TEMİZLİK MADDELERİ SEKTÖRÜ

TEMİZLİK MADDELERİ SEKTÖRÜ HS No: 34.01, 34.02, 34.03, 34.04, 34.05, 34.06, 34.07 DÜNYA TEMİZİLİK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ Temizlik maddeleri deterjanlar ve sabunlardan oluşmaktadır. Bu sektörün üretmekte olduğu ürünler, günlük yaşamımızın zorunlu tüketim maddeleri sınıfına girmekte olup hayatımızda önemli bir yer almaktadır. Sabun, ana maddesi bitkisel ve/veya hayvansal yağların veya yağ asitlerinin alkalilerle (NaOH, KOH vb.) reaksiyonu sonucu üretilen ve genel anlamda insan vücudunun, canlılarla eşyaların temizlenmesinde kullanılan, ancak tekstil sanayi gibi diğer sanayi kollarında da kullanım yeri bulan ilk ve en eski temizlik ve kişisel bakım malzemesidir. Dünya banyo ve vücut ürünleri sektöründe son yıllarda Brezilya pazarı ABD ve Batı Avrupa pazarını aşarak dünyanın en hızlı büyüyen pazarı halini almıştır. Söz konusu ürünlerin pazar büyüklüğünün büyük bir kısmını yükselen ülke pazarları oluşturmaktadır. Gelişen pazarlarda lider firmalar Unilever ve Procter and Gamble olmuştur. Kalıp sabun sektörü ise, son yıllarda Batı Avrupa ve Kuzey Amerika da duş jelleri ve sıvı sabun kullanımının artması nedeniyle pazar kaybına uğrarken, satışlar gelişmekte olan ülkelere yönelmeye başlamıştır. Çamaşır deterjanları sektörünün ev bakımı ürünleri içerisindeki payı % 50 den fazladır. Sektörün önde gelen üretici beş firması olan Procter and Gamble, Unilever, Reckitt Benickser, SC Johnson and Son ve Henkel küresel satıştan toplamda % 50 den fazla pay almaktadır. Procter and Gamble firması dünya deterjan sektöründe Ariel ve Tide markalı ürünleri ile liderliğini sürdürmektedir. Sabun ve temizlik ürünleri sektöründe faaliyet gösteren uluslararası firmalar, son yıllarda özellikle Latin Amerika (Şili, Brezilya gibi), ÇHC ve Hindistan gibi gelişmekte olan pazarlarda büyümeyi hedeflemişlerdir. Uluslararası Sabun, Deterjan, Koruyucular ve Temizlik Maddeleri Birliği verilerine göre deterjan ve koruyucu temizlik ürünleri sanayinin toplam piyasa değeri yılında 35 milyar Euro olmuştur. Sabun, deterjan, koruyucu ve temizlik maddeleri sektöründe faaliyet gösteren toplam firma sayısı 936, KOBİ lerin sayısı ise 604 olarak belirlenmiştir. Dünyada temizlik maddelerinin toplam ihracat değeri; 2013 yılında 57 milyar ABD Doları iken yılında ise %2,33 oranında artış ile 58 milyar ABD Dolar olarak gerçekleşmiştir. Dünyanın en büyük sabun üretici, ihracatçı ve ithalatçıları AB üyesi ülkelerdir. Dünya temizlik maddeleri ihracatında ilk 15 te yer alan ülkeler toplam ihracatın yaklaşık olarak % 74 ünü, ithalatın ise %54 ünü gerçekleştirmektedir. Tablo 1. Dünya Temizlik Maddeleri İhracatı (1000 ABD $) GTİP Ürünler 2012 2013 3401 3402 Sabunlar, Yüzey Aktif Organik Maddeler Yıkama, Temizleme Müstahzarları- Sabunlar Hariç 2013/20 14 payı 9.486.766 10.073.024 9.819.864-2,51 16,75 27.921.080 29.230.395 30.388.680 3,96 51,83 Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2015 1

3403 3404 3405 3406 3407 Yağlama Müstahzarları, Pas Önleyiciler Suni Mumlar Ve Müstahzar Mumlar Ayakkabı, Mobilya, Döşeme Vb Temizleyen Boya, Cila, Pasta Vb Işık Temini İçin Kullanılan Her Türlü Mumlar Vb. Model Yapmaya Mahsus Patlar, Dişçi Mumu vb. Müstahzarlar 9.661.336 9.136.030 9.640.231 5,52 16,44 2.515.737 2.988.021 2.681.186-10,27 4,57 2.310.146 2.238.633 2.309.416 3,16 3,94 2.982.540 3.041.037 3.109.618 2,26 5,30 561.623 589.057 680.609 15,54 1,16 TOPLAM 55.439.228 57.296.197 58.629.604 2,33 100 Dünya temizlik maddeleri ihracatında ilk sırada sabun hariç yıkama temizleme müstahzarları yer almaktadır. Bu ürün grubunu sabunlar, yüzey aktif maddeler ve yağlama müstahzarları, pas önleyiciler takip etmektedir. Tablo 2 ve 4 te temizlik maddeleri sektöründe dünyanın en büyük ihracat ve ithalatçıları yer almaktadır. Dünyanın en büyük temizlik maddeleri ihracatçı ve ithalatçı ülkeleri AB ülkeleridir. Tablo 2. Ülkelere Göre Dünya Temizlik Maddeleri İhracatı (1000 ABD $) Sıra Ülke 2011 2012 2013 2013/ 1 Almanya 7.993.610 7.721.973 8.246.705 8.502.669 3,10 14,50 2 ABD 6.465.249 6.850.628 7.114.495 7.365.763 3,53 12,56 3 Belçika 3.199.607 2.752.324 3.222.483 3.660.782 13,60 6,24 4 Çin 2.677.882 2.946.947 3.133.967 3.448.615 10,04 5,88 5 Fransa 3.325.534 3.109.470 3.144.126 3.184.947 1,30 5,43 6 Hollanda 2.853.635 2.751.523 2.895.327 2.801.423-3,24 4,78 7 İngiltere 2.454.767 2.410.361 2.561.141 2.669.764 4,24 4,55 8 İtalya 2.179.114 2.054.325 2.214.315 2.259.184 2,03 3,85 9 Japonya 2.277.282 2.273.845 2.140.435 2.231.617 4,26 3,81 10 Polonya 1.583.777 1.619.291 1.904.238 2.044.084 7,34 3,49 11 İspanya 1.477.380 1.271.466 1.428.165 1.532.226 7,29 2,61 12 Türkiye 767.759 854.899 915.526 1.017.463 11,13 1,74 13 Endonezya 832.008 1.032.330 1.056.481 1.016.659-3,77 1,73 14 Malezya 919.998 875.710 863.578 984.510 14,00 1,68 15 Kanada 769.547 854.457 910.613 909.655-0,11 1,55 Liste Toplamı 39.777.149 39.379.549 41.751.595 43.629.361 4,50 74,42 Genel Toplam 54.751.060 55.439.228 57.296.197 58.629.604 2,33 100,00 Pay Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2015 2

Tablo 3. Dünya Temizlik Maddeleri İthalatı (1000 ABD $) GTİP Ürünler 2012 2013 2013/ payı 3401 Sabunlar, Yüzey Aktif Organik Maddeler 9.094.608 9.761.423 10.000.298 2,45 16,89 3402 Yıkama, Temizleme Müstahzarları-Sabunlar Hariç 27.472.973 29.111.899 30.130.400 3,50 50,89 3403 3404 3405 Yağlama Müstahzarları, Pas Önleyiciler Suni Mumlar Ve Müstahzar Mumlar Ayakkabı, Mobilya, Döşeme Vb Temizleyen Boya, Cila, Pasta Vb 8.867.165 9.304.642 9.816.398 5,50 16,58 2.741.263 2.831.186 2.903.028 2,54 4,90 2.626.136 2.491.373 2.547.121 2,24 4,30 3406 3407 Işık Temini İçin Kullanılan Her Türlü Mumlar Vb. Model Yapmaya Mahsus Patlar, Dişçi Mumu vb. Müstahzarlar 2.726.950 2.896.907 2.998.845 3,52 5,06 658.056 702.710 811.362 15,46 1,37 TOPLAM 54.187.151 57.100.140 59.207.452 3,69 100 Tablo 4. Ülkelere Göre Dünya Temizlik Maddeleri İthalatı (1000 ABD $) Sıra Ülke 2011 2012 2013 2013/ 1 Almanya 4.116.749 3.932.310 4.139.714 4.282.523 3,45 7,23 2 Çin 3.290.610 3.409.953 3.692.431 3.939.700 6,70 6,65 3 ABD 2.745.064 2.961.136 3.039.324 3.235.035 6,44 5,46 4 Fransa 2.957.806 2.711.324 2.802.645 2.812.853 0,36 4,75 5 İngiltere 2.367.505 2.308.626 2.426.959 2.598.457 7,07 4,39 6 Kanada 2.162.206 2.282.084 2.346.386 2.357.115 0,46 3,98 7 Belçika 2.071.562 1.823.007 2.035.574 2.247.327 10,40 3,80 8 Hollanda 1.745.035 1.644.744 1.713.773 1.795.179 4,75 3,03 9 Rusya Federasyonu 1.502.575 1.652.467 1.734.973 1.749.485 0,84 2,95 10 İtalya 1.589.970 1.426.816 1.480.156 1.524.972 3,03 2,58 11 Polonya 1.023.971 966.020 1.086.934 1.159.351 6,66 1,96 12 İspanya 1.051.556 1.024.160 1.029.121 1.069.831 3,96 1,81 13 Japonya 1.121.024 1.091.275 1.035.516 1.029.978-0,53 1,74 14 Avusturya 923.744 869.526 910.812 980.719 7,68 1,66 15 Kore 898.473 923.363 895.378 933.467 4,25 1,58 18 Türkiye 813.408 806.543 870.828 876.351 0,63 1,48 Pay Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2015 3

Liste Toplamı 29.567.850 29.026.811 30.369.696 31.715.992 4,43 53,57 Genel Toplam 54.154.640 54.187.151 57.100.140 59.207.452 3,69 100,00 TÜRKİYE TEMİZLİK MADDELERİ SEKTÖRÜ Türkiye de temizlik ürünleri sektöründe sanayileşme 1950 li yıllarda yabancı firmaların pazardan pay almak istemeleri ile başlamış, talep ağırlıklı olarak ithalat ile karşılanmış ve zamanla yerli sanayici de sektöre yatırım yapmaya başlamıştır. Sektörde yerli sanayiciler tarafından yapılan önemli yatırımlar ise 1980 lerden itibaren hız kazanmış, fabrikalar genellikle fason üretime yönelik olarak çalışmış, fakat bu dönemde az miktarda da olsa kendi ürünlerini yaratmaya da başlamışlardır. 1995 ten itibaren ise sektör gerek kendi ürünlerini ve markalarını yaratmakta gerekse yurtdışına açılmada önemli bir sürece girmiştir. Sektördeki firmalar ağırlıklı olarak küçük ölçekli olup, bunların yanı sıra büyük ölçekli, yerli ve yabancı ortaklı firmalar da faaliyette bulunmaktadır. Ülkemiz temizlik maddeleri pazarının % 88'ini deterjan %12'sini ise sabun oluşturmaktadır. Ülkemizin sabun sektörü dünyadaki rakiplerine göre gelişmiş ve önemli yeterlilikleri olan bir sektördür. Türkiye, talebin çok üzerinde sabun üretim kapasitesine sahiptir. Türkiye sabun sektörünün toplam üretim kapasitesi 550 bin ton, deterjan sektörünün üretim kapasitesi ise 1,3 milyon tondur. Sektörde yaklaşık 700 firma faaliyet göstermekte olup, yaklaşık 10 bin kişi istihdam edilmektedir. Toz deterjan üretiminin %90 ını 9 büyük firma gerçekleştirmektedir. Sabun sektörünün toplam kapasitesinin %72 sini 10 büyük firma gerçekleştirmekte olup, kapasite kullanım oranı % 55-60 aralığında yer almaktadır. TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET İhracat Temizlik malzemeleri ihracatımız yılında 1,02 milyar ABD Doları olarak gerçekleşerek bir önceki yıla oranla yaklaşık olarak %11,13 artış göstermiştir. Tablo 5. Temizlik Maddeleri İhracatımız (ABD $) GTİP Ürünler 2012 2013 2013/ payı 3401 Sabunlar, Yüzey Aktif Organik Maddeler 453.833.000 456.490.000 496.050.000 8,67 48,75 3402 3403 Yıkama, Temizleme Müstahzarları- Sabunlar Hariç Yağlama Müstahzarları, Pas Önleyiciler 311.269.000 361.199.000 437.249.000 21,05 42,97 19.286.000 30.568.000 20.702.000-32,28 2,03 Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2015 4

3404 Suni Mumlar Ve Müstahzar Mumlar 4.204.000 3.090.000 3.670.000 18,77 0,36 3405 Ayakkabı, Mobilya, Döşeme Vb Temizleyen Boya, Cila, Pasta Vb 62.623.000 60.893.000 57.148.000-6,15 5,62 3406 Işık Temini İçin Kullanılan Her Türlü Mumlar Vb. 2.769.000 2.101.000 1.152.000-45,17 0,11 3407 Model Yapmaya Mahsus Patlar, Dişçi Mumu vb. Müstahzarlar 915.000 1.185.000 1.492.000 25,91 0,15 TOPLAM 854.899.000 915.526.000 1.017.463.000 11,13 100 Alt sektörler itibariyle söz konusu sektörün yılı ihracatına bakıldığında, ilk sırada yer alan ürünlerin 3401 tarife pozisyonlu sabunlar ve yüzey aktif organik maddeler (% 49 pay), 3402 tarife pozisyonlu yıkama ve temizle müstahzarları (% 43 pay) ve 3405 tarife pozisyonlu ayakkabı, mobilya, döşeme vb. temizleyen boya, cila, pasta vb. ürünler (% 6 pay) olduğu görülmektedir. Sektör ihracatımız firma bazında incelendiğinde, yerli firmalarımızın yanında uluslararası firmaların da önemli paya sahip oldukları görülmektedir. TİM 2023 İhracat Stratejisi kapsamında temizlik ve kozmetik maddeleri ile sabun sektörü 2023 ihracat hedefi 3,3 milyar dolardır. Söz konusu sektörler kapsamında ilgili İhracatçı Birliği Genel Sekreterliği, İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği (İMMİB), ilgili İhracatçı Birliği ise yine İMMİB bünyesindeki İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği ile Akdeniz İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğidir. Tablo 6.Ülkelere Göre Temizlik Maddeleri İhracatımız (ABD $) Sıra Ülke 2012 2013 2013/20 14 Pay 1 Irak 127.177.000 144.780.000 158.676.000 9,60 15,60 2 Azerbaycan 63.131.000 71.059.000 79.358.000 11,68 7,80 3 Rusya Federasyonu 88.399.000 77.614.000 73.692.000-5,05 7,24 4 Birleşik Arap Emirlikleri 8.422.000 9.912.000 55.338.000 458,29 5,44 5 İsrail 34.753.000 40.013.000 40.915.000 2,25 4,02 6 Gürcistan 29.103.000 35.626.000 38.827.000 8,99 3,82 7 İran 28.029.000 24.430.000 33.366.000 36,58 3,28 8 Romanya 32.877.000 34.776.000 32.896.000-5,41 3,23 Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2015 5

9 İngiltere 17.046.000 20.982.000 29.108.000 38,73 2,86 10 Almanya 26.719.000 30.636.000 27.589.000-9,95 2,71 11 Mısır 25.429.000 24.165.000 27.259.000 12,80 2,68 12 Serbest Bölgeler 9.384.000 9.219.000 22.726.000 146,51 2,23 13 Türkmenistan 16.499.000 22.233.000 21.286.000-4,26 2,09 14 Bulgaristan 18.568.000 19.562.000 20.390.000 4,23 2,00 15 Kazakistan 20.070.000 20.490.000 19.144.000-6,57 1,88 Liste Toplamı 545.606.000 585.497.000 680.570.000 16,24 66,89 Genel Toplam 854.899.000 915.526.000 1.017.463.000 11,13 100,00 Sektörde başlıca pazarlar; Irak, Azerbaycan, Rusya Federasyonu, BAE, İsrail ve Gürcistan olarak sıralanmaktadır. Bahse konu sektördeki ilk 15 ihraç pazarımızın toplam sektör ihracatı içerisindeki payının yılında % 67 civarında olduğu görülmektedir. İthalat Tablo 7. Temizlik Maddeleri İthalatımız (ABD $) GTİP Ürünler 2012 2013 3401 Sabunlar, Yüzey Aktif Organik Maddeler 2013/201 4 Pay 69.992.000 84.793.000 85.330.000 0,63 9,74 3402 Yıkama, Temizleme Müstahzarları- Sabunlar Hariç 487.990.000 503.574.000 512.553.000 1,78 58,49 3403 Yağlama Müstahzarları, Pas Önleyiciler 144.388.000 169.061.000 162.747.000-3,73 18,57 3404 Suni Mumlar Ve Müstahzar Mumlar 51.845.000 56.844.000 65.920.000 15,97 7,52 3405 Ayakkabı, Mobilya, Döşeme Vb Temizleyen Boya, Cila, Pasta Vb 16.787.000 18.218.000 17.888.000-1,81 2,04 3406 Işık Temini İçin Kullanılan Her Türlü Mumlar Vb. 7.797.000 10.626.000 9.131.000-14,07 1,04 Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2015 6

3407 Model Yapmaya Mahsus Patlar, Dişçi Mumu vb. Müstahzarlar 27.744.000 27.712.000 22.782.000-17,79 2,60 TOPLAM 806.543.000 870.828.000 876.351.000 0,63 100 Bahse konu sektörde yılı itibariyle en çok ithal edilen ilk üç ürünün 3402 tarife pozisyonlu yıkama ve temizleme müstahzarları (pay %58), 3403 tarife pozisyonlu yağlama müstahzarları, pas önleyiciler (pay % 19) ve 3401 tarife pozisyonlu sabunlar ve yüzey aktif organik maddeler (pay % 10) olduğu görülmektedir. Sabun üretiminde kullanılan hammaddeler (donyağı, palm, koko yağı, vb.) ile boya ve parfüm gibi katkı maddeleri büyük oranda ithalata dayanmaktadır. Sadece sabunun yapımında kullanılan kostik soda ve diğer bazı maddeler ve kısmen de olsa parfümler yerli piyasadan temin edilebilmektedir. Tablo 8. Ülkelere Göre Temizlik Maddeleri İthalatımız (ABD $) Sıra Ülke 2012 2013 2013/20 14 Pay 1 Almanya 196.634.000 213.118.000 201.229.000-5,58 22,96 2 İtalya 77.400.000 77.518.000 78.105.000 0,76 8,91 3 Belçika 31.086.000 50.080.000 74.099.000 47,96 8,46 4 Polonya 45.493.000 53.670.000 73.200.000 36,39 8,35 5 Fransa 69.643.000 58.446.000 61.195.000 4,70 6,98 6 ABD 58.762.000 60.908.000 57.796.000-5,11 6,60 7 İngiltere 37.324.000 48.003.000 49.553.000 3,23 5,65 8 Hollanda 34.380.000 37.199.000 33.802.000-9,13 3,86 9 Malezya 19.863.000 24.792.000 32.901.000 32,71 3,75 10 İspanya 26.941.000 36.370.000 32.751.000-9,95 3,74 11 Çin 39.036.000 38.450.000 30.718.000-20,11 3,51 12 Kore 6.657.000 12.717.000 23.920.000 88,09 2,73 13 Hindistan 18.567.000 20.689.000 16.975.000-17,95 1,94 14 Mısır 11.170.000 13.978.000 16.168.000 15,67 1,84 15 Japonya 11.066.000 12.515.000 10.311.000-17,61 1,18 Liste Toplamı 684.022.000 758.453.000 792.723.000 4,52 90,46 Genel Toplam 806.543.000 870.828.000 876.351.000 0,63 100,00 Sektörde başlıca ithalat yaptığımız ülkeler, Almanya, İtalya, Belçika, Polonya ve Fransa olarak sıralanmaktadır. Bahse konu sektördeki ilk 15 ithal pazarımızın toplam sektör ithalatı içerisindeki payının yılında % 90 civarında olduğu görülmektedir. Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2015 7

KAYNAKLAR International Trade Center (ITC) Trade-Map (www.trademap.net) T.C. Ekonomi Bakanlığı TOBB 2012 Türkiye Kozmetik ve Temizlik Ürünleri Raporu Euromonitor Sektör Raporları () Uluslararası Sabun, Deterjan ve Koruyucular Maddeler Birliği Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2015 8