İsviçre (Basel) Okul Sistemi -Okul Sistemleriyle İlgili Farklı Bir Model- Yrd. Doç. Dr. Asım ARI

İsviçre (Basel) Okul Sistemi -Okul Sistemleriyle İlgili Farklı Bir Model- Yrd. Doç. Dr. Asım ARI i

Yrd. Doç. Dr. Asım ARI İSVİÇRE (BASEL) OKUL SİSTEMİ ISBN 9944-919-12-8 2006, Öğreti* Pegem A Yayıncılık Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları, Pegem A Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: Mayıs 2006 Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Yayın Yönetmeni: Gürsel Avcı Baskı: Baran Ofset Pegem A Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. Adakale Sokak 4/1 Yenişehir ANKARA Tel: (312) 430 67 50 430 67 51 Belgeç: (312) 431 37 38 İnternet: www.pegema.com.tr e-posta: pegema@pegema.com.tr * Öğreti Bir Pegem A Yayıncılık Markasıdır. ii

ÖNSÖZ İsviçre, Avrupa Birliğine üye olmayan bir orta Avrupa ülkesidir. Güçlü ekonomisi, bir çok alanda olduğu gibi eğitimde de kendisini göstermiştir. Okullarda, demokratik sınıf, demokratik okul, demokratik toplum anlayışı hakimdir. İsviçre toplumunda olduğu gibi okullarda da çok kültürlülük rahatlıkla gözlenebilmektedir. Farklı kültürler, İsviçre vatandaşlığında ortak değer olarak bütünleşmektedir. İlkokuldan itibaren çocuklar, bir üst öğrenim için yönlendirilmeye başlanır. Sürekli geçiş olanaklarının açık tutulduğu okul basamakları, öğrencilerin ilgi, beceri ve başarılarına göre yetiştirilmelerini amaçlar. Farklı okul basamaklarına sahip İsviçre okul yapısı kitabın konusunu oluşturmaktadır. Farklı yaklaşımlara açıklık getirmeye çalışan bu çalışmanın, tüm eğitimci ve akademisyenlere yararlı olması dileğiyle. Yrd. Doç. Dr. Asım ARI Eskişehir Osmangazi Üniversitesi iii

İÇİNDEKİLER Önsöz... iii İsviçre ve Basel e Genel Bir Bakış... 1 Basel-Stadt Okul Basamakları... 5 Anaokulu (Die Kindergarten)... 14 İlkokul (Die Primarschule)... 16 Yönelim okulu (Orientierungsschule)... 21 Öğrenim Gelişim Okulu (Weiterbildungsschule)... 27 Mesleki Eğitim (Berufslehre)... 31 Meslekte Uzmanlaşma Okulları (HMS, IMS, VS, DMS/FMS)... 33 Lise (Gymnasium)... 35 Yüksek Öğrenim... 39 Kaynaklar... 43 EKLER... 45 EK 1. İlkokulda verilen bilgilendirme kitapçığı (Zeugnis)... 45 EK 2. İlkokulda verilen öğrenme raporu (Lernbericht)... 52 EK 3. Yönelim Okulunda Her Dönem Verilen Öğrenim Belgesi... 54 EK 4. Yönelim Okulu Son Döneminde Verilen Öğrenim Belgesi... 58 EK 5. Yönelim Okulundan Geçişleri Gösteren Çizelge... 62 v

İsviçre Basel Okulları 1 İSVİÇRE VE BASEL E GENEL BİR BAKIŞ Almanya, Fransa ve İtalya ile komşu olan İsviçre, 41284 km² (Almanya nın yaklaşık dokuzda biri kadar) yüzölçümlü bir Avrupa ülkesidir. Yaklaşık 7.5 milyon nüfusa sahiptir. Bir orta Avrupa ülkesi olmasına rağmen Avrupa Birliğine üye değildir. İsviçre, bulunduğu coğrafyanın verdiği çeşitlilikle farklı kültürleri bünyesinde barındırır. Ağırlıklı olarak Protestan ve Katolik dinleri görülür. İsviçre de Almanca, Fransızca ve İtalyanca konuşulmaktadır. Bu üç Avrupa dilinin yanında dil olarak %0.5 konuşulma oranıyla Romanca (Rumanstch) görülmektedir. Bu farklı kültür karakteristiği edebiyatta, sanatta, mimaride, müzikte vb. açıkça görülebilir. İsviçre nin başkenti Bern olup, ülke 26 kantondan oluşmaktadır. Kantonlar, bir tür şehir devletleridir. Kantonlardan gelen üyeler Bern de Federal Hükümeti oluşturur. İsviçre nin İki Şehrinden Görünüm Zürih Zürih Bern Aşağıda 2004 yılı sonu itibariyle İsviçre nin genel nüfus sayısı ve bunun içinde yer alan yabancıların ve Türk vatandaşlarının sayıları verilmektedir. Tablo 1. İsviçre de Yaşayan Genel, Yabancı ve Türk Nüfus Genel Yabancı Türk Erkek 3 631 100 804 900 41 257 Kadın 3 787 300 720 000 35 374 Toplam 7 418 400 1 524 900 76 631 (Kaynak: Zürih Başkonsolosluğu, 2005) Bu tabloda verilen yabancı nüfus sayısında İsviçre vatandaşlığına geçenler ve ilticası kabul edilenler yoktur. Tabloda Türklerin yabancı nüfus içindeki oranı %5 görünmektedir. Ancak, aynı tarih itibariyle İsviçre

İsviçre Basel Okulları 5 BASEL-STADT OKUL BASAMAKLARI Okullar, kendini devamlı ve titiz bir şekilde geliştiren, öğrenen kuruluşlar olarak görülür. Okullar, kişisel farkları vurgulayan başarı durumunu esas alarak değişik yetenekleri destekler. Diğer ifadeyle eğitimde, çocukların bireysel farklılıklarının ön planda tutulmasına ağırlık verilir. Basel- Stadt okul basamakları, anaokulu, ilkokul, yönelim okulu, öğrenim gelişim okulu ya da lise, yükseköğrenim basamaklarından oluşur. Aşağıda mevcut okulların adları ve kısaltmaları verilmiştir. Anaokulu: İlkokul: Yönelim Okulu: Öğrenim Gelişim Okulu: A Bölümü: E Bölümü: Lise: Lise Olgunluk Diploması: Meslek Öğrenme: WBS den Liseye Geçiş Sınıfı: Geçiş Olanakları: Diplomalı Orta Öğretim: Diplomalı Orta Öğretim: Ticaret Lisesi: Bilişim Okulu: Trafik Okulu: Yüksek Okul: Sınav ve İş Diplaması Verebilen: Sanat Okulu: Meslek Yüksek Okulu: Meslek Okulu: Eğitmen: Sınav Öğretmeni: Lise Mezunu Olmak: Üniversite: Kindergarten Primarschule Orientierungsschule (OS) Weiterbildungsschule (WBS) WBS A Zug WBS A Zug Gymnasium Maturitätsausweis Berufslehre Übergangsklasse (ÜK) Brückenangebote (SBA) Diplommittelschule (DMS) Fachmaturitätsschule (FMS) Handelsmittelschule (HMS) Informatikmittelschule (IMS) Verkehrsschule (VS) Höhere Fachshule Berufs und Fachprüfungen Berufsmatur Fachhochschule Fachmatur Berufsausbildung Berufsprüfung Maturität Universität Okullar, çocukların ilgi ve yetenekleri doğrultusunda bir sonraki okul basmağına yönlendirir. Bu yönlendirme çok katı değildir. Çocuklar gelişimlerine bağlı olarak, okullar arasında geçiş olanaklarına da sahiptirler. Okullar arasındaki bu geçişler aşağıdaki çizelgede yer almaktadır. Okulların özellikleri ve okullar arası geçişler her okula ait bölüm içinde ayrı ayrı ele alınarak açıklanmıştır.

14 İsviçre Basel Okulları ANAOKULU (DİE KİNDERGARTEN) Anaokulu, devletin sunduğu bir olanak olup zorunlu okul süresi içinde değildir. İsteğe bağlı olan okul öncesi eğitim, zorunlu eğitim süresinden iki yıl önce başlar. Anaokuluna başlayacakları yılın Mayıs ayına kadar dört yaşını doldurmuş olan çocuklar kabul edilir. Sınıf mevcutları en çok 20 çocukla sınırlıdır. Pazartesi-cuma saat 08 den 12 ye kadar kesintisiz ders vardır. Haftada bir defa öğleden sonra 14 ten 16 ya kadar ders vardır. Çocuklar zorunlu öğrenci kaza sigortası çerçevesinde anaokulunda veya okul yolundaki kazalara karşı sigortalanmıştır. Anaokulları organizasyon açısından yerel kurumların kontrolündedir. Her belediye, anaokulu çağına gelmiş çocuklara ücretsiz anaokulu eğitimi olanağı sunmakla yükümlüdür. Çocuklar anaokulunda dili kullanmayı öğrenirler. Almanca, okullarda öğrenim dili olduğundan, ilkokula başladıklarında çocukların Almanca yı konuşup anlamaları okul başarıları için çok önemlidir. Basel okullarında, sonradan öğrendiği dili daha iyi konuşup anlıyor olsa bile çocukların ilk konuştuğu dil anadil olarak kabul edilir. Dolayısıyla yabancı çocuklar için Almanca daima ikinci dil olarak geçer. Basel de yaşayan yabancıların oranı %29 olup okullardaki öğrencilerin %41 i yabancıdır. Bu nedenle okul öncesi dönemde dil eğitimi oldukça önem kazanmaktadır. Almanca dışında farklı anadili olan çocuklara, ders planı içinde ek ders öğretmeni tarafından en az haftada bir, en fazla üç yarım gün küçük gruplar halinde Almanca yı geliştirme kursları verilir. Farklı iki kültürden anaokulu çağındaki iki çocuk. Dilleri farklı olsa da birlikte oynayabiliyorlar. Anaokulunda çocuklar zamanla ortak dil olan Almanca da buluşurlar. Çocuklar anaokulunda oyun oynayabilir, farklı deneyimler yaşayabilir. Ancak anaokulları, sadece öğrenim ve oyun alanı olarak düşünülmez. Oyun esnasında çocuk kendini zihinsel, ruhsal ve bedensel olarak geliştirir. Burada çok çeşitli deneyimler kazanıp bir topluluğa katılmayı ve toplumda bir arada yaşamayı öğrenir. Anaokulu, ailede eğitimi, çocuklarda yaratıcılığı ve sosyalleşmeyi destekler.

16 İsviçre Basel Okulları İLKOKUL (DİE PRİMARSCHULE) İlkokul, zorunlu eğitimin ilk basamağıdır. Okulun amacı, kendine güven kazandırmak, çocukları gelecek okullara ve yaşama hazırlamaktır. İlkokulda verilen derslerle çocuklara anlayabilecekleri bir şekilde temel eğitim kavramlarını, özellikle okumayı, yazmayı ve matematiği öğretmek hedeflenmektedir. Çocuklara ömür boyu kullanabilecekleri bilgiler öğretilir. Çocuklara birlikte yaşamaya alışmasını sağlamak da büyük önem taşır. Öğrenim süresi dört yıl olup en fazla sınıf mevcudu 25 öğrencidir. Haftanın beş günü tüm sınıflarda Pazartesiden Cumaya kadar saat 08.00 ile 12.00 arasında ders vardır. Birinci ve ikinci sınıflarda haftada bir gün, üçüncü ve dördüncü sınıflarda haftada iki gün öğleden sonraları saat 14.00 ile 16.00 arası ders vardır. Cumartesi ve Pazar günleri okul yoktur. Bir ilkokuldan iki görünüm Yukarıdaki ilk resimde bir ilkokul binası ve diğer resimde ilkokulun bahçesi görülmektedir. Öğrencilerin oynamaları için salıncak, kaydırak, merdivenler vb. konulmuştur. Bahçedeki oyun alanı adeta parkı andırmaktadır. İlkokulda derslerde branşlaşma yoktur, derslerin çoğu sınıf öğretmenince verilir. Özellikle okuma-yazma ve matematiğin öğretildiği ilkokulda dil (Almanca), matematik, sosyal bilgiler, müzik, resim ve spor, el işi dersleri vardır. Öğrenciler, din derslerine gidip gitmemekte serbesttir. Hıristiyan öğrenciler ikinci sınıftan itibaren isteğe bağlı olarak dini eğitim görürler ve bu derslerde kiliseye de gidebilirler. Ayrıca başka kültürden çocukların gidebileceği, birçok dinin tanıtıldığı Etik adı verilen başka bir ders de vardır. Yine isteyen öğrenciler bu dersi alabilirler.

İsviçre Basel Okulları 21 YÖNELİM OKULU (ORİENTİERUNGSSCHULE) Yönelim okulu (Orientierungsschule), çocukların yetenek ve başarılarına göre ayrıldığı öğrenim basamağıdır. Beşinci öğrenim yılından yedinci öğrenim yılına kadar üç yıl sürer. Öğrencilerin kendi yeteneklerini ve yönelimlerini tanımaları ve kişisel bir eğitim yolu bulması sağlanır. Öğrencilerin grup çalışması yapmalarına önem verilir. Öğrenciler, kendi öğrenimlerinin sorumluluğunu taşımayı adım adım öğrenirler. Okuldaki başarıları veya kültürel kökenleri göz önünde bulundurulmadan çocuklar, semt okullarında karışık sınıflara alınır. Farklı yetenekleri olan, başarılı ve başarı düzeyi daha düşük olan öğrencilerin aynı sınıfta bulunması, kişisel başarı için teşvik edici unsur olarak görülür. Kişiye göre tasarlanmış destek olanakları ve kişisel değerlendirmeler, öğrenciye uygun bir öğrenme atmosferi sağlar. Yandaki resimde bir yönelim okulunun koridorları görülmektedir Öğrenciler çok yönlü değerlendirilmektedir. Okullar, zamanın insanını yetiştirmeye çalışıyor. Kendi başına sorumluluk alabilme, zamanı ve eldeki malzemeyi verimli kullanabilme yeteneği, çevresiyle ve arkadaşlarıyla uyum içinde yaşama, yeni dünya sistemine ayak uydurabilecek dakiklikte, kıvraklıkta insanlar yetiştirmek amaçlanıyor. Çocuklardan çok yönlü yetenek bekleniyor. Ezberci değil üreten, öğrendiğini uygulayabilen, günün tekniğini kullanabilen öğrenciler.

İsviçre Basel Okulları 27 ÖĞRENİM GELİŞİM OKULU (WEİTERBİLDUNGSSCHULE) Yönelim okulunda dersleri aşırı iyi olanlar liseye diğerleri ise öğrenim gelişim okuluna devam ederler. Öğrenim gelişim okulu, mesleki eğitimin temelini oluşturur. Öğrenim süresi iki yıldır. 8. ve 9. öğretim yılını kapsar. Zorunlu eğitimin son basamağıdır. Öğrenim gelişim okulunu bitiren öğrencilerin okula devam zorunluluğu sona ermiştir. Yönelim okulundan liseye geçenler için zorunlu eğitim liseyle sonlanmaktadır. Haftanın beş günü okul vardır. Okuldan mezun olabilmek için okul bitirme sınavında başarılı olmak gerekir. Aşağıdaki çizelgede, öğrenim gelişim okulundan diğer okullara geçiş olanakları yer almaktadır. Çizelge 2. Öğrenim Gelişim Okulu Geçiş Olanakları Okul Yılı 8 9 10 11 12 13 Öğrenim Gelişim Okulu Meslek Öğrenme (Berufslehre) (WBS) A/E Bölümü Öğrenim Gelişim Okulu (WBS) A/E Bölümü Öğrenim Gelişim Okulu (WBS) E Bölümü Öğrenim Gelişim Okulu (WBS) E Bölümü Öğrenim Gelişim Okulu (WBS) E Bölümü Öğrenim Gelişim Okulu (WBS) E Bölümü Öğrenim Gelişim Okulu (WBS) E Bölümü Geçiş Olanakları Meslek Öğrenme (10.Sınıf) (SBA) (Berufslehre) Diplomalı Orta Öğretim (Diplommittelschule/ Fachmaturitätsschule) Ticaret Lisesi (Handelsmittelschule) Bilişim Okulu (Informatikmittelschule) Trafik Okulu (Verkehrsschule) WBS den Liseye Lise Geçiş (ÜK) (Gymnasium) Yukarıdaki çizelge incelendiğinde, öğrenim gelişim okulundan çok yönlü bir üst öğrenime yönlendirme olduğu görülmektedir. Öğrenciler öğrenim gelişim okulundan sonra devam ettikleri okullardan, başarıları ya da başarısızlıklarına göre okullar arasında geçiş olanakları açık tutulmuştur. Öğrenim gelişim okulunda öğrenciler, mesleğe hazırlık dersinde meslek hayatını ve kişisel olanaklarını tanır. Hangi mesleği seçeceklerine,

İsviçre Basel Okulları 31 MESLEKİ EĞİTİM (BERUFSLEHRE) İsviçre de yaşayan gençlerin büyük çoğunluğu 2-4 yıl süren bir mesleki eğitim veya 1-2 yıl süren çıraklık eğitim gördükten sonra meslek hayatına atılır. Okuldaki dersler ile mesleki eğitim iç içedir. İki öğrenme yerinin bağlantısı nedeniyle ikili meslek eğitimi diye de tanımlanır. Öğrenciler, sadece okula devam etmezler, aynı zamanda mesleki eğitim yerlerinde çalışırlar. Bir işletmenin nasıl çalıştığını öğrenip, bir iş yerinde ilk deneyimlerini kazanırlar. Çizelge 3. Mesleki Eğitim ve Geçiş Olanakları Okul Yılı 8 9 10 11 12 13 Geçişler Öğrenim Meslek Öğrenme Gelişim Okulu (Berufslehre) A/E Böl. Öğrenim Gelişim Okulu A/E Böl. Geçiş Olanakları (10.Sınıf) SBA) Meslek Öğrenme (Berufslehre) Yüksek Okul Sanat Okulu Meslek Yüksek Okulu Yüksek Okul Sanat Okulu Meslek Yüksek Okulu Yukarıdaki çizelgede, mesleki eğitimden sonra öğrencilerin geçiş olanakları görülmektedir. Mesleki eğitimini tamamlayan öğrenciler yüksek okul (Höhere Fachshule), sanat okulu (Berufsmatur), meslek yüksek okuluna (Fachhochschule) devam edebilir ya da meslek yaşamını sürdürür. Meslek eğitimini tamamlayanlar, meslek alanlarında sınav ve iş diploması verebilen (Berufs und Fachprüfungen) kişiler olurlar. Öğrenim gelişim okulu (WBS) A veya E-bölümünün her ikisini de bitiren mesleki eğitime gidebilir. Meslek eğitimi alacak gençler, mesleki eğitim yerlerini kendileri bulmakla yükümlüdürler. Bu amaçla değişik mesleki eğitim ve iş yerlerine başvurmak zorunda kalırlar. Gençler bir iş yerine kendilerini kabul ettirebilmeleri için çok çaba harcamaları gerekebilir. Bu da gençlerin istediği meslekte değil de bulabildiği meslekte eğitim almasına neden olabilmektedir. Dolayısıyla kişilerin ilgi, istek ve kabiliyetleri doğrultusunda meslek edinmeleri güçleşmektedir. Bunun olumlu yönü de vardır. İşletmeler, ihtiyaçları kadar öğrenci kabul etmektedirler. Bu da meslekte yığılmayı önlemekte, mesleki eğitimini bitiren gençlerin istihdam imkanlarını kolaylaştırmaktadır.

İsviçre Basel Okulları 33 MESLEKTE UZMANLAŞMA OKULLARI (HMS, IMS, VS, DMS/FMS) Öğrenim gelişim okulundan sonra (WBS) genel kültürünü derinleştirmek isteyen öğrenciler, birkaç yıllığına tam günlük okullara giderler. Bu okullara girebilmek için belli bir başarı düzeyinin olması istenir. Öğrenim gelişim okulunun E-bölümünü bitiren ve bitirme sınavını veren öğrenciler, meslekte uzmanlaşma okullarına devam edebilirler. Öğrenciler meslekte uzmanlaşma okullarında değişik uzmanlık alanlarını seçebilirler. Bunlar aşağıda verilmiştir. Çizelge 4. Meslekte Uzmanlaşma Okulları ve Geçişler Okul Yılı 8 9 10 11 12 13 Geçişler Öğrenim Gelişim Okulu E Böl. Diplomalı Orta Öğretim (Diplommittelschule/ Fachmaturitätsschule) Öğrenim Gelişim Okulu E Böl. Öğrenim Gelişim Okulu E Böl. Öğrenim Gelişim Okulu E Böl. Ticaret Lisesi (Handelsmittelschule) Bilişim Okulu (Informatikmittelschule) Trafik Okulu (Verkehrsschule) Yüksek Okul Meslek Okulu Meslek Yüksek Okulu Sanat Okulu Meslek Yüksek Okulu Sanat Okulu Meslek Yüksek Okulu Sanat Okulu Meslek Yüksek Okulu Yukarıdaki çizelgede meslekte uzmanlaşma okulları ve geçişleri görülmektedir. Bu okulları bitiren gençler yüksek okula (Höhere Fachshule), meslek okuluna (Fachmatur), meslek yüksek okuluna (Fachhochschule), sanat okuluna (Berufsmatur) devam edebilir. Meslekte uzmanlaşma okullarını bitirenler sınav öğretmeni (Berufsprüfung) veya eğitmen (Berufsausbildung) olurlar. Diplomalı Orta Öğretim (DMS/FMS) Öğrenim süresi üç yıldır. Diplomalı orta öğretim okullarında gençler genel kültürlerini derinleştirip değişik altı meslek alanına özgü daha yüksek bir branş okulunda veya yüksek teknik okullarına hazırlanırlar. Branş olgunluk diploması öğrenciye eğer şartları başarıyla yerine getirir ise teknik

İsviçre Basel Okulları 35 LİSE (GYMNASİUM) Öğrenim süresi beş yıl olan lise (Gymnasium), üniversiteye hazırlık niteliği taşır. Öğrenim süresi yönelim okulundan sonra beş yıldır. Okul yılları içerisinde 8.-12. öğretim yıllarıdır. Zorunlu temel derslerin sayısı oldukça fazladır. Öğrenci lisede yeni bilgiye kendisi ulaşabilmeli, onları sınıflandırabilmeli, onlara eleştirel bir biçimde bakabilmelidir. Ayrıca liselerde öğrenciler, öğrenim başarısının sorumluluğunu kendileri taşıyabilmelidir. Bu yetenekler üniversitedeki eğitimde ve akademik mesleklerde büyük önem taşır. Liseler, öğrencilerde düşünmeyi sağlamada zorlayıcı ve geliştiren bir okul yapısına sahiptir. Liseye girişte, Almanca, Fransızca, matematik derslerinin en az ikisinin gelişmiş düzeyini yönelim okulunda başarıyla görmüş olmak ön koşuldur. Yönelim okulunun son sınıfında yapılan öğrenim değerlendirmesinde 17 ve üzeri puan alan veya giriş sınavında başarılı olan öğrenciler kesin olarak liseye alınırlar. Öğrenim değerlendirmesinden 16 puan alan öğrenciler geçici olarak kabul edilirler. Bu öğrenciler bir sömestr denenirler. Gerekli şartları yerine getirip başarılı olan öğrenciler liseye devam ederlerken, gerekli şartları yerine getiremeyen öğrenciler öğrenim gelişim okulunun E-bölümüne (WBS) gönderilir. Öğrencilere sömestr sonlarında derslerde aldığı notları gösteren karne verilir. Notlar 1 den 6 ya kadar olup en yüksek not 6 dır. Derslerde 3.5 ve aşağısı zayıf not kabul edilir. İki karne arasında öğrenim raporu verilir. Sınıfı geçmek için gerekli koşulları yerine getiremeyen öğrenci sene sonunda sınıfta kalır. İki notundan fazlası zayıf olan ya da zayıf notlarını yüksek notla telafi edemeyen öğrenci sınıfı geçmek için gerekli koşulları yerine getirememiştir. Örneğin, bir dersteki notu 3 olan öğrenci iki defa 5 alması gerekir. Çizelge 5. Lise ve Geçişler Okul Yılı 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Geçişler Yönelim Öğrenim Gelişim WBS den Lise Okulu Okulu (WBS) Liseye Geçiş (Gymnasium) (OS) E Böl. (ÜK) Yönelim Okulu (OS) Lise (Gymnasium) Üniversite (Universität) Üniversite (Universität)

İsviçre Basel Okulları 39 YÜKSEK ÖĞRENİM Yüksek öğrenim, meslek yüksek okulları ve üniversitelerden oluşur. Meslek lisesi olgunluk sınavını başarmış olanlar meslek yüksek okullarına devam edebilirler. Öğrenciler meslek okullarında bir yıl hazırlık sınıfına giderler. Meslek eğitimi üç ya da dört yıl sürer. Teknisyen ve mühendis yetiştirir. Bitirme sınavını kazananlar mesleki eğitim diploması almaya hak kazanırlar. Üniversiteler bağımsız kurumlardır. Üniversite öğrenimine kabul edilebilmenin ön koşulu, liseyi bitirenlere verilen lise olgunluk diplomasına (Maturitätsausweis) veya buna denk kabul edilebilecek diğer ülkelerde alınan eğitimi gösteren belgelere sahip olmaktır. Alınan lise diploması ile İsviçre deki tüm üniversitelere, pedagojik enstitülere, meslek eğitimi veren yüksek okullara girmek mümkündür. 25 yaşından büyük olanlar üç yıllık mesleki faaliyetlerini belgeledikleri takdirde üniversitelerin birinci sınıflarına kayıt yaptırabilirler. Bu kişiler dosyalarına göre ya da sınavla seçilirler. Lisans eğitimi genellikle dört yıldır, ancak eğitim süresi seçilen bölüme göre değişir. Örneğin, tıp ve edebiyat alanlarında eğitim süresi altı yıldır. Meslek eğitimi ve meslek okullarında olduğu gibi üniversitelerde de istihdam ile okullara alınan öğrenci sayıları paralellik göstermektedir. Bu mezun olan öğrencilerin istihdam sıkıntısını ortadan kaldırmaktadır. Her alanın kabul ettiği öğrenci sayısı farklıdır. Tıp gibi alanlarda eğitim verilecek öğrenci sayısı sınırlı olduğundan, her öğrencinin başvurusu kabul edilmeyebilir. Ayrıca kontenjanı sınırlı alanlarda kabul için bazı özel şartlar da istenebilir. Örneğin, tıp gibi alanlarda öğrenim görmek isteyenler mesleğe uygunluk sınavında başarılı olmaları ya da ilk yıl yoğunlaştırılmış eğitimle seçilirler. Veterinerlik, diş hekimliği, tıp ve eczacılık eğitimi için federal düzeyde matura belgesi gereklidir. Öğretmenlik eğitimi için öğrenciler pedagojik enstitülerde eğitim alırlar. Eğitim verilecek öğrenci sayısı sınırlı olduğundan her öğrencinin başvurusu kabul edilmeyebilir. Öğretmenlik alanına göre eğitim süresi 6-8 sömestr (3-4 yıl) sürmektedir. Ortaokul-ortaöğretim öğretmenliğinin uzmanlık eğitimi 4 sömestrdir. Lisans eğitimi öncesinde bir-iki sömestr ön kurslar verilebilir. Üniversitede dersler 50 ve 100 kişilik sınıflarda görülür. Sınıflar anfi düzeninde önden arkaya doğru yükselmektedir. Teknolojik olarak aynı

İsviçre Basel Okulları 43 KAYNAKLAR Bern Büyükelçiliği (2004). İsviçre Baselland Kantonu Eğitim Rehberi. Bern: T.C. Bern Büyükelçiliği Eğitim Müşavirliği Yayını. Erziehungsdepartement, (2005). Gymnasium Leonhard. Basel: Erziehungsdepartement des Kantons Basel-Stadt. Erziehungsdepartement, (2004). Gymnasium am Münsterplatz. Basel: Erziehungsdepartement des Kantons Basel-Stadt. Erziehungsdepartement, (2004). Wirtschaftsgymnasium. Basel: Erziehungsdepartement des Kantons Basel-Stadt. Fachmaturrıtätsschule Basel-Stadt (2004) Basel. ÇSGB (2004). 2003 Yılı Raporu. Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) Dış İlişkiler ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Primarschulen Basel-Stadt (2004). User Kind Kommt in die Schule. Basel: Erziehungsdepartement Basel-Stadt. Ressort Schulen (2000). Vademecum. Basel: Erziehungsdepartement Basel- Stadt. Ressort Schulen (2003). Orientierungsschule Basel. Basel: Erziehungsdepartement Basel-Stadt. Ressort Schulen (2004). Die Schulen von Basel-Stadt. Basel: Erziehungsdepartement Basel-Stadt. Ressort Schulen (2004). Nach der Orientierungsschule: die Bildungswege. Basel: Erziehungsdepartement Basel-Stadt. Ressort Schulen (2005). User Kind Kommt in den Kindergarten. Basel: Erziehungsdepartement Basel-Stadt. Ressort Schulen (2005). Nach der Weiterbildungsschule: die Bildungswege. Basel: Erziehungsdepartement Basel-Stadt. Şenel, T. (2004) Basel-Stadt Kantonu nun Okulları, Basel: Erziehungsdepartement Basel-Stadt. Üstel, F. (Ed.) (2002). Coğrafya 2002 (İkinci Baskı). İstanbul: Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği Yayınları. www.swissworld.org/eng/swissworld.html?sitesect=600 (06.12.2005) Zürih Başkonsolosluğu (2005). 2004 Yılı Raporu. Zürih: T.C. Zürih Başkonsolosluğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği.

İsviçre Basel Okulları 45 EKLER EK 1. İlkokulda Verilen Bilgilendirme Kitapçığı (Zeugnis)

52 İsviçre Basel Okulları EK 2. İlkokulda Verilen Öğrenme Raporu (Lernbericht)

54 İsviçre Basel Okulları EK 3. Yönelim Okulunda Her Dönem Verilen Öğrenim Belgesi

58 İsviçre Basel Okulları EK 4. Yönelim Okulu Son Döneminde Verilen Öğrenim Belgesi

62 İsviçre Basel Okulları EK 5. Yönelim Okulundan Geçişleri Gösteren Çizelge