KDV TEVKİFATINA TABİ YENİ İŞLEMLER (KISMİ TEVKİFAT)

KDV TEVKİFATINA TABİ YENİ İŞLEMLER (KISMİ TEVKİFAT) Zihni KARTAL * Veysel Karani PALAK ** GİRİŞ Tevkifat, sözcüğü Arapça kökenli olup Türkçe kesinti, Fransızca stopaj sözcüğü ile aynı anlamda kullanılmaktadır. Tevkif kelimesinden türemiş olup durdurma, duraklatma, alıkoyma gibi anlamlara gelmektedir (www.uludagsozluk.com) olarak tanımlamak mümkündür. Her üç terim de vergi alanında yaygın olarak kullanılmaktadır. 01.05.2012 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 14.04.2012 tarih ve 28264 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 117 Seri No lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği nde; Katma Değer Vergisi Kanunu nun verdiği yetkiler çerçevesinde Maliye Bakanlığı 20 den fazla mal/hizmet alış işlemi için KDV tevkifatı uygulaması öngörmüş, uygulamaya yönelik düzenleme ve bu uygulamadan doğan iade taleplerinin yerine getirilmesine ilişkin usul ve esasları açıklamıştır. Bu tebliğde düzenlenen tevkifat konularından bazıları 14.04.2012 tarihinden önce mevzuatımızda mevcut olan konular, bazıları ise bahsi geçen tebliğ ile yeni eklenen konulardır. Daha önceden tevkifata tabi bazı işlemler ise KDV tevkifatına tabi olmaktan çıkarılmıştır. Bu makalede kısmi tevkifat olarak adlandırılan uygulamanın güncel ve özellikli olanları irdelenecektir. Kısmi tevkifat uygulamasında KDV tevkifatına tabi tutulması öngörülen işlemlerde, işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV nin tamamı değil, bu işlemler için izleyen bölümlerde belirlenen orandaki kısmı alıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödenecek; tevkifata tabi tutulmayan kısım ise satıcılar tarafından mükellef sıfatıyla beyan edilip (beyannamede ödenmesi gereken KDV çıkması halinde) ödenecektir. * E. Baş Hesap Uzmanı, YMM ** SMMM, İstanbul TESMER Başkan Yardımcısı 111

I. GENEL OLARAK 117 SERİ NOLU KDV TEBLİĞİ Söz konusu tebliğde yer alan düzenlemeler genel olarak incelendiğinde; Daha önce tevkifata tabi olmayan bazı teslim ve hizmetlerin de KDV tevkifatı kapsamına alındığı (servis taşımacılığı hizmeti, baskı ve basım hizmetleri, ağaç ve orman ürünleri teslimi gibi), Daha önce sadece bankalar, odalar, borsalar, halka açık şirketler gibi özel olarak sayılmış hizmet alıcısı şirketlerce tevkifata tabi olan hizmetlerin bazılarında bunların yanı sıra tüm KDV mükelleflerini kapsayacak şekilde sorumluluğun genişletildiği ( temizlik, bahçe ve çevre bakım hizmetleri), Tevkifat oranlarının bir kısmında değişiklik yapıldığı, Tevkifata tabi olarak sayılan teslim ve hizmetlerin içeriğinin yeniden tanımlandığı, Kısmi tevkifata tabi tutulabilme alt sınırının KDV dahil 1.000 TL olarak belirlendiği, Kısmi tevkifata tabi işlemlerde satıcı firmaya tebliğ ekindeki bildirimi verme zorunluluğu getirildiği, Belge düzeni, beyannamenin düzenlenmesi, düzeltme işlemleri, matrahta değişiklik, fazla ve yersiz hesaplanan vergilerin iadesi, kısmi tevkifata tabi işlemlerde (satıcı firmanın) mahsuben ya da nakden KDV iadesi taleplerinin yerine getirilmesi gibi hususların yeniden düzenlendiği, dikkat çekmektedir. Kısmi tevkifat kapsamındaki işlemlerin tamamı hizmet mahiyetinde olup, teslim mahiyetindeki işlemler bu kapsama girmemektedir. Bu nedenle, bu kapsamda tevkifat uygulayacak alıcıların tevkifat kapsamına giren hizmetlerde kullanılmak üzere piyasadan yapacakları mal alımlarında tevkifat uygulanmayacaktır. Ancak, bu bölüm kapsamına giren hizmetleri ifa edenlerin bu amaçla kullandıkları mallara ait tutarlar hizmet bedelinden düşülmeyecek; tevkifat, kullanılan mallara ait tutarlar da dahil olmak üzere toplam hizmet bedeli üzerinden hesaplanan KDV tutarına göre belirlenecektir. 112

II. KISMİ TEVKİFATA TABİ İŞLEMLER A. İŞGÜCÜ TEMİNİ HİZMETLERİ 1. Tevkifat Yapmak Zorunda Olanlar Aşağıda sayılanlar faaliyetlerinin yürütülmesi ile ilgili işlemlerde kullanacakları işgücünün sağlanması şeklinde verilen hizmetlerde (işgücü temin hizmeti alımlarında) (9/10) oranında KDV tevkifatı uygulayacaklardır; a. KDV mükellefleri (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler hariç) b. Belirlenmiş alıcılar (KDV mükellefi olsun olmasın): 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri ve bunların teşkil ettikleri birlikler, belediyelerin teşkil ettikleri birlikler ile köylere hizmet götürme birlikleri, Yukarıda sayılanlar dışındaki, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, Döner sermayeli kuruluşlar, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, Bankalar, Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri), Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar, Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan idare, kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler, Payları İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören şirketler, 2. Konu ve Kapsam Gerçek veya tüzel kişiler faaliyetlerinin yürütülmesine ilişkin olarak ihtiyaç duydukları işgücünü kendilerine hizmet akdi ile bağlı ücretli statüsünde hizmet erbabı çalıştırarak temin etmek yerine, alt işverenlerden veya bu alanda ya da başka alanlarda faaliyette bulunan diğer kişi, kurum, kuruluş veya organizasyonlardan temin etmektedirler. 113

Bu tür hizmetler, esas itibariyle, temin edilen elemanların, hizmeti alan işletmenin bilfiil sevk, idare ve kontrolü altında çalıştırılabilmesinin mümkün bulunduğu durumlarda tevkifat kapsamına girmektedir. Bu şekilde ortaya çıkan hizmetlerde aşağıdaki şartların varlığı halinde tevkifat uygulanacaktır. Temin edilen elemanların, hizmeti alana ücretli statüsünde hizmet akdiyle bağlı olmaması gerekmektedir. Temin edilen elemanların, hizmeti alanın sevk, idare ve kontrolü altında çalıştırılması gerekmektedir. Elemanların işletmenin mal ve hizmet üretimi safhalarından herhangi birinde çalıştırılması halinde, sevk, idare ve kontrolün hizmeti alan işletmede olduğu kabul edilecektir. İşgücü temin hizmetinin varlığının tespitinde; hizmetin ifasında kullanılan elemanların işgücü temin hizmetini veren firmanın bünyesinde bulunması ve ona hizmet akdiyle bağlı olması, hizmeti alanın sevk, idare ve kontrolü altında çalıştırılması gibi karineler göz önünde bulundurulacak, bu hususların varlığı, taraflar arasında bir sözleşme yapılmışsa bu sözleşmedeki hükümler veya sözleşmeye bağlı teknik şartnamedeki açıklamalar da dikkate alınarak tespit edilecektir. İşgücü temin hizmeti veren mükellefin, söz konusu hizmeti bir başka mükelleften temin ettiği elemanları kullanarak sunması halinde sadece kendisine verilen işgücü temin hizmetinde tevkifat uygulanacaktır. Yukarıda sayılan işletme ve kuruluşlara verilen özel güvenlik ve koruma hizmetleri de işgücü temin hizmeti kapsamında tevkifata tabi tutulacaktır. Buna göre, güvenlik hizmetleri sektöründe faaliyet gösteren işletmeler tarafından verilen; sabotaj, yangın, hırsızlık, soygun, yağma, yıkma tehditlerine karşı caydırıcı ön tedbirleri alma, tesis, alan, alış-veriş merkezi, bina, nakil vasıtaları, konut, işyeri, etkinlik, gösteri, toplantı, kutlama, tören, müsabaka, organizasyon ve benzerlerinin güvenliğini sağlama, arama ve kurtarma, özel eğitimli şoför, 114

güvenlik sistemi oluşturma ve izleme, giriş çıkış kontrolü, güvenlik etütleri hazırlama, personel güvenlik tahkikatları yapma, araştırma, koruma, güvenlik ve korumaya yönelik eğitim ve danışmanlık, değerli evrak, nakit, koleksiyon, maden ve eşya gibi kıymetlerin bir yerden başka bir yere transferi, ikaz-ihbar, alarm izleme, ve benzeri tüm hizmetler işgücü temin hizmeti kapsamında tevkifata tabi olacaktır. B. TEMİZLİK, ÇEVRE VE BAHÇE BAKIM HİZMETLERİ 1. Tevkifat Yapmak Zorunda Olanlar Aşağıda sayılanlar faaliyetlerinin yürütülmesi ile ilgili işlemlerde kullanacakları temizlik, çevre ve bahçe bakım hizmeti alımlarında, (7/10) oranında KDV tevkifatı uygulayacaklardır; a. KDV mükellefleri (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler hariç) b. Belirlenmiş alıcılar (KDV mükellefi olsun olmasın): 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri ve bunların teşkil ettikleri birlikler, belediyelerin teşkil ettikleri birlikler ile köylere hizmet götürme birlikleri, Yukarıda sayılanlar dışındaki, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, Döner sermayeli kuruluşlar, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, Bankalar, Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri), Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar, Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan idare, kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler, Payları İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören şirketler, 115

2. Konu ve Kapsam Temizlik hizmetleri sektörünün yaygın olarak sunduğu hizmetler; bina temizliği, sokak temizliği, sağlık kuruluşlarının hijyenik temizliği ve hastane atıklarının toplanması ve imhası, çöp toplama ve toplanan çöplerin imhası, park ve bahçeler ile mezarlık alanlarının temizliği, haşere mücadelesi, demiryolu ve kara nakil vasıtalarının temizliği ve benzeri işlerden oluşmakta olup, bu işler tevkifat uygulaması kapsamındadır. Bina temizliğine; binaların müştemilat ve eklentileri dahil iç ve dış cephesinin temizliği ile her türlü mefruşatının (halı, perde, koltuk, süs eşyası vb.) bina içinde veya dışında yaptırılan temizliği dahildir. Ayrıca havlu, çarşaf, elbise, çamaşır gibi eşyaların temizlettirilmesi veya yıkattırılması da temizlik hizmetleri kapsamında tevkifata tabidir. Ancak, temizlik işlerinde kullanılacak deterjan, süpürge gibi alet-edevat ve sarf malzemelerinin satın alınması sırasında tevkifat uygulanmayacaktır. Sorumlu tayin edilen kuruluş ve işlermelerin park, bahçe ve mezarlık alanları ile bulvar, refüj, göbek, rekreasyon alanları ve havuzların bakımı, bitkilendirilmesi, sulanması, haşere mücadelesi, sokak hayvanlarının toplanması-ıslahı ve benzerlerine ilişkin hizmet alımları, çevre ve bahçe bakım hizmetleri kapsamında tevkifata tabi tutulacaktır. Alt yüklenicilere yaptırılan sulama, çim biçme ve temizlik hizmetleri karşılığı yapılan ödemeler üzerinden ise tevkifat uygulanmayacaktır. (İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı, 30.4.2007) Uygulamada, zaman zaman temizlik, çevre ve bahçe bakım hizmetleri üzerinden yapılacak tevkifat ile işgücü temini hizmetleri üzerinden yapılacak tevkifatın karıştırıldığına rastlanmaktadır. Bu iki tevkifat konusunun birbirinden ayırt edilmesi önem taşımaktadır. Zira, bu işlemlerin tevkifat oranları birbirinden farklıdır. Katma değer vergisi mükellefinin bordrosunda kayıtlı elemanların başka firmaların veya yukarıda sayılan kurum, kuruluş ve işletmelerin gözetim ve denetiminde çalıştırılmak üzere temini işi 116

işgücü (eleman) temini; buna karşın firma her türlü sorumluluk üstlenilerek yapılan işverene karşı yapılan temizlik hizmetleri bu bölümde belirtilen temizlik hizmeti olarak tevkifata tabi tutulacaktır. Görüldüğü üzere, ayırımın kilit noktası çalışanların işveren işletmenin mi yoksa, işgücü temin eden işletmenin mi sevk ve idaresinde hizmeti yapmalarıdır. C. SERVİS TAŞIMACILIĞI HİZMETİ 1. Tevkifat Yapmak Zorunda Olanlar Aşağıda sayılanlar faaliyetlerinin yürütülmesi ile ilgili işlemlerde kullanacakları taşımacılık hizmeti alımlarında (5/10) oranında KDV tevkifatı uygulayacaklardır; a. KDV mükellefleri (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler hariç) b. Belirlenmiş alıcılar (KDV mükellefi olsun olmasın): 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri ve bunların teşkil ettikleri birlikler, belediyelerin teşkil ettikleri birlikler ile köylere hizmet götürme birlikleri, Yukarıda sayılanlar dışındaki, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, Döner sermayeli kuruluşlar, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, Bankalar, Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri), Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar, Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan idare, kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler, Payları İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören şirketler, 117

2. Konu ve Kapsam Bu kapsama, personel, öğrenci, müşteri ve benzerlerinin belirli bir güzergah dahilinde taşınması amacıyla ihdas ettikleri servis hizmetlerine ilişkin olarak yaptıkları taşımacılık hizmeti alımları girmektedir. Söz konusu hizmetin, tahsis edilmiş özel plakalı araçlar ile yapılıp yapılmaması tevkifat uygulaması kapsamında işlem tesisine engel değildir. Servis hizmetinin, personel veya öğrencilerin (veya velilerin) kendi aralarında anlaşmak suretiyle doğrudan taşımacı ile sözleşme yapılması/ anlaşılması suretiyle sağlanması halinde, esas olarak hizmete ait faturaların servis hizmetinden yararlanan personel, öğrenci (veya velisi) adına düzenlenmesi gerektiğinden, tevkifat uygulanmayacaktır. Ancak, faturanın tevkifat yapmakla sorumlu tutulan yukarıda sayılan kuruluşlar adına düzenlenmesi halinde tevkifat uygulaması yapılacaktır. D. HER TÜRLÜ BASKI VE BASIM HİZMETLERİ 1. Tevkifat Yapmak Zorunda Olanlar Aşağıda sayılanlar faaliyetlerinin yürütülmesi ile ilgili işlemlerde kullanmak amacıyla satın aldıkları baskı ve basım hizmeti alımlarında (5/10) oranında KDV tevkifatı uygulayacaklardır; 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri ve bunların teşkil ettikleri birlikler, belediyelerin teşkil ettikleri birlikler ile köylere hizmet götürme birlikleri, Yukarıda sayılanlar dışındaki, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, Döner sermayeli kuruluşlar, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, Bankalar, Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri), Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar, 118

Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan idare, kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler, Payları İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören şirketler, 2. Konu ve Kapsam Sorumlu tayin edilenlere verilen; kitap, ansiklopedi, risale, dergi, broşür, gazete, bülten, basılı kağıt, katalog, afiş, poster, dosya, klasör, matbu evrak, makbuz, kartvizit, antetli kağıt, zarf, bloknot, defter, ajanda, takvim, her çeşit belge ve sertifika, davetiye, mesaj ve tebrik kartı, etiket, ambalaj, test gibi süreli veya süresiz yayınlar ile diğer ürünlerin her türlü (cd, vcd, dvd gibi baskılar dâhil) baskı ve basımı hizmeti ile bunların veya sorumlu tayin edilenler tarafından kullanılan her çeşit evrakın ciltlenmesine ilişkin hizmetler tevkifata tabi tutulacaktır. Üretimde kullanılacak kâğıt, boya ve benzeri ham ve yardımcı maddelerin siparişi veren alıcı tarafından temin edilmesi veya edilmemesi tevkifat uygulamasına engel değildir. Ayrıca, söz konusu işlemler hizmet niteliğinde olduğundan, baskısı yapılmış ve piyasada satışa sunulmuş hazır haldeki ürünlerin doğrudan alımında tevkifat uygulanmayacaktır. Bu kapsamda, hizmetin veya faaliyetin gerektirdiği kırtasiye, basılı kağıt, defter ve benzeri malların alımı bu bölüm kapsamında değerlendirilmeyecektir. Örnek: (İ) Odası 2012 yılında düzenleyeceği kurslarda okutulacak ve içeriğini kendisinin belirlediği basılı eğitim materyalinin baskı işiini (Ğ) Matbaacılık A.Ş. ne vermiş ve bu işe ilişkin sözleşme imzalanmıştır. Söz konusu iş, esas itibariyle baskı hizmeti alımıdır ve hizmet bedeli üzerinden hesaplanan KDV nin (5/10) u Oda tarafından tevkifata tabi tutulacak ve (Ğ) ye ödenmeyecektir. Öte yandan, (Y) Yayın Evi tarafından basımı yapılarak piyasada satışa sunulmuş olan bir kitabı, (I) Odasının eğitime esas kitap olarak kullanmayı uygun bulması ve bu kitapları piyasadan veya yayın evinden satın alması halinde bu işlem esas itibariyle mal alımı olması nedeniyle teslim niteliği taşıdığından tevkifat kapsamında değerlendirilmeyecektir. 119

E. AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ TESLİMİ 1. Tevkifat Yapmak Zorunda Olanlar Aşağıda sayılanlar faaliyetlerinin yürütülmesi ile ilgili işlemlerde kullanacakları ürün, artık, talaş ve kırpıntı alımlarında (9/10) oranında KDV tevkifatı uygulayacaklardır; a. KDV mükellefleri (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler hariç) b. Belirlenmiş alıcılar (KDV mükellefi olsun olmasın): 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri ve bunların teşkil ettikleri birlikler, belediyelerin teşkil ettikleri birlikler ile köylere hizmet götürme birlikleri, Yukarıda sayılanlar dışındaki, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, Döner sermayeli kuruluşlar, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, Bankalar, Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri), Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar, Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan idare, kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler, Payları İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören şirketler, 2. Konu ve Kapsam Ağaç işleme endüstrisinde kullanılan ve ilk madde-malzeme niteliğinde olan her türlü ağaç, tomruk, odun ile bunların önceden belirlenmiş ölçülerde biçilmesiyle elde edilen inşaatlık, doğramalık, marangozluk, mobilyalık ve benzeri kereste, mobilya ve kereste imalatı sonucu ortaya çıkan kırpıntı, çıta ve benzeri imalat artıkları ile odun artığı talaş teslimleri tevkifat uygulaması kapsamındadır. 120

Öte yandan, tomruk, odun, kereste, kırpıntı, atık vb. mahiyetinde olmayan; mobilya, kapı-pencere doğraması, döşeme malzemesi, sunta, levha, mdf, rabıta, lambri, süpürgelik ve benzeri ürünlerin tesliminde tevkifat uygulanmayacaktır. Söz konusu malların ithalatçıları tarafından tesliminde tevkifat uygulanmayacaktır. İthalatçılar tarafından yapılacak teslimlerde, satıcı (ithalatçı) tarafından düzenlenecek faturada Teslim edilen mal doğrudan ithalat yoluyla temin edildiğinden tevkifat uygulanmamıştır. açıklamasına ve ithalata ilişkin fatura ve gümrük beyannamesi bilgilerine yer verilecektir. F. ETÜT, PLAN-PROJE, DANIŞMANLIK, DENETİM VE BENZERİ HİZMETLER 1. Tevkifat Yapmak Zorunda Olanlar Aşağıda sayılanlar faaliyetlerinin yürütülmesi ile ilgili işlemlerde kullanmak amacıyla satın aldıkları etüt, plan-proje, danışmanlık, denetim ve benzeri hizmet alımlarında (9/10) oranında KDV tevkifatı uygulayacaklardır; 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri ve bunların teşkil ettikleri birlikler, belediyelerin teşkil ettikleri birlikler ile köylere hizmet götürme birlikleri, Yukarıda sayılanlar dışındaki, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, Döner sermayeli kuruluşlar, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, Bankalar, Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri), Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar, Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar, Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan idare, kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler, Payları İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören şirketler, 121

2. Konu ve Kapsam Tevkifat kapsamına; Piyasa etüt-araştırma, Ekspertiz, Plan-proje, Teknik, ekonomik, mali ve hukuki alanda sunulan danışmanlık, müşavirlik, denetim ve benzeri hizmetler girmektedir. Yapım işlerinden bağımsız ve ayrı olarak verilen mimarlık, mühendislik, etüt, plan, proje, harita (kadastral harita dahil), kadastro, imar uygulama, her ölçekte imar planı hazırlama ve benzeri hizmetler bu bölüm kapsamında değerlendirilecektir. Herhangi bir teslim ya da hizmet kapsamında veya bu teslim ya da hizmetin devamı niteliğinde verilmek ve bedeli ayrıca belirlenmek kaydıyla eğitim hizmetleri danışmanlık hizmeti kapsamında değerlendirilecektir. Yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlara bilgisayar yazılım programı satışı danışma ve denetim hizmetleri kapsamında olmadığı gibi, satış gerçekleştirdikten sonra satışını yapılan programların sağlıklı çalışmasını temin edebilmek için yapılan destek sözleşmesi kapsamında verilen destek hizmetlerine ilişkin düzenlenen faturalarda hesaplanan katma değer vergisi üzerinden katma değer vergisi tevkifatı yapılması gerekmemektedir. Avukatların hukuki ihtilaflarla ilgili olarak yargı mercileri nezdinde veya yargı kararlarının sonuçları ile ilgili olarak vekâlet akdi çerçevesinde (icra vb.) verdikleri hizmetler prensip olarak tevkifat kapsamına girmemektedir. Avukatların verdikleri danışmanlık hizmetleri ise tevkifata tabidir. Ancak, avukatların verdikleri hizmetleri yukarıda sayılan kuruluşlara vermeleri halinde tevkifat uygulamasının gündeme geleceğini gözardı etmemek gerekir Diğer taraftan, avukatlarla yapılan sözleşmede avukatlık ve danışmanlık hizmetleri birlikte yer alıyorsa, bu iki unsur ayrı ayrı ücretlendirilmediği takdirde, toplam sözleşme bedeli üzerinden tevkifat uygulanacaktır. Uluslararası gözetim şirketleri tarafından ifa edilen gözetim hizmetleri ile araç, makine, teçhizat ve benzerlerinin kalite kontrol ve test edilmesi- 122

ne ilişkin hizmet alımları da tevkifata tabidir. Dış Ticaret Müsteşarlığının 2006/21 sayılı Uluslararası Gözetim Şirketleri Statüsüne İlişkin Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği uyarınca söz konusu Tebliğ deki şartları sağlayan gözetim şirketlerine Uluslararası Gözetim Şirketi statüsü verilmektedir. Bu durumda, gözetim hizmetlerinden, Uluslararası Gözetim Şirketi statüsüne sahip uluslararası gözetim şirketleri tarafından ifa edilen gözetim hizmetleri KDV tevkifatına tabidir. Gözetim hizmeti ise 8 Ocak 2004 tarihli Resmi Gazete de yayımlanan Gemi Acentelik Hizmetleri Ücret Tarifesine İlişkin Tebliğ de tanımlanmakta olup, geminin yüklenmesi ve boşaltılması çevresinde gerçekleşen bir hizmetler demetidir. Bununla birlikte, gözetim hizmetinin ithal malına yönelik olması durumunda hizmet bedeli ithalatta alınan KDV nin matrahına dahil edilecek, ihraç malına yönelik olması durumunda ihracat istisnası kapsamında işlem görecek, serbest bölgelerde verildiği hallerde işlem KDVK nun 17/4-ı maddesi uyarınca vergiden istisna olacak, diplomatik kişi ve kuruluşlara verilmekte ise KDVK nun 15 inci maddesi kapsamında istisna tutulacaktır. Bu nedenle, gözetim hizmetlerinde KDV tevkifatının uygulama alanı son derece sınırlıdır. Maliye Bakanlığı bir Özelgesinde (Maliye Bakanlığı, 19.06.2007);... şirketi tarafından yapım işinden bağımsız olması şartıyla... İli 1. Grup Sayısal Kadastral Harita yapımı ile... İli Belediye ve mücavir saha sınırları dahilinde Nazım ve Uygulama İmar Planı, İmar Uygulaması, Sayısal Halihazır Harita yapım hizmetlerini, 09.08.2004 tarihli, 36784 sayılı Özelgesinde ise, yapım işinden bağımsız olarak yüklenilen 1/1000 ve 1/5000 ölçekli sayısal harita üretimi işini danışmanlık ve denetim hizmetleri kapsamında değerlendirmiştir. Bir başka Özelgesinde (Maliye Bakanlığı, 14.05.2004) de; 17 nci madde uyarınca vergiden istisna bulunan sigorta şirketleri tarafından, sigorta kapsamında yer alan rizikonun gerçekleşmesini müteakip ödenecek sigorta tazminatına esas olmak üzere yapılan hasar tespit işlemlerinin (ekspertiz) danışmanlık hizmeti kapsamında olduğu, ve dolayısıyla söz konusu hizmet bedeli üzerinden, alıcının sorumlu sıfatıyla Katma Değer Vergisi hesaplayarak tevkifata tabi tutması gerektiğini belirtmiştir. Öte yandan, yazılı ve görsel medya takip hizmetleri ile ilan, reklâm ve 123

benzeri hizmetler danışmanlık ve denetim hizmetleri kapsamında işleme tabi tutulmayacaktır. Yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlara sunulan piyasa etüt- araştırma ve ekspertiz hizmetleri ile bu kuruluşlara yapılan herhangi bir teslim ya da hizmet kapsamında veya bu teslim ya da hizmetin devamı niteliğinde verilen ve bedeli ayrıca belirlenen eğitim hizmetleri danışmanlık hizmeti kapsamında görülecektir. III. ORTAK HÜKÜMLER VE SONUÇ Halka açık şirketler, odalar gibi özellikli alıcılar olarak nitelendirilen kuruluşların kısmi tevkifat uygulaması kapsamındaki teslim ve hizmetlerinde hesaplanan KDV, alıcı kim olursa olsun, tevkifata tabi tutulmayacaktır. Ayrıca, KDV Kanununun (11/1-c) ve geçici 17 nci maddeleri kapsamındaki teslimlerde ve KDV Kanunu uyarınca KDV den istisna olan teslim ve hizmetlerde tevkifat söz konusu olmayacaktır. Kısmi tevkifat uygulaması kapsamına giren her bir işlemin KDV dahil bedeli 1.000 TL yi aşmadığı takdirde, hesaplanan KDV tevkifata tabi tutulmayacaktır. Sınırın aşılması halinde ise tutarın tamamı üzerinden tevkifat yapılacaktır. Tespit edilen tutarı aşan işlemlerde KDV tevkifatı zorunluluğundan kaçınmak amacıyla bedel parçalara ayrılamayacak, aynı işleme ait bedellerin toplamı dikkate alınarak bu sınırın aşılması halinde tevkifat yapılacaktır. Tevkifat zorunluluğundan kaçınmak amacıyla, birden fazla fatura düzenlenmek suretiyle bedelin parçalara bölündüğünün tespiti halinde vergi dairelerince, bütünlük arzettiği anlaşılan alımların toplamının yukarıda belirtilen sınırı aşıp aşmadığına bakılarak gerekli işlemler yapılacaktır. Tevkifata tabi işlemler dolayısıyla satıcılar tarafından düzenlenecek belgelerde; İşlem Bedeli, Hesaplanan KDV, Tevkifat Oranı, Alıcı Tarafından Tevkif Edilecek KDV Tutarı, Tevkifat Dahil Toplam Tutar ve Tevkifattan Sonra Tahsil Edilmesi Gereken Toplam Bedel (Tevkifat Hariç Toplam Tutar) ayrıca gösterilecektir. Bu fatura satıcı açısından, işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV ye tevkifat uygulandığını tevsik eden belge mahiyetini de taşımaktadır. 124

Faturaya, borçlanılan miktar olarak rakam ve yazı ile tevkifattan sonra kalan tutar yazılacaktır. Örnek: KDV hariç 5.000 TL tutarındaki %18 oranında KDV ye tabi bir işlem 9/10 oranında KDV tevkifatına tabidir. Bu işleme ait fatura aşağıdaki şekilde düzenlenecektir. İşlem Bedeli : 5.000 TL Hesaplanan KDV : 900 TL Tevkifat Oranı : 9/10 Alıcı Tarafından Tevkif Edilecek KDV : 810 TL Tevkifat Dahil Toplam Tutar : 5.900 TL Tevkifat Hariç Toplam Tutar : 5.090 TL Yalnız Beşbindoksan Türk Lirasıdır. Tevkifata tabi tutulan işlemlerle tevkifat uygulaması kapsamında bulunmayan işlemlerin birlikte yapılması halinde bu işlemlerin tek fatura ile belgelendirilmesi mümkündür. Bu durumda, tevkifata tabi işlem bedeli ve bu bedel üzerinden hesaplanan KDV ile tevkif edilen KDV tutarı fatura üzerinde ayrıca gösterilecektir. Bu şekilde yapılan faturalamalarda da tevkifat uygulaması kapsamındaki işlem bedelinin KDV dahil tutarının yukarıda belirtilen alt sınırı aşıp aşmadığı dikkate alınacak, aşmadığı takdirde tevkifat uygulanmayacaktır. Büyük ve küçükbaş hayvanların etlerinin (sakatat ve bağırsak dahil) teslimlerinde, 01.5.2012 tarihinden itibaren KDV tevkifatı uygulanmayacaktır. Bununla birlikte, natürel veya tops haldeki tiftik, yün ve yapağı, sığır ve atların, koyun ve kuzuların, keçi ve oğlakların ham post ve derilerinin,tesliminde tevkifat uygulamasına devam edilecektir. Bunun dışında, 117 seri nolu KDV Genel Tebliğinde; metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt ve cam hurda ve atıklardan elde edilen hammadde teslimleri, metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt, cam hurda ve atıklarının teslimleri, 125

bakır ve alaşımlarından, çinko ve alaşımlarından, alüminyum ve alaşımlarından mamul teslimleri, hurda metallerden elde edilenler dışındaki bakır, çinko ve alüminyum külçelerinin teslimleri için KDV tevkifatı düzenlemeleri yapılmıştır. KAYNAKÇA http://www.uludagsozluk.com [çevrimiçi erişim: 19.4.2012] İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı(30.4.2007). GİB.4.34.17.01.09.3332 sayılı Özelge. İstanbul Maliye Bakanlığı (14.05.2004). 21859 sayılı Özelge. Ankara Maliye Bakanlığı (19.06.2007). 54938 sayılı Özelge. Ankara 126