Yenilenebilir Enerjiye Dayalı Elektrik Enerjisinin Sertifikasyonu Fatih YAZITAŞ Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Yeni Teknolojiler ve Destek Daire Başkanı fyazitas@yegm.gov.tr Türkiye Rüzgar Enerjisi Kongresi 6 Kasım 2013
Türkiye nin Enerji Görünümü Enerjide yüksek ithalat bağımlılığı Avrupa nın 6. büyük elektrik pazarı. Türkiye nin yıllık talep artışı: % 4,6 1990 dan beri (AB nin yıllık talep artışı : % 1,6) Türkiye nin elektrik talebi 2012 yılında yaklaşık % 5 arttı. 2020 ye kadar düşük talep senaryoya göre elektrik talebi yıllık % 6,5, yüksek talep senaryosuna göre % 7,5 artacak Önümüzdeki 15 yıl için 100 milyar $ dan fazla yatırım gerekli
Son 10 Yılda Gelinen Nokta Tüketim yaklaşık 2 kat artışla 242 milyar kwh olmuştur. Kurulu gücümüz 2 kat artışla 61.000 MW olmuştur. 2002 de yenilenebilir enerji kurulu gücü 12.000 MW iken, 2012 de 22.000 MW olmuştur. Türkiye 1,1 milyon km ile Avrupa nın en uzun elektrik şebekelerinden birine sahiptir. Bu şebeke uzunluğu ile dünyanın çevresinde 28 kere dönülebilir. 3
Türkiye nin Yenilenebilir Enerji Kaynakları Potansiyeli Kaynak Hidrolik Rüzgâr Jeotermal Potansiyel 140 000 GWh/y, 21.724 MW işletmede, yaklaşık 15.000 MW inşa aşamasında 48.000 MW; 2.688,8 MW işletmede, yaklaşık 2500 inşa aşamasında 31.500 MWt (600 MWe elektrik üretimi için uygun) 310,8 MW işletmede Biokütle 8.6 MTOE, Güneş 35 MTOE (380 milyar kwh/y teknik olarak) 600 MW için süreç devam ediyor. 4
Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi 2023 için elektrik üretim hedefleri: - Elektrik üretimde yenilenebilir kaynaklar en az % 30 - Rüzgâr kurulu gücü 20.000 MW - Jeotermal kurulu gücü 600 MW - Güneş enerjisi en az 3000 MW devrede olması - Türkiye'nin elektrik üretimi için tüm kullanılabilir ekonomik hidrolik potansiyelin kullanılması
KURULU GÜÇ (MW) 25,000.0 KAYNAK TÜRÜNE GÖRE YENİLENEBİLİR ENERJİ 20,000.0 15,000.0 10,000.0 5,000.0 0.0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 * YILLAR DİĞER + ATIK 27.6 35.3 41.3 42.7 59.7 81.5 96.9 115.4 158.5 JEOTERMAL 15.0 15.0 23.0 23.0 29.8 77.2 94.2 114.2 162.2 RÜZGAR 18.9 20.1 59.0 146.3 363.7 791.6 1,320.2 1,728.7 2,260.5 HİDROLİK 12,645.4 12,906.0 13,062.7 13,394.8 13,828.7 14,553.4 15,831.2 17,137.1 19,619.7 Kaynak : TEİAŞ *2012 değeri Aralık sonu itibariyledir.
KAYNAK TÜRÜNE GÖRE KURULU GÜÇ (MW) YAKIT CİNSLERİ 2012 YILI SONU 31 EKİM 2013 SONU İTİBARİYLE KURULU SANTRAL KURULU SANTRAL GÜÇ KATKI SAYISI GÜÇ KATKI SAYISI MW % ADET MW % ADET FUEL-OİL + ASFALTİT + NAFTA + MOTORİN 1.362,3 2,4 23 1.338,3 2,2 22 TAŞ KÖMÜRÜ + LİNYİT 8.478,2 14,9 19 8.515,2 13,7 20 İTHAL KÖMÜR 3.912,6 6,9 7 3.912,6 6,3 7 DOĞALGAZ + LNG 17.170,6 30,1 190 19.375,1 31,3 215 YENİLENEBİLİR + ATIK 158,5 0,3 29 224,0 0,4 38 ÇOK YAKITLILAR KATI+SIVI 675,8 1,2 8 675,8 1,1 8 ÇOK YAKITLILAR SIVI+D.GAZ 3.269,2 5,7 45 3.219,8 5,2 44 JEOTERMAL 162,2 0,3 9 310,8 0,5 13 HİDROLİK BARAJLI 14.744,6 25,8 64 16.027,0 25,9 72 HİDROLİK AKARSU 4.864,8 8,5 317 5.696,6 9,2 374 RÜZGAR 2.260,5 4,0 61 2.688,8 4,3 70 TOPLAM 57.059,4 100,0 772 61.984,0 100,0 883
TÜRKİYE BRÜT ELEKTRİK ÜRETİMİ (2012) GWh KAYNAKLAR 2012 FUEL-OIL 981,3 MOTORİN 657,4 İTHAL KÖMÜR 29.210,5 DOĞALGAZ 104.499,2 TAŞKÖMÜR 3.264,2 LİNYİT 34.688,9 ASFALTİT 849,5 DİĞER + ATIK 720,8 HİDROLİK TOPLAMI 57.865,0 RÜZGAR 5.860,8 JEOTERMAL 899,3 TÜRKİYE ÜRETİMİ 239.496,8 DIŞ ALIM 5.826,7 DIŞ SATIM 2.953,6 TÜRKİYE TÜKETİMİ 242.369,9 DİĞER + ATIK 0% HİDROLİK TOPLAMI 24% LİNYİT 15% TAŞKÖMÜR 1% RÜZGAR 3% İTHAL KÖMÜR 12% DOĞALGAZ 44%
SERA GAZI EMİSYON ENVANTERİ Sektörlere Göre Toplam SGE (2011) Toplam sera gazı emisyonu 2011 yılında 422,4 milyon ton (Mt) CO2 eşdeğerine yükseldi Sanayi Prosesleri; 13% 56 Mton Tarım; 7% 29 Mton Atık; 9% 36 Mton Enerji; 71% 301 Mton 2011 yılı emisyonlarında CO2 eşdeğeri olarak en büyük payı %71 ile enerji kaynaklı emisyonlar alırken, bunu sırasıyla %13 ile endüstriyel işlemler, %9 ile atık ve %7 ile tarımsal faaliyetler takip etti. İklim değişikliği gerçeği, yenilenebilir enerjiye olan talebi artırmaktadır. Tüketiciler özellikle temiz enerjiye dayalı olarak üretilen elektrik enerjisini satın almak isteyebilmektedir.
Yenilenebilir Enerjiye Dayalı Üreticiler için Ticaret İmkanları Piyasa (PMUM/EPİAŞ) Gün Öncesinde Piyasa Fiyatı ile Satış Genel olarak piyasada fiyat belirleyici rolü olmayan (fiyat teklifi yapmaksızın fiyattan bağımsız satış yapan) yenilenebilirler, tipik olarak gün öncesinde oluşan fiyattan ürettikleri enerjiyi piyasada satmaktadırlar.
Yenilenebilir Enerjiye Dayalı Üreticiler için Ticaret İmkanları YEKDEM (Sabit fiyatlı alım garantisi) YEKDEM e tabi olan lisans sahibi üreticilerin üretimleri veya lisanssız üretimler PMUM üzerinden tedarik şirketlerine sabit fiyatlı alım garantisi ile satılabilmektedir.
Yenilenebilir Enerjiye Dayalı Üreticiler için Ticaret İmkanları İkili Anlaşmalar ELEKTRİK PİYASASI SERBEST TÜKETİCİ YÖNETMELİĞİ 8. İkili anlaşmalar: Gerçek veya tüzel kişiler ile lisans sahibi tüzel kişiler arasında ya da lisans sahibi tüzel kişilerin kendi aralarında özel hukuk hükümlerine tabi olarak, elektrik enerjisi ve/veya kapasitenin alınıp satılmasına dair yapılan ve Kurul onayına tabi olmayan ticari anlaşmaları, YEK üreticileri, özel anlaşma hükümlerine tabi olarak, kendi belirledikleri fiyatlar üzerinden Tedarikçi şirketler ile ikili anlaşmalar yapabilmektedir.
ELEKTRİK PİYASASI SERBEST TÜKETİCİ YÖNETMELİĞİ 13. Serbest tüketici: Kurul tarafından belirlenen elektrik enerjisi miktarından daha fazla tüketimde bulunması veya iletim sistemine doğrudan bağlı olması nedeniyle tedarikçisini seçme serbestisine sahip gerçek veya tüzel kişiyi, 14. Serbest tüketici limiti: Her yılın 31 Ocak tarihine kadar Kurul tarafından belirlenerek yayımlanan elektrik enerjisi miktarını, Serbest tüketici limiti 2011 yılında 30.000 kwh, 2012 yılında ise 25.000 kwh olarak EPDK tarafından belirlenmişti.
Serbest Tüketici ve Sayaç Adedi Listesi Tarih Serbest Tüketici Adedi Sayaç Adedi Sayaç Artış Oranı (%) Tarih Serbest Tüketici Adedi Sayaç Adedi Sayaç Artış Oranı (%) 01.11.2013 391213 569570 10.72 01.10.2011 27750 136693 19,08 01.10.2013 337527 514432 11.36 01.09.2011 20915 114795-0,5 01.09.2013 285759 461949 16,71 01.08.2011 21031 115371-0,42 01.08.2013 220201 395823 8,48 01.07.2011 21160 115854 30,2 01.07.2013 188637 364885 6,48 01.06.2011 12254 88982-0,67 01.06.2013 167638 342671 10,15 01.05.2011 12351 89582-1,02 01.05.2013 137219 311093 15,29 01.04.2011 12444 90502 15,65 01.04.2013 96299 269846 43,67 01.03.2011 8781 78258 8,5 01.03.2013 41015 187825-0,67 01.02.2011 7873 72130 1,42 01.02.2013 41336 189083-0,52 01.01.2011 7557 71122 5,87 01.01.2013 41618 190068 9,97 01.12.2010 6718 67177 9,59 01.12.2012 40728 172834-0,89 01.11.2010 6038 61296 8,16 01.11.2012 41267 174390-1,57 01.10.2010 5228 56669 7,55 01.10.2012 42501 177173 15,67 01.09.2010 4547 52692 25,21 01.09.2012 39831 153166-0,73 01.08.2010 3656 42083 24,9 01.08.2012 40271 154291-0,96 01.07.2010 3010 33693 21,13 01.07.2012 40853 155783-13,23 01.06.2010 2236 27816 40,29 01.06.2012 46424 179540-0,86 01.05.2010 1440 19827 203,3 01.05.2012 46911 181092-0,8 01.04.2010 860 6537 51,25 01.04.2012 47472 182561 18,05 01.03.2010 611 4322 88,32 01.03.2012 37068 154648-0,41 01.02.2010 475 2295 20,92 01.02.2012 37300 155290-7,69 01.01.2010 405 1898 5,56 01.01.2012 41742 168235 25,37 01.12.2009 379 1798 0 01.12.2011 27485 134186-0,69 01.11.2011 27664 135116-1,15 Tüketiciler satın aldıkları enerjinin kaynağının çevreye olan etkisi ile bunu kanıtlayan bir mekanizmanın bulunmasını istemektedirler.
ENSTO E VE ENTERKONNEKSİYONLAR İhracat imkanları genişliyor Yenilenebilir enerjiye yönelik ciddi hedefleri olan Avrupa Birliğine ihracat imkanları söz konusu. Burada ve ihracata konu olacak yenilenebilir enerjiye dayalı elektriğe ilişkin ispat mekanizmasını ön plana çıkarmaktadır.
Yeşil Sertifikalar Yeşil Sertifikalar üretilen ve tüketilen elektrik enerjisinin yenilenebilir enerji kaynağı ile üretilmiş olduğunu belgelemektedir. Yenilenebilir Enerjiye Dayalı Elektrik Enerjisi için Sertifikasyon Yenilenebilir Enerji Kaynak Belgesi (YEKBEL) Tesiste üretilen enerji sertifikalandırılması ile, tüketiciye sunulan enerji asıl kaynağına dair ispat özelliği taşıyabilmektedir. YEKBEL Belgesi üretim yapan tesisi belgelendirmekte ve burada üretilen elektrik enerjisinin emisyon ticaretinden ve yenilenebilir enerji destekleme mekanizmalarından istifade edebilmesine dayanak sağlamaktadır. Üretim lisansı sahibi tüzel kişilere verilen lisans belgesi, lisansı kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynağından üretilebilir elektrik enerjisinin, ulusal ve/veya uluslararası piyasalarda satışında kaynak türünün belirlenmesi ve takibi ile YEKDEM kapsamındaki uygulamalardan yararlanmak amacıyla Yenilenebilir Enerji Kaynak Belgesi (YEKBEL) olarak lisans süresince geçerlidir.
Kaynak Sertifikası İşlem Süreçleri Sertifikasyondan kasıt: Yenilenebilir enerjiye dayalı elektriğin üretildiği ve tüketildiği anda kayda alınmasını sağlayan yapı Yenilenebilir Enerji Serbest Tüketici Üretilen enerji şebekeye verilir EPDK ARZ Sertifika transfer Üretim Bilgisi İhracat TALEP ETKB-YEGM PMUM-EPİAŞ ENTSO-E
Teşekkür ederim.. fyazitas@yegm.gov.tr