YILLIK RAPOR 2007: ÖNEML NOKTALAR AB uyuturucu raporunun ilettii olumlu mesajlar, uyuturucuya balı ölümlerin yüksek düzeyi ve artan kokain kullanımıyla gölgeleniyor (22.11.2007, LZBON AMBARGO 10.00 CET) AB uyuturucu ajansı EMCDDA, uyuturucu kullanımının arttıı on yılı akın bir süreden sonra, Avrupa nın artık daha kararlı bir aamaya girmekte olabileceini söylüyor. Sadece eroin kullanımı ve uyuturucu enjekte etme yaygınlıının genel olarak azalmı olduuna dair belirtiler bulunmakla kalmayıp, yeni veriler esrar kullanımı seviyelerinin de uzun bir artı döneminden sonra imdi dengeleniyor olabileceini düündürmektedir. Bununla beraber, olumlu mesajlar uyuturucuya balı ölümlerin yüksek düzeyi ve artan kokain kullanımıyla gölgelenmektedir. Bu yorumlar bugün Brüksel de ajansın Avrupa da uyuturucu sorununun durumu hakkındaki 2007 Yıllık raporunun yayına sunulmasıyla alınmaktadır. Esrar: Kullanım dengeleniyor ve gençler arasında gördüü rabetin azaldıına dair belirtiler var. Ancak youn esrar kullanımı salıa ilikin kaygılara yol açıyor 3 milyon civarında kii her gün veya neredeyse her gün esrar kullanıyor olabilir. Kokain: Tahminler yine artıyor. Yaklaık 4,5 milyon Avrupalı uyuturucuyu geçmi yılda kullandıını rapor ediyor. Avrupa da rekor düzeyde kokain ele geçirme vakası: 2005 te 107 ton, 2004 te ele geçirilen miktarların %45 üzerinde. HIV: Genel olarak deerlendirme olumlu ama 2005 te uyuturucu enjekte edenler arasında 3.500 yeni enfeksiyon bulunması, çabaların sürdürülmesi gereinin altını çiziyor. 200.000 kadar uyuturucu enjekte eden kii HIV le yaıyor. 1 milyon kadar kii (Avrupa nın gizli salgını) HCV yle yaıyor. Ölümler: Avrupa uyuturucuya balı ölümleri azaltma hedeflerine ulaamama riskiyle karı karıya. Yılda 7.000 ila 8.000 aırı doz ölümüyle, en yeni verilerde düme eilimi saptanmamıtır. Esrar kullanımı dengeleniyor, gençler arasında gördüü rabetin azaldıına dair belirtiler var AB deki tüm yetikinlerin neredeyse dörtte biri 15-64 yaındaki yaklaık 70 milyon kii hayatlarının bir noktasında esrar denemi olup, yaklaık %7 si 23 milyon geçmi yılda esrar kullanmıtır. Ancak esrar Avrupa da en yaygın tüketilen yasadıı uyuturucu olmaya devam ettii ve kullanımı tarihsel olarak yüksek olduu halde, rapora göre, eilime ilikin yeni veriler ihtiyatlı bir iyimserlik için gerekçe oluturuyor. 1990 lar boyunca artan esrar kullanımını ve 2000 den sonraki daha ılımlı artıları takiben, en son veriler esrar kullanımının, özellikle yüksek yaygınlıklı ülkelerde, artık dengelenmekte veya dümekte olduunu ortaya koymaktadır. Ayrıca bazı Üye Devletler de, daha genç ya grupları arasında uyuturucunun popülerliinin azalmakta olabileceine dair iaretler görülmektedir. Bugünün raporuna göre, Avrupalı gençlerin (15-34 ya) ortalama %13 ü geçmi yılda esrar kullanmıtır. En yüksek oranlar spanya (%20), Çek Cumhuriyeti (%19,3), Fransa (%16,7), talya (%16,5) ve Birleik Krallık (%16,3) tarafından rapor edilmitir. (Tablo GPS-11, ekil GPS-4, ulusal anket verileri). Üst sıralarda yer alan ülkeler arasında eilime ilikin yeni veriler, oranların spanya da dengelendiini veya dümeye baladıını ve rtibat kurulacak kii: Kathy Robertson, Medya ile ilikileri Kathryn.Robertson@emcdda.europa.eu Rua da Cruz de Santa Apolónia 23-25, 1149-045 Lizbon, Portekiz Tel. (351) 218 11 30 00 Faks (351) 218 13 17 11 info@emcdda.europa.eu www.emcdda.europa.eu No 8/2007
Çek Cumhuriyeti, Fransa ve Birleik Krallık ta yüzde 3-4 oranları civarında dütüünü ortaya koymaktadır. Orta sıralarda yer alan ülkelerden gelen son veriler ise Danimarka ve Hollanda da bir dengelenmeye ve Almanya da düen seviyelere iaret etmektedir. Birleik Krallık taki daha genç esrar kullanıcıları (16-24 ya) arasında, geçmi yılda kullanım 1998 deki %28,2 den 2006 da %21,4 e dümü olup, bu durum burada uyuturucunun söz konusu grup arasındaki popülerliinin azaldıına iaret etmektedir (ekil GPS-10). spanya Okul Anketi ne göre ise, 14-18 yaındakiler arasındaki geçen yıl kullanımı 2004 te %36,6 dan 2006 da %29,8 e dümütür. Esrar kullanımı seviyeleri Macaristan, Slovakya ve Norveç teki gençler arasında hala artar gibi görünmekle beraber, en yeni tahminlerde çou artı küçük ve genel olarak daha az belirgindir. Buna bir istisna, bu grupta geçmi yıl esrar kullanımı oranlarının 2003 teki %12,8 den 2005 te %16,5 e çıktıı talya dır (ekil GPS-4). Dikkatler youn esrar kullanımına çevriliyor Esrar kullanıcılarının yalnızca nispeten küçük bir oranı uyuturucuyu düzenli veya youn olarak kullandıını rapor etmekle beraber, rapora göre, bu hala önemli sayıda bireyi ifade etmektedir. EMCDDA, hayatlarında en az bir kez esrar denemi olan 70 milyon yetikinin (15-64 ya) yaklaık bete birinin (%18) bu uyuturucuyu geçmi ayda kullanmı olduunu rapor ettiini belirtmektedir bu da 13 milyondan fazla Avrupalı demektir. Ayrıca yetikin Avrupalıların tahmini %1 lik bir oranı 3 milyon civarında kii uyuturucuyu her gün veya neredeyse her gün kullanıyor olabilir. Yaygınlık oranları genel olarak daha genç ya gruplarında ve özellikle de genç erkekler arasında daha yüksektir (ekil GPS-7). EMCDDA Bakanı Marcel Reimen Esrar kullanımının artıı durduu için sevinsek de, imdi dikkatimizi Avrupa da daha youn tüketim ekillerinin izlenmesinin iyiletirilmesine çevirmeliyiz. Ajans hali hazırda Üye Devletler le birlikte bu bilimsel konu üzerinde raporlamaya ve tahminleri iyiletirmeye yönelik yeni yöntemler gelitirmektedir. Esrar kullanıcılarının neden ve nasıl sorun gelitirebildiklerinin anlaılması, verilecek tepkilerin planlanması ve Avrupa nın en çok tüketilen yasadıı uyuturucusunun salıa ilikin potansiyel etkilerinin deerlendirilmesi için hayati önem taımaktadır, demektedir. 1999 ve 2005 yılları arasında, esrar sorunları için tedavi talebinde bulunan Avrupalıların sayıları yaklaık üç kat artmı olmakla beraber, bu artma eilimi imdilerde dengelenir gibi görünmektedir. Bu dönemde, esrar sorunlarına yönelik yeni tedavi talepleri 15.439 hastadan 43.677 hastaya çıkmı olup, 2005 te ise, tüm yeni tedavi taleplerinin dörtte birinden fazlası (%29) esrarla ilikiliydi (ekil TDI-1, bölüm ii; Bölüm 3, ekil 4). Büyümekte olan bu talebin ne ölçüde youn kullanımın artmasından ve bunu takip eden tedavi ihtiyaçlarından kaynaklandıı netlik kazanmamıtır. Cezai adalet sisteminden daha fazla sayıda sevk olması, daha iyi raporlama veya esrara özel yeni tedavi hizmetlerinin açılması gibi baka faktörler de önemli olabilir. Raporda, Avrupa daki esrar durumu ayrıca pazar faktörleri yüzünden de karmaıklamakta, denmektedir. AB Üye Devletleri nin yarıdan fazlası artık belli miktarda bir yerli esrar üretimi rapor etmektedir. Bu gibi yurtiçinde yetitirilen esrarın etki gücü yüksek olabilir ama tedarik yollarının daha kısa olmasından dolayı ele geçirilmesi daha zor olduundan, takip edilmesi de ithal edilen çeide oranla daha güç olabilir. Esrar pazarının analiz edilmesi ajansın 2008 e yönelik önceliklerinden biri olacaktır. Avrupa da artık düzensiz, düzenli ve youn esrar kullanıcılarının çok farklı ihtiyaçlarının karılanması için (bu alandaki aratırmalar büyük oranda Amerika veya Avustralya nın aratırmalarıyla sınırlı olsa da) yenilikçi müdahaleler gelimektedir. Bu gibi müdahaleler arasında, kullanıcıların kullanım ekillerini denetlemelerine olanak veren web tabanlı müdahaleler ve kullanıcılara bilgi ve öneri veren cep telefonu mesajları bulunmaktadır. AB Üye Devletleri nin neredeyse yarısı (13 ülke) artık sorunlu esrar kullanıcılarına yönelik uzman tedavi hizmetleri bulunduunu rapor etmektedir. 2007 Yıllık raporu http://www.emcdda.europa.eu/events/2007/annualreport.cfm adresinde, 23 dilde 2
En yeni tahminler kokain kullanımının yine artmakta olduunu gösteriyor EMCDDA, 2006 Yıllık Raporu ndaki 3,5 milyon yetikin olan tahminini yenileyerek, yaklaık 4,5 milyon Avrupalının (15-64 ya), geçmi yılda olasılıkla kokain kullandıını söylemektedir. Bugünün raporuna göre Önceki yıl dengelenen bir durumu rapor eden genel tablo, kullanımdaki genel bir artıa iaret eden yeni (Avrupa) verilerle tekrar mercek altına alınmıtır. Yeni veriler, ülkeler arasındaki büyük farklılıklara ramen, kokainin Avrupa daki en gözde uyarıcı uyuturucu ve esrardan sonra ecstasy ve amfetaminlerin ilerisinde en yaygın olarak kullanılan ikinci yasadıı uyuturucu olduunu dorulamaktadır. EMCDDA, 12 milyon civarında Avrupalının tüm yetikinlerin %4 ü kokaini en az bir kez denemi olduunu tahmin etmektedir. Yaklaık 2 milyon kii bu uyuturucuyu geçmi ayda kullanmı olup, bu oran ecstasy e ilikin tahminin iki katından fazladır. Yeni anket verileri rapor eden çou ülkede, genç yetikinler arasındaki (15-34 ya) geçmi yılda kokain kullanımında artılar kaydedilmi olmakla beraber, en yüksek yaygınlıklı ülkelerde spanya ve Birleik Krallık artılar nispeten küçük olup, yaygınlıın dengelenmekte olabileceini ortaya koymaktadır. Danimarka ve talya net artılar bildirmitir (Bölüm 5, ekil 7). Kokainin halk salıına etkisi Kokain kullanımının halk salıını nasıl etkilediine ilikin göstergelerden biri, bu uyuturucuya balı tedavi talebindeki artıtır. 2005 yılında, Avrupa daki yeni tedavi taleplerinin yaklaık dörtte biri (%22) kokainle ilikiliydi: 1999 daki 12.633 hastaya oranla, toplamda 33.027 hasta (ekil TDI, bölüm ii). spanya ve Hollanda tarafından uyuturucu hastaları arasında kokain kullanıcılarına ilikin yüksek oranlar rapor edilmitir. Bu ülkeler ayrıca Avrupa daki kokain tedavisi raporlarının da çoundan sorumludur. Rapora göre, tedavi hizmetleri geni bir hasta yelpazesine bakım hizmetleri sunma sorunuyla karı karıyadır: kokaini alkol ve baka uyuturucularla birlikte tüketen, sosyal açıdan bütünlemi elence amaçlı kullanıcılar; kokaini eroinle birlikte enjekte eden, opioid sorunları olan kullanıcılar ve yüksek oranda marjinallemi, sınırlı sayıda crack kokain kullanıcısı. Avrupa da 2005 yılında, kokain kullanımına balı 400 civarında ölüm kaydedilmitir. Ancak kokain kullanımının yol açtıı salıa ilikin sonuçlar genellikle mevcut raporlama sistemlerinde iyi saptanamamaktadır. Bugünün Seçili yayını Kokain ve crack kokain: büyüyen bir halk salıı sorunu nda bu konuya özel önem atfedilmitir (bkz. basın özeti). Rekor miktarda kokain ele geçirildi Kokain kullanımında artan bir eilime iaret eden baka faktörler de bulunmakta olup, rapora göre bu durum Avrupa nın uyuturucu sorununda kokainin artan önemini teyit etmektedir. Avrupa da 2000 ve 2005 yılları arasında hem kokain ele geçirme vakalarının sayısı hem de ele geçirilen miktarlar artmıtır. 2005 yılında, rekor bir sayı olan 107 tonu bulan tahmini 70.000 kokain ele geçirme vakası meydana gelmi olup, bu 2004 te ele geçirilen miktarların %45 üzerindedir. Kokainin Avrupa ya balıca giri noktası hala ber Yarımadası olup, spanya ve Portekiz deki kokain ele geçirmeleri ile ele geçirilen miktarlarda belirgin artılar meydana gelmitir. Toplam ele geçirme sayılarının yaklaık yarısı ile el konulan en büyük miktardan spanya sorumludur (2004 teki 33,1 tona oranla, 2005 te 48,4 ton). Portekiz ise el konulan ikinci en büyük miktarlara sahip ülke olarak Hollanda nın yerini devralmıtır (2004 teki 7,4 tona oranla, 2005 te 18,1 ton) (Tablo SZR-10). Avrupa da ele geçirilen kokainin çou anakaraya Güney Amerika dan veya Orta Amerika ile Karayipler yoluyla girmekte olup, Batı Afrika ülkeleri giderek daha sıklıkla transit yollar olarak kullanılmaktadır. AB, ticaret yollarında meydana gelen deiikliklere, Üye Devletler arasındaki koordinasyon ile ibirliinin gelitirilmesi yoluyla karılık vermektedir. Buna bir örnek, Eylül 2007 de Portekiz de yedi AB Üye Devleti nin (spanya, rlanda, Fransa, talya, Hollanda, Portekiz ve Birleik Krallık) ibirlii ve Europol un da katkısıyla, Deniz Analizi ve Operasyon Merkezi Narkotik Maddeler in (MAOC-N) kurulmasıdır. 2007 Yıllık raporu http://www.emcdda.europa.eu/events/2007/annualreport.cfm adresinde, 23 dilde 3
Kokaine balı suçlar 2000-2005 döneminde, sayının nispeten kararlı kaldıı Almanya dıındaki bütün Avrupa ülkelerinde artmıtır. AB ortalaması bu dönemde %62 artmıtır (Bölüm 1, ekil 1). HIV: deerlendirme genel olarak olumlu ama 2005 te EUK lar arasında yaklaık 3.500 yeni enfeksiyon meydana geldi Enjekte eden uyuturucu kullanıcıları (EUK lar) arasında HIV bulama oranı 2005 yılında çou AB ülkesinde düüktü. Bu olumlu tablo önleme, tedavi ve hasar azaltma tedbirlerinin artması ile bazı ülkelerde uyuturucu enjekte etmenin daha az rabet görmesi balamında görülebilir. Hizmetlerin kapsamının genilemesiyle, Avrupa da daha önceleri görülen HIV salgınları büyük oranda engellenmi gibi görünmektedir. Rapora göre: Estonya, Letonya ve Litvanya daki durum hala endie konusudur ancak burada da yine, yeni verilerin çou yeni enfeksiyonlarda göreceli bir düüe iaret etmektedir. Yayılma oranlarının dümesi sonucunda, enjekte etme yoluyla uyuturucu kullanımından kaynaklanan genel enfeksiyon yükünün ( 1 ), özellikle yaygınlıın yüksek olmu olduu alanlarda, dümekte olması olasıdır (ekil INF-2). Portekiz, veri bulunan AB ülkeleri arasında EUK lardaki en yüksek HIV yayılma oranını rapor etmektedir (2005 te tanı konulan yaklaık 850 yeni enfeksiyon). Enjekte etme yoluyla uyuturucu kullanımının bir HIV bulama yolu olarak önemi azalmakla beraber, EMCDDA, 2005 yılında, bunun hala AB de yeni tanı konulan HIV vakalarının yaklaık 3.500 üne karılık geldiini tahmin etmektedir. Bu rakam tarihsel standartlara göre düük olabilir ama yine de önemli bir halk salıı sorunu tekil etmektedir. Rapor, hayatlarında en az bir kez uyuturucu enjekte etmi olan 100.000 ila 200.000 kiinin HIV le yaadıını belirtmektedir. Bununla beraber, hepatit C virüsü (HCV), AB de EUK lar arasında HIV den daha yaygın olup, daha eit daılmıtır. EMCDDA, en az bir kez uyuturucu enjekte etmi olan yaklaık 1 milyon kiinin HCV yle yaadıını tahmin etmektedir. 2004-2005 döneminde gerçekletirilen çalımalar HCV yaygınlıına ilikin genel olarak yüksek seviyeler ortaya koymu olup, bu durum çou ülkenin (17) aratırılan en az bir EUK grubunda %60 ın üzerinde oranlar rapor etmi olduu gerçeiyle dorulanmaktadır. HIV enfeksiyonunun önlenmesinde kaydedilen baarının aksine, önleme ve hasar azaltma hizmetlerinin Avrupa nın gizli salgını HCV üzerindeki etkisi daha zayıf gibi görünmektedir. Avrupa uyuturucuya balı ölümlerin azaltılması hedefine ulaamama riskiyle karı karıya EMCDDA, aırı dozun Avrupalı gençler arasındaki önlenebilir ölümlerin önemli bir nedeni olduunu söylemektedir. Ancak en yeni veriler uyuturucuya balı ölüm seviyelerinin tarihsel olarak yüksek olduunu ve artık dümediini göstermekte olup, politika yapıcıların bu hususa daha fazla dikkat etmeleri gereinin altını çizmektedir (Bölüm 8, ekil 13). Uyuturucuya balı ölümlerin azaltılması mevcut AB uyuturucu eylem planının (2005-2008) özel bir hedefidir. EMCDDA, 2005 yılında AB ve Norveç te, temelde opioid kullanımıyla ilikili olarak, 7.000 ila 8.000 uyuturucuya balı ölüm meydana geldiini tahmin etmektedir. Bazı ülkelerde ölümlerde yeni artılar kaydedilmi olup, aaıdaki ülkelerde artıın oranı %30 un üzerindedir: Yunanistan (2003-2005), Avusturya (2002-2005), Portekiz (2003-2005) ve Finlandiya (2002-2004). AB ve Norveç teki uyuturucuya balı ölümler, 1980 ler ve 1990 ların baındaki keskin artıları ve 1990 ların sonundan 2000 e kadar olan düzenli artıları takiben, 2001 de %6, 2002 de %14 ve 2003 te %5 oranında dümütür (Bölüm 8, ekil 13). Geçen yılın Yıllık rapor unda, 2000 ve 2003 arasında ölümlerde görülen ciddi düme eiliminin, 2003 ve 2004 te uyuturucuya balı ölümlerdeki ufak bir artıı takiben, sekteye uradıı kaydedilmitir. Artan eroin kullanımı ve enjeksiyon ölümlerde meydana gelen önceki artıların muhtemel sebepleri iken, bu durum Avrupa da eroin kullanımının çou ülkede kararlı gibi göründüü bugün için geçerli deildir. EMCDDA Müdürü Wolfgang Götz, Uyuturucuya balı ölümlerin neden hala bu kadar yüksek olduunun aratırılmasına 2007 Yıllık raporu http://www.emcdda.europa.eu/events/2007/annualreport.cfm adresinde, 23 dilde 4
yönelik acil ihtiyaç bulunmaktadır demektedir. Soruna katkısı olabilecek risk faktörleri arasında opioid kullanıcılarının çoklu uyuturucu kullanımı ve eroinin bulunabilirliindeki artılar bulunmaktadır. 2006 yılında %92 si Afganistan da olmak üzere tahmini 6.610 ton opium üretilmitir. Küresel potansiyel eroin üretiminin, önceki yıldaki 472 tona oranla, 2006 da 606 ton olduu tahmin ediliyordu (UNODC, 2007). Rekor opium üretiminin etkisi henüz Avrupa nın eroin tüketim rakamlarına yansımamı olmakla beraber, bugünün raporu u uyarıyı yapmaktadır: Avrupa da eroin kullanımında görülen genel kararlı veya iyileen durumun sürdürülebilirlii, opioid üretiminin Afganistan da artmasından dolayı risk altındadır. Aratırmalar, ikame tedavisinin ölümcül aırı doz riskini azalttıını göstermekte, ancak her yıl ikame ilaçlarının amaç dıı kullanımıyla ilikili ölümler rapor edilmektedir. Bazı ülkeler, uyuturucuya balı ölümlerin önemli bir oranında, dier psikoaktif maddelerin yanı sıra, sentetik opioid metadon bulunduunu rapor etmitir. Bu ölümlerin ve bunları çevreleyen koulların izlenmesi, ikame programlarının iyiletirilmesi ile önleme ve hasar azaltma giriimlerinin ekillendirilmesi için önemli bilgiler salayabilir. Uyuturucuya balı ölümler ile hastalık oranlarının azaltılmasına katkıda bulunabilecek tedbirler arasında unlar bulunur: tedaviye daha kolay eriim; hapishaneden çıkan uyuturucu kullanıcılarına yönelik risk azaltma stratejileri; uyuturucu kullanıcılarına acil bir durumda tepki verme konusunda ilk yardım eitimi ve tedavi personelinin çoklu uyuturucu kullanımının riskleri hususunda eitilmesi. Ancak rapora göre: Avrupa hala aırı dozun önlenmesine ilikin kapsamlı bir yaklaım eksiklii çekmektedir. Wolfgang Götz öyle demektedir: Konu Avrupa da aırı dozun önlenmesine geldiinde, her yıl kaybedilen 7.000 den fazla hayat, bu ii baaramadıımızın çetin bir göstergesidir. Uyuturucu kullanıcıları arasında HIV in azaltılması konusunda gerçek bir ilerleme kaydettik. imdi bunu aynı derecede etkili eylemlerle uyuturucuya balı ölümleri azaltmak için de yapmamız gerekiyor. Bunun için de yenilikçilik, kararlılık ve vizyon sahibi olmak ve son aamada da, politika yapıcıların aırı doz azaltma programlarına yatırım yapmaya odaklanmaları gerekecektir. Notlar: Raporda sunulan veriler 2005 yılına veya mevcut son yıla aittir. Bu haber bülteninde yer alan rakamlar ve tablolar raporun kendinde veya 2007 statistik Bülteninde bulunabilir. Tüm Yıllık rapor ürünleri, hizmetler ve etkinlikler hakkında bilgiler ve bunlara balantılar aaıdaki adreste sunulacaktır: http://www.emcdda.europa.eu/events/2007/annualreport.cfm ( 1 ) Enfeksiyon yükü için, bkz. http://www.who.int/healthinfo/bod/en/index.html 2007 Yıllık raporu http://www.emcdda.europa.eu/events/2007/annualreport.cfm adresinde, 23 dilde 5