T.C. S AN AYİ VE TİCARET BAKANLIĞI I. SANAYİ ŞURASI DEMİR ÇELİK SANAYİİ RAPORU 1-4 EYLÜL 19*7 ANKARA

T.C. S AN AYİ VE TİCARET BAKANLIĞI I. SANAYİ ŞURASI DEMİR ÇELİK SANAYİİ RAPORU 1-4 EYLÜL 19*7 ANKARA

T.C. SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI ODC: YER: 89-1289 YIL: CLT: KSM: KOP: OEM: S9-2171 KÜTÜPHANESİ I. SANAYİ ŞURASI DEMİR ÇELİK SANAYİİ RAPORU 1-4 EYLÜL, 1987 ANKARA

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I : DEMİR-ÇELİK SANAYİİ KOMİSYON RAPORU BÖLÜM II : PANELİSTLERİN KONUŞMALARI BÖLÜM m : OTURUMDA YAPILAN GÖRÜŞMELER BÖLÜM IV : NİHAİ RAPOR

- V - BÖLÜM I DEMİR - ÇEKİL SANAYİİ KOMİSYON RAPORU

T.C. SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI DEMİR ÇELİK SANAYİİ *Nİ y ö n l e n d ir m e k o m is y o n u r a p o r u 1-4 E Y L Ü L, 1987 ANKARA

-IX - DEMİR ÇELİK SANAYİİ YÖNLENDİRME PLANI ÇALIŞMALARI KRONOLOJİSİ TARİH GELİŞMELER 12.12.1986 Sayın Bakanımız H.Cahit ARAL'ın başkanlığmda Demir - Çelik Sanayi sektöründe faaliyet gösteren firma yetkilileri ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Konferans Salonunda ilk toplantı yapılmış ve beş ayn araştırma komisyonu teşkil edilerek bunların üyeleri belirlenmiştir. Aym gün öğleden sonra yapılan komisyon toplantılarında Başkan ve Raportörler seçilerek, çalışma yeri ve yöntemi tesbit edilmiş ve gruplar alt komisyonlara ayrılmıştır. 7-30.1.1987 Oluşturulan beş ayn komisyon Ocak ayı içerisinde İstanbul ve Ankara'da ayn ayn toplanarak çalışmalarına başlamıştır. 17-18.2.1987 Komisyonlar yine ayn ayn toplanarak çalışmalarına devam etmiştir. 2-303.1987 Komisyonlar Mart ayı içerisinde ayrı ayrı son olarak toplanmış ve genel değerlendirme toplantısına sunulmak üzere hazırlanan komisyon raporlarına son şeklini vermiştir.

- X - 20.4.1987 Sayın Bakanımızın başkanlığında genel bir değerlendirme toplantısı yapılmış ve hazırlanan komisyon raporları sözcüler tarafından okunmuştur. Daha sonra Demir-Çelik komisyonunun gruplan kendi konularında hazırlamış oldukları raporların redaksiyon komitesi tarafından tek ve genel bir rapor haline dönüştürülmesine karar verilerek bu komitenin üyeleri tespit edilmiştir. 1.5.1987 Redaksiyon komitesi Türkiye Demir Çelik işletmeleri Genel Müdürlük binasında toplanarak çalışmalara başlamış ve hazırlanan rapor son şeklini almıştır. s'l i : İ

- X I - Demir-Çelik ve Demir dışı metaller sanayi yönlendirme planı ile ilgili olarak 12.12.1986 günü saat 10.00'da Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Konferans salonunda Sayın Bakanımızın Başkanlığında yapılan toplantıya katılan şahıslar ve temsil ettikleri kuruluşların listesi aşağıya çıkarılmıştır. ADI VE SOYADI 1 Engin Örüç 2 Rasm Gültekin 3 Derviş öztûrk 4 Servet Buyuran 5 Fuat înalakdere 6 Ergin Kısakûrek 7 Veli Aytekin 8 Necdet Gökmen 9 Münevver Kılıç kaya 10 Ruşen Gezici 11 Ekrem Özgen 12 Şakir Bor 13 Nad Sevinç 14 Alpay Ankara 15 Sabri Altıntaş 16 AB Durmaz 17 Kandemir Çilingiroğlu 18 Ertuğrul Öztûrk 19 -H alil Erkan 20 Ayşegül Kayman 22 Neıgiz Ünlü 23 Yıldırım Öztûrk TEMSİL EDİLEN KURULUŞ Devlet Planlama Teşkilatı Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Tübitak, Marmara Araştırma Enstitüsü Ankara Üniversitesi İstanbul Teknik Üniversitesi İstanbul Teknik Üniversitesi Maliye ve Gümrük Bakanlığı Maliye ve Gümrük Bakanlığı Marmara Üniversitesi Türk Standartlan Enstitüsü O.D.T.Ü. O.D.T.Ü. O.D.T.Ü. Boğaziçi Üniversitesi Gazi Üniversitesi Türkiye Odalar Birliği Milli Prodüktivite Merkezi DESİYAB Karadeniz Bakır İşletmeleri İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi Türkiye Demir Çelik işletmeleri

- X I I - ADI VE SOYADI TEMSİL EDİLEN KURULUŞ 24 - Medet Ablak Türkiye Demir Çelik İşletmeleri 25 Mustafa Taşlan.. Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. 26 - Haldun Uluğ Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. 27 Latif Anbarlı Asil Çelik San. ve Tic. A.Ş. 28 FeyzuDah Efe M.K.E.K. 29 Bekir Çelik M.K.E.K. 30 Yavuz Yücel M.K.E.K. 31 Hamdi Kargın M.K.E.K. 32 Dr. özel İnanç Etibank 33 Vedat Altmok Etibank 34 Fehmi Bağcıoğulları Etibank 35 Ahmet Bilgin Ünver Etibank 36 Resul Tatlı Sivas-Deçeko 37 Mehmet Yantaç Svas-Deçeko 38 HJFahri Has M.T.A. 39 Hüsnü Baltacıoğlu Kumaş 40 Sabri Akdemir Koç Holding A.Ş. 41 İsmet Izgül Eges A.Ş. 42 Metin Başaran Ferro Döküm San. Tıc. A.Ş. 43 Hüseyin Kıvılcım İzdaş 44 Sadun özdede Çelik San. A.Ş. 45 Fehamettin Acarer lçdaş A.Ş. 46 - Ayşe Al Rabak A.Ş. 47 Burhan İkizer Doğu Çelik San.A.Ş. 48 Hami Kartay özel Sektör Demir Çelik Üreticileri Demeği

ADI VE SOYADI 49 Cemal Yıldırım 50 Nazım Çapraz 51 Hüdayi Demir 52 Ataman İlgaz 54 Yıldırım Turna 55 Necip Yüksel 56 Müfit Şumnü 57 Mete Nakipoğlu 58 - Mithat Ural 59 Muharrem Altunbağ 60 İbrahim Yardımcı 61 Pınar Aran 62 Turhan Onur 63 - Ahmet Baysal 64 Gürsel Yardımcı 65 - Hamit Gözaydm 66 Abdullah Erkunt 67 Behçet Arkun 68 Ersan Karagözlü 69 Şakir Oktar 70 Nurettin Özdemir 71 H.Ahmet Alev 72 Uğur Şahin 73 Memduh Üretmen 74 C.Çetin Oğuz 75 Selim Razan TEMSİL EDİLEN KURULUŞ özel Sektör Demir Çelik Üreticeleri Demeği Karabük Haddeciler Demeği Başkam Uygar Motor A.Ş. Metaş Metaş Borusan Çelik Halat Döktaş, Dökümcüler Demeği Emaş A.Ş. Erbosan A.Ş. Erbosan A.Ş. Parsan A.Ş. Parsan A.Ş. İzsal Döküm San. A.Ş.. Sır Metal A.Ş. Ümran Spiral Kaynaklı Boru San. A.Ş. Erkunt San.A.Ş. Çolakoğhı Metalürji A.Ş. Pınar Döküm San. Ve Tîc. A.Ş. Ergün Kablo ve Bakır San. A.Ş. KAle Radyatör Kayalar Bakır Sarkuysan Elektrolik San. Ve Tîc. A.Ş. Böhler Kaynak Elekrotlan Ark Çelik San. ve Tîc. Ltd. Şti. OERIİKON A.Ş. OERIİKON A.Ş.

-X IV - ADI VE SOYADI 76 Erdinç Tahı 77 Nevzat Kutlar 78 Şahin Türkaslan 79 Faruk özertem 80 Fikret İnce 81 Olgun Altıntaş 82 Erdal Cingöz 83 - Recep Yazıcı 84 Temel Kaya 85 Çetin Şaman TEMSİL EDİLEN KURULUŞ Ergenekon Çelik San. ve He. A.Ş. Elba Yücel Boru Yücel Boru Ekindim' Demir Çelik San. A.Ş. Türk Deınir Döküm Fab. A.Ş. Bant Boru ve San. He. A.Ş. Diler Demir Çelik Kayalar Bakır Alaşımları A.Ş. Maktel Mak. ve TeL San. A.Ş.

-X V - İÇlNDEKlLER I - GiRİŞ H - DEMlR VE ÇELİK SANAYİİNİN ÖNEMİ IH - DÜNYA DEMİR VE ÇELİK ENDÜSTRİSİNİN HALİ HAZIR DAKİ DURUMU IV - TÜRKİYE DEMİR ÇELİK İŞLETMELERİ A Karabük Demir ve Çelik Fabrikaları B İskenderun Demir ve Çelik Fabrikaları V - ELEKTRİK ARK OCAKLARI (ASİL ÇELİK A.Ş. DAHİL) V I - HADDEHANELER V H - EREGLİ DEMİR ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. V in - DİKİŞSİZ BORULAR (M.K.EJC.ÇELİK BORU FABRİKASI) I X - DİKİŞLİ BORULAR X - PİK VE ÇEIİK DÖKÜM SANAYİİ XI - DÖVME SANAYİİ X n - TÜRKİYE DEMİR ÇELİK SANAYİİ KURULUŞLARI HAK KINDA ÖZET BİLGİLER

- 1 - I G I R I Ş 1. Bu raporun hazırlanmasındaki amaç çelik ürünü ile dünya pazarlarına girerken Türkiye Demir Çelik Endüstrisi hakkında mümkün olduğu kadar detaylı bilgi hazırlayarak, Demir çelik politikasının tesbitine ve bu endüstride ne gibi bir yenilemeye gidilmesine ve pazar durumuna göre nasıl bir yol izlenmesi gerektiğine ışık tutmaktır. 2. Gelişmiş ülkelerin halen uygulamakta olduğu demir ve çelik politikası çerçevesinde, şimdiden alınacak Ye alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi, mevcut problemler ile endüstrinin ileride karşı karşıya kalacağı problemlere göre bir hedefin tesbiti gerekmektedir. Ayrıca deıııirçelik ürünü için bugünkü pazar durumu-un analizi ile özellikle dış pazarlardaki şansının ne olduğu, ileride nasıl olabileceği, bu pazarlara girme imkanları yanında iç tüketimdeki pazara hakim olunabilmesi için ne gibi tedbirlerin alınması gerektiği çok iyi bilinmelidir. 3. Dünya demir çelik politikası yanında çevremizde proje halinde olan demir ve çelik tesisleri ve muhtemel devreye girme tarihleri ile bunların Türkiye demir ve çelik endüstrisine yapacağı etkiler gözden uzak tu tulmamalıdır. Bütün bu gelişmeler göz önüne alındığında Türkiye Demir ve Çelik sanayiinin gerek AET İçinde gerekse dünya pazarlarında rekabet edebilecek duruma getirilmesi hususunda Devletçe izlenmesi gereken politikaya yardımcı olmak ve çelik endüstrimizi ayakta tutmak hedefi güdülmefidir. 4. Bütün dünyada demir ve çelik kapasitelerinin fazla oluşu AET ülkelerinde kapasite fazlalığına karşı tüketimin 1995 e kadar son derece yavaş artacağının tahmin edilmesi, özellikle yeni kurulması planlanan

- 2 - demir ve çelik tesisleri, Türkiye açısından çok ciddi tedbirlerin alınmasını gerektirmektedir. Gerek demir çelik kuruluşları gerekse devlet yetkililileri konuya ciddi bir şekilde eğilerek sanayimizin en önemli ana girdisini sağlayan ve gelişmişliğin bir göstergesi olan bu sanayi dalında neler yapılabileceğini düşünürken, iç tüketimde de takip edilecek politikalara göre hangi rakamlara ulaşabileceğinin tesbiti veya yıllık kalkınma hedeflerini daha gerçekçi tesbit ederek tüketimin hangi noktalara erişeceğini görmesi önemlidir. Diğer taraftan devletin konuya eğilmesi bu sektörün ayakta kalmasını sağlayıcı tedbirler almalıdır, geçici tedbirler devamlı aynı konuyu gündeme getirecektir. Sektörün hedefi belirlenerek, bu sektörün yaşaması için gerekli tedbirleri alması, teknolojik gelişmeler takip edilerek ve ekonomik belirsizlikler dikkate ahnarak, biri diğerine zarar vermeden üretimlerini sürdürmeleri imkanı araştırılmalıdır. S. Dünya pazarlarının tüketim kapasitelerinin yine dünya çelik üretim kapasitesinin altmda olması çelik sektöründeki krizin ana sebeplerinden biri olduğu bilinmektedir. Özellikle demir perde ülkelerinde maliyet unsurunun olmayışı piyasaya ucuz ürün sürmeleri maliyet kar unsurunu düşünerek piyasaya mal arz eden demokratik ülkelerin çelik sektörünü zor durumda bırakabilmektedir. Bununla beraber devletin demir çelik tüketiminin yoğun olduğu sektörlerin gelişmesini sağlıyacaktır. 1987 yılı içinde yapılacak olan SANAYİ ŞURASI na esas olarak hazırlanan bu rapordaki görüşler çerçevesinde Türk Demir ve Çelik Endüstri-

-3 - sine gerekli desteğin sağlanarak ileride kendi kendini yenileyecek ve kuracak seviyeye ulaşması temennimizdir. Saygılarımızla,

- 5 - DEMİR VE ÇELİK SANAYİİNİN ÖNEMİ Genel olarak sanayinin ham maddesi olan yassı mamiiller, uzun mamüller, çubuk ve profillerin yanı sıra özel çelikleri üreten demir ve çelik endüstrisi küçük, orta ve diğer yan sanayinin doğup gelişmesine, sanatkâr kitlesinin çabuk yetişmesini sağlıyarak ekonominin işlemesini ve gelişmesini sağlaması yönünde gerek sanayinin, gerekse ekonominin temel taşı olarak görev yapmaktadır. Demir ve Çelik sektörü diğer sektörlere göre oldukça ayrıcalık gösteren bir sanayi koludur ve çoğu sektörün itici gücü durumundadır. Ekonomik kalkınma ile demir çehk tüketimi arasındaki yakın ilişki gerek gelişmiş ve gerekse gelişmekte olan ülkelerin bu sanayi kolunu kurmaya ve geliştirmeye yöneltmiştir. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yapılan araştırmalarda, bu sektör ülkelerin kalkınmasında önemli bir yer işgal ettiği hususunda fikir birliği mevcuttur ve günümüzde ekonomik gelişme göstergeleri arasında ülkelerin kişi başına demir çelik tüketimi de yer almakta ve bu göstergelerle sektörün ekonomik kalkınmadaki önemi en somut bir biçimde belgelenmektedir. Ekonomik faaliyetlerin canlandığı inşaat ve imalat sanayinin hızlı bir gelişme gösterdiği dönemlerde demir-çelik tüketimi yanında üretim çeşit ve kalitelerinde de önemli gelişme görülmektedir. Sanayileşme sürecinin ilk aşamalarında alt yapı yatırımlarının artmasıyla inşaat ve imalat sanayilerinin giderek önem kazanması karşısında uzun hadde ürünleri olarak tanımlanan ve inşaat sektörünün temel girdileri arasında yer alan düz ve nervürlü tip beton çelikleri ile muhtelif profillere

- 6 - olan talepte süratli bir artış meydana gelmektedir. Diğer iş kollarının itici gücü durumunda olan bu sektör üretimine olan talep artışı ülke ekonomisinde önemli bir canlılık meydana getirmektedir. Ülkelerin kalkınmasında çok büyük bir etkinliği olan Demir-Çelik sektörü; tüm sanayi işkodannın ihtiyacı olan pik demiri ve her türlü çelik malzemenin üretimini üstlenmiş olup, gerek ülke kalkınmasında ve gerekse sanayileşmede hemen hemen bütün çelik sektörünün ülkelerin savunmasında da ayn bir etkinliği bulunmaktadır. Her ülke gerek dışardan gelecek saldırılara karşı kendisini müdafaa edebilmek ve gerekse iç güvenliği sağlayabilmek amacıyla yeterli bir ordu kurmak ve savunma teşkilatının her türlü ihtiyaçlarını temin etmek mecburiyetindedir. Bu nedenle ülkeler yıllık bütçelerinin önemli bir bölümünü savunma hizmetlerine ayırmaktadırlar. Asya ve Avrupa kıtaları arasında bir köprü durumunda olan ülkemizin çok geniş bir sahil şeridi ile kara sınırına sahip bulunması yanında stratejik bir önemi haiz olan boğazlar ve ülkemizin jeopolitik konumu nedeniyle diğer ülkelere kıyasen daha güçlü ve büyük bir savunma gücüne ihtiyacı vardır. Kara ve Hava Kuvvetlerimizin yanında yurdumuzun üç tarafının denizlerle çevrili olması nedeniyle Deniz Kuvvetlerine de ayn bir önem vermemiz, dolayısıyla güçlü bir donanmaya sahip bulunmamız gerekmektedir. Ülkemizin savunmasıyla görevli Silahlı Kuvvetlerimizin savunma görevini en iyi şekilde yapabilmesi, ordumuzun modem.silahlarla donatılmasıyla ve gerekli Askeri tesislere sahip bulunmamızla mümkündü:. Ülke savunmasında ihtiyaç duyulan alt yapı tesislerinin yapımı ile her türlü si

-7 - lah ve cephane, diğer araç ve gereçlerin imali için gerekli olan malzemeler incelendiğinde birinci sırayı demir ve demir esaslı malzemelerin işgal etmekte olduğu görülecektir. Silahh kuvvetlerimizin ihtiyacı için faaliyet gösteren tesislere ilaveten ülkemizde güçlü bir savunma sanayiinin kurulmasına başlanmış olup bu amaçla yapılacak' tesisler ve bu tesislerde üretilecek modern silahların ve askeri amaçlı araç ve gereçlerin imalinde önemli oranda demir ve çelik mamullerine ihtiyaç duyulacağı tabiidir. Savunma gücümüzün silahlarla donatılması ile ilgili faaliyetler demir ve çelik mamullerine olan talebi d ah a da artıracağından demir çelik sektörü gerek ülke kalkınmasındaki ve gerekse sanayileşmedeki önemini savunmamızda da muhafaza e- decektir.

- 9 - DÜNYA DEMİR VE ÇELİK ENDÜSTRİSİNİN HALl HAZIRDAKİ DURUMU 1.2 n d Dünya savaşından sonra girişilen kalkınma hamleleri 1946 da 112 milyon ton/yd olan demir ve çelik üretimini 1970 yılında 600 milyon tona 1980 de 752 milyon ton ve 1985 te ise 773 milyon ingot eşdeğeri çelik üretilmiştir. Demir ve çelik ticareti üretiminin % 19-20 sini oluşturmuştur. 1950 de dünya üretimi içindeki payı % 2,5 olan Japonya 1970 te % 16'ya yükselmiş ve ihracatımda 32 kat artırmıştır. 1960-1975 arası AET ülkelerinde kapasite 2 misb artarken Japonya'da 7 kat artmıştır. 1970-1981 arası Japonya % 15 üretimle yerini korurken AET'nin payı % 23 ten % 15'e, A.B.D. % 21 den % 16 ya inmiştir. Doğu Avrupa ülkeleri % 16 dan % 29'a çıkarmışlardır. Diğer grup ise payım % 14 ten % 23 e çıkarmıştır. '2. 1980 de kumlu kapasitesini 220 milyon tona çıkaran AET ülkeleri (12) tüketimleri 110 milyon ton civarında seyretmektedir. Gerek 3 rcü dünya ülkelerinin çefik tesislerini kurması, gerekse çelik kalitesinin gelişmesi, çebk yerine plastik, afimünyum gibi malzemenin ikamesi gibi etkiler dışında eneıji maliyetinin yükselmesi demir Ye çelik sektörünün krize girmesine neden olmuştur. 1980 yılında 168 milyon ton olan hadde kapasitesini 1986 yılında 30 milyon ton aşağı çekmeyi planlayan AET ülkelerinde çelik 1985 yılında 120 milyon ton olmuş bunun 1984 te 78,8 milyon ton, 1985 tede 86 milyon tonu continü castiııg ile dökülmüştür. AET ülkeleri 1984 yılında 40,8 milyon ton ithalat 64,619 milyon ton ili-

-1 0 - racat yapmışlardır. Net ihracat 24,5 milyon tondur. 3. Maliyetin aşağı çekilmesi ve ekonomik olmayan fazla kapasitenin kapatılması için başlayan modernizasyon ve rasyonalizasyon çalışmaları ile yapısal değişiklik programlan çerçevesinde eneıji tasarrufu, iş gücü tasarrufu, kaliteli mamul gibi hedefleri olan modernizasyon ve yenileme yatırımları 1985 yılında 9 ülke için 3.680 milyon U.S. J5 olmuştur. Halen AET ülkelerinde çelik işletmelerinin büyük bir kısmı zarar etmektedir. Bu zararları 1986 ya kadar devletçe karşılanan işletmelere 1986 dan sonra yardım yapılmaması karar altına alınmıştır. Yabrmlar büyük ölçede % 75 Continü casting döküme ve kontinü hadde haddehanelere yapılmaktadır. Geri kalan kısım diğer tesislere yöneliktir. Gaye Dünya piyasalarında kıyasıya fiyat kıran ülkelere karşı rekabet şansı kazanmaktır. 1980 de fiatı 400 U.S.$ /ton olan çubuk demir 1985 yılında tonu 250 U.S.$ düşmüş, hatta 1984 yılı 7 nd ayında 210 dolara kadar inmiştir. Ülkelerin iç pazarında normal kâr maıjı ile satılırken ihraç edilen demir çelik mamülleri büyük ölçüde devlet desteği görmüştür. Hem destekleme yükünden kurtulmak hem de demir ve çelik endüstrilerini yaşatmak isteyen ülkeler yatırımı büyük ölçüde destekleyerek özellikle yüksek fırınlarda sağlanan yüksek kapasite ve teknolojik geliştirme ile mayi maden elde edilmesinde ülkelere göre % 25-11 civarında enerji tasarrufu sağlanmıştır. Aynı şekilde çekilhanelerde konvertere dönüş ve çeşitli geliştirmeler sayesinde kontinü kasting gibi çeşitli ebatlara mayi çeliğin dökülebilmesi ve sıcak şaıjı veya ara ısıtmalı haddehanelerin başlanması gibi geliştirmeler çelikhaneletde % 30 un üstünde enerji tasarrufu gerçekleştirmiştir. Son yıllarda elektrik ark ocakları oldukça rağbet görerek bazı ülkelerde İspanya ve İtalya gibi % 50 çelik üretim pay mı bu usulle elde etmektedirler.

- I I - 4. Halen Dünya demir ve çelik ticareti bir darboğazda görülmektedir. 1970-1980 arası Japonya üretiminin yaklaşık % 30 unu ihraç etmiştir. İthalat % 1 civarında olmuştur. Diğer taraftan Amerika üretiminin % 20 si kadar ithalat 2-3'ü kadar ihracat yapmaktadır. Dünya demir ve çelik ticareti genel olarak üretimin % 20 civarında seyretmiştir. 1985 yılında toplam üretimin % 21, yani 125 milyon tonla rekor kmmş bulunmaktadır. Ancak 1986 yılı tekrar edeceği şüphelidir. Dünya ticaretinin 1975 te % 85 elinde tutan oecd ülkelerinin payı 1985 te % 74'e düşmüştür. Bunun yerini 3 ncü dünya ülkeleri veya kalkınmakta olan ülkeler almıştır. 1981 yılında OCED ülkelerinden kalkınmakta olan ülkelere ihracat 36,4 milyon ton iken 1985 yılında OCED ülkelerinden kalkınnıakta olan ülkelere ihracat 36,4 milyon ton iken 1985 te 29,3 milyon ton olmuştur. Pazar payı % 41,3 ten % 33,5 düşmüştür. Aynı şekilde Çin ve Kuzey Kore'ye ihracat 1981 de 2,7 milyon ton iken 1985 te 14$ milyon tona, pazar hissesini ise % 7,7 den % 24'e yükseltmiştir. OECD ülkelerinin kendi aralarında gerçekleştirdikleri çelik ticareti ise 1981 de 34,5 milyon ton iken 1985 te 37,5 milyon tona yükselmiştir. 4.1. AET ülkelerinin (9) ihracatı 1982 ani düşüş gösterirken son 3 yılda yükselmeye devam etmiş 1985 yılında maksimum seviyesine çıkmıştır. AET ithalatı son üç yılda çok az değişkenlik göstermiştir. 1975 ten beri AET pazarı % 11,5 ile % 13 arasında değişmiştir. Aynı süredeki net ihracatı (İhrac-ithal) ise 26 milyon ton ile 17.7 milyon ton arasında değişmiştir. En düşük seviyesine 1983 yılında ulaşmıştır. 1985 te ise net ticaret 23.9 milyon ton olmuştur. 5. Endüstrinin ihtiyaç duyduğu hammadde gerek cevher olarak, gerekse eneği kaynağı olarak büyük ticarete sahne olurken, ark ocaklarında kul

-1 2 - lanılan hurda ve sünger demirde demir ye çelik ticaretine katkıda bulunmaktadır. Halen 11 milyon ton olan sünger demir üretimi gelişmekte o- lan ülkelerde tabi gaza dayalı tesislerde üretilmektedir. Demir ve Çelik hurdası ise, en büyük ihracatçı ülke 9 milyon ton He A.B.D. dir. OCED ülkelerinde toplam hurda ihracatı 24 milyon tonun üzerinde olup genel olarak İngiltere, Almanya, Fransa başta gelen ihracatçı ülkelerdir. 5.1 1984 yılında AET ülkelerinde üretilen 47.6 milyon ton kokun 44 milyon tonu Yüksek fırınlarda tüketilmiştir. Ortalama kok tüketimi 520 kg/ton nayi madendir. Kok ticareti 6.7 milyon ton kadar olup Fransa ve İngiltere 4 milyon tonu almaktadırlar. 5.2. Demir cevheri çok az olan AET ülkeleri (9) dışardan 123 milyon ton yüksek tenörlü cevher ithal etmektedirler. Birbirlerine sattıktan ticaret hacmi ise 15 milyon tondur. 6. 3 ncü dünya ülkelerinde demir ve çelik endüstrisinin durumu çok değişik bir tablo çizmektedir. Bazı ülkelerdeki gelişme çok yüksek olmasına karşı diğer ülkelerde gelişme çok yavaştır. Latin Amerika'da 1978 de çelik üretimi 243 milyon ton iken 1984 de 33.4 milyon tona çıkmıştır. Gelişme % 5.2 dir. Afrikada çelik üretimi değişmemiş yılda 9 milyon ton civarında seyretmiştir. Orta Doğu da 1978 de 2.24 milyon ton olan üretim 1984 te 3.66 milyon tona çıkmıştır. Artış % 8,5 tir. Güney doğu Asya'da 20 milyon ton olan üretim 31,7 milyon tona çıkmış yılda % 7.7 lik bk artış olmuştur. Aynı bölgenin tüketimleri 1978-1984 yıllan arasında Latin Amerika'da % 2,7 gerilemiş, Afrika'da yılda % 3,7 gerilemiş, Orta Doğu'da yılda % 4,7 gelişme göstermiş, Güney Doğu Asya'da ise yılda % 6 lik bir artış kaydetmiştir.

- 1 3 - Aynı bökelerdeki ticaret Latin Amerika'da 6,7 milyon ton ithalat varken 1984 te 5,27 milyon ton ingot eşdeğeri çelik ihracatı olmuştur. Afrika ithalatı 4,5 milyon tonla aynı kalırken, Orta Doğu ithalatı 14,5 den 15,6 milyon tona çıkmıştır. Güney Doğu Asya ülkelerinde ithalat 14,26 milyon tondan 9,88 milyon tona düşmüştür. Güney Kore 1978 de 1.68 milyon ton ithalat yaparken 1984 te 4.24 milyon ton çelik ihraç etmiştir. Aym bölgelerde 1990 yılında çelik kapasitesi yılda Latin Amerika da % 2,7 Afrika'da % 1, Orta Doğu'da % 19,8 Güney Doğu Asya'da % 4,9 luk bir gelişme gösterecektir. Toplanı 141 milyon ton çelik kapasitesi olacak bu bölgelerdeki üretimin 110 milyon ton olacağı beklenmektedir. 7. Gerek AET ülkeleri Gerekse OECD ülkeleri Demir ve çelik endüstrisinin krize girmesi nedeniyle, girişilen Modernizasyon ve rasyonalizasyon çalışmaları ile işgücünde büyük kısuıülar yapılmış ve işçilik için çeşitli tedbirler alınmıştır. İşçilerin sosyal problemlerim halletmek için, 1 Erken emeklilik 2 Yeniden yerleşme yardımı 3 İşletmelere çeşitli yardımlar (İşçilerin sosyal problemleri için) 4 Yeni bir işe girmesi için eğitim yardımı, gibi yardımlar yapılmaktadır. 8. Doların değer kaybetmesi buna karşı diğer endüstriyel ülke paralarının değer kazanması çelik endüstrilerimde etkileyeceği muhakkaktır. Amerika çelik endüstrisinin canlanarak üretimini 74 milyon ton dan

- 14- (1986) 90 milyon tona çıkarması beklenmektedir. Böyle bir gelişmenin dünya ticaretim etkileyeceği ye. bazı ülkelerin demir ve çelik endüstrilerinin zor duşumda kalacağı beklenebilir. 1 AET Ülkelerinde Demir ve Çelik Endüstrisinde Uygulanan Politikalar ve bugünkü durum. I.0 Demir ve Çelik Endüstrisi diğer endüstrilerin ham maddesini temin etmesi He, ekonominin lokomotifi görünümünde olup, ülkelerin kalkınma programında önçelikle ele alman ve ülke endüstrisinin gelişmesini sağlayan temel endüstridir. II. Dünya savaşından sonra dünyanın yeniden iman için girişilen ekonomik savaşta öncelikle ele alman demir ve çelik sanayi yatırımları ve demir çeliğe olan talep artışı ülkeleri kendi iç ihtiyaçları dışında ihracat kapasitesi yaratmada yanşa girmelerine sebep olmuş ve 1946 yılında 112 milyon ton olan çelik üretimi 1970 yılında 600 milyon tona yükselmiştir. İhracat ise aynı yılda 114 milyon tona yükselerek üretimin % 19'unu oluşturm uştur/ *) 1.1. Bu arada doğal kaynaklan olmadığı için Demir ve Çelik sanayileri olmayan ülkelerde bu sanayi kurulup hızla gelişmiştir. Bu ülkeler arasında İtalya, Hollanda, Japonya sayılabilir. Demir ve Çelik pazarlarına giren G.Kore, Brezilya, Doğu Bloku ülkeleri paylarım artırmayı başarmışlardır. Japonya'da sektörün verimliliğinin yüksek ve maliyetin düşük oluşu bu pazara büyük bir rekabet hacmiyle girmesini kolaylaştırmıştır. 1950 yılında Japonya'nın çefik üretim payı % 2,5 iken 1970 de % 16 ya yükselmiştir. İhracatı ise 32 kat artmıştır. 1970-1985 arası dünya üretiminde (1) AC. 8/R.3.St 86

- 1 5 - Japonya'nm payı % 15 olarak yerini korurken AET Ülkelerinin payı % 23 ten % 15'e, A.B.D. nin payı % 21 den % 16'ya inmiştir. Diğer taraftan Doğu Bloku ülkelerinin payı % 23 ten % 29'a. diğer grubun ise % 14 den % 23'e yükselmiştir. 1.2.1974 Yılından sonra tüm dünyada hakim olan ekonomik durgunluk nedeniyle, Devletler kendi demir ve çelik sanayilerini korumak, meydana gelecek istihdam sorununu asgariye indirmek amacı ile devlet desteği yanşuıa girmişlerdir. Bu dönemden her firma asrgari zararla kurtulmak için devamlı fiat düşürmeye yönelmiş ve fiat kavgasına neden olmuşlardır. Alman tedbirler bu kargaşayı önleyemeyince AET Ülkeleri 1976 yılında EUROFER (Çelik üreticileri karteli) kurmuştur. Kartelin amacı üretimi kısıtlamak, fiatlan belli bir seviyenin üstüne çıkarak üyelerinin üretiminin devamını sağlamaktı. 1980 yılında 204 milyon ton çelik üretim kapasitesi olan AET (10 ülkeleri aldıkları tedbirlerle 1986 yılında kapasiteyi 165,5 milyon tona düşürmüşler vc 1985 yılında üretimleri 120 milyon ton olmuştur. Üretimlerini kısarak ve tesislerini modernize ederek dünya piyasalarında rekabet edebilecek tesislerin yaşamalarını hedef alan Ortak Pazar ülkeleri, mümkün olduğu kadar demir ve çelik ticaretini kendi aralarında yapmaya özen göstermektedirler. Kapasite ayarlamanın esası uzun sürede rekabet gücüne erişerek üretimini devam ettirmesi ve devletten destekleme yardımı istememektedir. Üretimini devlet desteğiyle sürdüren ve bu durumdan kurtulması zayıf olan tesislerin kapatılması yoluna gidilmiştir. Komisyonca öngörülen hadde mamüllcrinde kapasite düşürme 1980-1986 yılında Tablo 1 de görülmektedir. 1986 da 141 milyon ton yıl üretim kapasitesine düşürülen haddehanelerde % 60 civarında yassı mamül kapasitesi mevcuttur. Kapasite düşürme % 16 dır.

Sıcak çekilmiş hadde mamullerinde üretim kapasiteleri (2) Tablo: 1 (000) Ton 1980 1986 % Kısıntı ALMANYA 53.117 47.107 % 11,3 BELÇİKA 16.028 12.923 % 19,4 DANİMARKA 941 875 % 7 FRANSA 26.869 21.558 % 10,8 İNGİLTERE 22.840 18.340 % 19,7 İTALYA 36.294 30.460 % 16,1 LÜXEMBURG 5.215 4.255 % 18,4 HOLLANDA 7.297 6.347 % 13 168.601 141.864 -% 15,9 (2) SC(84)35/EC

- 17 - Yukarıdaki tabloda öngörülen kapasite düşürmenin dışında 1986 yılında Ortak pazar ülkelerinde kapasite düşürme miktarı 30 milyon tonu bulacağı tahmin edilmektedir. 1991 yılma kadar 12 milyon ton kapasite indirimi komisyonca teklif e d ilm iştir.^ 13. AET Ülkeleri elektrik ark ocağı üretimi 1984 yılında 31.474 ton 1985 te 30.750 tondur. Konverterde elde edilen çelik ise 1984 te 88.575 ton. 1985 te de 89.777 ton olmuştur, her iki yılda 120 milyon ton olan çelik üretiminin + % 0,4 artış olmuştur. 1984 yılında % 65, 1985 yılında % 71 ve Continü casting makinasında dökülmüştür. AET (100 ülkelerinde tüketim hacmi 1985 te 105 milyon civarında olup 1984 te ithalatı 33 milyon ton ihracatı 47,5 milyon ton 1985 de ise ithalatın 39 milyon ton olmasına karşılık ihracat 61.7 milyon ton olmuştur. Bunun yanında 1985 yılında OECD ithalatı 77.8 milyon ton ihracatı ise 117.6 milyon ton olarak bir yıl öncesine göre % 17 daha fazladır.(^) 1.4. Tablo 2 ve ilgili diyağram sanayi ülkelerinde yapılan hadde ürünlerinin miktarları verilmektedir. Tablodan da izleneceği gibi yuvarlak mamüllerin üretim içindeki payı % 10 civarında seyretmektedir. Profiller ise değişken olmakla birlikte Lüxemburg'ta % 54, Ispanya'da % 49, İngiltere'de % 30, İtalya'da % 41, ile önemli payı bulunmaktadır. Yassı mamüller genel olarak yüksek üretim payına sahiptir. (3) SC/WP/86/41

- 18-1984-1986 y ılla r ın d a AET Ü lkelerinde K a p a sıte -Ü re tis-îü k e tia ve t i c a r e t hacaa ALUANİA Y ılla r K apasite C. Ç elik ü re tin! Tablo -.3 (Milyon ton o la ra k ) Tüketin İ t h a l İhraç 1984 51.6 39.4 35.6 11.140 13.370 1985 48.9 40.5 35.3 11.577 20.154 1986 47.3-36.6 - - 1984 28.8 13.8 17.1 6.931 9.138 FRANSA 1985 27,0 13.3 16.9 6.580 9.442 1986 26.6-17.1 - - 1984 37.3 24.1 24.6 6.029 7.683 İTALÎA 1985 36.3 23.7 24.4 6.189 8.038 1986 35.8-24.5 - - 1984 24.0 ' 15.2 16.0 3.651 4.162 ÎHGİLT2RE 1935 24.1 15.7 15.3 3.874 4.929 1986 23.2-16.2 - - 1934 8 5.7 4.4 3.717 5.150 HOLLANDA 1985 8 5.5 4.4 4.063 5.191 1986 8-4.5 1984 22.1 15.3 4.5 3.491 12.586 BE3EI&C 1985 22.0 14.6 4.1 3.480 12.634 1986 19.0-4*2 - - 1984 19.5 13.5 7.6. 2.205 6.590 İSPANYA 1985 20.1 14.2 7.5 1.434 7.791 1986 20.0-7.9 - _ 1984 6.3 2.3 5.4 3.657 1.525 DİĞERLERİ 1985 6.2 2.4 5.7 3.256 1.298 1936 6.4 5.4 - -

- 1 9 - T ılla r Kapasite TaT>lo : 3 Çolik Ü retin! (Hilyon ton olarak) Tüket la İ th a l İhraç 1984 122.7 83.94 113.8 30.28 1.3 Ü.S.A. I9S5 121.2 80.1 113.1 28.1 1.1 1986 U 7.5 79.0 103.0 24.0 1.3 1964 ı s a 14.70 14.2 2.48 3.94 CAİIAIU. 1985 18.7 14.7 14.6 2.9 4.1 1936 18.7 14.1 14.2-1.0 D lfea BA2I 1984 50.8 36.80 33.4 16.22 23.82 AV3CPA 1985 49.1 38.2 33.4 16.9 26.2 I fl.k r. IO80 9.1 2A.1 25.0 1.3 1984 156^0 105.6 85.8 5.20 41.5 JAPAÎ 1985 154.6 105.3 85. I 3.8 40.8 1Ç86 151.0 98.0 81.5 5.0 37.5 AffSTHALİA İKD HSi ZEALAKD 1984 7.0 6.6 7.3 1.77 1.31 1985 7-1 6.8 6.8 1.7 2.0. 1986 7.9 7.0 7.2-1 1984 533.0 367.7 366.0 68.63 111.98 QSCJ> 1985 520.3 365.6 358.4 66,7 117.7 1986 509.7 353.6 353.3 44.4

DAZI AVmjPA ÜLKELERİNDE HADDE MAMULLERİ ÜRETİMİNİN ÜRETİM CİNSİNE GÖRE DAÖILIMI (1985 y ı l ı iğ in ) Tablo «2 (Bln ton) Toplam Ç elik Ü retim i Toplam llad.mam. Ü retim i 'Toplam hadde Ü retim inin d ağ ılım ı PROFİLLER YASSI MAMUL YUVARLAKLAR DİĞERLERİ Üretim Top.Had. Üretimle de % Payı Üretim Top.Had mamulü, Yuvarlak Üretim i liretim. % payı Top.Had Jrotimdc İ> payı Üretim Top.Had. Üretimde % payı F.ALMANYA 40.987 35.962 5.111 0.14 20.390 0.57 3.438 0.10 7.593 0.21 İTALYA 24.061 17.840 7.415 0.41 5.580 0.31 2.256 0.12 2.581 0.14 FRANSA 18.300 17.324 2.882 0.16 9.877 0.57 2.262 0.13 2.208 0.13 İNGİLTERE 15.722 12.818 3.905 0.30 5.062 0.39 1.213 0.09 1.998 0.16 İSPANYA 14.082 11.331 5.621 0.49 3.627 0.32 1.287 0.11 796 0.07 BELÇİKA 10.603 9.321. 714 0.07 6.658 0.71 475 0.05 1.475 0.15 HOLLANDA 5.518 4.868 262 0.05 2.672 0.55 228 0.04 1.701 0.35 luxeuburg 3.945 3.735 2.034 0.54 699 0.19 311 0.08 490 0.13 PORTEKİZ 665 597 36 5 0.61-209 0.35 23 0.04 DANİMARKA 528 511 169 0.33 342 0.67 1 0.00 - - TÜRKİYE 4.951 4.829 575 0.12 1.556 0.30 2.680 0,54 18 0.04 4) SC/WP(86),ECE RAPORU 4) S to al m arket 1984 DECD Yayını Iron and o tool m duotry

DAZI AVRUPA/ ÜLKEU'KIIIDI: hadde mı.:uuûiiıl UuuTiulııtu URETlli CİHSLEtlİNE GÜİlE *l)2de OLAilAK DAÖII.IUI Profil Üretimi ji! Yatısı l ı '. n o u l Urot. Yuvnrluk Urot. D i ü o r lo r i r a 0,21 Q,10 0, 1 -» 0,1ü 0,13 o,t3 0,16 0,09 0,07 0,15 0,05 0,3i 0,13 0,00 0,03 0,54-11 0,32 0,04 0,19 i 0,57 P.14 i t a l v a 0,31 0,4 1 'l İri.» t t i FIUIİÎÎA 0,57 0,16 S i * î'-i 0439 o,'30 0,49 İT' i 0,71 0,07 ft'yi i i &r m 0,55 O-,05 İIK İİLTK U E İSPANYA Î>i;j/;1KA İİOLu MIDA İ,Uau.ü İ.UÎ(U 0,54 Aıiu.i Yü 0,31 0,12

- 2 2-1934-1935 YTLLAH. Ç3.İS CSTCii FB0S28E CCSS ÎASZEKI (OOP) TCK U> Çeliği. E lek trik ark o cağ ı Contihii Casting Toplaç çel&c 1964 1985 1984 1985 1984 1985 1984 1985 B atı Almanya 31731 33031 7657 7477 30294 32208 39389 40497 Belçika ' 10401 9820 904 765-5597 6412 11304 10558 Danlrarka - - 545 528 545 528 545 528 Fransa 15278 15135 j m 3657 127C8 15166 18933 16808 İta ly a 11350 11367 12676 12531 17602 18794 24039 23898 LttxanburK 3598 3945 1044 1118 3987 3945 Hollanda 5533 5304 206 213 2220 2154 5739 5517 Yunanistan - - - 772 821 772 821 772 821 İrlan d a _ - 166?? 166. 202 166 202 I m rllta re 10295 11185 4826 4?38 7858 8620 15214 15766 AET TOPLAMI 88575 88777 31474 30748 76806 86025 {120085 120567 tsuanva 5391 5459 8106 8734 6666 8084 13497 141931 P o rtekiz 390 371 295 300 227 231 685 671 TUrkiye 2375 2623 1465 1747 3087 3258 4290 4890 I Avuaturva ', 4393 4205 477 455 4336 4353 4870 4660. Finlandiya 2217 2073 415 445 2485 2355 2632 2513 Hdrraç 492 526 423 404 172 404 915 930 tsvac 2279 2425 2426 2388 3744 3680 4705 4813 İsv iç re _ 972 987 972 967 972 987 BATI AVH.TDP.- 17537 17682 14579 15460 21739 23552 32566 33662 avruea «OF. 106112 İ0T459 46053 46208 1C0545 109577 15265l i5422! Kanada 10375 10534 3833 4084 5647 ^6384 14566İ 14638, U.S.A. 47920 _ 28458-33266 - 83943) 79243. Japonya 76358 74776 29228 30503 94097 95940 105 586jl0527 Avusturalva 6063 6263 234 228 1700 1860 6207 1 6491 Vcenl zellanâı 250 230 250 1 23c CECD TOPLAMI --------- *--- 247093 - İ!Q3056-23523S l - 363242} 36011C