İRAN-TÜRKİYE-AVRUPA DOĞAL GAZ BORU HATTI PROJESİ

İRAN-TÜRKİYE-AVRUPA DOĞAL GAZ BORU HATTI PROJESİ

İRAN-TÜRKİYE-AVRUPA DOĞAL GAZ BORU HATTI PROJESİ

2 Projedeki boru çapı 56 inç, çalışma basıncı ise 92 bardır. Projenin işletme ömrü 50 yıl olarak öngörülmüştür. Turang Transit Taşımacılık A. Ş. ITE Projesi nin mühendislik hizmetlerinin tamamlanması ve Nisan 2014 de inşaat sürecinin başlatılması için yoğun çalışmalarını sürdürmektedir.

İRAN - TÜRKİYE - AVRUPA DOĞAL GAZ BORU HATTI PROJESİ (ITE) İran Türkiye Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (ITE) ile İran ve Türkmenistan kaynaklı doğal gazın Türkiye üzerinden Avrupa ya ulaştırılması amaçlanmaktadır. İran doğal gazının Türkiye üzerinden transit geçişi için İran İslam Cumhuriyeti Petrol Bakanlığı ile Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 17 Kasım 2008 tarihinde Mutabakat Tutanağı imzalamışlardır. Ağustos 2011 tarihinde başlanan proje çerçevesinde Türkiye nin ihtiyaç duyması halinde boru iletim hattından Türkiye nin gaz sağlayabileceği maddesi yer almaktadır. Projenin yaklaşık uzunluğu 5.000 km civarındadır. Boru hattı güzergahının Türkiye içerisindeki uzunluğu 1.789 km dir. Proje ile Avrupa ya taşınacak yıllık gaz miktarı 35 milyar m³ olarak belirlenmiştir.turang Transit Taşımacılık A.Ş; İran ve Türkmenistan kaynaklı doğal gazın Türkiye üzerinden Almanya ya kadar boru hattı vasıtası ile iletilmesi için İran Bazargan/Doğubayazıt sınırı ile İpsala Edirne/Yunanistan sınırı arasındaki kısmı inşa etmek amacıyla 26.08.2010 tarih ve 2010/882 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile Petrol Kanunu nun 6 ve 83 üncü maddelerince 30 yıl süre ile BB/TR- G/4476 hak sıra numaralı Doğal Gaz Boru Hattı Belgesi ni almıştır. ITE Doğal Gaz Boru Hattı Projesi Türkiye kısmı; Türkiye İran sınırından başlayarak sırasıyla Ağrı, Erzurum, Erzincan, Gümüşhane, Sivas, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Eskişehir, Bilecik, Kütahya, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ, İpsala/Edirne Yunanistan sınırına kadar olacaktır. 3

Almanya Çek Cumh. Avusturya Fransa İsviçre İtalya Arnavutluk Yunanistan İRAN - TÜRKİYE - AVRUPA DOĞAL GAZ BORU HATTI TEKNİK VERİLERİ 4

Türkiye İran Taşıma ve Aktarım Kapasitesi: 35 milyar m³/yıl Günlük Aktarım Kapasitesi: 110 milyon m³/gün Yıllık İşletme Gün Sayısı: 330 gün/yıl Plan/Tasarım Faktörü: (ASME B31.1 e göre) Sistem Dizayn Basıncı: 96,5 barg Boru Hattı Basıncı (Max.): 92 barg Pompa İstasyonları Arası Mesafe: ~257 km Giriş Basıncı: ~45 barg Çıkış Basıncı: ~92 barg Hat Borusu Tasarımı/Çapı: API 5L X 70 / 56 5

Lejant ITE Güzergahı Kompresör İstasyonu + Pig Ölçüm İstasyonu + Pig Pig İstasyonu BORU HATTI GÜZERGAHINA DAİR GENEL BİLGİLER Projenin Geçtiği Ülke Sayısı: 5 Güzergah Uzunluğu; I. Alternatif Güzergah: 5.520 km II. Alternatif Güzergah: 5.180 km Türkiye Kısmı: 1.789 km Projeye Başlama Tarihi: Ağustos 2011 Boru Hattı İnşaatı Başlama Tarihi: 2014 İnşaat Yapım Süresi: 3 yıl Boru Hattı Kalıcı İrtifak Hakkı; Koridor Genişliği: 7,75+7,75=15,50 m Boru Hattı Geçici İrtifak Hakkı; İnşaat Koridor Genişliği: 12+24=36 m 6

TÜRKİYE KISMI GENEL BİLGİLER (36 m geçici irtifak koridoru içerisindeki veriler) Boru Hattının Geçtiği İl Sayısı: 17 İlçe Sayısı: 62 Köy: 585 Parsel: 19.271 Malik: 52.000 Boru Çapı: Onshore 56'', Offshore 36'' Hat Uzunluğu: Toplam 1.789 Km Hattın Türkiye Girişi: Gürbulak/Ağrı Hattın Türkiye Çıkışı: İpsala/Edirne 7

İTE BORU HATTI NIN GEÇTİĞİ YERLEŞİM YERLERİ (Toplam 17 il, 62 ilçe ve 585 köyden geçilmektedir) İL İLÇE KÖY SAYISI KM. 1 DOĞUBAYAZIT 21 63 2 DİYADİN 7 19 AĞRI 3 TAŞLIÇAY 10 22 4 MERKEZ 15 39 5 ELEŞKİRT 19 59 6 KARAYAZI 1 3 7 HORASAN 8 24 8 KÖPRÜKÖY 5 20 ERZURUM 9 PASİNLER 16 38 10 YAKUTİYE 8 19 11 AZİZİYE 8 27 12 AŞKALE 12 41 13 TERCAN 10 34 ERZİNCAN 14 ÇAYIRLI 13 44 15 MERKEZ 1 3 16 REFAHİYE 18 51 GÜMÜŞHANE 17 KELKİT 14 59 18 GÖLOVA 7 13 19 AKINCILAR 5 21 20 SUŞEHRİ 4 3 SİVAS 21 22 İMRANLI ZARA 11 8 37 33 23 HAFİK 6 23 24 MERKEZ 26 56 25 ULAŞ 1 3 26 ŞARKIŞLA 16 51 27 AKDAĞMADENİ 14 60 28 SARAYKENT 5 9 YOZGAT 29 30 SARIKAYA SORGUN 5 11 15 30 31 MERKEZ 8 31 32 YERKÖY 9 30 8

ÇİÇEKDAĞ AKÇAKENT KESKİN KARAKEÇİLİ BALA GÖLBAŞI HAYMANA POLATLI GÜNYÜZÜ SİVRİHİSAR MAHMUDİYE ODUNPAZARI SEYİTGAZİ TEPEBAŞI İNÖNÜ BOZÜYÜK DOMANİÇ TAVŞANLI HARMANCIK BÜYÜKORHAN ORHANELİ MUSTAFAKEMALPAŞA SUSURLUK GÖNEN MANYAS BİGA GELİBOLU ŞARKÖY KEŞAN İPSALA 8 5 17 1 10 9 5 9 8 14 8 10 1 7 7 7 16 4 7 3 10 28 4 14 14 17 4 2 9 6 585 26 13 53 8 36 33 16 35 25 59 30 38 8 20 20 23 34 13 26 14 18 63 16 39 26 46 18 7 32 19 1.792 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 62 İL İLÇE KÖY SAYISI KM. KIRŞEHİR KIRIKKALE ANKARA ESKİŞEHİR BİLECİK KÜTAHYA BURSA BALIKESİR ÇANAKKALE TEKİRDAĞ EDİRNE 17 9

ITE Güzergahı Kompresör İstasyonu + Pig Ölçüm İstasyonu + Pig Pig İstasyonu Boru hattı ve gaz istasyonlarındaki gaz nakil ve basınçlandırma sistemi SCADA sistemi (veri tabanlı kontrol ve gözetleme) ile denetlenmektedir. Bu endüstriyel kontrol sistemi, bilgisayar ile yönetilip gaz sevki süreçlerindeki 10

performansı anbean gözetlemeyi garanti eder. Akış sürecinde herhangi bir akım veya sıcaklık değişimi durumunda sistem kontrol monitörleri alarm verir. 11

12

PROJE ÇERÇEVESİNDE YÜRÜTÜLEN MÜHENDİSLİK HİZMETLERİ Teknik fizibilite, Etüt çalışması ve ön güzergahın belirlenmesi, Kamu kurum ve kuruluşlarından gerekli izinlerin alınması, Nihai güzergah koridorunun belirlenmesi, Jeodezi mühendislik hizmetleri, As-built çalışmaları, Fotogrametri mühendislik hizmetleri, Jeoloji & jeoteknik mühendislik hizmetleri, Jeofizik mühendislik hizmetleri, Büyük nehirler ve Marmara Denizi geçişi mühendislik hizmetleri, Boru hattı mühendislik dizaynı, Yerüstü tesisleri mühendislik dizayn çalışmaları, - Kompresör istasyonları, - PIG istasyonları, - Ölçüm istasyonu, - Hat vana istasyonları, Çevresel Etki Değerlendirmesi ÇED Olumlu Belgesi"nin alınması, ÇSED Kamulaştırma plan ve dosyalarının hazırlanması, Taşınmaz değerleme hizmetleri, İş sağlığı ve işçi güvenliği yönetimi ve denetimi, Proje kalite güvencesi ve kalite kontrolü, Risk yönetimi planının hazırlanması, Proje yönetimi ve işletme planı yapılması, İnşaat yönetimi planının hazırlanması, Mühendislik hizmetleri SEBAT Proje Mühendislik-Müşavirlik Ltd. Şti. tarafından yürütülmektedir. İşveren teknik danışmanlık işleri ENER İnşaat Savunma Sistemleri Sanayi ve Tic. A.Ş. ve NASA Mühendislik Mimarlık İnşaat San. ve Tic. A.Ş. tarafından yürütülmektedir. Proje kapsamında 5 üniversiteden ayrıca 2 yabancı kuruluştan danışmanlık hizmeti alınmaktadır. 13

TEKNİK FİZİBİLİTE, ETÜT VE ÖN GÜZERGAHIN BELİRLENMESİ Teknik fizibilite ve etüt çalışmaları tamamlanmış ve ön güzergah koridoru belirlenmiştir. 14

Lejant Koridor Ulaşım Üçüncü Taraf Hatları Hidroloji Sanayi Bölgesi Doğal Çevre Alanları KAMU-KURUM GÖRÜŞLERİNİN ALINMASI 1. Bilgilendirme Toplantıları; - 17 valilik ve 15 genel müdürlükle bilgilendirme toplantıları gerçekleştirilmiştir. 2. 525 adet kamu kurumundan proje güzergahı hakkında yazılı görüş alınmıştır. Alınan tüm verilerin (konumsal ve öznitelik) GIS entegrasyonu sağlanmıştır. 15

JEODEZİ MÜHENDİSLİK HİZMETLERİ Güzergah koridoru boyunca; 155 adet C2 (pilye) ve 1.198 Adet C3 (beton) olmak üzere, toplam 1.353 adet yer kontrol noktası tesis edilmiştir. Yer kontrol noktalarının WGS84 ve ED 50 sistemlerinde 3 derecelik ilgili Gauss Krüger dilim koordinatları, coğrafi ve kartezyen koordinatları ile birlikte hız değerleri üretilmiştir. Güzergah koridoru boyunca 15 bölge için dönüşüm parametreleri hesaplanmıştır. Jeodezik çalışmalar Gaziosmanpaşa Üniversitesi nin danışmanlığında yürütülmüştür. Jeodezik çalışmalar Tapu ve Kadastro Bölge Müdürlükleri tarafından kontrol edilmiş ve onaylanmıştır. Üretilen yer kontrol noktaları harita bilgi bankasına kaydedilmiştir. 16

FOTOGRAMETRİK MÜHENDİSLİK HİZMETLERİ 4 km lik uçuş koridorunda boru hattı güzergahı boyunca fotogrametrik uçuşlar yapılmıştır. 8.798 adet stereo görüntü alınmıştır. 1/2000 ölçekli 7.935 adet ortofoto harita paftası üretilmiştir. Üretilen paftalar için Sayısal Arazi Modelleri (DTM) oluşturulmuştur. 1/2000 ölçekli sayısal fotogrametrik harita (vektör harita) üretilmiştir. Fotogrametrik çalışmalar Selçuk Üniversitesi danışmanlığında yürütülmüş, akademik olarak analiz edilmiş ve onaylanmıştır. 17

18

AS BUILT / RÖLEVE ÖLÇÜMLERİ Güzergah koridoru boyunca tüm yeraltı tesisleri (mevcut gaz ve petrol boru hatları, yeraltı kabloları, su kanalları vb.) saptanarak ölçümleri yapılmıştır. Bu tesislerin koordinatları ile birlikte diğer öznitelik bilgileri GIS sistemine uyumlu şekilde kaydedilmiştir. ÖZEL GEÇİŞLER / PLANKOTELER Boru hattı güzergahı boyunca; 103 adet major (nehir, otoyol, demiryolu) özel geçiş saptanmıştır. Özel geçişlerin 1/500 ölçekli plankoteleri ve özel geçiş projeleri oluşturulmuştur. 19

20

JEOLOJİ / JEOTEKNİK ÖLÇÜMLER Güzergah koridoru boyunca 1.745 sondaj ve araştırma kuyusu açılmıştır. Toplanan numuneler araştırılmış, veri yorum ve raporlar tamamlanmıştır. Jeofizik ölçümler tamamlanarak raporlanmıştır. HİDROLOJİ VE ÇANAKKALE BOĞAZ GEÇİŞİ 17 kilometrelik deniz geçişi iki adet 36 inç lik boru ile tasarlanmıştır. Boru hattının Çanakkale deniz geçişi hidrografi, oşinografi çalışmaları tamamlanmıştır. Deniz geçişi ve batimetrik harita üretimi Yıldız Teknik Üniversitesi danışmanlığında yürütülmüştür. Yürütülen çalışmalar ve raporları Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı tarafından onaylanmıştır. 21

Lejant ITE Güzergahı Kompresör İstasyonu + Pig Ölçüm İstasyonu + Pig Pig İstasyonu YERÜSTÜ TESİSLERİ MÜHENDİSLİK DİZAYN ÇALIŞMALARI HAT VANASI, PİG, ÖLÇÜM VE KOMPRESÖR İSTASYONLARI Kompresör İstasyonu: 7 Adet Ölçüm İstasyonu: 1 Adet Pig İstasyonu: 2+(7+1)=10 Adet Hat Vanası: 48 Adet 22

KOMPRESÖR İSTASYONLARINA DAİR TEKNİK VERİLER KOMPRESÖR İSTASYONLARI GİRİŞ VE ÇIKIŞ VERİLERİ Debi: 4,2 milyon m³/saat - 3.024.000 Kg/saat Basınç: Giriş 45-Çıkış 92 Barg Sıcaklık: 50 ºC Boru Çapı: 56'' Kompresör Şaft Gücü: 33 MW Türbin Verimi: % 36,9 Hidrolik hesaplarına göre kompresör istasyonlarının konumları belirlenmiştir. 23

Buhar Çevrimi Güç Türbini Atık Isı Girişi Güç Çıkışı Isı Geri Kazanım Kazanı Pompa Kondansatör Isı Çıkışı ATIK ISI GERİ KAZANIM SİSTEMİ HEAT RECOVERY STEAM GENERATION (HRSG) Kompresör istasyonlarında ortaya çıkan atık ısıyı (yaklaşık 600 C) elektrik enerjisine dönüştürecek olan HRSG ile ilgili ön fizibilite çalışmaları tamamlanmıştır. Bu sistem Türkiye de doğal gaz kompresör istasyonlarında ilk kez uygulanacaktır. ısı sıcaklığı 130 C ye kadar indirilerek çevreye olumsuz etkisi azaltılmış olacaktır. Çalışmalar sonucunda HRSG nin çevresel yönden yararlı, ekonomik açıdan yüksek getirili olduğu görülmektedir. Gaz tribünlerinden çıkan 600 C mertebesindeki atık 24

BORU HATTI DİZAYN ÇALIŞMALARI Güzergah, 1.889 yatay ve 20.437 düşey kurp ile dizayn edilmiştir. 59 adet düşey kurp hot bend olarak dizayn edilmiştir. Yatay kurp elemanları 69 d - 104,5 d olarak tasarlanmıştır. 25

ITE BORU HATTI İÇİN KULLANILACAK BORULARA AİT TEKNİK DONANIM VERİLERİ ITE DOĞAL GAZ BORU HATTI ÖZELLİKLERİ Debi Debi Çap Et Kalınlığı Çelik Cins Deniz B/H Çap Deniz Boru Hattı Et Kalınlığı Hat Borusu Teknik Şartnamesi Boru Hattı Uzunluğu 56 inç Boru Hattı Uzunluğu 36 inç Toplam Boru Hattı Uzunluğu 35x10 9 m³ / yıl 4.187.325 m³ / saat 56 inç (1422,4 mm) 20-36 mm arasında (saha sınıfına ilişkin) API Grade x 70 36 inç 1 inç (25.4 mm) API 5L ve ISO / EN-1594 (kimyasal ve testler) 1.792 km 17 km 2 hat=34 km ~1.800 km 26

ÇED VE ÇSED ÇALIŞMALARI 17 il/ilçe merkezinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı denetiminde "Halkın Katılımı Toplantıları" gerçekleştirilmiştir. 95 kamu kurumu temsilcilerinin katıldığı "İnceleme Değerlendirme Komisyon Toplantısı" 08.10.2012 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığında yapılmıştır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 26.02.2013 tarih ve 2898 sayılı karar ile "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" belgesi alınmıştır. Ayrıca uluslararası kredilendirme kuruluşlarına sunulmak üzere "Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi Raporu" hazırlanmıştır. 500 metre güzergah koridoru boyunca 117 köyde 1.051 kişi ile "Sosyal Etki Değerlendirme" çalışmaları (SED) kapsamında yapılmıştır. 27

28

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ (CBS) Proje kapsamında üretilen ve elde edilen tüm verilerin (konumsal ve öznitelik) GIS entegrasyonları sağlanmıştır. Internet üzerinden verilere ulaşımını, analizini ve değişiklik yapılabilmesini sağlayan GIS portalı çalışmaları devam etmektedir. GIS çalışmaları Karadeniz Teknik Üniversitesi danışmanlığında yürütülmektedir. KAMULAŞTIRMA VE TAŞINMAZ DEĞERLEME ITE kamulaştırma mühendislik hizmetleri kapsamında; İnşaat koridoru 12+24=36 metre olarak belirlenmiştir. Kamu Yararı Kararı'na ilişkin T.C. Bakanlar Kurulu Kararı, 28718 sayılı ve 25.07.2013 tarihli Resmi Gazete de yayınlanmıştır. Boru hattı boyunca 15,50 metrelik kalıcı irtifak hakkı, 20,50 metre geçici irtifak hakkı olarak tasarlanmıştır. Boru hattı nihai güzergah koridorundaki parsel ve malik sayıları; 500 metrelik koridor 36 metrelik koridor Parsel 74.526 19.721 Malik 224.358 51.408 29

30

İRAN-TÜRKİYE-AVRUPA DOĞAL GAZ BORU HATTI PROJESİ VE YAPIM SÜRECİ Büro ve arazideki etüt çalışmalarında bilimsel, teknik, sosyal ve ekonomik veriler değerlendirilerek güzergah seçimi yapılmıştır. Yapılan etütler kapsamında jeolojik, jeoteknik, topografik, çevresel, sosyal, ekolojik ve arkeolojik vb. tüm kısıtlar incelenmiş ve dikkate alınmıştır. Boru hattının geçeceği güzergah boyunca kalıcı ve geçici irtifak hakkı koridoru belirlenmiştir. İnşaat koridoru; boru eksenine göre 12+24=36 m olacak şekilde tasarlanmıştır. İnşaat aşamasında oluşacak hafriyat malzemesi dolgu aşamasında, uygun olması halinde hattın üzerinin kapatılmasında, çevre düzenlemesinde ve ulaşım yollarında kullanılacaktır. Kazı çalışmalarında çıkacak bitkisel toprak (üst toprak) ise güzergah üzerinde ayrı olarak biriktirilerek inşaat sonrası peyzaj çalışmalarında kullanılacaktır. Tarım alanlarında inşaat koridorundaki bitkisel toprak (üst toprak) daha sonra tekrar sermek üzere sıyrılarak (bölgesine göre değişiklik göstermekle birlikte yaklaşık 30-40 cm derinlikte) ve özenle istiflenerek depolanır. Tarım alanlarında hafriyat toprağı ile üstteki toprağın karışmamasına özellikle itina edilir. 31

Boru kesitlerine göre hendek kazısı yapılır, gerekli eğme ve kaynaklama ile boru tek vücut haline getirilir. Borular korozyona karşı önceden koruyucu yalıtkan ile kaplanmışlardır. Kaynak sonrası boru eklem yerleri polietilen v.b izolatör maddeler ile kaplanır. Boru hendeğe indirilmeden önce ve indirildikten sonra dedektör ile kaplama yerleri hassas bir şekilde kontrol edilir. GEÇİCİ ÇİT GEÇİCİ ÇİT ALT TOPRAK KAMYON SERVİS ARACI ÜST TOPRAK 45º YAN BUM 45º 0.50 1.00 1.00 0.50 1.00 7.50 1.50 1.50 1.42 1.50 1.40 5.50 5.50 4.00 6.50 0.50 12.00 0.30 0.30 24.00 Boru kaynak ve büküm kayıtları as built çalışmaları için son teknoloji kulanılarak gerekli ölçüler sonucu konum belirlemesi yapılır. Boru hattı, teknik standartlara uygun malzeme ile doldurulur. Bu arada, kanala fiberoptik kablolar da yerleştirilir. Boru üst kısmı, daha önce özenle tutulan üst toprak ile kapatılır. Borunun üstü kapatıldıktan sonra hattın ve boru kaynak yerlerinin kısımlar halinde hidrostatik testi yapılır. Bu test için yüksek basınç uygulanır. Boru hattının inşaat aşamasında geçilen bölgelerdeki çalışmalar iş sağlığı ve güvenliği, kalite yönetimi, çevresel, sosyal ve ekolojik yönden ilgili mevzuatlar çerçevesinde uygun şekilde tamamlanır. 32

PROJE POLİTİKASININ TANIMI TURANG Transit Taşımacılık A.Ş., ITE Boru Hattı Projesi işvereni olarak çalışanlarının sağlık ve emniyetine önem verir. Bu nedenle, projenin politikası, işçi sağlığı ve iş güvenliğini korumak ve artırmak, uygun olan her türlü tedbiri almak, işyerlerinin proje çalışma sahalarında bulunacak çalışanlar, müşteriler ve kamu için emniyetli ve sağlıklı koşulları garanti etmektir. Proje Sağlık & Emniyet Yönetim Sistemi ve geçerli mesleki uygulamaların yanı sıra Türkiye Cumhuriyeti İş Kanunu ve ilgili yönetmelikler, proje çalışma sahalarında sağlık ve emniyet açısından beklenen asgari standardı tanımlayacaktır. TURANG Transit Taşımacılık A.Ş. ITE Boru Hattı Projesi, işçilerin işlerini emniyetli bir şekilde yürütmeleri konusunda işçilerin bilgi ve yeteneklerine önem verir, ayrıca çalışanların sağlık ve emniyet program ve girişimlerine katkıda bulunmaları için desteklendikleri ve teşvik edildikleri bir işyeri kültürü geliştirecektir. Proje, çalışanlarla ve onların temsilcileri ile işbirliği içerisinde çalışmayı, işyerinde mesleki yaralanma ve hastalık riskinin en aza indirgemek üzere önlemler geliştirmeyi ve bunları hayata geçirmeyi taahhüt eder. TURANG Transit Taşımacılık A.Ş. ITE Boru Hattı Proje Yöneticisi, tüm yönetim departmanlarını bu politikanın ve departmana ait mesleki bir sağlık ve emniyet programının hayata geçirilmesinden ve departmanın Türkiye Cumhuriyeti İş Kanunu na ve yönetmeliklerine uygunluğunun garanti edilmesinden sorumlu tutar. Tüm departman çalışanları bu politikada belirlenmiş görevleri yerine getirmek, departmanlara ait sağlık ve emniyet programını takip etmek ve Sağlık ve Emniyet Komitesi ve temsilcileri ile işbirliği içerisine girmekle sorumludur. Harici yükleniciler bu politikanın kendilerine yönelik kısmından haberdar edilecek ve bunların yerine getirilmesinden sorumlu olacaklardır. İşçi sağlığı, işçi güvenliği ve kalite kontrol ilkeleri projenin temel ögeleri olacaktır. 33

PROJENİN YAPIM İLKELERİ Sorumluluk Yönetim, çalışanların işbirliği ile sağlık, emniyet ve çevre risklerinin tanımlanması, ortadan kaldırılması ve çalışma şartlarının daha emniyetli hale getirilmesinde bir liderlik rolü üstlenecektir. Sağlık, emniyet ve çevre (SEÇ) politikası ve ilkelerinin yürütülmesi için işbirliği içerisinde çalışmak ITE Boru Hattı Projesi nin her bir çalışanının sorumluluğudur. SEÇ İlkelerinin Faaliyetlere Entegrasyonu ITE Boru Hattı Projesi sağlık, emniyet ve çevre politikasını, ilkelerini, düzenleyici şartları ve içsel standartları iş faaliyetlerimize ve hizmetlerimize entegre edecektir. SEÇ hususları tüm yatırım kararlarına entegre edilecektir. Kirliliği Önleme ITE Boru Hattı Projesi, kirliliği önleme çalışması ve sürdürülebilir büyüme ile doğal kaynakların etkin ve uygun biçimde kullanılmasının uzun vadede faaliyetlerimizin başarıya ulaşmasında önem taşıdığı inancındadır. Katılım ITE Boru Hattı Projesi, emeğin ve bilginin en önemli değer olduğunun bilincinde olarak, SEÇ amaç ve hedeflerimizin belirlenmesi ve gerçekleştirilmesinde onların bilgi ve deneyimlerinden faydalanmaya gayret gösterecektir. 34

Emniyet ve Sağlık Çalışanlarımız ve yüklenicilerimiz için emniyetli ve sağlıklı bir çevre temin edilerek sürekliliği sağlanacaktır. İletişim ITE Boru Hattı Projesi sağlık, emniyet ve çevre hedeflerimizi ve performansımızı çalışanlarımıza ve halka açık bir şekilde aktaracaktır. Bu süreçte endüstri liderliği rolünü yerine getirmek için SEÇ amaç ve hedefleri belirlenecektir. Taahhüt ITE Boru Hattı Projesi SEÇ yasalarına, yönetmeliklere ve içsel standartlara uygunluk gösterecektir. Faaliyetleri emniyetli ve çevreye duyarlı bir şekilde yürütmek için programlar oluşturulacaktır. Organizasyon ITE Boru Hattı Projesi SEÇ performansında sürekli gelişmeyi teşvik eden bir yapıyı korumak üzere kaynaklar sağlayacaktır. 35

AVRUPA VE ORTADOĞU DOĞAL GAZ PAZARINA DAİR Avrupa - İran - Türkmenistan Toplam Doğal Gaz Rezervleri Grafiği 45.000 36.000 27.000 18.000 9.000 0 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 Birim 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 İran ın Doğal Gaz Rezervi Milyar m³ 27.432,00 27.570,00 27.500,00 27.580,00 26.850,00 28.130,00 29.610,00 29.610,00 29.610,00 Türkmenistan ın Doğal Gaz Rezervi Milyar m³ 2.585,00 2.585,41 2.585,41 2.585,41 2.585,41 2.585,41 8.103,53 8.045,65 8.030,15 Avrupa Birliği Ülkelerinin Doğal Gaz Rezervleri Milyar m³ 3.378,53 3.218,01 3.058,74 2.971,69 2.804,74 2.620,25 2.474,15 2.474,19 2.440,28 36

Dünya enerji tüketiminde toplam enerji miktarının %36,4 ünün petrol; %23,49 unun doğal gaz; %27,8 inin kömür; %5,95 inin nükleer ve %6,35 inin de hidrolik kaynaklardan karşılandığı bilinmektedir. Ülkelerin gelişmişlik durumunu yansıtan enerji talebini belirleyen üç temel faktör olarak nüfus artışı, ekonomik kalkınma ve teknolojideki ilerleme sayılabilir. 500 400 300 tüketimi 200 üretimi 100 0 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 Dünya nüfusundaki artış ve teknolojik gelişmeler, enerji tüketiminin de her yıl artacağını göstermektedir. Doğal gazda ispatlanmış rezerv toplamı 187,6 trilyon m³, üretim ise 3.193 milyar m³/yıl dır. Dünyanın en hızlı büyüyen enerji piyasalarından birini teşkil eden Avrupa, aynı zamanda dünyanın en büyük doğal gaz pazarıdır. Avrupa doğal gaz arzı, doğuda Rusya Federasyonu, güneyde Cezayir ve kuzeybatıda Norveç ten sağlanmaktadır. Hazar ve Orta Asya bölgeleri ile Ortadoğu da üretilecek gazın AB pazarına boru hatları ile ulaştırılmasında Türkiye tabii bir koridor teşkil edecektir. Uluslararası Enerji Ajansı nın (IEA) tespitlerine göre, 2030 yılında Avrupa ya Rusya dan ilâve 79 milyar, Orta Asya dan 51 milyar, Ortadoğu dan 157 milyar, Batı ve Kuzey Afrika dan 136 milyar ve Trinidad +Tobago dan (LNG) 18 milyar m³ olmak üzere toplam 441 milyar m³/yıl ilâve doğal gaz alımı gerekecektir. 37

38

PROJENİN TÜRKİYE CUMHURİYETİ AÇISINDAN ÖNEMİ Dünya petrol rezervlerinin yaklaşık %65 ine, doğal gaz rezervlerinin de %70 ine sahip ülkelere ve bölgelere komşu olan Türkiye, coğrafi konumu ile bu rezervlerin sahibi üretici ülkelerle, önemli tüketici ülkelerin çoğu arasında bir koridor özelliği taşımaktadır. İran Türkiye Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı Projesi ile Türkiye nin ihtiyaç duyması halinde hattan doğal gaz temin etmesi, Türkiye ye gaz ithalatında daha rahat bir hareket alanı sağlayacaktır. Gaz fiyatlarının belirlenmesini olumlu yönde etkileyecektir. Proje kapsamında Türkiye nin doğal gaz geçiş ücretinden elde edeceği gelirin yanı sıra, ülkemizde faaliyet gösteren özel şirketlerin uluslararası nakliye ve ticaret hacmini artıracaktır. Bu durum ülkemizin vergi gelirlerine de büyük oranda katkı sağlayacaktır. Enerji ithalatçısı Batı ile enerji zengini Doğu nun Türkiye üzerinden geçen boru hatlarıyla birbirine bağlanması, Türkiye üzerindeki Doğu-Batı arası enerji koridorunu güçlendirecektir. Türkiye bu özelliği ile sosyoekonomik kalkınmasında ve jeopolitik öneminin artmasında çok önemli bir avantaj yakalayacaktır. Bu proje AB üyelik surecinde Türkiye'nin rekabet ve pazarlık gücünü artıracağı gibi ticaret yoluyla iki taraf arasında var olan güven bunalımı aşılarak benzeri politik ve siyasi bir takım sorunların çözümüne de katkı sağlayacaktır. Proje, hayata geçirilmesiyle birlikte Avrupa daki yüksek ve devinimli enerji fiyatlarının sabitlenmesinde, piyasa parametrelerinin daha şeffaf hale gelmesinde ve Avrupa nın büyüyen enerji talebinin karşılanmasında bir hayat damarı mesabesinde olacaktır. Bu durum Türkiye'nin konumunu ekonomik ve siyasi yönden daha güçlü kılacaktır. Türkiye, Avrupa ile İran arasında bir enerji köprüsü görevi görerek bu hatlar üzerinden transit ücret ve vergi kazancı elde etmesi yanında, projenin yapımı ve inşaatında ihtiyaç duyulan iş gücü ile istihdamına ciddi katkılar sağlayacaktır. Üçüncü bin yıla girilen günümüzde doğu-batı arasındaki enerji koridorunda Türkiye nin güçlü bir konuma sahip olması, ekonomik alanda daha hızlı bir şekilde büyümesini de beraberinde getirecektir. Ekonomik alanda büyüme, politik ve siyasi alanda daha güçlü bir Türkiye yaratacaktır. 39

TURANG Transit Taşımacılık A.Ş. Denizbank Üst Sitesi, Yol Sok. No: 29, 34467 Reşitpaşa - İstinye, İstanbul t: 0212 229 04 44 f: 0212 229 06 66 m: info@baslam.com.tr 2013 Turang Transit Taşımacılık A.Ş. İran - Türkiye - Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı Projesi. Tüm Hakları Saklıdır.