ÇEVİRİ VE EŞDİZİMLİ SÖZCÜKLER Dr. Mine Çankaya Çankaya Üniversitesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü
ÇEVİRİ VE TERİM BİLGİSİ Çeviri-Terim-Özel Alan Çevirisi Özel Alan Çevirisi Belli bir söyleme özgü Belli söylem geleneklerine sahip Belli bir bağlamda kullanılan Belli terimlerden oluşan METİNLERİN ÇEVİRİSİ
ÇEVİRİ VE TERİM BİLGİSİ TERİM:Belirli bir söylem türünde Sıklıkla kullanılan Üzerinde anlaşmaya varılmış Nesnel bir anlam içeren Farklı söylemlerde ve kültürlerde farklı anlamlarda kullanılan SÖZCÜKLER
ÇEVİRİ VE TERİM BİLGİSİ Attachment-Bağlanma- Attached Bağlı olma- Psikoloji Attached Document-Ekli belge İlişikteki belge-hukuk Dissolution-Çözülme-Kimya Dissolution-Parçalanma, bölünme-siyaset Secretary-Bakan-ABD siyasi sistemi Bakan-Minister-Türk siyasi sistemi
TERİM BİLGİSİ VE EŞDİZİMLİLİK Özel Alan Metinlerinde Terimler Nasıl Kullanılır? Hangi sıfat??hani zarf? Hangi fiil??hangi fiil ve hangi edat???
TERİM BİLGİSİ VE EŞDİZİMLİLİK Neden treaty is ratified? report-confirm Doktora tezi neden biter? Neden tamamlanmaz? Neden kara cahil? Neden siyah cahil değill??? Neden nevri döner de siniri dönmez???? Neden light exercise ama neden heavy exercise değil??
TERİM BİLGİSİ VE EŞDİZİMLİLİK COLLOCATION (Eşdizimlilik) Eşdizimli Sözcükler (Vardar 2002) Sözcük Birliktelikleri (Aksan 1999) Eşdizimli sözcük öbekleri (Genel) TANIM:Sıklıkla birlikte kullanılan sözcükler. TÜRLERİ: a) Sözcüksel:İki bağımsız sözcükten oluşur (Benson ve Benson 1991) Strong tea Diplomatik ilişkiler b) Dilbilgisel:Bir bağımlı ve bir bağımsız sözcük Turn on the light
TERİM BİLGİSİ VE EŞDİZİMLİLİK EŞDİZİMLİ SÖZCÜKLER 1-Sıklıkla birlikte kullanılır 2-Göreceli olarak sabittir 3-Geleneğe dayanır 4- Birlikte kullanılma nedenleri her zaman anlamlı olmayabilir 4-Aralarına başka bir sözcük nadiren girer 5- Eşdizimlerde,sözcüklerin eş veya yakın anlamlıları kullanılmaz.
NEDEN EŞDİZİMLİ SÖZCÜKLERİ ÇEVİRMEK ZORDUR? 1-Birebir çevrilmeleri uygun değildir. Ameliyat etmek Do an operation??? Perform, carry out Ameliyat olmak Be operation???? Have an operation, undergo an operation Toplantı düzenlemek Regulate a meeting??? İlişki kurmak? Form a relation???
NEDEN EŞDİZİMLİ SÖZCÜKLERİN ÇEVİRİSİ ZORDUR?? 2-Bir terim söyleme bağlı olarak farklı eşdizimlerle kullanılır. Do a research -Daha günlük Conduct/carry out/undertake a research-daha akademik 3-Farklı söylemlerde farklı anlamda kullanılan bir terim söyleme bağlı olarak farklı eşdizimlerle kullanılır. Quite attached-(psk.) Firmly/securely attached-(tekn.)
TERİM BİLGİSİ VE EŞDİZİMLİK Çeviride Neden Önemli?? Böyle bir çeviriye çevirmen olarak imza atmamak için
TERİM BİLGİSİ VE EŞDİZİMLİLİK Metnin bağdaşıklığı (coherence) Kolay anlaşılma ve açık olma İşlevsel eşdeğerliliğin sağlanması Dilin doğallığının sağlanması Çeviri kokmaması
NEDEN EŞDİZİM HATALARI YAPILMAKTADIR??? Mekanik düşünme Kaynak metne bağlı kalma Kelimenin ilk anlamını düşünme Kültürel farklılıkları göz etme Çeviri edincinin gelişmemiş olmaması Çeviri bilincinin toplumda yerleşmemiş olması
NELER YAPILMALI?? Tureng The God olarak düşünülmemeli!!!!! İngilizceden İngilizceye Sözlük kullanılmalı. İngilizceden Türkçeye basılı sözlük kullanılmalı. Bir kelimenin tüm anlamlarını basılı sözlükten kullanımlarıyla okumalı. Farklı metin türleri ve koşut metinler okunmalı.
NELER YAPILMALI? Yeni bir sözcük öğrenirken kullanımı ve sözcük birlikteliklerine dikkat edilmeli Sözcük öğrenmek kelime ezberlemek değilll!!!!! Googling yapılmalı fakat düzgün sitelerde googling yapılmalı!!!
NELER YAPILMALI?? Dil öğrenirken kitap okunulmasına öncelik verilmeli Dil öğretiminde eşdizimli sözcük öğretimine öncelik verilmeli Dil öğretiminde işlevsel eğitim yöntemleri kullanılmalı
TEŞEKKÜRLERR TÜÇEB: )) TEŞEKKÜRLER ATILIM ÜNİVERSİTESİ: )) minecankaya@cankaya.edu.tr