REDOKS REAKSİYONLARI UYGULAMALARI



Benzer belgeler
KİMYA II DERS NOTLARI

Elektrot Potansiyeli. (k) (k) (k) Tepkime vermez

ELEKTRO METALÜRJ BAHAR

Üçüncü Tek Saatlik Sınav 5.111

a. Yükseltgenme potansiyeli büyük olanlar daha aktifdir.

ELEKTRO KAZANIM (ELEKTROW NN NG)

KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI

HACETTEPE ÜNĐVERSĐTESĐ

ve DEĞERLEND ERLENDĐRMERME

KİMYA II DERS NOTLARI

SEMENTASYON DENEYİ 1. DENEYİN AMACI

Korozyon tanımını hatırlayalım

Bileşikteki atomların cinsini ve oranını belirten formüldür. Kaba formül ile bileşiğin molekül ağırlığı hesaplanamaz.

3) Oksijenin pek çok bileşiğindeki yükseltgenme sayısı -2 dir. Ancak, H 2. gibi peroksit bileşiklerinde oksijenin yükseltgenme sayısı -1 dir.

Hidroklorik asit ve sodyum hidroksitin reaksiyonundan yemek tuzu ve su meydana gelir. Bu kimyasal olayın denklemi

Katoda varan pozitif iyonlar buradan kendilerini nötrleyecek kadar elektron alırlar.

Bir redoks reaksiyonunun hücre diyagramıyla tanımlanması. Aluminyum metali, sulu çözeltide çinko (2) iyonlarıyla yer değiştirir.

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ MALZEME LABORATUARI II DERSİ AKIMLI VE AKIMSIZ KAPLAMALAR DENEY FÖYÜ

ELEKTROKİMYA II.

BÖLÜM. Elektrotlar ve Elektrokimyasal Hücreler 1. ÜNİTE İÇERİK Elektrot ve Elektrolit Yarı Hücre ve Hücre

BÖLÜM. Korozyon 1. ÜNİTE İÇERİK Metallerde Korozyon Endüstriyel Korozyonu Önleme Teknikleri

KİMYA ÖZEL VİDEO FASİKÜLLERİ KİMYA VE

Elektro Kaplamada Optimum Ko ullar

Demir, nikel, kobalt gibi maddeleri çekme özelliği gösteren cisimlere mıknatıs denir.

BÖLÜM. Elektroliz 1. ÜNİTE 5 BÖLÜM İÇERİK

ELEKTROKAPLAMA VE YÜZEY

Üçüncü Tek Saatlik Sınav 5.111

Oksijen, flor ve neon elementlerinin kullanıldığı alanları araştırınız.

BETONARME DEMİRLERİNİN KOROZYONU

Ch 20 ELEKTROKİMYA: cell

KOROZYONUN ELEKTROKİMYASAL PRENSİPLERİ

Paint School JPS-E / Corrosion / 1 KOROZYON

Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2007 KLERİ DERS NOTLARI

KOROZYONUN ÖNEMİ. Korozyon, özellikle metallerde büyük ekonomik kayıplara sebep olur.

TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Öğr. Gör. Adem ÇALIŞKAN

KİMYA VE ELEKTRİK

HAZIRLAYAN Mutlu ŞAHİN. Hacettepe Fen Bilgisi Öğretmenliği. DENEY NO: 6 DENEYİN ADI: DOYMUŞ NaCl ÇÖZELTİSİNİN ELEKTROLİZİ

KİM-118 TEMEL KİMYA Prof. Dr. Zeliha HAYVALI Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü

ASİTLER- BAZLAR. Suyun kendi kendine iyonlaşmasına Suyun Otonizasyonu - Otoprotoliz adı verilir. Suda oluşan H + sadece protondur.

HAZIRLAYAN Mutlu ŞAHİN. Hacettepe Fen Bilgisi Öğretmenliği

2+ 2- Mg SO 4. (NH 4 ) 2 SO 4 (amonyum sülfat) bileşiğini katyon ve anyonlara ayıralım.

Elektrokimya. KIM254 Analitik Kimya 2 - Dr.Erol ŞENER

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 3 : MADDENĐN YAPISI VE ÖZELLĐKLERĐ

BÖLÜM. Kimyasallardan Elektrik Üretimi 1. ÜNİTE 4 BÖLÜM. İÇERİK Galvanik Piller Bataryalar: Kimyasal Tepkimelerden Elektrik Üretimi

ÖLÇÜM VE /VEYA ANALİZ İLE İLGİLİ; Kapsam Parametre Metot adı Metot Numarası Hız ve Debi Pitot Tüpü Metodu TS ISO 10780

Doğal Rb elementinin atom kütlesi 85,47 g/mol dür ve atom kütleleri 84,91 g/mol olan 86 Rb ile 86,92 olan 87

EDİRNE BELEDİYE BAŞKANLIĞI ÇEVRE KORUMA VE KONTROL BİRİMİ

CEVHERLERİN LİÇİ VE LİÇ ÇÖZELTİLERİNDEN METALLERİN ELEKTRO-REDÜKSİYONLA KAZANIMI. Prof.Dr. Ahmet ALP& Yrd.Doç.Dr. Ediz ERCENK

YAZILI SINAV SORU ÖRNEKLERİ KİMYA

01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436

Atom. Atom elektronlu Na. 29 elektronlu Cu

YAĞ KOMPONENTLİ MAKROMER VE YARI İLETKEN POLİMER SENTEZİ

DEMĐRĐN DOĞAL ÇEVRĐMĐ ŞEMATĐK KOROZYON HÜCRELERĐ

TOPRAK ALKALİ METALLER ve BİLEŞİKLERİ

4. KCIO 3 + SO 2 + H 2 O KCI + H 2 SO 4. A) KCIO 3 'teki CI'nin yükseltgenme basamağı +7'dir.

GÜNDEM KONFERANSIMIZA HOŞ GELDİNİZ.

Ferritik Martenzitik Ostenitik Ferritik-Ostenitik (dubleks) Çökeltme sertleşmesi uygulanabilen alaşımlar

BİLEŞİKLER İki ya da daha fazla maddenin belli oranda kimyasal olarak birleşmeleri sonucu oluşturdukları yeni, saf maddeye bileşik denir.

İÇİNDEKİLER KİMYASAL DENKLEMLER

HAZIRLAYAN Mutlu ŞAHİN. Hacettepe Fen Bilgisi Öğretmenliği DENEY NO: 5 DENEYİN ADI: SUYUN ELEKTRİK ENERJİSİ İLE AYRIŞMASI

4. ELEKTROLİZ. Elektroliz kabı (beher), bakır elektrotlar, bakır sülfat çözeltisi, ampermetre, akım kaynağı, terazi (miligram duyarlıklı), kronometre.

DERS SORUMLUSU: Prof. Dr. Đnci MORGĐL

BÖLÜM. Ne Neyi Yükseltger/İndirger? 1. ÜNİTE 3 BÖLÜM İÇERİK

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ISI TRANSFERİ LABORATUVARI

Elektrolitik Metal Kaplama

MEMM4043 metallerin yeniden kazanımı

Yükseltgenme-İndirgenme Reaksiyonlar ve Elektrokimya

Şekil 1. Metal-sulu ortam ara yüzeyinde metalin kimyasal şekil değiştirmesi

Döküm. Prof. Dr. Akgün ALSARAN

ELEKTROKİMYASAL REAKSİYONLAR

Çözünürlük ve Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler

Yrd. Doç. Dr. H. Hasan YOLCU. hasanyolcu.wordpress.com

Çalışma Soruları 2: Bölüm 2

Bölüm 2. Bu slaytlarda anlatılanlar sadece özet olup ayrıntılı bilgiler derste verilecektir.

Bu tepkimelerde, iki ya da daha fazla element birleşmesi ile yeni bir bileşik oluşur. A + B AB CO2 + H2O H2CO3

TOZ METALURJİSİ İLE ÜRETİLMİŞ DEMİR ESASLI PARÇALARIN AKIMSIZ NİKEL KAPLANMASINDA ASİDİK VE BAZİK ÇÖZELTİLERİN KAPLAMA MİKTARINA ETKİSİ

BOYAR MADDELERDE AKTİF KARBONUN ADSORPLANMA ÖZELLİĞİNE HİDROJEN PEROKSİTİN ETKİSİ

ÇÖZELTILERDE DENGE. Asitler ve Bazlar

KOROZYONUN ELEKTROKİMYASI

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı Giriş Yöntem Sonuçlar ve Tartışma Kaynakça... 7

BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ

Burada a, b, c ve d katsayılar olup genelde birer tamsayıdır. Benzer şekilde 25 o C de hidrojen ve oksijen gazlarından suyun oluşumu; H 2 O (s)

DERSĐN SORUMLUSU : PROF.DR ĐNCĐ MORGĐL

SU NUMUNELERİNİN LABORATUVARA KABUL MİKTARLARI, SAKLAMA KOŞULLARI VE SÜRELERİ

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEMM4043 metallerin yeniden kazanımı

Elektrokimya ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Yrd.Doç.Dr. Hayrettin TÜRK

ATOM BİLGİSİ I ÖRNEK 1

Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü

DEZENFEKSİYON TEKNİK TEBLİĞİ

Sait GEZGİN, Nesim DURSUN, Fatma GÖKMEN YILMAZ

Özel Atıklar Prof. Dr. Bülent MERTOĞLU

BÖLÜM IV METAL KAPLAMALARDAN İSTENEN ÖZELLİKLER VE KAPLAMA KALİTESİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

ürünler ve reaktiflerin standart hallerinde olduğu pil potansiyeli (pil voltajı). E nin birimi volttur.


TG Mayıs 2013 DİKKAT! ÇÖZÜMLERLE İLGİLİ AŞAĞIDA VERİLEN UYARILARI MUTLAKA OKUYUNUZ.

Örnek : 3- Bileşiklerin Özellikleri :

2. Bir titrasyonun eşdeğerlik noktasının elektrik parametrelerinden birine göre saptanmasına dayanan yöntemler.

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ

Agarose ve Akrilamid Jellerde Nükleik asitlerin Gözlenmesi

Transkript:

1 REDOKS REAKSİYONLARI UYGULAMALARI Ref: Enstrümantal Analiz 1. BATARYALAR Bataryalar, galvanik (veya voltaik) hücrelerin çok önemli bir uygulanma alanıdır. Elektrik, bir galvanik hücrenin çeşitli kısımlarında gerçekleşen üç ayrı işlem sonunda iletilir. anot Voltmetre tuz köprüsü (sulu) katot http://www.ibb.ntou.edu.tw/wwwroot/teacher_system/file/ information/29eec5_chapter%2020-2.ppt#1 1.00 M Zn(NO 3 ) 2 (sulu) 1.00 M Cu(NO 3 ) 2 (sulu) Bir galvanik hücrenin şematik görünümü

2 Yukarıdaki galvanik hücre için: 1. Birinci işlem elektronların hareketidir; elektronlar çinko, çinko-bakır iletken bağlantı maddesi ve bakır metali yönünde hareket ederek bakır elektrotuna doğru akım halindedirler. 2. İkinci işlem iki çözelti arasındaki iyon göçüdür; katyonlar çinko elektrotundan bakıra, anyonlar da bakır elektrotundan çinkoya doğru göç ederler. Bu işlemde, iki çözeltideki tüm iyonların katkısı vardır. 3. Üçüncü işlem iki elektrotun yüzeylerinde oluşan bir yükseltgenme veya bir indirgenme reaksiyonudur. Böylece hazırlanan ortamla, elektrotun elektron akımı ile çözeltinin iyonik gücü arasında bağlantı kurularak bir akım elde edilmesi için gerekli devre tamamlanır. Hücre diyagramı: Zn (k) Zn +2 (sulu) Cu +2 (sulu) Cu (k) Anot, yükseltgenme: Zn(k) Zn +2 + 2 E 0 Zn+2/Zn = 0.763 V Katot, indirgenme: Cu +2 + 2 Cu (k) E 0 Cu+2/Cu = +0.340 V Toplam reaksiyon: Zn (k) + Cu +2 (sulu) Zn +2 (sulu) + Cu (k) E 0 hücre = E 0 Cu+2/Cu E 0 Zn+2/Zn E 0 hücre = +0.340 ( 0.763) = + 1.103 V E hücre = + 1.103 V Tek hücreli bataryalar bir galvanik hücre ile, çok hücreli bataryalar ise birkaç galvanik hücrenin seri olarak bağlanmasıyla hazırlanır. Aşağıda bazı örnekler verilmiştir.

3 Kurşun Bataryalar Kurşun bataryalar şarj edilebilen depolardır. Bataryanın şarj işleminde, deşarj olurken meydana gelen kimyasal reaksiyondaki deşarj akımı ters yöne döner. kurşun levha ampul - + Anot elektrolit H 2 SO 4 (sulu) Katot kurşun dioksit Anot: Pb H 2 SO 4 (sulu) şarj deşarj deşarj şarj iki anot levha ve iki katot levha kendi aralarında paralel olarak bağlanmıştır Katot: PbO 2 http://www.ibb.ntou.edu.tw/wwwroot/teacher_system/ file/information/29eec5_chapter%2020-2.ppt#1 Anot, yükseltgenme; deşarj: Pb (k) + HSO 4 - (sulu) PbSO 4 (k) + H + (sulu) + 2 E 0 PbSO4/Pb = 0.28 V Katot, indirgenme; deşarj: PbO 2 (k) + 3H + (sulu) + HSO 4 - (sulu) + 2 PbSO 4 (k) + 2H 2 O (s) E 0 PbO2/PbSO4 = 1.74 V Toplam reaksiyon, deşarj: Pb (k) + PbO 2 (k)+ 2H + (sulu) + 2HSO - 4 (sulu) 2PbSO 4 (k) + 2H 2 O(s) E 0 hücre =? V E 0 hücre = E 0 PbO2/PbSO4 E 0 PbSO4/Pb = 1.74 ( 0.28 ) = 2.02 V Elektrolit: %38 lik (ağ.)% sülfürik asit Hücre potansiyeli: 2.02 V

4 Leclanché Kuru Hücre (Çinko/C) Leclanché hücrelere kuru çinko/c hücre de denir; farklılık sıvı çözelti yerine bir viskoz pasta kullanılmasıdır. Bu tür piller şarj edilemez. Negatif elektrot ve hücrenin dış tarafı çinkodur. Pozitif elektrot, karbon ve mangan dioksit karışımıyla sarılmış bir karbon çubuktur. izolasyon Katot (+) : Grafit çubuk MnO 2 ve C siyahı pasta (katotla temas) Elektrolit: NH 4 Cl ve ZnCl 2 pasta Anot (-) : Çinko kasa http://www.ibb.ntou.edu.tw/wwwroot/teacher_system/ file/information/29eec5_chapter%2020-2.ppt#1 Anot, yükseltgenme: Zn(k) Zn +2 + 2 Katot, indirgenme: 2MnO 2 (k) + H 2 O (s) + 2 Mn 2 O 3 (k) + 2 OH - (sulu) Toplam reaksiyonu: Zn (k) + 2 MnO 2 + H 2 O Zn (OH) 2 + Mn 2 O 3 Asit-baz reaksiyonu: Çökelme reaksiyonu NH 4 + + OH - NH 3 (g) + H 2 O (s) NH 3 + Zn +2 (sulu) + Cl - [Zn(NH 3 ) 2 ]Cl 2 (k) Elektrolit: Hücre potansiyeli: NH 4 Cl / ZnCl 2 / MnO 2 / C toz 1.5 V

5 Kuru Alkali Hücre Alkali kuru hücre, modifiy edilmiş Leclanché (Kuru Çinko/C Hücre) hücresidir; bunlarda NH 4 Cl yerine NaOH veya KOH kullanılır. Raf ömrü uzundur) Anot, yükseltgenme: Zn (k) Zn +2 (sulu) + 2e- Katot, indirgenme: Zn +2 (sulu) + 2 OH - Zn (OH) 2 (k) Zn (k) + 2OH - (sulu) Zn (OH) 2 (k) + 2 2MnO 2 (k) + H 2 O (s) + 2 Mn 2 O 3 (k) + 2 OH - (sulu) Toplam reaksiyonu: Zn (k) + 2 MnO 2 + H 2 O Zn (OH) 2 + Mn 2 O 3 Elektrolit: NaOH veya KOH, ve Zn(OH) 2 pasta Hücre potansiyeli 1.5 V Nickel Kadmiyum Bataryası Nikel/kadmiyum hücre, modifiye edilmiş Leclanché (Kuru Zinko/C Hücre) hücresidir; bunlar şarj edilebilir özelliklerdedir. Pozitif elektrot (katot) NiO(OH), negatif elektrot (anot) kadmiyum, elektrolit alkali KOH dir. Anot, yükseltgenme: Cd (k) + 2OH - (sulu) Cd (OH) 2 (k) + 2 Katot, indirgenme: 2NiO(OH)(k) + 2H 2 O(s) + 2 2Ni(OH) 2 (k) + 2OH - (sulu) Toplam reaksiyon: 2NiO(OH) (k) + Cd (k) + 2H 2 O (s) 2Ni(OH) 2 (k) + Cd(OH) 2 (k) Elektrolit: Nikel oksihidroksit, NiO(OH). Hücre potansiyeli: 1.30 V

6 Gümüş-Çinko Hücre: Düğme Batarya (Şekil-a) Hücre diyagramı: Zn (k), ZnO (k) KOH (doygun) Ag 2 O (k), Ag (k) Anot, yükseltgenme: Zn (k) + 2 OH - (sulu) ZnO (k) + H 2 O (s) + 2 E 0 ZnOZn= 1.260V Katot, indirgenme: Ag 2 O (k) + H 2 O (s) + 2 Ag (k) + 2OH - (sulu) E 0 Ag2O/Ag= 0.342V Toplam reaksiyon: Zn (k) + Ag 2 O (k) ZnO (k) + 2 Ag (k) E hücre = 1.602 V Hava Bataryaları; Aluminyum Hava Bataryası (Şekil-b) Anot, yükseltgenme: 4 Al (k) + 16 OH - (sulu) 4 Al (OH) - 4 (sulu) + 12 Katot, indirgenme: 3 O 2 (g) + 6 H 2 O (s) + 12 12 OH - Toplam reaksiyon: 4 Al (k) + 3 O 2 (g) + 6 H 2 O (s) + 4 OH - 4 Al (OH) - 4 (sulu) NaOH (sulu) çıkış Metal katot (+) çinko / elektrolit Zn anot (-) Ag 2 O pasta (a) ayırıcı (poröz) izolasyon http://www.ibb.ntou.edu.tw/wwwroot/teacher_system/ file/information/29eec5_chapter%2020-2.ppt#1 hava giriş hava katot (karbon) hava çıkış (b) Al anot hava giriş hava katot (karbon) hava çıkış NaOH (sulu) giriş (a) Bir gümüş-çinko, ve (b) bir aluminyum hava bataryası şematik diyagramları

7 Nikel-Metal-Hidrür (NiMH) Hücre NiMH bataryalar, şarj edilebilir Ni/Cd (nikel kadmiyum) bataryalara benzer; farklılık, NiMH bataryada negatif elektrotta kadmiyum yerine, hidrojen-absorblayan bir alaşım kullanılmasıdır. Bu tür hücrelerin kapasitesi, Ni/Cd bataryanın 2-3 kat üstündedir. faydalı kapasite negatif uç emniyet vanası pozitif terminal elektrot ucu pozitif elektrot, Ni negatif elektrot, metal hidrür şarj tersi deşarj tersi Ni/Metal Hidrür Elektrot Tasarımı http://www.infobatt.com/zip/06/ 17%20Moorthi_Nickel_Metal_Hydride%5B1%5D.pdf hüce kasası separatör Hücre yapısı Anot, yükseltgenme; şarj: Ni(OH) 2 + OH - NiOOH + H 2 O+ Katot, indirgenme; şarj: M + H 2 O + MH + OH - Toplam reaksiyon: Ni(OH) 2 + M NiOOH + MH (deşarjda reaksiyonlar tersine döner Elektrolit: KOH Hücre potansiyeli: 1.20 V

8 Yakıt Pili: Bir yakıt pili hidrojen ve oksijeni birleştirerek elektrik, ısı ve su meydana getirir. Yakıt pilleri bataryalar ile kıyaslanabilir. Her ikisi de, kimyasal reaksiyonla meydana gelen enerjiyi kullanılabilir elektrik gücüne dönüştürürler. Örneğin, hidrojen-oksijen yakıt pili için şematk diyagram ve reaksiyonlar aşağıda gösterilmiştir. 1.229 V Anot Katot http://www.ibb.ntou.edu.tw/wwwroot/ teacher_system/file/information/ 29eec5_chapter%2020-2.ppt#1 elektrolit Anot, yükseltgenme: 2H 2 (g) + 4OH - (sulu) 4H 2 O (s) + 4 E 0 H2O/H2= -0.828V Katot, indirgenme: O 2 (g) + 2H 2 O (s) + 4 4OH - (sulu) E 0 H2O/H2 = 0.401 V Toplam reaksiyon: 2H 2 (g) + O 2 (g) 2H 2 O (s) E hücre =? V E 0 hücre = E 0 O2/OH- E 0 H2O/H2 E 0 hücre = +0.401 ( 0.828) = 1.229 V E 0 hücre = 1.229 V Verim: = ΔG / ΔH = 0.83 Elektrolit: KOH

9 2. KOROZYON Korozyon galvanik hücrelerin önemli uygulama alanlarından biridir. Burada demirin korozyonu ve korozyondan koruma konusunda tipik örnekler verilmiştir. Demirin Korozyonu Demirin oksitlenmesi için ortamda oksijen ve su bulunması gerekir. Su damlacıklarından oluşan ince galvanik hücreler paslanmaya neden olurlar. Nötral çözeltide: Anot, yükseltgenme: 2 Fe (k) 2 Fe +2 (sulu) + 4 E 0 Fe+2/Fe=-0.440 V Katot, indirgenme: O 2 (g) + 2H 2 O (s) + 4 4OH - (sulu) E 0 O2/OH- = 0.401 V Toplam reaksiyon: 2 Fe(k) + O 2 (g) + 2H 2 O (s) 4OH - (sulu) + 2Fe +2 (sulu) E 0 hücre = E 0 O2/OH- E 0 Fe+2/Fe E 0 hücre = 0.401 (-0.440) E 0 hücre = 0..841 V Asidik çözeltide Anot, yükseltgenme: 2 Fe (k) 2 Fe +2 (sulu) + 4 E 0 Fe+2/Fe=-0.440 V Katot, indirgenme: O 2 (g) + 4H + (sulu) + 4 2H 2 O (s) E 0 O2/H2O= 1.229 V Toplam reaksiyon: 2 Fe(k) + O 2 (g) + 4H + (sulu) 2H 2 O (s) + 2 Fe +2 (sulu) E 0 hücre = E 0 O2/H2O E 0 Fe+2/Fe E 0 hücre = 1.229 (-0.440) E 0 hücre = 1.669 V Korozyonun önlenmesi için çeşitli uygulamalar vardır; örneğin galvanizleme ve katodik koruma gibi. Galvanizleme, demirin çinko ile kaplanmasıdır. Çinko, demirden daha kolay oksitlenebilen bir metal olduğundan demirin oksitlenmesi olayı çinkoya yönelir.

10 Katodik koruma uygulama alanı çok geniş bir elektrokimyasal korozyon kontol tekniğidir. Katodik koruma akımı bir kurban anot malzemesiyle (bakır, çinko veya magnezyum gibi) veya etkileyici bir akım sistemiyle sağlanır. Kurban anot, korunacak malzemeden daha kolaylıkla oksitlenebilir. Sulu çevreyle temasta olan pek çok metal (~nötral ph da) katodik olarak korunabilir. Demirin paslanmasının bakır, çinko ve magnezyum kurban anotlarla katodik olarak korunması örnekleri aşağıda gösterilmişti. demir su filmi Bakır kaplanmış demir demir su filmi Galvanizlenmiş demir http://www.ibb.ntou.edu.tw/wwwroot/teacher_system/ file/information/29eec5_chapter%2020-2.ppt#1 Demirin elektrolitik korozyona karşı bakır ve çinko anotlarla korunması Demirin çinko anotlarla korunması Anot, yükseltgenme: Zn (k) Zn +2 (sulu) + 2 E 0 Zn+2/Zn= - 0.763 Katot, indirgenme: O 2 (g) + 4H + (sulu) + 4 2H 2 O E 0 O2/H2O= 1.229 V Toplam reaksiyon: Zn (k) + O 2 (g) + 4H + (sulu) + 2 Zn +2 (sulu) + 2H 2 O (s) E 0 hücre = E 0 O2/H2O E 0 Zn+2/Zn E 0 hücre = 1.229 (- 0.763) E 0 hücre = 1.992 V

11 Asidik çözeltide anodun demir olması halinde E 0 hücre = 1.669 V iken, çinko olması durumunda E 0 hücre = 1.992 V dur. Çinko anotla oluşan hücre değeri daha büyük olduğundan korozyon çinko tabaka üzerinde olurken, demir korunur. Magnezyum metal ile katodik koruma Anot, yükseltgenme: Mg (k) Mg +2 (sulu) + 2 E 0 Mg/Mg+2=-2.372V Katot, indirgenme: O 2 (g) + 4H + (sulu) + 4 2H 2 O(s) E 0 O2/H2O= 1.229 V Toplam reaksiyon: Mg (k) + O 2 (g) + 4H + (sulu) + 2 Mg +2 (sulu) + 2H 2 O (s) E 0 hücre = E 0 O2/H2O E 0 Mg/Mg+2 E 0 hücre = 1.229 (- 2.372) E 0 hücre = 3.601 V

12 3. ELEKTROLİZ Elektroliz, kendiliğinden meydana gelmeyen bir kimyasal reaksiyonun elektrik enerjisiyle gerçekleştirildiği bir işlemdir. İşlem, elektrolitik hücrelerde yapılır (galvanik hücrenin ters yönünde çalışır) Galvanik hücrede bakır elektrotu katot, çinko elektrotu anottur. Bu hücreye, bir dış kaynaktan yeterli miktarda potansiyel uygulaması halinde hücre, elektrolitik hücre şeklinde çalışır. Burada elektrotların rolü tersine dönmüştür; bakır elektrotu anot, çinko elektrotu katot olmuştur. > 1.103 V katot tuz köprüsü (sulu) 1.00 M Zn(NO 3 ) 2 (sulu) 1.00 M Cu(NO 3 ) 2 (sulu) anot http://www.ibb.ntou.edu.tw/wwwroot/teacher_system/file/ information/29eec5_chapter%2020-2.ppt#1 Hücre diyagramı: Cu (k) I Cu +2 (sulu) II Zn +2 (sulu) I Zn (k) Anot, yükseltgenme: Cu (k) Cu +2 + 2 E 0 Cu+2/Cu = +0.340 V Katot, indirgenme: Zn +2 + 2 Zn (k) E 0 Zn+2/Zn = 0.763 V Toplam reaksiyon: Zn +2 (sulu) + Cu (k) Zn (k) + Cu +2 (sulu) E 0 hücre = E 0 Zn+2/Zn E 0 Cu+2/Cu E 0 hücre = 0.763 (+0.340) = - 1.103 V E hücre = 1.103 V

13 Suyun Elektrolizi Suyun elektrolizinde akımı taşıyıcı, sudan daha kolay oksitlenebilen ve indirgenebilen bir elektrolit kullanılır. Anot O 2 H 2 Katot batarya H 2 O http://www.saskschools.ca/~chem30_dev/6_redox/redox3_3.htm#water Asidik çözeltideki reaksiyonlar aşağıda verilmiştir. Anot, yükseltgenme: 2H 2 O (s) O 2 (g) + 4H + (sulu) + 4 E 0 O2/H2O = 1.229 V Katot, indirgenme: 4H 2 O (s) + 4 2H 2 (g) + 4OH - (sulu) E 0 H2O/OH- = 0.828 V Net hücre reaksiyonu: 2H 2 O (s) 2H 2 (g) + O 2 (g) Toplam reaksiyon: 6H 2 O (s) 2H 2 (g) + O 2 (g) + 4H + (sulu) + 4 OH - (sulu) [4H + (sulu) + 4 OH - (sulu)] iyonları 4 mol H 2 O şeklinde birleşir. E 0 hücre = E 0 H2O/OH- E 0 O2/H2O E 0 hücre = 0.828 1.229 = 2.057 V E 0 hücre = 2.057 V Reaksiyonun gerçekleşebilmesi için bataryadan 2.057 volttan daha büyük bir potansiyel uygulanması gerekir.

14 Ergimiş Sodyum Klorürün Elektrolizi - Batarya + Cl 2 (gaz) NaCl (sıvı) sıvı Na metali ergimiş NaCl ve CaCl 2 karışımı Cl - Na + Na + NaCl (sıvı) (-) Cl - (+) Katot Katot Katot Cl - Na + Anot Ergimiş NaCl elektrolitik hücre www.ct.ufrgs.br/ntcm/graduacao/eng06631/25ele.ppt demir elek Anot demir elek Ergimiş NaCl elektrolizi için Downs Hücresi Anot, yükseltgenme: 2Cl - Cl 2 + 2 E 0 Cl-/Cl2 = 1.358 V Katot, indirgenme: Na + + Na E 0 Na+/Na = 2.71 Toplam reaksiyon. 2Na + + 2Cl - 2Na + Cl 2 E 0 hücre = E 0 Cl-/Cl2 E 0 Na+/Na E 0 hücre = 2.71 1.358 = 4.068 V E 0 hücre = 4.068 V Reaksiyonun gerçekleşebilmesi için bataryadan 4.068 volttan daha büyük bir potansiyel uygulanması gerekir.

15 Elektrolizin Endüstriyel Uygulamaları Cl 2 ve NaOH Üretimi (Klor Alkali) Cl 2 ve NaOH sodyum klorür çözeltisinin elektroliziyle elde edilir. Reaksiyonda ayrıca hidrojen gazı da elde edilir. Elektroliz diyafram veya membran hücrelerde yapılabilir. Diyafram hücrelerde, asbest ve polimer karışımı poröz bir diyafram kullanılır. Çözelti diyaframdan sızarak anottan katot bölgesine geçer. Anot bölgesinde sıvı seviyesi daha yüksek tutularak katot bölgesinde meydana gelen sodyum hidroksitin geri akışı engellenmiştir. Membran hücrelerde, pozitif iyonların geçişine olanak veren bir polimerden yapılmış membran bulunur. Membran, sodyum klorür çözeltisindeki iyonlardan sadece sodyum iyonlarını geçirir, klor iyonları anot bölgesinde kalır. Elektroliz: 2Na + (sulu) + 2Cl - (sulu) + 2H 2 O(s) Cl 2 (g) + H 2 (g) + 2Na + (sulu) + 2OH - (sulu) 2NaCl (sulu) + 2H 2 O(s) H 2 (g) + Cl 2 (g) + 2NaOH (sulu) Elektroliz sırasında anotta klorür iyonları, katotta hidrojen gazı ve hidroksil iyonları oluşur. Anot, yükseltgenme: 2 Cl - Cl 2 + 2 E 0 Cl-/Cl2 = -1.358 V 2 H 2 O O 2 + 4 H+ + 4 e- E 0 H2O/H2 = -1.229 V Bu yarı-hücrelerin standart potansiyeleri birbirine yakın değerlerdedir; bu nedenle, anotta Cl 2 ve O 2 karışımı toplanması beklenir. Pratikte koşullar, sadece Cl 2 gazı toplanacak şekilde ayarlanır. 2Cl - (sulu) Cl 2 (g) + 2 E 0 Cl-/Cl2 = - 1.358 V

16 Katot, indirgenme: Na + + Na 2H 2 O + 2 H 2 + 2OH - E 0 Na+/Na = -2.71 V E 0 H2O/H2 = - 0.828 V Standat elektrot potansiyelleri kıyaslandığında suyun indirgenmesi sodyum iyonlarının indirgenmesinden daha kolay olduğundan katotta toplanan tek ürün hidrojen gazıdır. 2H 2 O (s) + 2 H 2 (g) + 2OH - (sulu) E 0 H2O/H2 = - 0.828 V Katot çevresinde sodyum hidroksit çözeltisi meydana gelir. Cl 2 (g) Anot kompartmanı (a) + - NaCl (sulu) diyafram ve katot batarya H 2 (g) NaCl (sulu) + NaOH (sulu) Katot kompartmanı http://www.ibb.ntou.edu.tw/wwwroot/teacher_system/ file/information/29eec5_chapter%2020-2.ppt#1 Cl 2 (g) çıkış Hg (sıvı) içinde Na H 2 (g) çıkış NaCl (sulu) giriş NaCl (sulu) çıkış NaOH (sulu) çıkış Hg (sıvı) H 2 O giriş (b) http://www.ibb.ntou.edu.tw/wwwroot/teacher_system/file/information/29eec5_chapter%2020-2.ppt#1 (a) Bir diyafram klor-alkali hücresi, (b) civa-hücreli klor-alkali prosesi

17 Elektrorafinasyon (Elektrosaflaştırma) Bakırın Elektrorafinasyonu (Saflaştırma) Bir elektrosaflaştırma işleminde anot saf olmayan bakır metalidir. Anot bölgesinde SO 4-2 ve O -2 iyonları vardır. Anyonlar değişmez, sadece Cu atomları elektron kaybederek Cu +2 iyonu oluşur. Aşağıda bakırın elektrorafinasyon şeması verilmiştir. batarya Anot: saf olmayan bakır Katot: saf bakır anot çamuru (Ag, Au, Pb) http://www.grossmont.edu/cwillard/chem%20110/ powerpoint%20lectures/ch11%20electrochemistry.ppt#32 Bakırın elektrorafinasyonu Anot, yükseltgenme: Cu (k) Cu +2 (sulu) + 2 Katot: Saf Bakır Metalidir. Katotta Cu +2 ve H + iyonlar vardır; Cu +2, elektron alarak Cu atomlarına dönüşür. Katot, indirgenme: Cu +2 (sulu) + 2 Cu (k) Toplam reaksiyon: Cu +2 + SO 4-2 CuSO 4 Cu (k) + Cu +2 (sulu) Cu +2 (sulu) + Cu (k) saf olmayan bakır Safsızlık çamuru: Ag, Au, Pb Elektrolit: Sulu bakır sülfat çözeltisi (asitlendirilmiş) saf bakır

18 Elektrokaplama Elektrokaplama elektrik akımıyla, iletken bir malzemenin bir metal tabakasıyla kaplanmasıdır. Anot, örneğin, bir gümüş çubuk, katot kaplanacak malzeme, örneğin bir demir kaşık olabilir. Gümüş kaplama işlemi reaksiyonu basittir ve aşağıdaki gibi gösterilir. + batarya _ Anot: gümüş Katot: kaplanacak malzeme Ag + Ag + Gümüş kaplama http://www.grossmont.edu/cwillard/chem%20110/ powerpoint%20lectures/ch11%20electrochemistry.ppt#32 Anot reaksiyonu, oksitlenme Ag (k) Ag + (sulu) + Katot reaksiyonu, indirgenme Ag + (sulu) + Ag (k)

19 Alüminyum Rafinasyonu Susuz Al 2 O 3 2000 0 C de eridiğinden elektrolitik olarak alüminyum elde edilmesi için gerekli ergimiş ortamın sağlanması zordur. Bu nedenle Al 2 O 3 çok iyi bir iletken olan ergimiş kriyolit (Na 3 AlF 6, erime noktası 1012 0 C) içinde çözülür ve bu karışım elektrolizlenir. (Hall Prosesi) Anot, grafit çubuklardır, elektroliz işlemi sırasında harcanır. Anotlar: grafit dış güç kaynağına anotta CO 2 Oluşur Katot: C kaplı çelik kap ergimiş aluminyum tapa ergitilmiş kriyolitte (Na 3 AlF 6 ) çözünmüş Al 2 O 3 www.ct.ufrgs.br/ntcm/graduacao/eng06631/25ele.ppt Anot reaksiyonu, oksitlenme Al 2 O 2 F 4-2 + 8F - + C AlF 6-3 + CO 2 + 4 2O -2 + C(k) CO 2 (g) + 4 veya, Katot reaksiyonu, indirgenme AlF 6-3 + 3 Al + 6F - veya, Al +3 + 3 Al (k) Hücre reaksiyonu 4Al +3 + 6O -2 + 3C (k) 4Al (s) + 3CO 2 (g) veya, 2Al 2 O 3 + 3C 4Al (k) + 3CO 2 (g)