Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 32, Sayfa 325-336, 2011 ĠLKÖĞRETĠM 2. KADEME ÖĞRENCĠLERĠNĠN MÜZĠK DERSĠNE YÖNELĠK TUTUMLARININ ĠNCELENMESĠ Ezgi Babacan 1, M. Devrim Babacan 2, Yüksel Pirgon 3 1 ezgibabacan@hotmail.com 2 devrimbabacan@yahoo.com 3 ypirgon@hotmail.com ÖZET Bu araştırma ilköğretim 2. kademe öğrencilerinin müzik dersine yönelik tutumlarının cinsiyet, sınıf düzeyi, anne ve babalarının eğitim durumu ve sosyoekonomik düzeye göre farklılaşma durumlarının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmada genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Konya ili merkez ilçelerinde bulunan ilköğretim okulları, örneklemini ise tabakalı örnekleme yöntemine göre Konya ilinde bulunan sosyo- ekonomik düzeylerine göre (düşük-orta-yüksek) her düzeyi temsil edecek şekilde rastsal olarak seçilen üç okul oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama amacıyla Özmenteş (2006) tarafından geliştirilen müzik dersine yönelik tutum ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin analizinde SPSS paket programı kullanılarak t- testi ve anova yapılmıştır. Araştırma sonucunda, sosyoekonomik düzeyi yüksek okullarda eğitim görmekte olan öğrencilerin sosyoekonomik düzeyi düşük okullarda eğitim görmekte olan öğrencilere göre müzik dersine yönelik tutumlarının daha olumlu olduğu, ailenin eğitim düzeyi yükseldikçe öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarında artış olduğu ve erkek öğrencilerin kız öğrencilere oranla müzik dersine yönelik tutumlarının daha olumlu olduğu ortaya çıkmıştır. Anahtar Kelimeler: İlköğretim Okulu, Müzik Dersi, Müzik Tutum Ölçeği.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 32, Sayfa 325-336, 2011 SURVEYING ON STUDENTS' ATTITUDES TOWARDS MUSIC LESSON AT SECOND LEVEL OF PRIMARY SCHOOL Ezgi Babacan 1, M. Devrim Babacan 2, Yüksel Pirgon 3 ezgibabacan@hotmail.com1 devrimbabacan@yahoo.com2 ypirgon@hotmail.com3 ABSTRACT This study was carried out to investigate the level of differentiation of the students attitudes towards music lesson, according to gender, grade level, parents' educational level and socio-economic status. Survey method was used. The research population consists of primary schools in the townships of the central province of Konya. Research sample was (according to Stratified Sampling method) three schools that located in Konya. They were randomly selected to represent each level of socio-economic status (low, medium, high). An attitude scale developed by Özmenteş (2006) was used to collect data. SPSS (T-Test and Anova) was used to analyse research data. Conclusions; The students in schools with higher socio-economic level have more positive attitudes towards music lesson than the students in schools with lower socioeconomic level. The higher educated family environment provides the student closer attention to music lesson. And, male students have more positive attitudes towards music lesson than female students. Keywords: Primary School, Music Lesson, Musical Attitude Scale.
İlköğretim 2. Kademe Öğrencilerinin Müzik Dersine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi 327 GĠRĠġ Eğitim; bilim, teknik ve sanatın her üçünü de kapsayan bir içerikle düzenlenerek, bireyleri ve toplumları biçimlendirme, yönlendirme, değiştirme, geliştirme ve yetkinleştirmede en etkili süreç niteliğini kazanır. Böyle bir eğitim, bireyi biyopisişik, toplumsal ve kültürel boyutlarıyla, bedensel, bilişsel, duyuşsal ve devinişsel davranış yapılarıyla da dengeli bir bütün olarak, en uygun ve en ileri düzeyde yetiştirmeyi amaçlar. Müzik eğitimi, çeşitli kollara ayrılan sanat eğitiminin başlıca dallarından birini oluşturur (Uçan, 1997). Eğitimin her alanında olduğu gibi müzik eğitimi süreci de sadece müziksel bilgi ve beceriye yönelik kazanımları kapsamamaktadır. Çilden e göre (2001) müzik insanın yaşamında vazgeçilmez bir olgudur. Çocuğun doğal çevresinde oyun içinde söylediği tekerleme, şarkı, türkü, televizyonda radyoda dinleyip duyduğu müzikler gibi etkileşimde bulunduğu bir boyuttur. İlköğretim okullarında müzik çocuğun müziğin değişik yönlerini, kendinin ve arkadaşlarının davranışlarını, yerel, ulusal ve uluslararası toplulukları anlamasını sağlaması bakımından genellikle araç olarak kullanılmaktadır. Müzik eğitimi yaparken öğretmenler müzik eğitiminin, kişilik gelişimi, sosyal gelişim ve duygusal gelişim üzerindeki etkilerini değerlendirmektedirler. Bir bireyin gelişiminde müzik eğitiminin duygusal ve sosyal anlamda önemli ölçüde etkili olduğunu göz önünde bulundurursak; bireyin okul yaşantısındaki müzik eğitiminde kendini algılayışı, kendini değerlendirirken benimsediği tutum, kendini gerçekleştirme aşamasındaki kararlılığı ve çabasının irdelenmesi gerekmektedir. Bu etkenlerin bir bütün olarak ele alınması müzik eğitiminde tutarlı bir başarıyı sağlamaktadır (Kocaarslan, 2009:6). Abeles et al. (1995) müzik eğitiminin sosyo-psikolojik boyutlarını öz-görü, roller ve beklentiler, rekabet, işbirliği, liderlik, özgüven ve tutumlar olarak sınıflandırmış ve müziğe yönelik olumlu tutumların gelişiminin müzik eğitiminin en önemli hedeflerinden biri olduğunu bildirmiştir. Bu sebepten dolayı tutumlar müzik eğitimi araştırmalarında sıklıkla incelenen ve akademik başarıya yön verebilen en önemli değişkenlerden biri olmuştur (Akt:Özmenteş, 2006:25). Tutumlar ve onların oluşması, değişmesi ya da değiştirilmesi ve ölçülmesi Erkuş a göre (2003), genelde psikolojinin, özelde ise sosyal psikolojinin önemli konularından biridir. Tutum, diğer pek çok psikolojik değişken gibi (zeka, güdü vb.) bileşik, doğrudan gözlenemeyen, gözlenen bazı davranışsal göstergelerle vardanan kuramsal bir değişkendir (Akt:Canakay, 2006). Kadhiravan ve Balasubramanian a göre (1999) genel olarak tutum duygusal içerikli fikirler, inançlar, ön yargılar, eğilimler, değerlendirme ve hazır olma durumu gibi kavramlarla tanımlanmaktadır. Hatzios a göre (1996) bir kişi, olay ya da davranış hakkında olumlu ya da olumsuz davranışta bulunma eğilimleri
328 E.Babacan, M.D.Babacan, Y. Pirgon olan tutumlar, insanların olayla ilgili doğrudan deneyimleri ya da gözlemleri ve edindiği bilgiler aracılığı ile öğrenilebilir (Akt: Üredi ve Üredi, 2005). Allport (1935) tutumu tecrübe ile organize edilen, bağlı olduğu bütün durumların ve objelerin varlığında harekete geçen ve olumlu ya da olumsuz tepkiler için hazırlanma ve hazır olma olarak açıklamaktadır. Katz ve Stotland (1954) ise tutumu pozitif ve nagatif etkileri (hisler) içeren duyuşsal öğe, inançlara ve bilgilere dayanan bilişsel öğe ve davranışsal eylem öğeleri olarak üç şekilde önermektedir (Akt:Köklü, 1995). Anderson (1988), tutumu üç kategoride toplamaktadır. Bunlar, bireylerin bir dizi cümle ya da sıfata verdikleri tepkilere dayalı olarak çıkarsamalarda bulunmaya olanak tanıyan yöntemler, ortaya koydukları (açık) davranışlardan çıkarsamalar yapmaya izin veren yöntemler ve fizyolojik tepkilerine dayalı olarak çıkarsamaların yapılmasına izin veren yöntemleri kapsamaktadır (Çev:Çıkrıkçı, 1991). Morgan (1991) tutumların doğrudan doğruya gözlenemediğini, ancak bireyin davranışlarına bakarak bir objeye ilişkin tutumu hakkında fikir sahibi olunabilineceğini ve tutumların bireyin sevgisini, nefretini ve davranışlarını önemli ölçüde etkilediğini ifade etmiştir (Akt: Tufan ve Güdek, 2008). Tolan ve arkadaşları (1985) bilişsel, duyuşsal ve davranışsal öğeleri olan tutumların bireyin dünya hakkındaki sürekli ya da geçici varsayımlarını diğer insanlardan beklentilerini, kendine benzer insanlarla değişik olanlar arasındaki farklılıkları, değer ve bakış açılarını, neyin doğru neyin yanlış olduğuna ve neye yaklaşılması, neden kaçılması gerektiğine ilişkin duygu ve inançları içerdiğini ifade etmiştir (Akt: Kocaarslan, 2009). Günümüzde farklı alanlarda olduğu gibi eğitim alanında da tutumlar ölçülmektedir. Eğitim ve öğretim sürecinde tutumların ölçülmesi, öğrenenin belli zaman birimindeki tutumlarını tespit ederek ilerideki davranışını tahmin etmek, içinde bulundukları koşullarla ilgili tutumlarını saptamak, tutumlarını değiştirmek ya da yeni tutumlar oluşturmak üzere öğrenenlerin mevcut tercihlerini öğrenmek gibi çeşitli açılardan yarar sağlamaktadır. Böylelikle bireylerin davranışlarının bilimsel olarak betimlenmeye çalışılması, davranışı yordama yoluyla daha iyiye doğru yönlendirmeye imkân sağlamaktadır (Baysal ve Tekarslan, 1998; Öner, 1997, Akt:Üredi ve Üredi,2005:3). Ülkemizde yapılan araştırmaları incelediğimizde müzik eğitimi alanında tutumları ölçmeye yönelik ölçeklerin geliştirilme çalışmalarının ve müziğin farklı dallarında tutuma yönelik araştırmaların arttığı görülmektedir. Canakay (2006), öğrencilerin müzik teorisi dersine yönelik tutumlarını ölçmede kullanılması için, Özmenteş (2006) ilköğretim 4. v 5. sınıf düzeyindeki örencilerin müzik dersine yönelik tutumlarını ölçmekte kullanılabilecek ölçek geliştirme çalışması yapmıştır. Tufan ve Güdek (2008), eğitim fakültesi müzik eğitimi anabilim dalı öğrencilerinin piyano dersine yönelik tutumlarını ölçmek için piyano dersine yönelik tutum ölçeği geliştirmiştir. Nacakçı (2006) geliştirdiği tutum ölçeğini kullanarak ilköğretim öğrencilerinin müzik dersine
İlköğretim 2. Kademe Öğrencilerinin Müzik Dersine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi 329 yönelik tutumlarını belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin müzik derslerine yönelik tutumlarının genellikle olumlu olduğu; bu tutumlar değişkenlere göre karşılaştırıldığında, kızların erkeklere göre müzik dersine karşı daha olumlu bir tutum geliştirdikleri görülmüştür. Özmenteş ve Bilen (2005), dalcroze eurhytmics öğretiminin; temel müzik bilgileri, müziksel işitme, şarkı söyleme ve müziğe bedeni ile uyum gösterme becerileri, müzik yeteneğine yönelik özgüven ve müzik dersine yönelik tutumları gibi değişkenlere etkisini belirlemek amacıyla yaptığı araştırma sonucunda dalcroze eurhytmics öğretiminin bütün değişkenlerle birlikte tutumlar üzerinde de anlamlı düzeyde etkili olduğunu saptamıştır. Otacıoğlu (2007), ilköğretim 5., 6., 7. sınıf öğrencilerinin müzik dersine ilişkin tutumlarını incelediği araştırması sonucunda cinsiyet, sınıf değişkeni ve başarı puanları açısından öğrencilerin tutumlarında anlamlı farklılıkların olduğunu saptamıştır. Öztopalan (2007) ilköğretim düzeyindeki özel okullar ile devlet okullarının 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin müzik dersine ilişkin tutumları ve akademik başarıları arasındaki ilişkileri incelediği araştırması sonucunda ilköğretim düzeyindeki devlet okullarında öğrenim gören öğrencilerin özel okullarda öğrenim gören öğrencilere göre müzik dersine ilişkin tutumlarında anlamlı farklılıklar olduğunu saptamıştır. Kocaarslan (2009), ilköğretim öğrencilerinin müzik dersine ilişkin tutum, müzikal özgüven ve motivasyon düzeylerinin birbirleriyle olan bağıntılarını anlamak ve farklı değişkenlere göre farklılıkları ortaya çıkarmak amacıyla yaptığı araştırması sonucunda müzik dersine yönelik tutumların motivasyon düzeylerine göre farklılaştığını, cinsiyete ve yaşa göre farklılık göstermediğini saptamıştır. Ayrıca, ekonomik durumu düşük olan öğrencilerin müzik dersine karşı daha olumlu tutumlar sergiledikleri görülmüştür. İlgili literatür ve yapılan araştırmalar tutumların farklı değişkenlere göre değişebildiğini göstermektedir. Kocabaş (1997), tutumların yapılan araştırmalara göre erken yaşlarda edinildiğini, erken yaşlarda edinilen tutumların o konuda çok önemli deneyimler ya da yaşantılar olmadıkça, kolay kolay değişmediğini ifade etmiştir. Bununla birlikte tutumların oluşması ya da geliştirilmesi açısından 12-30 yaş arası önemli bir zaman dilimi olarak kabul edilmekte ve bu dönemin 12-21 yaş arası ergenlik dönemi, 22-30 yaş arası da ilk yetişkinlik devresi olarak ayrılabilmekte olduğunu belirtmiştir (Akt:Kocaarslan, 2009). Bu noktada müzik eğitiminde olumlu tutumların sergilenmesinde ilköğretim döneminin oldukça önemli bir süreç olduğu söylenebilir. Uçan a göre (1999) ilköğretimde müzik eğitimi ve öğretimi öğrenci merkezlidir ve bu durum müzik eğitimi ve öğretimini öğrenci merkezli bir yaklaşımla ele almayı zorunlu kılar. Bu noktada ilköğretim müzik eğitimi sürecinde beklenen başarının sağlanmasında, öğrencilerin derse yönelik tutumlarının olumlu yönde gelişmesine yönelik öğrenci merkezli eğitim programının önemi artmaktadır. Bu araştırma ilköğretim 2. kademe öğrencilerinin müzik dersine yönelik tutumlarını incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla aşağıdaki sorulara yanıt aranacaktır.
330 E.Babacan, M.D.Babacan, Y. Pirgon 1. Öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumları cinsiyete göre farklılaşmakta mıdır? 2. Öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumları sınıf düzeyine göre farklılaşmakta mıdır? 3. Öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumları anne ve babalarının eğitim durumlarına göre farklılaşmakta mıdır? 4. Öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumları sosyo-ekonomik düzeylerine göre farklılaşmakta mıdır? YÖNTEM Bu araştırma genel tarama modelindedir. Araştırmanın evreni Konya ili merkez ilçelerinde bulunan ilköğretim okullarını kapsamaktadır. Araştırmanın örneklemi tabakalı örnekleme yöntemine göre belirlenmiştir. Konya ilinde bulunan okullar sosyo-ekonomik düzeylerine göre (düşük-orta-yüksek) ayrılmış ve her düzeyi temsil edecek bir okul rastsal olarak seçilmiştir. Araştırmada veri toplama amacıyla okul, cinsiyet, sınıf, anne, baba eğitim durumunu belirlemek için kişisel bilgi formu ve Özmenteş (2006) tarafından geliştirilen müzik dersine yönelik tutum ölçeği kullanılmıştır. Bu ölçek 5 li Likert tipi 20 maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin puan aralığı 20 100 arasıdır ve bireyin aldığı puanın yüksekliği müzik dersine yönelik tutumunu belirleyecektir. Ölçeğin faktör analizi sonucunda tek faktörlü olduğu görülmüştür. Cranbach alfa güvenirlik katsayısı ise.86 dır. Ölçeğin ilköğretim ikinci kademesinde uygulanabilmesi için tekrar uygulanan alfa güvenirlik katsayısı ise. 95 çıkmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin analizinde SPSS 16 paket programı kullanılarak t- testi ve anova yapılmıştır. BULGULAR Tablo 1: Müzik Dersine Yönelik Tutumların Cinsiyete Göre Farklılaşmasına Yönelik t-testi Sonuçları Cinsiyet n ss t d p Kız 138 39,543 17,708 Erkek 116 50,543 20,977-4,532 225,977,000 Tablo-1 de öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının cinsiyetlerine göre anlamlı düzeyde farklılaştığı () saptanmıştır. Ortalamalara bakıldığında erkeklerin ( =50,543) müzik dersine yönelik tutumlarının kızlara ( =39,543) oranla daha yüksek olduğu görülmektedir. Tablo 2: Müzik Dersine Yönelik Tutumlarının Sınıf Düzeyine Göre Betimsel İstatistikleri Sınıf n ss 6 100 43,240 17,207 7 98 44,928 23,340 8 56 46,303 18,431 Toplam 254 44,566 19,999
İlköğretim 2. Kademe Öğrencilerinin Müzik Dersine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi 331 Sınıf düzeyine göre dağılım incelendiğinde, sekizinci sınıf öğrencileri en yüksek ortalamaya ( =46,566) sahiptir. Daha sonra sırayla yedinci sınıf öğrencileri ( =44,928) ve altıncı sınıf öğrencileri ( =43,240) gelmektedir. Ortalamalara genel olarak bakıldığında birbirlerine yakın oldukları görülmektedir. Tablo 3: Müzik Dersine Yönelik Tutumların Sınıf Düzeyine Göre Farklılaşmasına Yönelik Tek Yönlü Varyans Analizi (Anova) Sonuçları Varyansın Kaynağı Kareler Serbestlik Kareler Toplamı Derecesi Ortalaması f p Gruplar arası 357,783 2 178,891 Gruplar içi 100838,579 251 401,747,445,641 Toplam 101196,362 253 Tablo-3 te müzik dersine yönelik tutumların sınıf düzeyine göre gruplar arasında anlamlı bir farklılık oluşturmadığı (p=.641>.05) anlaşılmaktadır. Sonuçlar doğrultusunda ilköğretim öğrencilerinin müzik dersine yönelik tutumlarının sınıf düzeyine göre değişmediği söylenebilir. Tablo 4: Müzik Dersine Yönelik Tutumlarının Anne-Baba Eğitim Durumuna Göre Betimsel İstatistikleri Eğitim Durumu Anne Baba n ss n ss İlkokul 156 40,076 16,573 104 39,000 14,810 Ortaokul 43 44,837 20,550 41 42,414 19,053 Lise 37 57,351 24,077 45 49,866 23,982 Üniversite 18 56,555 22,003 64 51,265 22,263 Toplam 254 44,566 19,999 254 44,566 19,999 Anne ve baba eğitim durumuna göre dağılım incelendiğinde en yüksek ortalamaların anne eğitim durumunda lise ( =57,351), baba eğitim durumunda ise üniversite ( =51,265) olduğu görülmektedir. Anne eğitim durumunda ikinci sırada üniversite ( =56,555) daha sonra ortaokul ( =44,837) ve ilkokul ( =40,076) gelmektedir. Baba eğitim durumunda ise ikinci sırada lise ( =49,866), daha sonra ortaokul ( =42,414) ve ilkokul ( =39,000) gelmektedir. Tablo 5: Müzik Dersine Yönelik Tutumların Anne Eğitim Düzeyine Göre Farklılaşmasına Yönelik Tek Yönlü Varyans Analizi (Anova) Sonuçları (Anne) Kareler Serbestlik Kareler Varyansın Kaynağı Toplamı Derecesi Ortalaması f p Gruplar arası 11782,548 3 3927,516 Gruplar içi 89413,814 250 357,655 10,981,000 Toplam 101196,362 253 Tablo-5 te müzik dersine yönelik tutumların anne eğitim düzeyine göre gruplar arasında anlamlı bir farklılığın oluştuğu (p=,000<,05) anlaşılmaktadır. Bu
332 E.Babacan, M.D.Babacan, Y. Pirgon farklılığın belirlenmesi amacıyla yapılan Tukey HSD testine ait bulguların dağılımı tablo-6 da verilmiştir. Tablo 6: Anne Eğitim Düzeyine Göre Müzik Dersine Yönelik Tutum Puanlarına Yapılan Tukey- HSD Testi Sonuçları ANNE İlkokul Ortaokul Lise Üniversite İlkokul (n=156, =40,076),000,003 Ortaokul (n=43, =44,837),018 Lise (n=37, =57,351),000,018 Üniversite (n=18, =56,555),003 Annesi ilkokul mezunu olan öğrencilerle annesi lise ve üniversite mezunu olan öğrenciler arasında ve annesi ortaokul mezunu olan öğrencilerle annesi lise mezunu olan öğrenciler arasında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmektedir. Buna göre, annesi ilkokul mezunu olan öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının annesi lise ve üniversite mezunu olan öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarına göre ve annesi ortaokul mezunu olan öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının annesi lise mezunu olan öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarına göre önemli ölçüde düşük düzeyde olduğu görülmüştür. Tablo 7: Müzik Dersine Yönelik Tutumların Baba Eğitim Düzeyine Göre Farklılaşmasına Yönelik Tek Yönlü Varyans Analizi (Anova) Sonuçları (Baba) Kareler Serbestlik Kareler Varyansın Kaynağı Toplamı Derecesi Ortalaması f p Gruplar arası 7548,727 3 2516,242 Gruplar içi 93647,636 250 374,591 6,717,000 Toplam 101196,362 253 Tablo-7 de müzik dersine yönelik tutumların baba eğitim düzeyine göre gruplar arasında anlamlı bir farklılığın oluştuğu (p=,000<,05) anlaşılmaktadır. Bu farklılığın belirlenmesi amacıyla yapılan Tukey HSD testine ait bulguların dağılımı tablo-8 de verilmiştir. Tablo 8: Baba Eğitim Düzeyine Göre Müzik Dersine Yönelik Tutum Puanlarına Yapılan Tukey- HSD Testi Sonuçları BABA İlkokul Ortaokul Lise Üniversite İlkokul (n=104, =39,000),010,001 Ortaokul (n=41, =42,414) Lise (n=45, =49,866),010 Üniversite (n=64, =51,265),001 Babası ilkokul mezunu olan öğrencilerle babası lise ve üniversite mezunu olan öğrenciler arasında anlamlı bir farklılığın olduğu görülmektedir. Buna göre, babası ilkokul mezunu olan öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının babası lise ve üniversite mezunu olan öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarına göre önemli ölçüde düşük düzeyde olduğu görülmüştür.
İlköğretim 2. Kademe Öğrencilerinin Müzik Dersine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi 333 Tablo 9: Müzik Dersine Yönelik Tutumlarının Sosyo Ekonomik Düzeye Göre Betimsel İstatistikleri Sosyo Ekonomik Düzey n ss Alt gelir 99 34,292 13,769 Orta gelir 100 43,340 15,987 Üst gelir 55 65,290 20,678 Toplam 254 44,566 19,999 Sosyo-ekonomik düzeye göre dağılım incelendiğinde en yüksek ortalamanın üst gelir grubuna ait okul ( =65,290) olduğu görülmektedir. Sosyo-ekonomik düzeye göre dağılımda ikinci sırada orta gelir grubuna ait okul ( =43,340) ve son sırada alt gelir grubuna ait okul ( =34,292) gelmektedir. Tablo 10: Müzik Dersine Yönelik Tutumların Sosyo Ekonomik Düzeye Göre Farklılaşmasına Yönelik Tek Yönlü Varyans Analizi (Anova) Sonuçları Varyansın Kaynağı Kareler Serbestlik Kareler Toplamı Derecesi Ortalaması f p Gruplar arası 34222,072 2 17111,036 Gruplar içi 66974,291 251 266,830 64,127,000 Toplam 101196,362 25 Tablo-10 da müzik dersine yönelik tutumların sosyo-ekonomik düzeye göre gruplar arasında anlamlı bir farklılığın oluştuğu (p=.000<.05) anlaşılmaktadır. Bu farklılığın belirlenmesi amacıyla yapılan Tukey HSD testine ait bulguların dağılımı tablo-11 de verilmiştir. Tablo 11: Sosyo-Ekonomik Düzeye Göre Müzik Dersine Yönelik Tutum Puanlarına Yapılan Tukey- HSD Testi Sonuçları Alt Gelir Orta Gelir Üst Gelir Alt Gelir (n=99, =34,292),000,000,000 Orta Gelir (n=100, =43,340),000,000,000 Üst Gelir (n=55, =65,290),000,000,000 Sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan okuldaki öğrencilerle sosyo-ekonomik düzeyi orta ve yüksek olan okullardaki öğrenciler arasında anlamlı düzeyde bir farklılığın olduğu görülmektedir. Buna göre sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan okuldaki öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının, sosyo ekonomik düzeyi orta ve yüksek olan okullardaki öğrencilere göre ve sosyo-ekonomik düzeyi orta olan okuldaki öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının sosyoekonomik düzeyi yüksek olan okullardaki öğrencilere göre önemli ölçüde düşük düzeyde olduğu görülmüştür. SONUÇ VE TARTIġMA Öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının cinsiyetlerine göre anlamlı düzeyde farklılaştığı (p=,000), erkeklerin müzik dersine yönelik tutumlarının
334 E.Babacan, M.D.Babacan, Y. Pirgon ( =50,543) kızlara ( =39,543) oranla daha yüksek olduğu saptanmıştır. Tutumlar ile cinsiyet arasında anlamlı farklılığın olduğuna yönelik araştırmalar (Otacıoğlu, 2007; Nacakçı, 2006; Öztopalan, 2007; Çevik ve Güven 2011) bulunurken; anlamlı farklılığın olmadığına yönelik araştırmalar da (Özmenteş ve Özmenteş, 2009; Kocaarslan, 2009) bulunmaktadır. Yapılan araştırmalardaki sonuçlar, kızların erkeklere oranla daha fazla olumlu tutumlar sergiledikleri yönündedir ve bu araştırmada erkeklerin daha olumlu tutum sergiledikleri saptanmıştır. Diğer araştırmaların aksine erkeklerin kız öğrencilere göre daha olumlu tutum sergilemelerine yönelik bu sonuç, öğretmenin sergilediği tutum, erkek öğrencilerin daha fazla müzikle aktif olarak uğraşması gibi farklı değişkenlerin etkilerine bağlanabilir. Öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının sınıf düzeyine göre anlamlı bir farklılık oluşturmadığı (p=,641) saptanmıştır. Bu doğrultuda öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının sınıf düzeyine göre değişmediği söylenebilir. Kocaarslan ın (2009) araştırmasında, ilköğretim öğrencilerinin müzik dersine yönelik tutumların yaşlarına göre farklılaşmadığı sonucu bu araştırmayla paralellik göstermektedir. Bu sonuç örneklem grubunun arasındaki yaş farkının fazla olmamasına bağlanabilir. Öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarında anne (p=,000) ve baba (p=,000) eğitim durumuna göre anlamlı düzeyde farklılığın oluştuğu saptanmıştır. Annesi ilkokul mezunu olan öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının annesi lise ve üniversite mezunu olan öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarına göre düşük düzeyde olduğu; annesi ortaokul mezunu olan öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının annesi lise mezunu olan öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarına göre önemli ölçüde düşük düzeyde olduğu görülmüştür. Babası ilkokul mezunu olan öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının babası lise ve üniversite mezunu olan öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarına göre önemli ölçüde düşük düzeyde olduğu görülmüştür. Bu sonuçlar doğrultusunda ailenin eğitim düzeyi arttıkça müzik dersine yönelik tutumlarda olumlu yönde gelişmenin olduğu söylenebilir. Ailedeki eğitimin yüksek olması ebeveynlerin de çocuklarından beklentilerini yükseltmelerine, onların daha donanımlı bir eğitim için gerekli tüm koşulları hazırlamalarına olanak sağlamaktadır. Öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının sosyo-ekonomik düzeyine göre anlamlı ölçüde farklılaştığı (p=,000) saptanmıştır. Sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan okuldaki öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının sosyo ekonomik düzeyi orta ve yüksek olan okullardaki öğrencilere göre önemli ölçüde düşük olduğu; sosyo-ekonomik düzeyi orta olan okuldaki öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının sosyo-ekonomik düzeyi yüksek olan okullardaki öğrencilere göre önemli derecede düşük olduğu görülmüştür. Sonuç olarak okullardaki sosyo-ekonomik düzey yükseldikçe öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarında artış olduğu söylenebilir. Okullardaki sosyo-ekonomik düzey yükseldikçe okulun müzik odası oluşturmak, koro, çalgı toplulukları kurmak, yeni müzik aletleri almak, çalgı kursları açmak gibi ilköğretim müzik derslerine
İlköğretim 2. Kademe Öğrencilerinin Müzik Dersine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi 335 katkıları da artacak ve bu durum öğrencilerin derse olan ilgi, sevgi ve tutumlarında artışa neden olacaktır. Sosyo-ekonomik düzeyi yüksek olan okullardaki müzik dersine yönelik daha olumlu tutum sergileyen araştırma sonucu bu etkenlere bağlanabilir. KAYNAKÇA Anderson, L.W. ; çev. Çıkrıkçı, N., (1991), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi Cilt: 24 Sayı: 1, erişim tarihi: 25.11.2010 http://dergiler.ankara.edu.tr/detail.php?id=40&sayi_id=506&makale_id=6149 Canakay, E.U., (2006), Müzik Teorisi Dersine İlişkin Tutum Ölçeği Geliştirme, Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu, 26-28 Nisan 2006, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli. Çevik, D. B.; Güven, E., (2011), Müzik Öğretmeni Adaylarının Piyano Dersine Yönelik Tutumlarının Değerlendirilmesi, Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 29. Çilden, Ş., (2001), Müzik, Çocuk Gelişimi ve Öğrenme, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 21, Sayı 1 s:1-8 Kocaarslan, B., (2009), Genel Müzik Eğitimi Alan İlköğretim Öğrencilerinin Müzik Dersine İlişkin Tutum, Müzikal Özgüven Ve Motivasyon Düzeylerinin Karşılaştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Köklü, N., (1995), Tutumların Ölçülmesi Ve Likert Tipi Ölçeklerde Kullanılan Seçenekler, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi Cilt: 28 Sayı: 2, erişim tarihi: 25.11.2010 http://dergiler.ankara.edu.tr/detail.php?id=40&sayi_id=486&makale_id=5698 Nacakçı, Z. (2006), İlköğretim Öğrencilerinin Müzik Dersine İlişkin Tutumları, Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu Bildirisi, 26-28 Nisan 2006, Pamukkale Üniversitesi. Eğitim. Fakültesi, Denizli. Otacıoğlu, S.G., (2007), İlköğretim 5.6.7. Sınıf Öğrencilerinin Müzik Dersine İlişkin Tutumlarının İncelenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 21:134-139 Özmenteş,G.; Bilen, S., (2005), Dalcroze Eurhythmıcs Öğretiminin Müziksel Beceriler, Müzik Dersine İlişkin Tutumlar Ve Müzik Yeteneğine İlişkin Özgüven Üzerindeki Etkileri, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:6 Sayı:10, Güz, 87-102. Özmenteş,G., (2006), Müzik Dersine Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi, İlköğretim Online, 5(1), 23-29, Online: http://ilkogretim-online.org.tr
336 E.Babacan, M.D.Babacan, Y. Pirgon Özmenteş, S.; Özmenteş, G., (2009), Çalgı Çalışmaya İlişkin Tutum, Bireysel Özellikler Ve Performans Düzeyi İlişkileri, Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt:17 No:1, Ocak, 353-360 Öztopalan, E., (2007), İlköğretim Düzeyindeki Özel Okullar İle Devlet Okullarının 6, 7 Ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Müzik Dersine İlişkin Tutumları Ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişki, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Öğretmenliği, İzmir. Tufan, E., Güdek, B., (2008), Piyano Dersi Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 28, Sayı 1 (2008) 75-90 Uçan, A., Yıldız, G., Bayraktar, E., (1999), İlköğretimde Müzik Öğretimi, Modül-9, İlköğretimde Etkili Öğretme ve Öğrenme Öğretmen El Kitabı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara. Uçan, A., (1997), Müzik Eğitimi Temel Kavramlar-İlkeler Yaklaşımlar, (2. Basım) Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. Üredi, I. ve Üredi, L. (2005). Öğretmen adaylarının sınıf öğretmenliği bölümüne ilişkin tutumlarının incelenmesine yönelik bir program değerlendirme çalışması.