MALİYE VE VERGİ POLİTİKALARI ÇALIŞMA RAPORU

MALİYE VE VERGİ POLİTİKALARI ÇALIŞMA RAPORU 89. Genel İdare Kurulu Toplantısı 10-11 Nisan 2015, Manisa MÜSTAKİL SANAYİCİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ Sütlüce Mah. İmrahor Cad. No: 28 34445 Beyoğlu-İSTANBUL Tel: +90 212 395 00 00 Faks: +90 212 395 00 01 www.musiad.org.tr / musiad@musiad.org.tr

10-11 Nisan 2015, Manisa MALİYE VE VERGİ POLİTİKALARI ÇALIŞMA RAPORU Hazırlayanlar Ömer Bataroğlu Kürşat Şahin Emin Taha Oğuz Özcan Ahmet Akif Demirbaş Ömer Faruk Karagüzel Yayına Hazırlayan Adem Dönmez Baskı ve Cilt Mavi Ofset www.maviofset.com Grafik Tasarım Serdar Canlı Basım Yeri ve Tarihi İstanbul, Nisan 2015 2014 Her türlü yayın hakkı MÜSİAD a aittir. MÜSİAD dan izin almak veya MÜSİAD kaynak gösterilmek suretiyle telif mevzuatı çerçevesinde alıntı yapılabilir.

İÇİNDEKİLER TAKDİM... 5 SUNUŞ... 7 YÖNETİCİ ÖZETİ... 9 BİRİNCİ BÖLÜM Gelir Üzerinden Alınan Vergiler, Sorunlar Tespit ve Çözüm Önerileri... 15 İKİNCİ BÖLÜM Harcama Üzerinden Alınan Vergiler, Sorunlar Tespit ve Çözüm Önerileri... 25 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Servet Üzerinden Alınan Vergiler, Sorunlar Tespit ve Çözüm Önerileri... 41 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Vergi Usul Hukuku, Sorunlar Tespit ve Çözüm Önerileri... 43 3

KATKIDA BULUNAN ŞUBE VE TEMSİLCİLİKLER Adıyaman Ankara Antalya Aydın Balıkesir Bandırma Bursa Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Elazığ Gaziantep İnegöl Isparta İzmir Kastamonu Kocaeli Konya Kütahya Mardin Mersin Muğla Rize Sakarya Şanlıurfa Tekirdağ Uşak Van Zonguldak

Sayın Mehmet Şimşek T.C. Maliye Bakanı Sayın Bakanım, Ülkemizin son yıllarda kat ettiği büyük gelişim malumunuzdur. Hükümetimizin ve zatıâlilerinizin ülkemizin bugünkü gelişme ve ilerlemesindeki etkiniz her anlamda takdire şayandır ve uzun yıllar boyunca milletimiz tarafından hatırlanacaktır. Ülkemizin her anlamda ve alanda ilerlemesine katkı vermek niyetindeki MÜSİAD ve bünyesindeki işadamları, bu gelişmenin ve ilerlemenin devam etmesini arzulamaktadırlar. Bu isteğin en önemli saikleri ise, hem vatana olan sevgileri hem de büyük Türkiye ülküsüne olan bağlılıklarıdır. Saygıdeğer Bakanım; Size sunduğumuz bu çalışma, MÜSİAD olarak her 2 ayda bir farklı bir şubemizde gerçekleştirdiğimiz ve her defasında farklı bir konuyu ele alarak, hem üyelerimiz, hem de konunun birinci derece muhatapları Sayın Bakanlarımız ve yetkilileriyle değerlendirme fırsatı bulduğumuz Genel İdare Kurulu (GİK) toplantımız için, bu defa da Bakanlığınız ile Maliye ve Vergi Politikaları konularında, Şubelerimiz ve Genel Merkezimizce hazırlanan görüşlerin bir özeti olarak sunulmuştur. Bilgi ve ilginize saygılarımızla arz ederiz. Nail Olpak MÜSİAD Genel Başkanı 5

SUNUŞ Anayasanın Vergi Ödevi başlıklı 73. Maddesinde Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır. hükmü yer almaktadır. Buna göre, vergilemede temel kriter, herkesin mali gücüne göre vergi ödemesi, vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı ve sosyal dengeyi sağlayıcı özelliğinin göz önünde bulundurulmasıdır. Bütçe gelirlerinin yaklaşık %83 ünü oluşturan Vergi Gelirleri, 2014 yılında %8,1 artarak 352,4 milyar TL ye yükselmiştir. Vergi Gelirlerinin %25 ini Gelir ve Kâr Üzerinden Alınan Vergiler oluştururken, Mülkiyet Üzerinden Alınan Vergilerin oranı %0,2 Dâhilde Alınan Mal ve Hizmet Vergilerinin oranı %33 olarak gerçekleşmiştir. Bu oranlardan, KDV ve ÖTV gibi dolaylı vergilerin, toplam Vergi Gelirlerinin 3 te 1 ini oluşturduğu görülmektedir. Vergiler kimlerden ve ne kadar alınmalıdır? Ödenecek vergi miktarı kişilerin çeşitli kişisel ve mali durumlarına göre nasıl belirlenmelidir? Devletin sağlayacağı kamu hizmetlerinin yükünü vergi olarak kişiler arasında paylaştırırken nasıl bir temel ilke göz önüne alınmalıdır? Tüm bu soru ve sorunları kapsamlı şekilde ele aldığımız ve yoğun bir çalışma neticesinde oluşturduğumuz Maliye ve Vergi Politikaları başlıklı raporumuz nihai kurum görüşümüz olmamakla birlikte, bir çalışma raporu mahiyetindedir. Gelir, Harcama, Servet üzerinden alınan vergiler ile Vergi Usul Hukuku alanında uzman kişilerin görüşlerini, bunun yanında yirmi dokuz şubemizden gelen önerileri bir araya getirerek sağlıklı bir rapor ortaya çıkarmaya çalıştık. Raporumuz Gelir üzerinden alınan vergiler, Harcama üzerinden alınan vergiler, Servet üzerinden alınan vergiler ve Vergi Usul Hukuku olmak üzere dört bölümden oluşmakta ve bu alanlar üzerine sorun, tespit ve çözüm önerilerini içermektedir. Oğuz Özcan Genel Sekreter 7

YÖNETİCİ ÖZETİ GELİR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER, SORUNLAR TESPİT VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1. Gelir vergisi kanununda ticari kazancın hesaplanmasına ilişkin hükümlerin aynen kurumlar vergisi matrahında da dikkate alınması gerekmektedir. 2. Başta gelir vergisi olmak üzere tüm vergi türlerinde vergi adaleti sağlanmalıdır. 3. İdeal bir vergilendirme adil olmalıdır, basit olmalıdır yani çabuk uygulanabilir olmalı, açık anlaşılır bir dili ve elbette etkin olmalıdır. 4. Gelir vergisi sisteminde katalog yöntem mi takip edeceğiz yoksa tanımlar üzerinden mi hareket edilecek bunun kararı verilmeli, her iki yolun da artı ve eksileri iyi hesap edilmelidir. 5. Gelir vergisi tabana yayılmalıdır. 6. Gelir vergisi mükellefleri için yıllık asgari beyan sistemi getirilmelidir. 7. Basit usulde vergileme kaldırılmalıdır. 8. İstisna muafiyet ve indirimler asgari seviyede tutulmalıdır. 9. Zorunlu geçim giderleri vergi dışında tutulmalıdır. 10. Tüm mükelleflere yıllık beyanname verme yolu açılmalıdır. 11. Gelir vergisinin üst oranı kurumlar vergisini geçmemelidir. 12. Gelir vergisi beyanname verme sistemi basitleştirilmelidir. 13. Geriye zarar mahsubu konusunda çalışmalar yapılmalıdır. 14. 30 yaşından küçük gençlerin vergi muafiyetleri tartışılmaya açılmalıdır. 9

15. GVK da safi artış kuramının uygulanması temel ilke olmalıdır. 16. Asgari ücret vergi dışı bırakılmalı, asgari geçim indirimi gelir elde eden tüm gerçek kişilerin gelirleri için geçerli olmalıdır. 17. Yıllık asgari ücret tutarını geçmeyen harcamalar gelir vergisi matrahından indirilmelidir. 18. Matrah belirlenirken zorunlu olarak ödenen işlem vergilerinin indirimindeki kısıtlamalar kaldırılmalıdır. 19. Düşük gelir elde edenlerin vergi yükü, gelir vergisi tarife dilimlerinde düzeltme yapılarak azaltılmalıdır. 20. Dünyanın birçok ülkesinde uygulanan veya uygulanması teoride tartışılan çok yüksek kazananların yüksek oranda vergilendirilmesine ülkemizde de ihtiyaç vardır. 21. Üretim ve istihdamı artırıcı faaliyetlerde yatırım indirimi devam etmelidir. 22. Haksız kira stopajın kaldırılması gerekmektedir. 23. Ücretler üzerindeki vergi yükü düşürülmelidir. 24. Serbest Meslek Kazançlarının vergilendirilmesinde özel durumlar dikkate alınmak zorundadır. 25. Emsal kira bedeli uygulamasına son verilmelidir. 26. Kar dağıtımı stopaj vergisinin alınabilmesi için, halka açıklık ve kurumsallıkla orantılı olarak kurumlar vergisi oranının 5 kademe olarak belirlenebilir. 27. AR-GE Merkezleri ve Teknokentlerde TÜBİTAK Projelerinde Üniversiteden alınan danışmanlardan farklı oranlarda vergi kesintileri yapılmamalıdır. HARCAMA ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER, SORUNLAR TESPİT VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1. Kanımızca Katma değer vergisinde, nerde istisna, indirimli oran veya tevkifat varsa orada tam iade hakkı mükellefin olmalıdır. 2. KDV ödemelerinde mükellef ve vergi sorumlusu net şekilde tanımlanmalıdır. 3. KDV de sorumluluk kapsamında, KDV kanunu 9. maddesi tamamen kaldırılmalıdır. 4. Hizmetlerde tahsil, vergiyi doğuran olayın unsuru olmalıdır. 5. Gayrimenkul ve benzeri hakların teslimi KDV den istisna olmalıdır. 10 6. Finans hizmetleri KDV den istisna olmalıdır. 7. KDV tevkifatı mükellef lehine de uygulanmalıdır.

8. Mükellefe ihtiyari tevkifat yetkisi verilmesi tartışmaya açılmalıdır. 9. SGK primleri vergi dairesi tarafından toplanmalı ve genel bütçeye dahil personelin ücretleri net ödenmelidir. 10. Hukuki tahsilat engellemelerine düzeltme getirilmelidir. 11. İthalatta alınan KDV nin matrahının hesabında, 2. Madde b ve c bendindeki kalemler tamamen kaldırılmalıdır. 12. ÖTV vergilemesi yapılan teslimlerde uygulanan verginin vergisinin hesaplanmasına son verilmelidir. 13. Serbest meslek erbabına asgari matrah uygulaması kaldırılmalıdır. 14. Taksitli satışlarda peşin beyan sorunu çözüme kavuşturulmalıdır. 15. KDV Kanunu 29. Maddesi 1. Fıkra a ve b bendindeki 3. madde düzenlenmeli, indirilecek vergide usul şartları kaldırılmalıdır. 16. Binek ve zayi malların KDV si indirilebilmelidir. 17. Ticari işlemlere getirilen her istisnanın iade hakkı olmalıdır. 18. Bağış ve yardımların KDV leri indirilebilmelidir. 19. İndirilecek KDV için getirilen usul şartları kaldırılmalıdır. 20. Verginin gider kaydedilebilmesi seçeneği mükellefe sağlanmalıdır. 21. Devreden KDV, grup şirketleri arasında devredebilme hakkı saklı tutulmalıdır. 22. Devreden KDV, belli koşullarda mükellefe iade edilme süreçlerini de kapsayacak şekilde tartışmaya açılmalıdır. 23. KDV tevkifatı uygulama sorunları çözüme kavuşturulmalıdır. 24. Taşınmaz satışlarında mükellef farklılıklarına bağlı KDV uygulamalarının sonucu olan kayıtdışılık sorunu çözüme kavuşturulmalıdır. 25. Bilimsel ve mesleki yeterlilik ölçüsüne dayalı hizmet işletmelerindeki (serbest muhasebeci mali müşavir, yeminli mali müşavir, avukat, doktor gibi serbest meslek faaliyetleri) gibi KDV oranları indirilmelidir. 26. Dahilde İşleme İzin Belgesi Kapsamında alım yapan ve ihraç kaydıyla teslimde bulunan işletmelerde KDV iade uygulaması ve ilgili tebliğde değişikliğe gidilmelidir. 27. Direkt ihracat yapanlarda yüklenilen KDV nin tamamının iadeye konu olması ve ilgili tebliğde değişikliğe gidilmelidir. 28. Sektörlerde girdi ve çıktılarda farklı KDV oranı uygulamaları ve KDV oranlarında 11

eşitlik sağlanmalıdır. 29. KDV iadelerinde yaşanan sorunlar çözüme kavuşturulmalıdır. 30. Orman ürünleri içerisinde uygulanan vergilendirme çalışmaları standartlaştırılmalıdır. 31. Çay alım ve satımında KDV oranı aşağıya çekilmelidir. 32. Bal üretiminin vergiler yönünden sübvanse edilmesi gerekmektedir. 33. Arıcılık sektöründeki KDV oranı aşağıya çekilmelidir. 34. KDV hangi vade ile tahsil ediliyorsa, o vade ile ödenmelidir. 35. Vadeli ithalattan alınan %6 lık KKDF kaldırılmalıdır. SERVET ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER, SORUNLAR TESPİT VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1. Gayrimenkul devir işlem maliyet yüksekliğinden kaynaklı kayıt dışılığın önlenmesi gerekmektedir. 2. Servet artışı vergilerinde, değer artışında oranlar kademeli olarak daha makul bir seviyeye getirilebilir. 3. Konut satışlarında tapu harçları sorunun emlak değeri üzerinden yatırılması sorunu çözülmelidir. 4. Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu, Trafik Kanunu ve Karayolları Kanunu birbirleri ile uyumlu hale getirilmelidir. 5. Motorlu taşıt alımlarında uygulanan KDV dahil bedel üzerinden ÖTV uygulamasından vazgeçilmelidir. VERGİ USUL HUKUKU, SORUNLAR TESPİT VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1. Mükellefler arası adalet ve eşitlik sağlanmalıdır. 2. Kayıt dışı ekonomi önlenmelidir. 3. Bir vergi sisteminin adalete katkıda bulunabilmesi için durumları aynı olan mükellefler aynı şekilde vergilenmelidir. 4. Hiçbir makam teknik hesaba dayalı iade hakkını, idari tasarrufla sınırlandırmamalı, kaldırmamalıdır. 12 5. Vergi kaçakçılığı ve vergi ziyaı suçları yeniden gözden geçirilmeli, daha katı yaptırımlar getirilmelidir.

6. Vergi Denetimi Artırılmalı ve Denetim Elemanlarına Sorumluluk Getirilmelidir. 7. Usul Hukukundaki müteselsil sorumluluk uygulaması yeniden düzenlenmelidir. 8. Fikri mülkiyet amortismanı uygulamaya konulmalıdır. 9. Vergi kanunları hazırlanırken vergi konseyinin önerileri dikkate alınmalıdır. 10. Maliye Bakanlığı çıkartmış olduğu tebliğ, yönetmelik ve iç genelgelerle ortaya çıkan farklılıklar giderilmelidir. 11. Mükellefiyet çeşitliliği azaltılmalıdır. 12. Vergi denetimleri sadece müfettiş incelemeleri çerçevesinde değil yol incelemeleri, stok incelemeleri ve çapraz kontroller vb. konularda da artırılmalıdır. 13. İnternet portalları aracılığıyla yapılan satışlarda vergi kaçırılmasının önüne geçilmelidir. 14. Hatalı vergi ceza işlemi yürüten memurlara zararın rücu ettirilmesi gerekmektedir. 15. Proje kredilerindeki kur farkından kaynaklı vergilendirme sorunları çözüme kavuşturulmalıdır. 16. Ödenmemiş SGK primlerini gider yazılamaması uygulamasına son verilmelidir. 17. Akaryakıt vergi kaçakçılığının önüne geçilmelidir. 18. Mükelleflere vergi notu sistemi getirilerek dürüst ve ilkeli vergi ödeyen mükellef ödüllendirilmelidir. 19. Vergi mükelleflerince kamu kurumlarına verilen beyanname ve bildirimlerde yer alan bilgiler, farklı kamu kurumlarına mükerreren yeniden verilmesine gerek kalmaması için çalışma yapılmalıdır. 20. Kasa düzeltmesi neticesinde ortaya çıkan mağduriyetler giderilmelidir. 21. 376.maddeye göre 1/3 indirim hakkının olması mağduriyetlerini gidermemekte, bu tür cezalara karşı ayrıca uzlaşma hakkı verilmelidir. 22. Vergi harcamaları her yıl açıklanmalıdır. 23. Bilgisayarlı muhasebe yazılımları konusunda standartlar getirilmelidir. 24. Vergi uygulamalarında, kur farklarının gelir ya da zarar olarak kabul edilmesinde vergiyi doğuran olay tahsil esasına bağlanmalıdır. 25. Kayıt dışılık ile mücadelede finans piyasası ve ticari işlemlerde kullanılan kâğıtlarla ilgili yasal düzenleme yapılmalıdır. 26. Vergi afları ve kamu borçlularına sağlanan ödeme kolaylıkları uygulamalarından vazgeçilmelidir. 13

27. Vergi adaletini ve eşitlik ilkesini zedeleyici düzenlemeler kaldırılmalıdır. 28. Vergi ödevinin yerine getirilmesinde uygulanan vergi, vergi benzeri yükümlülükler kaldırılmalıdır. 29. Gönüllü uyum kapsamında yaptırılan matrah artırımları uygulamasından vazgeçilmelidir. 30. Bütçe Kanunlarında vergi ile ilgili düzenleme yapılması uygulamasından vazgeçilmelidir. 31. Re sen terki verilen mükelleflerin ticaret sicilinden silinmesini sağlayan düzenlemeler için gerekli çalışmalar yapılmalıdır. 32. 29023 sayılı ve 7/6/2014 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu İhale Genel Tebliğinin 63. Maddesinden dolayı Kamu İhale Kurumu ile Maliye Bakanlığının koordineli çalışması sağlanmalıdır. 14

Birinci Bölüm GELİR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER, SORUNLAR TESPİT VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1. Gelir vergisi kanununda ticari kazancın hesaplanmasına ilişkin hükümlerin aynen kurumlar vergisi matrahında da dikkate alınması gerekmektedir. Kurumlar vergisi matrahı ile gelir vergisi matrahı aynı şekilde hesaplanmaktadır. Dolayısıyla kurumun kendisine özgü giderler de indirilmektedir. Kurumlarda olmayan zorunlu yaşam giderleri elbette hariçtir. 2. Başta gelir vergisi olmak üzere tüm vergi türlerinde vergi adaleti sağlanmalıdır: Mevcut vergi sistemimiz, ekonomimizin gelişmesine; tasarruf, yatırım ve istihdama engel oluştururken, kayıt dışı ekonomiyi ve kayıt dışı istihdamı da büyütmektedir. Ödeme gücüne göre alınacak vergiler arasında gelir ve kurumlar vergisi gibi doğrudan gelir üzerinden alınan vergiler, çağımızın en verimli, adil ve yaygın vergisi olarak kabul edilmektedir. Dolaylı vergiler genellikle ödeme gücü ilkesi gözetmeksizin alındığı için vergi adaletsizliğini besleyen bir vergi türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu da vergi adaletini bozmaktadır. Günümüzde vergi sistemimiz, dolaylı vergiler üzerine kuruludur. Yukarıda kısaca açıklanan mevcut durum hem vergi adaletini ve hem de gelir dağılımını bozmaktadır. Bu çarpık yapının hemen düzeltilmesi mümkün değildir. Ancak, hedeflerin belirlenip bir noktadan başlanılması gerekmektedir. Aksi halde bu gidiş, tüm vergi gelirlerinin dolaylı vergilerden toplanır hale gelmesine neden olacaktır. 3. İdeal bir vergilendirme adil olmalıdır, basit olmalıdır yani çabuk uygulanabilir olmalı, açık anlaşılır bir dili ve elbette etkin olmalıdır. Yani mükellefler okuduklarında rahatlıkla ne tür bir ödevle karşı karşıya kaldıklarını anlayabilmelidirler. Ve elbette etkin olmalıdır vergi sistemi. Bunu sağlama konusunda öncelikle; adaletli olan toplam vergi yükünün herkese eşit şekilde dağıtılması esastır. Verginin mali güçle orantılı olması ilkesi gereğince, vergi yükünün eşit bir şekilde dağılımına hizmet eden bir ilke- 15

dir. Yani kriter olarak burada mali güç esas alınmaktadır. Mali gücü eşit olanların eşit miktarda yük taşıyacağı bir sistem. Mali gücü farklı olanlarsa bu fark oranında değişen vergi ödeyeceklerdir. Bu ilkeye bağlı olarak öncelikle mali gücü tam olarak kapsayan bir gelir kavramının ortaya konması gerekiyor. Bizim gelir tanımımız yeterli bir işleve sahip mi bu durumun iyi anlaşılması gerekiyor. Bizim esas itibariyle şuan sistemimizde olan gelir kavramı dar bir kavramsallaştırma değildir. Peki, yeterli midir? Şuan ki sistem içerisinde diğer kazanç ve giderlerin özellikle 2 alt gruba ayrılmış olması ister istemez kavramın içeriğini daraltmaktadır. Birinci önemli husus budur. Diğer önemli husus ise, sistemin yapısına uygun olmayan birtakım gelir unsurları, yetkin unsurlardan birinin içine girebilmesi için sistemi bozucu şekilde nitelendirmelerle karşı karşıya bırakılmıştır. Nafaka gelirleri buna örnektir. Nafaka gelirleri bugün ücret gelir vergileri arasında sayılmakta, ancak burada ücretten bahsetmek mümkün değildir. 4. Gelir vergisi sisteminde katalog yöntem mi takip edeceğiz yoksa tanımlar üzerinden mi hareket edilecek bunun kararı verilmeli, her iki yolun da artı ve eksileri iyi hesap edilmelidir: Kanımızca gelir vergisi sistemi için aşağıdaki bölümleme uygundur: a. Faaliyet Gelirleri (Bağımsız Faaliyet Gelirleri Bağımlı Faaliyet Gelirleri) b. Şahsi Varlık Gelirleri: Şu an ki irata karşılık gelir c. Transfer Gelirleri d. Diğerleri 5. Gelir Vergisi Tabana Yayılmalıdır: Türkiye de verginin tabana yayılması, mükellef sayısının artırılması ve herkesin gelirine göre vergi ödemesi sağlanmalıdır. Bu çerçevede Türkiye de yaşayan herkes ( Küçük çiftçiler, öğrenciler, ev hanımları gibi olanlar hariç) beyanname kapsamına alınmalıdır. Bu çalışmalar yapılırken alınacak verginin mükellefin vicdanında yerini bulmasına dikkat edilmeli, vergi tutarı ödenebilir olmalı ve mevzuat basit olmalıdır. 6. Gelir Vergisi Mükellefleri İçin Yıllık Asgari Beyan Sistemi Getirilmelidir: Gelir vergisi beyannamesi veren mükellefler için asgari gelir beyanı getirilmeli, yıllık vergi matrahları bu tutardan az olmamalıdır. Bunu yaparken, bölgeler ve meslekler itibariyle farklı tutarlar tespit edilmeli, tutarlar tespit edilirken bölgelerin sanayi ve ticaret odalarının görüşü alınmalıdır. 7. Basit Usulde Vergileme Kaldırılmalıdır: Basit usulde vergileme kaldırılarak bunlar da beyannameli gelir vergisi kapsamına alınmalıdır. Bu yapılamıyorsa basit usule tabi olanlar tamamen vergi dışında bırakılmalıdır. Zira bu sistem, kayıt dışılığa neden olmakta ve katlanılan gider elde edilen vergiden kat kat fazla olmaktadır. 16 8. İstisna muafiyet ve indirimler asgari seviyede tutulmalıdır: İstisna-muafiyet ve indirimlerin asgari seviyede tutulması kaçınılmazdır, çünkü bunların her biri neticesi

itibariyle eşitlik ilkesine zarar vermektedir. Özel bir düzenlemeyle dışarda bırakılan kesimler vergi yükünün artmasına sebep olmaktadır. Bu nedenle mümkün olduğunca istisna-muafiyet ve indirimlerin azaltılması gerekmektedir. Gelirin elde edilmesiyle bağlantılı her türlü giderin burada anahtar kelime gelirin elde edilmesiyle bağlantılı gider kavramıdır. Her türlü giderin matrah tespitinde indirilecek gider olarak dikkate alınması gerekiyor. Yani ülkemizde, faturalı usul ile değil tam aksine bir genel tanım yapmak ve böylece bütün gelir unsurlarına eşit mesafede durmak gerekmektedir. 9. Zorunlu geçim giderleri vergi dışında tutulmalıdır: Asgari geçim indiriminin sadece ücretler bakımından değil bütün mükellefler bakımından dikkate alınması ve bunun gerçekçi bir rakam olarak belirlenmesi yani askeri ücrete bağlanması değildir. Gerçekten de bir kişinin zorunlu yaşam giderlerinin belirlenmesi ve bunun vergi dışında tutulması gerekir. 10. Tüm mükelleflere yıllık beyanname verme yolu açılmalıdır: Stopaj yoluyla vergilendirme önemlidir çünkü çabuk vergi tahsilatı sağlamaktadır. Ama tüm mükelleflere yıllık beyanname verme yolu açılmalıdır. Çünkü yıllık beyanname verebilenler ancak yıllık indirimlerden yararlanabilmektedir. Bu durum da adaletsizliklere yol açmaktadır. 11. Gelir vergisinin üst oranı kurumlar vergisini geçmemelidir. Bu artan oranlı tarifenin kaldırılacağı anlamına elbette gelmemektedir. Mümkün olduğunca basamak sayısı azaltılmalıdır, iki basamak son derece optimumdur. İlk basamakta stopaj oranına göre eşit, ikinci basamak ise kurumlar vergisine göre eşit olduğunda adalet iyi bir şekilde sağlanmış olacağı kanaatindeyiz. 12. Gelir vergisi beyanname verme sistemi basitleştirilmelidir: Ticari ve serbest meslek kazancı dışındaki gelirlerde kimin beyanname vereceğini vergi uzmanları dahi zor tesbit edebilmektedirler. Herkese tüm gelirlerini (ücretliler dahil) istisna koymadan beyan etme sistemi getirilmeli, beyan sonrasında gelirin belli bir kısmı vergiden istisna tutulmalıdır. (Örneğin yıllık 5.000 TL-6.000 TL gibi) Böylelikle düşük gelir elde edenler de korunmuş olacaktır. 13. Geriye zarar mahsubu konusunda çalışmalar yapılmalıdır: Hâlihazır gelir vergisi kanununda önceki dönem zararları en çok 5 yıl içinde gelecek yıllar karlarından indirilebilmektedir. Yeni kanun taslağında bu konuda bir yeniliğin olmadığına şahit olduk. Uzun yıllardır literatürde konuşulan ancak pek az ülkede uygulama imkanı bulan geriye zarar mahsubu ülkemizde uygulanmalıdır. Yani önce kar edip vergi veren firmanın daha sonra zarar etmesi halinde ödenen vergilerin bir şekilde firmaya iade edilmesinin yolları açılmalıdır. 17

Verginin geri ödenmesi, önceden ödenmiş verginin üst üste üç yıl zarar edildikten sonra ödenmesi veya ödenen vergilerin belli bir yüzdesinin yıllara yayılı olarak geri ödenmesi ya da en azından iflas erteleme almış firmalara destek olmak anlamında bu dönem başladığında ya da en azından iflas etmiş firmaların hakim ortaklarının geçimlerini sürdüremeyecek durumda düşkün olmaları halinde verdikleri verginin miktarları esas alınmak kaydıyla asgari ücret tutarı kadar haczi gayri kabil aylık bağlanması en azından gereklidir. 14. 30 yaşından küçük gençlerin vergi muafiyetleri tartışılmaya açılmalıdır: Ülkemizde ekonomiye işveren olarak katılan her gencin işini geliştirmek yanında vazgeçemeyeceği özel tüketimleri olacaktır. Evlenmek, ev eşyaları sahibi olmak, araç sahibi olmak ve imkân bulunabildiği takdirde konut sahibi olabilmek. Temel ihtiyaç olarak niteleyebileceğimiz bu ihtiyaçlarını giderememiş bir gençten harcayıp, tasarruf edemeyeceği kazancından vergi alınması sıkıntılar doğurmaktadır. Tasarruf edilebilir kazancın vergilenmesini temel alan sisteme geçiş için gençlerin vergilendirilme usulü tartışmaya açılmalıdır. 15. GVK da safi artış kuramının uygulanması temel ilke olmalıdır: Kaynak ilkesi farklı kaynaklardan elde edilen gelirlerin toplanarak vergilendirilmesi anlamına gelmektedir. Ancak farklı kaynaklardan elde edilen gelirlerin beyan edilmemesi durumunda, bir sonraki aşama olan elde edilen gelirin harcanması ya da değerlendirilmesi aşamasında kavranmasını içeren vergilendirme yaklaşımın benimsenmesi, vergi adaleti ve vergide eşitliğin sağlanması açısından önemlidir. Bu uygulama gerçek gelir in kavranması sonucunu doğuracaktır. Gelirin tanımının belirlenmesinde diğer kazanç ve iratların, daha önce belirtilen gelir unsurlarında yer almayan tüm diğer kazanç ve iratları kapsar şekilde düzenlenmesi gereklidir. Böylelikle kaynak kuramı terk edilmeli ve yerine net artış kuramı gelir vergisine hâkim sistem olmalıdır. Gelirin niteliğinin bu şekildeki kabulü, tüm gelir akımlarının sistem içine alınmasını böylelikle vergi tabanının genişletilmesini ve vergi adaletinin gerçekleşmesini sağlayabilecektir. Kurumlar vergisinin yapısında belli kolektif şirketler şahıs şirketleri dışarda kalıyor. Bu uluslararası vergi hukukunda ülke bazında baktığımızda en büyük sorunlardan biridir. Dolayısıyla hukuki yapı tarafsızlığını sağlayacak şekilde kurumlar vergisinin yapılandırılması gerekiyor ve aksi ispatlanabilir ortalama fire ve randıman oranı karineleriyle de sistem desteklenmelidir. 18 16. Asgari ücret vergi dışı bırakılmalı, asgari geçim indirimi gelir elde eden tüm gerçek kişilerin gelirleri için geçerli olmalıdır: GVK da ücret gelirleri için öngörülen asgari geçim indirimi kısıtlı ve yetersiz bir düzenlemedir. Ücret dışında diğer mükellefler de bu uygulama içerisinde yer almalıdır. Bu uygulama, içerisinde yaşanabilir vergi sistemi ile mükelleflerin vergiye uyumu ve gerçek gelirin kavranmasının

desteklenmesi açısından uzun dönemde alınacak yararlı sonuçları dikkate alınmalıdır. Diğer bir ifadeyle, asgari yaşam düzeyi standartları dikkate alınarak belirlenecek gelir tutarının bütün gelir unsurları için (en az asgari ücretin yıllık tutarı kadar) vergi dışı kalması gerekmektedir. Maliye yetkilileri, asgari ücretten neredeyse vergi alınmadığını söylemektedirler. İşverenlerden alınan verginin işçiye AGİ olarak ödetilmesi, vergi almamak olarak nitelendirilse bile vergi ödemek zorunda kalan işverenlerin vergi ödemekten kurtarıldıkları ve daha net ifadeyle asgari ücretin vergi dışı kaldığı anlamına gelmemektedir. Bir nevi istihdam vergisi olarak tanımlanan ücret gelir vergisi stopajının ceza gibi mükellefe yüklenmesi kabul edilemez. İşçinin geliri asgari ücret sistemiyle zaten denetim ve gözetim altındadır. Devletin mükellefe yüklediği istihdam vergisi kendisi almak yerine işçiye ayrıca ödetmesine adeta asgari ücret hesabına müdahale etmesine ihtiyacının olmadığı kanaatindeyiz. 17. Yıllık asgari ücret tutarını geçmeyen harcamalar gelir vergisi matrahından indirilmelidir: Yıllık asgari ücret toplamını geçmemek üzere, mükelleflerin kendisi, eşi ve çocukları için yapacakları harcamalar gelir vergisi matrahından indirilmelidir. Bu uygulama hem ücretliler hem de yıllık gelir vergisi beyannamesi veren mükellefler için geçerli olmalıdır. Bu sistem, belge toplamayı teşvik edecek ve kısmen de olsa kayıt dışının azalmasını sağlayacaktır. Ayrıca, tüm vatandaşların yıllık beyanname kapsamına alınmasında hem sisteme uyumu kolaylaştıracak hem de vergi gelirlerinin azalmasını değil tam tersine artmasını sağlayacaktır. 18. Matrah belirlenirken zorunlu olarak ödenen işlem vergilerinin indirimindeki kısıtlamalar kaldırılmalıdır: İşlem vergilerinin vergi matrahına eklenmesi uygulamasına son verilmeli ve mahsup ya da iade edilmeyen tüm işlem vergilerinin gider ya da maliyet olarak dikkate alınmasına izin verilmelidir. Örneğin, 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu nun 39 uncu maddesinde özel iletişim vergisinin gelir ve kurumlar vergisi uygulamasında gider kaydedilmesine ve herhangi bir vergiden mahsup edilmesine izin verilmemiştir. Bu şekilde mükellefler ayrıca işlem vergisi maliyeti de yüklenmektedirler. Bu tür uygulamalara son verilmesi ile vergiden vergi alınmasını da önlenmiş olacaktır. 19. Düşük gelir elde edenlerin vergi yükü, gelir vergisi tarife dilimlerinde düzeltme yapılarak azaltılmalıdır: Gelir vergisi vergi oranları düşürülürken, oranların uygulanacağı tarife dilimlerinde yer alan tutarlar azaltılmıştır. Bu ise düşük gelirlilerin kısa süre içerisinde daha yüksek oranlarda vergi ödemeleri sonucunu doğurmuştur. Diğer bir ifadeyle, yüksek gelir gruplarının ödeyecekleri vergi oranları düşürülürken, düşük gelir gruplarının vergi oranları fiilen arttırılmıştır. Bu nedenle % 15 oranında vergi ödeyecek olanların vergi matrahı üzerinden vergilendirilmesi sağlanmalıdır. Bu konu, aynı zamanda asgari ücretin vergi dışı bırakılması konusu ile birlikte değerlendirilmelidir. 19

20. Dünyanın birçok ülkesinde uygulanan veya uygulanması teoride tartışılan çok yüksek kazananların yüksek oranda vergilendirilmesine ülkemizde de ihtiyaç vardır. Halen uygulanan müterakki tarifeye göre kazancı 66 bin lirayı geçen herkesin vergi oranı tek oran olarak % 35 tir. Bu haliyle tarife artık tek oranlı hale gelmiştir denilebilir. Tek oranlılığın öncelikle daha yüksek kazançlara doğru yayılarak esnetilmesi gerekir. Yüksek kazanım sahibi kişilerin ülke ekonomisinde elde ettikleri ayrıcalıklı yer sayesinde daha da hızlıca ve fazlaca kazanmaya devam etmelerinin karşısında daha yüksek oranlı bir vergilemeye ihtiyaç vardır. 21. Üretim ve İstihdamı Artırıcı Faaliyetlerde Yatırım İndirimi Devam Etmelidir: Yatırım indirimi uygulamasının kaldırılması doğru olmamıştır. Her ne kadar indirimli kurumlar vergisi uygulaması ile bu eksiklik telefi edilmeye çalışılmakta ise de yatırım indiriminden beklenen teşviki sağlayamamaktadır. Her mükellefin yatırım indiriminden istifade etmesi de yanlıştır. Ancak, uygulamanın tamamen kaldırılması da doğru olmamıştır. Türkiye de, sermaye birikimi ve yatırım son derece yetersizdir ve yatırımın desteklenmesi gerekir. Bu nedenle, gelişmiş yöreler dışında İstihdam ve üretime yönelik olanlar ile bölge ayırımı yapılmaksızın stratejik yatırımlar ve %65 den fazla ithal ikamesi sağlayan yatırımlar için yatırım indirimi devam etmelidir. 22. Haksız kira stopajın kaldırılması gerekmektedir: Mal sahiplerinin vergisinin kiracılara yüklenmesi ciddi bir sıkıntı olarak karşımıza çıkmaktadır. Vergiyi ödemeyi yapana yüklemek, hızlı fakat kolaycı bir yöntemdir. Ancak uygulamada birçok alanda vergi artık pazarlığın bir parçası haline gelmiş, işçi ücretleri ile kira giderleri piyasa şartları sebebiyle doğrudan ödeyicinin sırtında kalmıştır. Öyle ki kira işlerinde verginin kiracıya yüklenmesi adeta bir hak halini almış, kiracının ödediği verginin iadesi mal sahibi tarafından alınmaktadır. Stopaja tabi olmayan ev kiralamalarında, mal sahipleri nasıl kendi vergilerini kendileri ödüyorlarsa, işyeri sahiplerinin de daha pahalı olan kazançlarının vergilerini ilaveten karşı tarafa yüklemesi makul bir durum değildir. Yaklaşık 10.000 TL tutarına kadar ki tüm kiralamalarda reel olarak vergi kiracının sorumluluğundadır. Sadece mahkeme kararlarıyla belirlenenler ile kurumsal firmalara ait kiralamalarda verginin kime ait olduğu sözleşme anında belirlendiğinden vergi mal sahibine yüklenilebilmektedir. Devletin bugün sahip olduğu imkanlar dahilinde stopaj usulü en azından kiralamalardan kaldırılabilir. 20 23. Ücretler Üzerindeki Vergi Yükü Düşürülmelidir: 2011 verilerine göre, Ücretler üzerindeki vergi yükü ve sosyal güvenlik pirimi oran (vergi takozu) %37,7 olup OECD ortalaması %35,3 dür. OECD ülkelerinde kişilerin fert başına düşen milli gelirden aldıkları pay ile mukayese edildiğinde Türkiye de vergi yükünün yüksek olduğu görülecektir. Bu durum, büyük ölçüde kayıt dışı istihdam ve kayıt dışı eko-