde cinsiyetin etkisi incelendiğinde ise kız öğrencilerin güdü düzeylerinin erkek öğrencilerden daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu sonuç alan yazınla tutarlı bir sonuçtur. Kız öğrencilerin erkeklere göre daha güdülü olduğu pek çok araştırma ile ortaya konmuştur (Ellez, 1999). Yapılan araştırmalar erkek öğrencilerin fen derslerine yönelik tutumunun kızlara göre daha olumlu olduğunu, ancak kız öğrencilerin daha güdülü olduğunu ortaya koymuştur (Boylan, î 996). Bu araştırma fen başarısı ve başarı güdüsü arasında yüksek ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Başarılı olmak güdüyü arttırmaktadır. Başarılı olmak öğrencinin benük saygısını yükseltip, başarı beklentisini arttırabilir. Atkinson a göre başarı çabası, beklentiler, duyuşsal tahminler (gelecekteki başarı ile ilgili umutlar, korkular) tarafından belirlenmektedir (Akt:Açıkgöz, 2003). Başarı güdüsünün oluşmasında ebeveynlerin yaklaşımının, kültürün (Cüceloğlu, 1999) ve geçmiş başarı ve başarısızlıkların önemli rolü vardır (Açıkgöz, 2003). Başarısızlık deneyimi fazla olan çocuklar, kendilerine güvenmez, yeteneksiz olduğuna inanır ve yeni, başarısızlık deneyimleri yaşamamak için başarısızlıktan kaçınma eğilimi gösterirler. Başarı güdüsü yüksek bireyler başarısızlık, başarı güdüsü düşük bireyler başarı durumunda güdülenirler. Öte yandan başarı güdüsü ile başarı arasındaki ilişkinin iki yönlü olduğu, geçmiş başarının öğrencinin başarı güdüsünü, başarı güdüsünü ise gelecek başarıyı etkilediği de bilinmektedir. Bu durum başarısı ve buna bağlı olarak başarı güdüsü düşük öğrenciler için Önlem alınması gerektiğini ortaya koymaktadır. Öğretmenler öncelikle öğrencilerinin güdü düzeyleri hakkında bilgi sahibi olmalı, başarı güdüsü düşük öğrencilere orta düzeyde işler vererek, çok zor olmayan sorular sorarak başarılı olmanın tadını almalarına yardımcı olmalıdırlar. Bunun yanı sıra öğretmenler kendileri model olarak çabanın başarı için önemine öğrencileri inandırmalı, öğrencilerin benlik saygısını olumsuz etkileyen yarışmacı bir ortam yaratılmasından kaçınmalıdırlar (Açıkgöz, 2003). Araştırma sonucunda başarısız erkek öğrencilerin güdüsünün kızlara göre daha düşük olduğu görülmektedir. Dvveck ve Goetz, erkek öğrencilerin başarısızlıklarını dışsal faktörlere, kız öğrencilerin ise içsel faktörlere yüklediğini saptamıştır (Boylan, 1999). Georgia (1999) kızların başarısızlık durumunda kızların daha çok çabaya yükleme yaptığını saptamıştır. Dışsal yüklemelerin aşırı olduğu durumlarda öğrenilmiş çaresizlik yaşanmakta, bu durum öğrencinin çabalarının sonuçsuz kalacağını

ÇAĞDAŞ EĞ İTİM düşünerek bir amaca ulaşmak içinde girişimde bulunmasını engellemektedir (Açıkgöz, 2003). Yapılan araştırmalarda öğrencilerin gerek başarı güdüsünün (Ellez, 2004) gerekse yüklemelerinin (Sucuoğlu, 2003) öğretim yöntemlerinden etkilendiği, cinsiyetten kaynaklanan farklılıkların bile uygun yöntem ve teknikler kullanıldığında ortadan kalktığı belirlenmiştir. SONUÇ VE ÖNERİLER Bu araştırmada ilköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin başarı güdüsü ve fen başarısı arasındaki i- lişki incelenmiş, öğrencilerin başarı güdüsünün orta düzeyde olduğu, öğrencilerin geçmiş başarılarının onların başarı güdüsünü etkilediği, başarısızlığın erkek öğrencilerin güdüsünü daha olumsuz etkilediği belirlenmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda şunlar önerilebilir. Öğretmen ve ebeveynler başarı güdüsünün öğrenme üzerindeki etkisi konusunda bilgilendirilmelidir. Öğretmenler başarı güdüsü düşük öğrencileri tanıma, uygun önlemleri alma ve öğrencileri o- lumlu yönde etkileyecek bir model olma konusunda yetiştirilmelidir. Öğretmenler ve öğretmenleri gerek hizmet içinde gerekse hizmet öncesinde yetiştirme sorumluluğu taşıyanlar öğrencilerin güdülerini olumlu yönde etkileyebilecek öğretim yöntemleri konusunda yetiştirilmelidir. Öğrencilerin başarı güdüsünün öğrenim düzeyi ilerledikçe nasıl değiştiği ve başarının yanı sıra bu değişimde tutum, benlik algısı gibi diğer öğrenci özelliklerinin etkisi incelenmelidir. Farklı öğretim yöntemlerinin öğrencilerin başarı güdüleri üzerindeki etkisi incelenmelidir. KAYNAKLAR A çıkgöz, Ü. K. (2003), Etkili Ö ğrenm e ve Ö ğretm e. İzmir: Eğitim D ünyası Yayınları. A nonim (2003) Sayısal Bilgiler: OSS Ham Puan O rtalam aları ve Standart Sapm aları http://w w w. osym. gov.tr/sayisal/2003/ossortalam a.htm. Anonym ous (1999) International Science Report report.htm l. http://tim ss.bc.edu/tim ssi 999i/ science_ achievem ent_ Ausubel, D.P ve Robinson, F.G. (1969) School Learning:An Introduction To Educational Psychology. New Y ork, NY: Holt, Rinehart and W inston Inc. Baykul, Y. (1990). İlkokul Beşinci Sınıftan Lise Ve Dengi O kulların Son Sınıflarına K adar M atem atik Ve Fen D erslerine Karşı T utum larda G örülen D eğişm eler Ve Ö ğrenci Seçm e Sınavındaki Başarı İle İlişkili O lduğu D üşünülen Bazı Faktörler. A nkara: ÖYS M. Y ayınları. Boylan, C. (1996) A ttitudes Tow ard T eaching And Taking Science Course - A C orrelation Between T eachers And Students. (Y ayım lanm am ış D oktora Tezi) M ichigan: M ichigan Ü niversitesi. Cüceloğİu, D. ( İ 999) İnsan ve D avranışı (9. basım) İstanbul: Remzi Kitapevi. Ellez, A.M (1999) Ö ğretim Elem anı Stresi ve Başarı G üdüsü (Yayım lanm am ış Yüksek L isans Tezi) İzmir: DEÜ Eğitim Bilim leri Enstitüsü. Ellez, A.M. (2004) Etkin Ö ğrenm e, Strateji K ullanım ı, M atem atik Başarısı, G üdü ve C insiyet İlişkileri (Y ayım lanm am ış D oktora Tezi) İzmir: D EÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Feldm an, R. (1989) Essentials o f U nderstanding Psychology NewYork: M c Graw -H ill C om panies Inc G eorgia, S.N. (1999) A chievem ent A ttribitions O f Sixth Grade Children And T heir Parents Educational P shchology, 19(4): 399. Nolen, S.B. (2003) Learning Envirom ent, M otivationand Achievem ent In High School S cience Journal o f R esearch in Science T eaching 40(4): 347-368. Rivera, S.D. (2002) Learning Science At A Science M useum: A Study of  dolescent M otivation (Y ayım lanm am ış D oktora Tezi) G eorgia State Ü niversitesi, Colloge o f Education Sucuoğlu, H. (2003) İşbirlikli Ö ğrenm enin Ö ğrencilerin Yüklem e, Edim ve Strateji K ullanım ı Üzerindeki Etkileri ve îşbirlikli Ö ğrenm e Gruplarındaki Etkileşim Öriintüieri (Yayım lanm am ış D oktora Tezi) İzmir: DEÜ E ğitim Bilimleri Enstitüsü.