AYAŞ İLÇESİ BAŞAYAŞ KÖYÜ ARAZİ İNCELEME GEZİSİ GÖREV RAPORU Konu : Hümik asit ve Leonarditin fidan üretiminde kullanılması deneme çalıģmaları ve AyaĢ Ġlçesi BaĢayaĢ köyündeki erozyon sahasının teknik yönden incelenmesi. Yer : AyaĢ Ġlçesi BaĢayaĢ Köyü Tarih : 02 Mayıs 2012 Katılımcılar : Bakanlık MüĢaviri Mehmet NAKKAġ, Daire BaĢkanı Necdet DEMĠR, Erozyonla Mücadele ġube Müdürü Mahmut KILIÇ. Jeoloji Mühendisi Ahmet DOĞAN GİRİŞ Alanın Jeolojik Olarak İncelenmesi: Bölgesel Jeoloji: AyaĢ ili kuzey doğusunda yer alan gezi alanı BaĢayaĢ köyü yakın civarını kapsar. Bölgede yer alan kayaç toplulukları Permo-Triyas ile Tersiyer yaģ aralığında çökelmiģlerdir. Bölgede çökelmiģ kayaçların en altında Permo Triyas yaģlı Karakaya grubuna ait Gökçekaya metamorfitleri yer alır. Bunların üzerine açısal uyumsuzlukla Kalloviyen-Apsiyen yaģlı Soğukçam formasyonu gelir. Bu formasyonun üzerini bölgede çok geniģ alanlar kaplayan Tersiyer yaģlı kaya toplulukları açısal uyumsuzlukla örter. Tersiyer yaģlı kaya toplulukları bölgede, Kızılçay formasyonunun kabalar üyesi, Orta Eosen yaģlı kireçtaģları ve kırıntılılardan oluģan karasal Hançili formasyonu ve volkanitlerden oluģmaktadır. Gökçekaya Metamorfitleri (PTRg); AyaĢ ilçesi yerleģim alanında vadi tabanındaki düģük topoğrafyada yüzeyleyen klorit-serizit Ģist, fillat, metabazik lav, kalkģist ve mermer vb. kaya türlerinden oluģan esasta metamorfik kayaç topluluğudur. Birim içeriğinde ve matriksinde (bağlayıcı maddesi) bulunan çok değiģik türdeki kaya topluluklarından dolayı çeģitli renkler sunmaktadır. Ġstif içerisinde mermer bantları, sedimanter ve bazik volkanik kayaçların metamorfizması sonucu oluģmuģ metakumtaģı, metakumtaģı, metatüf, Ģist, kuvarsģist vb. mineral ve kaya toplulukları bulunur. Topoğrafyada yüzeylediği alanlarda gri, yeģilimsi gri, boz ve kahve renklidir. Ġstifin üst kısımlarında yer alan koyu yeģil, bordo renkli masif lav ve tüften oluģan bazik volkanik kayaçlar, diğer kaya türleri arasında ara bantlar oluģtururlar. Ġsitifn bölgedeki görünür kalınlığı 200 metre civarındadır. Kızılçay formasyonu (Tpekk); Formasyon Ortabereket (AyaĢ), Pınaryaka (AyaĢ) ile Ġlyakut (Yenikent) köyleri arasında yüksek topoğrafyayı oluģturan dağ ve tepe bölgelerinde yüzeylemektedir. Birim genel olarak kırmızı, 1
alacalı renkli, ince-kalın tabakalı, kötü boylanmalı konglomera, kumtaģı ve çamurtaģı ardalanmasından oluģmaktadır. Formasyonun üst kısımlarında yer alan yeģil renkli ince tabakalı Ģeyl, marn, kiltaģı, yeģilimsi gri renkli bitümlü Ģeyllerden oluģan bölümü kabalar üyesi olarak adlandırılmıģtır. Ortabereket, BaĢbereket ve ilyakut köyleri arasında kalan alanda formasyonun kabalar üyesi yüzeylemektedir. Kabalar üyesi, Killi kireçtaģı, bitümlü Ģeyl, marn, kiltaģı, kumtaģlarından oluģmaktadır. Üye tabanda ince kömür ara seviyeleri içermektedir. Birimin kalınlığı 20 ile 300 metre arasında değiģmektedir. Gölsel ortamda çökelmiģ birim Hançili formasyonu ve volkanitler ile açısal uyumsuz olarak çökelmiģtir. Hançili Formasyonu (Tmh); Gezi alanımızda esas kaya türünü oluģturan ve AyaĢ civarında geniģ alanlar kaplayan birim genelde düz alanlarda yüzlek vermektedir. Hakim kaya türü olarak KumtaĢı, kiltaģı, tüf ve kireçtaģı ardalanmasından oluģmaktadır. Formasyon beyaz, gri renkte, orta-kalın tabakalı kireçtaģı, beyaz sarı renkli, orta tabakalı kumtaģı, gri, yeģil renkli ince tabakalı yer yer kartonumsu seviyeler içeren kiltaģları ile tüflerden oluģur. Gölsel ortamda çökelmiģ formasyon içerisinde kömür ara seviyeleri bulunur. Alt-Orta Miyosen yaģlı olduğu kabul edilen formasyonun killi seviyelerinde ve kömür tabakalarında yaprak ve mikrofosiller bulunur. Formasyon tabanında yer alan, kuzeybatı yönünde dalımlı kömür tabakalarında kaliteli nitelikte kömür iģletmeciliği yapılamamaktadır. Formasyon yanalda aynı yaģlı volkanitler tarafında uyumsuz olarak örtülür. Volkanitler (Tmı, Tmd); Gezi alanında yer alan volkanitler ile aynı yaģlı gölsel çökeller birbirileri ile uyumsuz olarak giriktir. Ġki farklı isimde adlandırılmıģ volkanitler andezitik, bazaltik, dasitik, tüfik, breģik, lav ve aglomera gibi çok değiģik türlerden oluģmaktadır. Volkanik faaliyet sonucu oluģan ve en fazla yayılım gösteren tüfler beyaz ve pembemsi renkli ve genelde masif, yer yer tabakalı olup, içerisinde volkanik bomba ve breģ parçaları kapsar. Aglomeralar andezitik, dasitik parçalar ile bu parçaları birbirine bağlayan tüflerden oluģmaktadır. Bazaltik türler ise gri, siyah, kırmızımsı kahve renklerde masif ve kısmen bloklu yapıdadırlar. 2
Gezi yeri 1:100.000 ölçekli jeoloji haritası (MTA). Hümik Asit ve Leonardit uygulamalarının incelenmesi: Arazide yapılan incelemelerde: hümik asitin dikilen lavanta badem ve ceviz köklerine az miktarda uygulandığı ve geliģmelerini olumlu yönde etkilediği söylenmiģtir. Bitkinin sabaha karģı terlemesinde oluģan nemin leonardit tarafından tutulduğu ve nem topağa kıyasla leonardit te daha uzun süreli kalmasından dolayı kurak geçen saatlerde bu nemin bitkiye nemli ortam oluģturarak katkı sağladığı bu sayede su ekonomisi düzenlendiği belirtilmiģtir. 3
Hümik Asit Hümük asitin bitki köklerine uygulanması kontrollü olarak yapılmadığı deneme parselleri oluģturularak aradaki fark gösterilmediği gözlemlenmiģtir. 4
Başayaş Köyü Erozyon Sahası: Alanda anakaya olarak kil taģıdır. Kıl taģı killi topak oluģturmuģtur. Toprak organik madde olarak fakir ve ağır bünyelidir. 5
Erozyon kontrolü çalıģması istenen sahanın görüntüsü SONUÇ Hümik Asit ve Leonardit: 1) Tahlil: Hümik asit ve leonarditin laboratuar tahlili yapılmalıdır. 2) Araşrırma: Ormancılık AraĢtırma enstitüleri ile iģbirliği yapılarak bu maddelerin bitkide nem muhafazasına, bitki besin maddesine ve organik madde miktarına ne gibi etkileri olduğu araģtırılmalıdır. 3) Fidanlık Kullanımı: Tüp Harcı olarak kullanılması: Behiçbey fidanlığında tüplü fidan üretimi için yapılan karģım içerisinde hümik asit kullanılarak bir harç oluģturulmalı ve bu karıģımda ki harçla 6
doldurulan tüplerde üretilen fidanlarla,hümük asit kullanılmadan oluģturulan karģımla tüplenen fidanların durumları karģılaģtırılmalı. Yastıklarda Kullanılması: Behiçbey fidanlığında ekim yastıklarında deneme parseli olarak bir parsel belirlenmeli ve bu parsele hümik asit uygulanmalı fidanların durumu aynı Ģatlarda ve aynı zamanda ekimi yapılmıģ diğer parseldeki fidanlarla karģılaģtırılmalı. 4) Erozyon Sahalarında Kullanımı: Erozyon sahalarında bir deneme alanı oluģturulmalı bu seneme alanında dikim esnasında dikim çukurlarına hümik asit uygulanmalı aynı anda aynı Ģartlarda bu sahada deneme alanı dıģına dikilen fidanların durumlarıyla deneme alnındaki fidanların durumu karģılaģtırılmalı. Başayaş Köyü Erozyon Sahası: 1) Erozyonu önlemek amacıyla mekanik erozyon tedbirleri uygulanabilir. 2) Bitkilendirme konusunda toprak tahlili yapılarak çıkan neticeye göre karar verilmelidir İş bu görev raporu tarafımızdan hazırlanmıştır. Bilgilerinize arz ederim. Ahmet DOĞAN Mahmut KILIÇ Necdet Demir Mehmet NAKKAŞ Jeoloji Müh. Şb. Md. Daire Başk. Bakanlık Müşaviri 7