Biyoloji sözlüğü -A- Organizmanın yaşam ortamındaki toprak, su, iklim, inorganik maddeler gibi biyolojik olmayan faktörlerin tümü.
Belirli çevre koşullarında canlının yaşama ve üreme şansını arttıran kalıtsal özellikler. Hücresel solunum için oksijen varlığına gereksinim duyan canlı. 1. Havadan oksijen alınarak karbonhidratların parçalanması yoluyla karbon dioksit, su ve enerjinin açığa çıkması. 2. Oksijenli solunum. Hücre iskeletinde bulunan protein yapıdaki ince iplikler. Kimyasal tepkimeyi başlatan en düşük enerji miktarı. Sularda, nemli yerlerde yaşayan, fotosentez yapan bir ya da çok hücreli canlı. Amino asitlerin metabolizması sonucunda ortaya çıkan ve suda çözünen oldukça zehirli atık ürün. Hücresel solunum için oksijen varlığına ihtiyaç duymayan canlı. 1. Oksijen kullanılmadan karbonhidratların parçalanması ve enerji elde edilmesi. 2. Oksijensiz solunum. Herhangi bir mikroorganizma ya da bitki tarafından, başka bir mikroorganizmayı öldürmek veya çoğalmasını durdurmak için üretilen madde. Oksijenli solunumda, Krebs döngüsünün başlangıcında okzaloasetik asit ile birleşerek sitrik asidi oluşturan bileşik. 1. 2. Ekzergonik tepkimelerde açığa çıkan enerjiyi depolayan, endergonik tepkimeler için enerji aktarımını sağlayan molekül. Adenozin trifosfat -B- Prokaryot hücre yapısına sahip, mikroskopla görülebilen yararlı olanlarının yanı sıra birçoğu çeşitli hastalıklara sebep olan bir hücreli canlı. Komünitede bir organizmanın bir sonraki organizma için besin oluşturduğu dizi. Belli bir alanda bulunan organizmaların su dışındaki toplam kuru madde kütlesi.
Geniş bir alana yayılmış bitki örtüsü ve bununla ilişkili mikroorganizmalar, mantarlar ve hayvanlar. Canlı organizmaların birbirleriyle ilişkilerinin sürdüğü kayaç, su ve hava katmanlarından oluşan yeryüzü örtüsü. Canlı hücreleri kullanarak biyolojik tekniklerle endüstri, tıp, tarım vb. alanlarda kullanılmak üzere materyal üretimi. Organizmanın içinde yaşadığı karakteristik alan ya da özel tip habitat, çayır, orman gibi ortamlar.
fosfat grubu: fosfogliseraldehit: fosforilasyon: fosil: fosil yakıt: fotofosforilasyon: Bir molekülden diğerine enerji transferini gerçekleştiren çok atomlu bir iyon. Calvin döngüsünde oluşan fotosentezin ilk ürünü. Bir moleküle fosfat grubunun eklenmesi. Taş ya da kayaların içerisinde rastlanan taşlaşmış canlı kalıntı ya da izleri. Çürümüş hayvan ve bitki kalıntılarından uzun zaman sürecinde oluşmuş petrol, kömür vb. yakıtlar. Fotosentez sırasında ışık enerjisinin yardımıyla ADP ye fosfat eklenmesi. Elektromanyetik radyasyonlarda enerji akışını sağlayan, foton: elektriksel olarak yüksüz, kütlesiz daima ışık hızıyla hareket eden dalga paketleri. Organik bileşik sentezinde ışık enerjisini kullanan fotoototrof: fotosentez: organizma. Işık enerjisinin kimyasal enerjiye dönüştürülerek glikoz ya da diğer organik bileşiklerde depolanması olayı.
Kloroplastın tilakoit zarı üzerinde yer alan ve Sitoplazmada glikozun pirüvata kadar parçalanması glikoliz: sırasında gerçekleşen tepkimeler ve bu tepkimeler sırasında ATP elde edilmesi. gölge bitkileri: görünür ışık: 1. Gelişmelerini en iyi gölgede yapan bitkiler. 2. Gölge bir ortamda büyüyen bitkiler. Dalga boyu 380-750 nm arasında değişen, insan gözünün algılayabildiği elektromanyetik spektrumun bir bölümü. Kloroplastta tilakoitlerden oluşan ve fotosentezin ışık granum: tepkimelerinin gerçekleştiği yapı. -H- Bir organizmanın barındığı ve kendine özgü özellikler gösteren yaşam ortamı. habitat: fotosentez sırasında farklı dalga boylarındaki ışığı soğuran birimler. -G- Elektrik akımındaki değişimin manyetik alan oluşturması prensibiyle çalışan bir tür test cihazı. Erkek ve dişi üreme hücrelerinden her biri. Döl değişimi görülen canlılarda gametleri meydana getiren fert ya da döl. Prokaryot ya da ökaryot organizmalarda bulunan genetik materyalin tümü. Hayvanların karaciğer ve kas hücrelerinde depo edilebilen glikoz polimeri. fotosistem: galvanometre: gamet: gametofit: genom: glikojen: 1.Gereksinim duyduğu besinleri diğer organizmaları heterotrof: yiyerek ya da onların ürettiği ürünleri kullanarak elde eden organizma. 2. Tüketici. Büyük moleküllere su katılarak yapı birimlerine hidroliz: homeostazi: ayrıştırılması. Bir organizmanın dış ortamdaki değişikliklere rağmen kendi iç ortamını belli sınırlar arasında dengede tutması.
Organik moleküllerden ATP nin elde edildiği metabolik hücresel solunum: yol..i. I ışığa bağımlı tepkimeler: ışıktan bağımsız tepkimeler: Fotosentezde ışık enerjisinin kimyasal enerjiye dönüştürüldüğü tepkimeler dizisi. Fotosentezde inorganik CO 2 in tutularak organik maddelerin sentezlendiği tepkimeler dizisi. i inorganik madde: Yapısında karbon zinciri bulundurmayan karbon dioksit, su, tuz vb. madde. Çift çenekli bitkilerin gövde ve kökünde yer alan, yeni -İ- -Kkambiyum: odun ve soymuk tabakaları oluşturarak bitkinin kalınlaşmasını sağlayan ve meristem hücrelerinden meydana gelen tabaka. kanserojen: karbonhidrat: karnivor: karotenoit: karyotip: Doğrudan ya da dolaylı yolla kansere yol açan etmen. Yapısında C, H, O atomlarını bulunduran, monosakkarit, disakkarit, polisakkarit olarak gruplandırılan bileşik. Et yiyerek beslenen canlı, etobur. Bitkilerde kloroplast ve kromoplastlarda yer alan sarı ya da turuncu renkli pigment. Kromozomların uzunluk, bant özellikleri, sentromer konumu gibi karakterlere göre sınıflandırılıp dizilmesi. Bir reaksiyonun hızını değiştiren, fakat tüketilmeyen katalizör: kemiozmoz: kimyasal madde. Proton (H+) derişimi farkından dolayı protonların zardan geçişi sırasında ATP sentaz aracılığıyla ATP sentezleme mekanizması.
Bazı canlıların güneş enerjisi yerine inorganik kemosentez: maddelerin oksidas- yonu ile açığa çıkan kimyasal enerjiyi kullanarak inorganik maddelerden organik madde sentezlemeleri. kimyasal enerji: Moleküllerin kimyasal bağlarında depolanmış enerji. Kimyasal bağların oluşması ya da kırılması ile kimyasal tepkime: klorofil: sonuçlanan tepkime. Kloroplastın tilakoit zarı üzerinde bulunan ve çeşitli dalga boylarındaki ışığı emen yeşil renkli pigment. Bitkiler ve alglerde bulunan fotosentezin gerçekleştiği organel. kloroplast: kombinasyon: komünite: koruma biyolojisi: Bir nesne grubu içerisinden sıra gözetmeksizin yapılan seçimler. Belirli bir alanda yaşayan organizmaların tümü. Doğayı ve dünyanın biyoçeşitliliğini konu alan ve türleri, habitatları ve ekosistemleri çeşitli tahribatlardan korumayı amaçlayan bir bilim dalı. krebs döngüsü: Glikozun devamında pirüvatın karbon diokside metabolik yıkımının tamamlandığı kimyasal döngü. Elektron taşıma zinciri ve ATP sentezini katalizleyen krista: enzimlerin bulunduğu, mitokondrinin iç zarındaki kıvrımlı yapı. Fotoototrof ökaryotlarda bulunan sarı, kırmızı renkli kromoplast: plastit. Bir bölgede canlıların yaşamını tehlikeye düşürecek şekilde nem miktarındaki azalış.
-L- Oksijen yokluğunda bazı bakteri ve memeli hücrelerinde görülen, gli- koliz sonucu oluşan pirüvatın laktik aside dönüştürülmesi. Tüm başkalaşım gösteren böceklerde yumurtadan çıkan pupa evresine girmemiş olan kanatsız, genel olarak kurt biçimindeki evre. -M- Mikroskobik ya da makroskobik olan parazit, saprofit ya da simbiyotik yaşayan klorofilsiz canlı. Mitokondride iç zarın çevrelediği ara madde. Mantarların yapısını, gelişmesini, yayılışlarını vb. inceleyen bilim dalı. Mikroorganizmaları inceleyen bilim dalı. Belirli bir küçük habitat ya da alandaki iklim. Aktin filamentlerle etkileşime girerek kasılmaya neden olan protein iplik. Kompleks yapıları oluşturan en küçük moleküler yapı.
Suda şişerek yarı akışkan çözelti meydana getiren madde. Genomik DNA dizilerinde kendiliğinden ya da ışın, kimyasal maddeler gibi etkenler sebebiyle meydana gelen herhangi bir değişiklik. 1. Hücresel solunumda meydana gelen yükseltgenme ve indirgenme tepkimelerinde, elektron ve proton transferine yardım eden bir koen- zim. 2. NAD. 1. Işığa bağımlı tepkimeler sırasında açığa çıkan elektronları ve protonları geçici olarak taşıyan bileşik. 2. NADP. Toprakta amonyağın, bakteriler tarafından nitrite ve nitrata dönüştürüldüğü metabolik olay. 1.Elektronların bir atom ya da molekülden ayrılmasını sağlayan kimyasal tepkime. 2.Yükseltgenme. Mitokondrilerin iç zarında bulunan ETS ler aracılığıyla elektronların oksijene taşınması ve ATP sentezi. Karbon temelli molekül. Molekülünde üç atom bulunan oksijenden oluşan, ağır kokulu, gaz durumundaki basit element. Ozon gazından oluşan ve atmosferin yukarı seviyelerinde (yeryüzünde 10-50 km yüksekte) bulunan bir tabaka. Zarla çevrili çekirdek ve organeller içeren gelişmiş hücre tipi. Sucul ekosistemlerde azot ve fosfor bileşiklerinin artması sonucu bazı alg türlerinin kontrolsüz çoğalması. -N- -O- -Ö- -P-
özelliklerini inceleyen bilim dalı. Fosilleri, yaşadıkları devirleri ve o devrin Hastalık yapan mikroorganizma. Bir litre sıvıdaki hidrojen iyonu konsantrasyonunun negatif logaritması. Görünür ışığın belli dalga boylarını emen, diğerlerini yansıtarak renk veren madde. Denizlerde ve tatlı sularda, suyun hareketi ile pasif olarak sürüklenen küçük organizmalar.
Sıtma hastalığı etkeni. Monosakkarit birimlerinin birleşmesi ile oluşmuş, nişasta, glikojen gibi kompleks yapılı karbonhidrat. Belirli bir coğrafik bölgeye yerleşen bir türün bireylerinin oluşturduğu topluluk. DNA sı bir zarla çevrili olmayan küçük ve basit yapılı hücre. Elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçimindeki enerji yayımı ya da aktarımı. Çam, elma, erik gibi bazı odunsu bitkilerin katı ya da yarı akışkan, yarı saydam, suda çözünmeyen salgı maddesi. 1. Bir tepkimede element veya iyonun elektron alması 2. İndirgenme Ekolojinin bir alt dalı. Bir bitki ve hayvan komünitesinin (veya ekosistemin) bozulan yerlerinin onarımı ve bozulmadan önceki durumuna gelebilmesini konu alan bilim dalı. Toprak altında yatay olarak gelişen gövde tipi. -R- -S- Ölü organizma ya da atık organik maddeleri ayrıştırarak besin sağlayan organizma. Çürükçül. Vücut sıcaklığı ortam sıcaklığına göre değişmeyen, aynı kalan canlılar. İki veya daha fazla sayıda türün bireylerinin etkileşim hâlinde birlikte yaşaması. Döl değişiminin görüldüğü canlılarda spor üreten birey ya da döl. Toprak yüzeyine paralel uzanan gövde tipi. Sürünücü gövde. Bitkinin gaz alış verişini sağlayan yapı. Kloroplastlarda granumların bulunduğu ara madde.
Yıkım tepkimeleri sırasında bir ara maddeden ayrılan fosfat grubunun ADP ye doğrudan transfer edilmesi suretiyle ATP oluşturulması. Sıcağı seven. Zehir. Kuzey Yarıküre de çalı ve otsu bitkilerin egemen olduğu, kutba yakın bölgedeki ekosistem tipi. Bir ucunda karboksil grubu bulunan hidrokarbon zinciri. -T- -Y- -Z- Hücre solunumu için oksijene ihtiyaç duyan, oksijensiz ortamda yaşayamayan organizmalar. Oksijeni kullanamayan ve oksijenin olduğu ortamlarda yaşayamayan organizmalar.