Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 10, Mart 2015, s. 241-246 Erdal DEMİR 1 Ahmet KIRCA 2 Turgut BELİK 3 KAVRAM HARİTALARI TEKNİĞİNİN TENİSTE SERVİS BECERİSİ ÖĞRETİMİNE ETKİSİ 4 Özet Bu çalışmanın amacı, öğretim tekniği olan kavram haritaları ile teniste servis becerisinin öğretiminde öğrenmeye etkisini ve cinsiyet değişkenine göre de arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaç doğrultusunda araştırma, yarı deneysel modelde tasarlanmıştır. Araştırma, Çanakkale ilinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Vahit Tuna Anadolu Lisesi nde gerçekleştirilmiştir. Araştırma grubu bu okulun 11. sınıflarında öğrenim gören 9 kadın ve 10 erkek toplam 19 öğrenciden oluşmuştur. Araştırma, haftada bir gün 2 ders saati yapılmış ve 5 hafta sürmüştür. Bu 5 haftanın; 1. haftasında ön test uygulanmış 2, 3 ve 4. haftasında kavram haritaları tekniği ile öğretim yapılmış ve 5. haftasında da son test uygulanarak araştırma sonlandırılmıştır. Araştırma boyunca testlerin uygulanması ve eğitim etkinliklerinin gerçekleştirilmesi için 3 kişilik araştırma çalışma grubu oluşturulmuştur. Her hafta 80 dakika süren beden eğitimi dersinin ilk 20 dakikasında araştırma grubu ile birlikte kavram haritası oluşturulmuştur. Kavram haritası spor salonunda ve ısınma yapılmadan öğrenciler ile birlikte tahtaya çizilmiş ve daha sonra öğrencilere dağıtılmıştır. Üç hafta sonunda son test uygulanarak araştırma tamamlanmıştır. Araştırmada ön testler ve son testler video kaydına alınmış ve puanlama için araştırma grubu tarafından tekrar değerlendirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak, bilgi formu ile performanslarını belirlemek için DeWitt ve Dugan tarafından geliştirilen DeWitt Dugan Servis Testi kullanılmıştır (Kamar, 2003). Araştırmada, servis ön test ile son test puanlarının değerlendirmesi neticesinde, son 1 Yrd. Doç. Dr., Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, BESYO, Antrenörlük Eğitimi Bölümü, Hareket ve Antrenman ABD., erdaldemir23@hotmail.com 2 Tenis Antrenörü, Çanakkale 3 Tenis Antrenörü, Çanakkale 4 13. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresinde Poster Bildiri Olarak Sunulmuştur.
Erdal Demir - Ahmet Kırca - Turgut Belik 242 test lehine anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0,05). Fakat cinsiyete göre ise farklılık bulunmamıştır (p>0,05). Sonuç olarak kavram haritalarının, motor becerilerin öğretiminde etkili olduğu ve böylece beden eğitimi gibi uygulamalı derslerde veya spor becerilerinin öğretiminde kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kavram Haritaları, Servis, Beceri Öğrenimi, Öğretim Teknikleri EFFECT of CONCEPT MAPS TECHNIQUE ON TEACHING SERVICE SKILL IN TENNIS Abstract Aim of this study is examining concept maps which are a teaching technique and its effects on learning while teaching tennis service skills in physical education lessons and relationship among according to gender variable. The research was conducted in semi-experimental model. The research was held in Vahit Tuna Anatolian High School which is an public school connected to Ministry of National Education in Çanakkale. Thus, the research group consisted of 19 students. 9 of these students were women and 10 of them were men.the research conducted 2 hours once a week and lasted for 5 weeks. 2 of these 5 weeks spend with pre-test and post testes and in the remaining 3 weeks concept map supported service training was provided for the research group. In 3-week service training, they had students make exercises about service skills. In the first 20 minutes of 80 minutes long two period study, concept maps were drawn on the board with students. Then, concept maps were distributed to each student in black and white. This study continued for 3 weeks. The research has been completed by applying the post test at the end of three weeks. In the research, pre-tests and post-tests were recorded and have been revised for scoring. DeWitt-Dugan Service Test which is applied to determine performance by verse form used in the research as data collection tools (Kamar, 2003). In the research, as a result of assessment of pre-test and post test, there was a significant difference found in favour of the post- test (p<0,05). With this result, it is thought that training with concept maps is effective. There was not a significant difference found between male and female students according to gender variable of the research group (p>0,05). Key Words: Concept Maps, Servis, Skill Learning, Teaching Technic. 1. Giriş Kavram haritaları Joseph Novak tarafından 1970 li yıllarda Ausabel in öğrenme psikolojisi yaklaşımı temel alınarak geliştirilmiştir (Özata, 2003). Kavram haritaları, kavramlar arası ilişkilerin görsel olarak gösterimini sağlayan yollardır (Gürdal ve diğerleri, 2001). Kavram haritaları; olay, olgu ve fikirlerin grafiksel olarak ortaya konması ve aralarındaki ilişkilerin açıklanmasıyla oluşan görsel tasarımdır (Kaptan ve Korkmaz, 2001). Kavram haritaları, konu ile ilgili kavramları göstermeye ve düzenlemeye yarayan araçlardır ve genellikle kutu veya dairelerle çevrili, birbirine çizgilerle bağlı kavramlardan oluşur. Çizgiler arasındaki açıklamalar iki kavram arasındaki ilişkiyi içerir. Kavram haritasında bulunan çapraz bağlantılar ile farklı kavramlar arasındaki ilişki gösterilir. Genel kavramlar üste, özel kavramlar altta olacak şekilde hiyerarşik olarak sıralanmıştır (Novak & Gowın, 1984).
243 Kavram Haritaları Tekniğinin Teniste Servis Becerisi Öğretimine Etkisi Kavram haritası bir yıl, bir dönem veya bir ünite için oluşturulabilir (Novak, 1988). Kavram haritası oluşturulurken, ilk olarak öğrencilere, öğretilecek bilgilerin daha önceki bilgilerle ilişkili olduğu ve günlük hayatta kullanılabileceği benimsetilmelidir (Novak & Gowin, 1984). Yukarıdaki tanımlardan yararlanarak kavram haritaları; konu ile ilgili kavramların, genelden özele doğru hiyerarşik bir şekilde sıralanması ve bu kavramlar arasındaki ilişki boyutunun oklarla gösterilerek önermelerin oluşturulduğu ve anlamlı öğrenmeyi sağlayan haritalardır. Genel kavram, kavram haritasının en üstünde yer alır. Kavramlar arasındaki ilişkiler kavram haritasında oklarla yatay, dikey ve çapraz olarak gösterilir. Okların yönü ile önermeler oluşturulur (Demir 2006). Kavram haritaları tekniğinin genel olarak fen bilgisi dersin de çok kullanıldığı bunun yanında, kimya, biyoloji, müzik, bilişim teknolojileri ve sosyal bilgiler derslerinde de kullanıldığı görülmüştür. Polat (2010) Elazığ ve Diyarbakır illerindeki ilköğretim okullarında görev yapan fen bilgisi öğretmenlerinin kavram haritalarını genel olarak kullandıkları ve kazanımlara ulaşmada etkili olduğu sonucunu elde etmiştir. 2. Metod Bu çalışmanın amacı, bir öğretim tekniği olan kavram haritaları ile teniste servis becerisinin öğretiminde öğrenmeye etkisini ve cinsiyet değişkenine göre de arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaç doğrultusunda araştırma yarı deneysel modelde tasarlanmıştır. Yarı deneysel modeller gerçek deneysel modellerin gerektirdiği kontrollerin sağlanamadığı veya yeterli olmadığı durumlarda kullanılır (Karasar, 2003). Araştırma, Çanakkale ilinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Vahit Tuna Anadolu Lisesi nde gerçekleştirilmiştir. Okul idaresinin ve görevli beden eğitimi öğretmenlerinin olumlu yaklaşımı ile okulda spor salonunun olması çalışmanın bu okulda yapılmasına sebep olmuştur. Okul idaresi ve beden eğitimi öğretmenlerinin araştırmaya olumlu bakmasından sonra Milli Eğitim Müdürlüğü nden izin alınmış ve çalışma yapılmıştır. İlk olarak 11. sınıflardan bir şube belirlenmiştir. Bu sınıfın belirlenmesinde; öğrencilerin istekli olması, spor salonunda tek bir sınıf olarak beden eğitimi dersini yapması, tenis ile ilgilenen öğrenci sayısının az olması, cinsiyete göre dağılımın eşit olması, çalışmanın yapıldığı saatin uygunluğu kriterleri etkin olmuştur. Böylece araştırma sonucunu etkileyecek değişkenlerin minimize edilmesi sağlanmıştır. Araştırmanın örneklemini oluşturan şubede 26 öğrenci bulunmaktadır. Araştırma grubuna bilgi formu uygulandıktan sonra, daha önce tenis eğitimi aldığı tespit edilen 3 öğrenci araştırmaya alınmamıştır. Ayrıca katılmak istemeyen 3 öğrenci ile ön teste katılıp son teste katılmayan 1 öğrenci de araştırmadan çıkarılmıştır. Böylece araştırma grubu, 9 u kadın ve 10 u erkek toplam 19 öğrenciden oluşmuştur. Araştırma, haftada bir gün 2 ders saati yapılmış ve 5 hafta sürmüştür. Bu 5 haftanın; 1. haftasında ön test uygulanmış 2, 3 ve 4. haftasında kavram haritaları tekniği ile öğretim yapılmış ve 5. haftasında da son test uygulanarak araştırma sonlandırılmıştır. Araştırma boyunca testlerin uygulanması ve eğitim etkinliklerinin gerçekleştirilmesi için 3 kişilik araştırma çalışma grubu oluşturulmuştur. Araştırmacıların biri, servis atışında teknik puanlamada görev almış, diğeri servis kutusuna düşen topların puanlamasını yapmış ve üçüncüsü ise test sahasını organize etmiştir. Ekip, ön test ve son testte bulunmuş ve aynı görevleri yapmıştır. 3 hafta boyunca kavram haritaları tekniğini ile servis öğretimi yapılmıştır. Her hafta 80 dakika süren
Erdal Demir - Ahmet Kırca - Turgut Belik 244 beden eğitimi dersinin ilk 20 dakikasında araştırma grubu ile birlikte kavram haritası oluşturulmuştur. Kavram haritası spor salonunda ve ısınma yapılmadan öğrenciler ile birlikte tahtaya çizilmiş ve daha sonra öğrencilere dağıtılmıştır. Üç hafta sonunda son test uygulanarak araştırma tamamlanmıştır. Araştırmada ön testler ve son testler video kaydına alınmış ve puanlama için araştırma grubu tarafından tekrar değerlendirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak, bilgi formu ile performanslarını belirlemek için DeWitt ve Dugan tarafından geliştirilen DeWitt Dugan Servis Testi kullanılmıştır. Bilgi formunda araştırma grubunun cinsiyet, okul, sınıf, geçmiş spor yaşantısı ve tenis ile ilgili bilgilerinin yer aldığı 5 sorudan oluşmaktadır. DeWitt-Dugan Servis Testi ise, tenis sahasında kurallara uygun bir şekilde 10 servis atışı yapılır. Her başarılı atış için 1 puan kazanır. Eğer atış kurallara uygun fakat servis kutusuna düşmemiş ise yarım (0,5) puanla değerlendirilir. 10 atış sonunda puanların kaydı değerlendirilir. DeWitt ve Dugan bu test için herhangi bir norm, skor veya değerlendirme tablosu belirtmemiştir (Kamar, 2003). 3. Bulgular Şekil 1. Teniste Servis Konulu Kavram Haritası Verilerin tanımlayıcı istatistikleri ve dağılımları yapılmış ve anlamlılık düzeyi 0.05 alınmıştır. Test puanlarının farklılaşma durumlarını belirlemek için t Testi yapılmıştır.
245 Kavram Haritaları Tekniğinin Teniste Servis Becerisi Öğretimine Etkisi Tablo 1. Araştırma Grubunun Ön Test ve Son Testleri Arasındaki İlişki İçin Yapılan t Testi Testler N X SS t p Ön Test 19 3,84,399 9,622 Son Test 19 4,81,289 16,652,000* *p<0,05 Araştırma grubunun son test ortalama puanı (X =4,81), öntest ortalama puanından (X =3,84) yüksek bulunmuştur. Böylece araştırma grubunun testleri arasında, son test lehine anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0,05). Tablo 2. Araştırma Grubunun Cinsiyetleri Arasındaki İlişki İçin Yapılan t Testi Testler N X SS t p Ön Test Son Test Kadın 9 3,77,222 Erkek 10 3,90,752 Kadın 9 4,77,457 Erkek 10 4,85,387 -,149,884 -,121,905 Araştırma grubunun cinsiyet değişkenine göre servis ön testinde erkeklerin ortalama puanı (X =3,90), kadınların ortalama puanından (X =3,77) yüksek olduğu görülmüş fakat anlamlı farklılık bulunmamıştır. Benzer sonuç son testte de elde edilmiştir (p>0,05). Böylece araştırma grubunun cinsiyetlerine göre anlamlı farklılık bulunmamıştır. 4. Tartışma Araştırmada, servis ön test ile son test puanlarının değerlendirmesi neticesinde, son test lehine anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0,05). Bu sonuç ile araştırmada öğretim tekniği olarak kullanılan Kavram Haritaları Tekniği nin motor beceri olan servis atma becerisinin öğrenilmesini sağladığı sonucu elde edilmiştir. Demir (2006) tarafından, Badminton temel becerilerinden servis ve file-drop vuruş becerilerinin öğretiminde kavram haritaları tekniğini kullanarak yaptığı araştırmada da son test lehine anlamlı sonuç bulunmuştur. Yine Demir in (2008) basketbolda pas, turnike ve ribaunt becerileri için yaptığı benzer çalışmada da aynı sonuç elde edilmiştir. Taşkın (2010) beden eğitimi ve spor yüksek okulunda öğrenim gören öğrencilere sportif tekniğin öğretiminde geleneksel öğretim yöntemleri ile kavram haritaları tekniğini kullanılmıştır. Deney grubunda kavram haritaları tekniği kullanılırken kontrol grubunda geleneksel yöntemler kullanılmıştır. Araştırma sonucunda deney grubu son test puanlarının kontrol grubu puanlarından anlamlı düzeyde farklılık bulunmuştur. Bu sonuçlar ile kavram haritaları tekniğinin motor becerilerin veya sportif tekniğin öğretiminde kullanılabileceği düşünülmektedir. Araştırma grubunun cinsiyetlerine göre ise farklılık bulunmamıştır. Fakat her iki testte de erkeklerin ortalama puanlarının kadınlardan yüksek olduğu görülmüştür. Benzer sonuç Demir in (2006 ve 2008) yaptığı çalışmalarda de elde edilmiştir.
Erdal Demir - Ahmet Kırca - Turgut Belik 246 5. Sonuç Sonuç olarak; kavram haritalarının, motor becerilerin öğretiminde etkili olduğu ve böylece beden eğitimi gibi uygulamalı derslerde veya spor becerilerinin öğretiminde kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca kavram haritaları tekniğinin öğrencilerin derse ilgisini artırdığı araştırmada gözlemlenmiştir. Araştırma grubunun cinsiyetlerine göre ise anlamlı farklılık bulunmamıştır. Araştırmanın farklı beceriler ile farklı yaş gruplarında deney ve kontrol gruplu olarak yapılması sonucunda Kavram Haritaları Tekniği nin etkililiği için başarılı sonuçlar vereceği düşünülmektedir. KAYNAKLAR DEMİR, E. (2006). Badminton Temel Becerilerinin Öğretiminde Kavram Haritaları. 9. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı içinde (ss. 772-774). Muğla: Muğla Üniversitesi. DEMİR, E. (2008). Basketbol Temel Becerilerinin Öğretiminde Kavram Haritaları. 10. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı içinde (ss. 903-905). Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi. GÜRDAL, A., Şahin, F. ve Çağlar, A. (2001). Fen Eğitimi İlkeler, Stratejiler ve Yöntemler, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yayın No: 668. KAMAR, A. (2003). Sporda Yetenek Beceri ve Performans Testleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. KAPTAN, F. ve KORKMAZ, H. (2001). İlköğretimde Fen Bilgisi Öğretimi; İlköğretimde Etkili Öğretme ve Öğrenme Öğretmen El Kitabı, Modül: 7, M.E.B. Yayınları, Ankara. KARASAR, N. (2003). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 12. baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. NOVAK, J. D. and Gowın, B. D. (1984). Learning How to Learn, Cambrıdge University Pres. NOVAK, J. D. (1988). Learning Creating and Using Knowledge, Cornell University Pres. ÖZATA, Ö. F. (2003). İlköğretim 1. Kademe Fen Bilgisi Dersinde Kavram Haritalarının Kavram Yanılgılarını Gidermeye Ve Hatırlamaya Etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi: İstanbul. POLAT, S. (2010). Kavram haritalarının fen öğretiminde kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri (Elazığ-Diyarbakır örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fırat Üniversitesi, Elazığ. TAŞKIN, M. (2010). Sportif Tekniğin Öğretiminde Kavram Haritalarının Etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi: Konya.