DUVARLAR Yapılarda bulunduğu yere göre, aldığı yükleri temele nakleden, bina bölümlerini birbirinden ayıran, bölümleri çevreleyen ve yapıyı dış tesirlere karşı koruyan düşey yapı elemanlarına duvar denir. Yapıdaki Fonksiyonuna Göre Duvar Çeşitleri 1-Taşıyıcı duvarlar; Üzerine gelen yükleri alarak temele nakleden duvarlardır. 2-Bölme duvarlar; Bina bölümlerini birbirinden ayıran fakat yük taşımayan duvarlardır. 3-İç duvarlar; Bina içinde bulunan duvarlardır. 4-Dış duvarlar; Binayı dışta çevreleyen duvarlarıdır. Çevre duvarı veya beden duvarı da denilir.
5-Yangın duvarları; Binayı yangından korumak için temelden çatıya kadar örülen duvarlardır. 6-Yangın Bölme Duvarı; Binayı yangından korumak için yapılan ancak kat seviyesinde biten duvarlardır. 7-Temel duvarı; Zemin içinde kalan ve yapının su basman seviyesine kadar devam eden duvarlardır. 8-İstinat duvarı; Arkasındaki toprağın kaymasını veya önündeki suyun aşındırmasını önlemek için yapılan duvarlardır. 9-Sınır duvarı; Arsa veya bahçe gibi yerlerin sınırlarını belirlemek amacı ile yapılan duvarlardır.
10-Panel duvarı; İskelet yapılarda, her katta kiriş ve kolonlar arasına inşa edilen ve yük taşımayan duvarlardır. Perde de denilir. 11-Kalkan duvarı; Çatıyı saklamak, teras çatıyı çevrelemek, çatı döşemesi ile meyilli yüzeyi arasındaki boşluğu kapatmak için yapılan duvarlardır. 12-Güneşlik perde duvar; Binaların esas dış duvarlarını güneşten korumak için yapılan duvarlardır. 13-Portatif Duvar; Yatay durumda inşa edilen, sonradan yerine monte edilen duvarlardır. 14-İnce kaplamalı duvar; Dış yüzü değişik malzeme ile kaplanmış, kaplaması duvara bağlanmış fakat kaplaması yük taşımayan duvarlardır.
15-Kalın kaplamalı duvar; Dış yüzü kaplama gereçleri ile kaplanmış, kaplaması da yük taşıyan duvarlardır. 16-Sandviç panelli duvar; Ortasına yalıtım malzemesi konulmuş panel duvarlardır. 17-Betonarme derzli duvar; Dik ve yatay derzlerine demir donanımı konulmuş ve beton dökülerek yapılmış duvarlardır. 18-Parapet duvarı; Çatı üst kenarı duvarıdır. 19-Derzli duvar; Örüldükten sonra derzleri çimento harcı ile çekilmiş duvarlardır. 20-Boşluklu duvar; Yüzeyine kapı ve pencere boşlukları bulunan duvarlardır. 21-Dolu duvar; Yüzeyinde kapı ve pencere boşluğu bulunmayan duvarlardır. 22-Ara boşluklu duvar; Yalıtım yapması amacı ile arası boş bırakılarak örülen duvarlardır.
Taşıyıcı Yığma Kagir Yapı Duvarlarının Özellikleri Türk Standartlarına uygun doğal taş, dolu tuğla, TS. 705 ve TS. 2510 a göre maksimum boşluk oranlarını sağlayan düşey boşluklu tuğlalar, dolu beton briket veya benzeri bloklar kullanılmalıdır. Boşluklu beton briket, cüruflu briket, yatay delikli tuğlalar, TS. 705 ve TS. 2510'a göre maksimum boşluk oranlarını sağlamayan düşey boşluklu tuğlalar, hiçbir zaman taşıyıcı malzemesi olarak kullanılmamalıdır. Doğal taşlardan yapılan taşıyıcı duvarlar yığma binalarda sadece bodrum ve zemin katlarda kullanılmalıdır. Taşıyıcı beton perde duvarlar ise yalnızca bodrum katlarında yapılabilecektir. Malzemenin basınç dayanımı minimum brüt basınç alanına göre 50 kgf/cm 2 'den az olmamalıdır. Bodrum katlarında kullanılacak doğal taşların minimum basınç dayanımı 100 kg/cm 2 olmalıdır.
Duvarlarının Yapım Koşulları Yığma kagir binalar için yapımına izin verilen en fazla kat sayısı, deprem bölgelerine göre tabloda verilmiştir. Deprem Bölgesi En Fazla Kat Sayısı 1. Derece 2 2 ve 3. Derece 3 4. Derece 4 Bodrum katındaki taşıyıcı dış duvarların narinlik değeri en çok 10, iç duvarlarda ise 18 olup, serbest duvar yüksekliği de 2.70 m den fazla olmamalıdır. Narinlik Değeri (N.D)=h/d'dir. Burada; h= Duvar yüksekliği, d=duvarın kalınlığıdır. Taşıyıcı duvar planda basit, simetrik; kare ya da dikdörtgen biçiminde düzenlenmelidir. T, L, H gibi ya da daha karmaşık biçimlerde ve ayrıca duvar eksenlerinin de şaşırtmalı olarak düzenlenmesi oldukça sakıncalıdır. Taşıtıcı duvar eksenleri, temelden çatıya kadar aynı düzlem içerisinde bulunmalıdır. Hatalı Olması Gereken
Taşıyıcı Duvarların Bir Üst Katta DOĞRU-TEKNİĞİNE UYGUN Düzenlenmesi Taşıyıcı Duvarların Bir Üst Katta YANLIŞ-HATALI Düzenlenmesi
Duvar Kalınlığı Deprem Yönetmeliğine göre; taşıyıcı duvarlarda uygulanması zorunlu olan minimum duvar kalınlıkları, sıva kalınlığı dikkate alınmaksızın tabloda verilmiştir. Bodrum kat yapılmaması durumunda, zemin kat üstündeki katlar için aşağıda verilen minimum duvar kalınlıkları, aynen uygulanacaktır. Tabloda doğal taş için verilen 50 cm lik kalınlık, moloz duvar içindir. Dış duvarlar için bu kalınlık, çekiçle kabaca düzeltilmiş taş duvarlarda 45 cm, yonu taşı ve kesme taş duvarlarda da 40 cm alınabilir. Merdiven altlarında yapılan taşıyıcı iç duvar kalınlığı, en az 19 cm olmalıdır. Merdiven basamakları, duvara bir ucundan girerek ankastre edilmişse; duvar kalınlığının en az 29 cm olması gerekir. Deprem Bölgesi 1-2-3-4 1-2-3-4 2-3-4 4 İzin Verilen Katlar Doğal Taş (cm) Beton (cm) Tuğla (Kalınlık) Diğerleri (cm) Bodrum Kat 50 25 1 20 Zemin Kat 50-1 20 Bodrum Kat 50 25 1.5 30 Zemin Kat 50-1 20 Birinci Kat - - 1 20 Bodrum Kat 50 25 1.5 30 Zemin Kat 50-1.5 30 Birinci Kat - - 1 20 İkinci Kat - - 1 20 Bodrum Kat 50 25 1.5 30 Zemin Kat 50-1.5 30 Birinci Kat - - 1.5 30 İkinci Kat - - 1 20 Üçüncü Kat - - 1 20
Tuğla Duvarlar Yapılarda yük taşıyan esas duvarlar ile yük taşımayan bölme veya panel duvarları tuğla ile örülür. Yapılan duvar kalınlığına kullanılan tuğla ve harcın cinsine göre isim alır. Tuğlalar, kil veya killi kütlelerin doğrudan veya bunlara kum gibi uygun maddelerin karıştırılıp su ile hamur haline getirilmesi kalıplarda şekillendirilmesi ve pişirilmesi ile elde edilirler. Esas malzemesi kildir fakat içerisinde kum, kireç, alçı, demir bileşikleri, organik maddeler bulunur. Tuğla adı Uzunluk Genişlik Yükseklik Tam tuğla 19cm 9cm 5cm Üç çeyrek ¾ 13.5cm 9cm 5cm Yarım ½ 9cm 9cm 5cm Çeyrek ¼ 4.5cm 9cm 5cm Tam Üç Çeyrek Yarım Çeyrek Dilim Dilim şerit 19cm 4.5cm 5cm
Tuğla Örgüleri 1-Düz Örgü; Bu örgü yalnız 1/2 Tuğla kalınlığında yapılan ve yük taşımayan bölme duvarlar ve bacaların örülmesinde kullanılır. Düz diziler üst üste getirilerek ve sıraların dik derzleri yarım tuğla kaydırılarak yapılan örgüdür. Ön Görünüş 1. Sıra Yan Görünüş 2. Sıra
2-Kilit Örgü Düz ve özellikle kavisli olarak yapılan, yalnız 1 tuğla kalınlığındaki duvarlarda uygulanan bu örgüde tuğlalar kilit dizilerle ve birbiri üzerinden çeyrek tuğla kaydırılarak konur. Duvarın düz bitirilmesi ve çeyrek tuğla bağlantılarının sağlanabilmesi için birinci sıra uçtan itibaren tam kilit dizi ile başlanır ve ikinci sırada düz bitirilen uca iki adet düz üç çeyrek tuğla konur.
3-Şaşırtma Örgü (Blok) Bir tuğla ve daha kalın duvarların yapımında en çok uygulanan örgüdür. Genellikle normal tuğlalarla yapılan duvarlarda, duvar örgüsü denildiğinde bu örgü anlaşılır. Kilit ve düz sıralarla yapılan örgüde dik derzler birbiri üzerine çeyrek tuğla kaydırılarak bağlantı sağlanır. Duvarın ucunun düz bitirilmesi duvarın kalınlığına göre farklı şekillerde yapılır.
3-Şaşırtma Örgü (Blok) Bir tuğla ve daha kalın duvarların yapımında en çok uygulanan örgüdür. Genellikle normal tuğlalarla yapılan duvarlarda, duvar örgüsü denildiğinde bu örgü anlaşılır. Kilit ve düz sıralarla yapılan örgüde dik derzler birbiri üzerine çeyrek tuğla kaydırılarak bağlantı sağlanır. Duvarın ucunun düz bitirilmesi duvarın kalınlığına göre farklı şekillerde yapılır.
4-Düz Kılıç Örgü Yük taşımayan yüksekliği ve uzunluğu az olan bölme duvarlarında ve genellikle kaplama olarak yapılır. Düz kılıç diziler üst üste getirilerek ve sıraların dik derzleri yarım tuğla kaydırılarak yapılan örgüdür. 5-Katona Örgü Katona örgü, kilit örgü ile aynı özellikleri gösterir ve aynı yerlerde kullanılır. Katona örgünün tek farkı dik ve düz kılıç konan tuğlalarla yapılmasıdır.
Tuğla Duvar Dizileri Tuğla ile duvar yapılırken, tuğla duvar arasında, tuğlaların uç uca ve yan yana düzgün bir şekilde sıralanmasına dizi veya sıra denir.
Tuğla Duvar Yapım Kuralları Duvarın her sırası yatay olarak konulmalı ve derz kalınlıkları aynı olmalıdır. Genellikle tam tuğla ile örülmeli ve parça tuğlalar örgünün gerektiği yerlerde kullanılmalıdır. Üst üste konulan iki sıranın dik derzleri duvarın hiç bir yerinde aynı doğrultuya getirilmemeli, duvarın örgüsüne göre çeyrek veya yarım tuğla kaydırılmalı ve bağlantı sağlanmalıdır. Duvarın yüzeyinde aynı dizi ile benzer şekilde yapılan tek sıraların dik derzleri aynı hizada bulundurulmalıdır. Duvarın köşesi düz bitirilecekse örgüde bağlantı köşeden itibaren sağlanmalı sonradan devam ettirilecek sıralar için duvar dişi bırakılmalıdır. Duvar yapımında kullanılacak tuğlalar düzgün şekilli ve üzeri temiz olmalıdır. Tuğlalar kullanılmadan önce ıslatılmalı ve harcın kolaylıkla yapışması sağlanmalıdır.
Bir tuğlanın iyi olup olmadığını anlamak için; Tuğla ele alınıp incelendiğinde homojen kesit ve ince taneli olduğu görülmelidir. İyi pişmiş olmalı, yanmış olmamalıdır. Kenar yüzeyleri düzgün kalıplanmış olmalıdır. Dış ve içlerinde çatlak yarık ve boşluklar olmamalıdır. Üzerine sert bir cisimle vurulduğunda tiz ve berrak bir ses vermelidir. Su içinde 12 saat bırakıldığında ağırlığının %20 sinden fazla su almamış olmalıdır. Yaklaşık 150cm yükseklikten ve duvarda örüldüğü şekli ile sert bir zemin üzerine bırakıldığında ikiden fazla parçaya ayrılmamalıdır.
Taşıyıcı Tuğla Duvarların Örülmesi Sırasında Uyulması Gereken Kurallar; Tuğla kullanılmadan önce toz ve topraktan temizlenmeli ve suyla ıslatılmalıdır. Tuğlalar harcın üzerine her tarafından harç fışkıracak şekilde üstten bastırılarak iyice oturtulmalıdır. Duvarın her sırası yatay olmalı ve tesviyesi düzgün örülmelidir. Duvardaki yatay derz kalınlığı 12mm, düşey derz kalınlığı 10mm olmalı, düşey derzler hiçbir zaman üst üste gelmemelidir. Duvarda mümkün olduğu kadar tam tuğla kullanılmalıdır. Yarım tuğlalar yalnızca örgünün gerektiği bağlantı yerlerinde kullanılmalıdır. Taşıyıcı duvarlar her kat seviyesinde duvar genişliğince en az 25cm yüksekliğinde hatıl ile kuşatılmalıdır. Duvar örülürken 150cm gelindiğinde en az 6 saat beklenmeli, daha sonra duvar örülmesine devam edilmelidir. Su ve toprak içinde normal tuğlayla duvar yapılmamalıdır. Tuğla duvarlar -3 dereceden daha soğuk havalarda örülmemeli ya da harcın donmaması için gerekli tedbirler alınmalıdır.
Taşıyıcı Gazbeton Duvarlar Gazbeton kuvarsit, alüminyum tozu, çimento ve suyun karıştırılıp kalıplanması önce havada sonra yüksek basınçlı buharda sertleştirilmesiyle imal edilir. Eğer içerisinde çelik çubuklar konulursa donatılı olarak üretilmiş olur, bu demektir ki gazbeton duvarlar hem bölücü hem de taşıyıcı olarak yapılabilmektedir. Bu duvarların tercih edilme sebepleri (ytong); Hafiftirler İşçilikleri kolaydır İyi örüldüğünde yüzeyleri düzgün olup ince sıvayla kaplanabilir İstenilen boyut ve şekilde testere ile kesilebilir Kısmi olarak basınç dayanımı vardır Gazbeton duvarlar karkas yapılarda genellikle dış duvarlarda ısı ve ses yalıtımı özelliğinden dolayı tercih edilir.
Taş duvar örgüsünde uyulacak kurallar; Taş duvarlar örülme şekillerine göre kuru, moloz, kabayonu, inceyonu ve kesme taş duvarlar olmak üzere beşe ayrılır. Duvar kalınlıkları 50cm den az alınmamalı Derzler 3cm den kalın olmamalı Bir noktada 3 ten fazla derz kesişmemeli Çimentolu veya takviyeli harç ile örülmeli Duvar aralıkları en az 30cm boyundaki kilit taşları ile bağlanmalıdır. Taşların tabakaları taşıyacağı yüke dik konulmalı Belirli yükseklikten sonra hatıllarla bağlanmalı Kapı ve pencere kenarları tuğla ile örülmeli Köşe birleşmelerinde saplanma ve kesişmelerde en az 12cm bağlantı sağlanmalı Düzensiz örgülerde taş altları küçük taş parçaları ile kamalanmalıdır. Duvarda kullanılan taşlar sıkı bir yapıya sahip olmalı Taşlar dış etkenlere karşı dayanıklı olmalıdır. Yatak yüzeyleri geniş olmalıdır. Bir ustanın kaldırabileceği büyüklükte olmalıdır. Yüksekliği boyunun 1/3-1/5 i kadar olmalıdır. Duvarın iki yüzü de düzgün örülmelidir. Düşey derzler en çok iyi sıra üst üste gelebilir. Sıra taşının derinliği en az yüksekliği kadar olmalıdır. Köşelerde büyük taşlar kullanılmalıdır. Toprak içinde kalan duvarlar çimentolu harç ile örülmeli
İstinat Duvarları; Yol kenarlarında, dere kenarlarında ve meyilli arazide torağın kaymasını veya suyun zemini aşındırmasını önlemek amacı ile yapılan duvarlara istinat veya dayanak duvarları denir. İstinat duvarlarının yapımında uyulacak hususlar; Kullanılacak malzeme dış etkenlere karşı dayanıklı olmalı İstinat duvarının zemine oturma durumu ve arkasındaki toprağın itme gücü dikkate alınarak parçalı veya kademeli yapılmalı. 8-20m aralıkla dilatasyon derzi bırakılmalıdır. Zemin etüdü yapılarak kullanılacak malzeme ve duvar tipi seçilmelidir. Duvar temeli donma seviyesinin altına indirilmeli Yığma istinat duvarı alt ve üstünden hatıl ile bağlanmalı Kayalık ve meyilli arazide duvar kademeler halinde yapılmalıdır. Duvar arkasında birikebilecek suyun duvarı itmemesi veya yıkmaması için duvarda barbakan denilen delikler bırakılmalı Kagir malzemelerle yapılan istinat duvarlarının yükseklikleri 1-1.45m beton ağırlıklı olursa 3-8m kadar alınır.
Dolma (İmla) Yarma (Hafir) Dolma Yarma Dolma Yarma