Kemoterapi Hastalarında Tedavi Uyumunun Arttırılmasında Eczacı Danışmanlığı 3. Ulusal Hastane ve Kurum Eczacıları Kongresi 23-27 Mart 2016, Muğla Uz. Ecz. Metin Deniz KARAKOÇ Denizli Devlet Hastanesi
Hasta uyumu: Optimal tedaviyi sağlamak ve yaşam kalitesini arttırmak için gerekli uzlaşmadır.
Kanser Hastalarında Tedavi Uyumunu Etkileyen Faktörler Hastanın Eğitim ve Sosyoekonomik Durumu Kişinin algıları (Hastalığın Ciddiyeti, Başarısız Tedavi Örnekleri) Uygulanan İlaç Tedavisi (Sık, uzun ve komplike tedavi) Diyet ve Yaşam Tarzı Bilişsel Faktörler (Unutkanlık, Anksiyete) Aile üyelerinin tutumu Yeterli Sağlık Profesyoneli Desteğinden Yoksunluk 3
Hasta Uyumsuzluğunun Sonuçları Yan etkilere bağlı şikayetlerde artış Yaşam kalitesinde azalma Hastalığın alevlenmesi Tedavi de başarısızlık Ölüm
HASTA DANIŞMANLIĞINDA AMAÇLAR Önlenebilir yan etkileri problem yaratmadan bertaraf etmek ya da kontrol altında tutmaya yönelik danışmanlık yapmak Bitkisel ilaçlar ve besin-ilaç etkileşimleri konusunda aydınlatmak Mevcut İlaçların Kullanım şekli ve zamanı Konusunda Bilgilendirmek
Kemoterapi Hastalarında Sık Karşılaşılan Bazı Yan Etkiler Kaşıntı Emosyonel Değişiklikler Allerjik Reaksiyonlar Ateş Ekstravazasyon Kemik İliği Depresyonu Enjeksiyon Yerinde Ağrı ve Kızarıklık Bulantı, Kusma Diyare/Konstipasyon Mide Yanması İştahsızlık Aft, Stomatit Yorgunluk-Halsizlik Alopesi
Bilgilendirmede Temel Kurallar Yararlı ol, zarar verme! Hekimin tavsiyeleri ile zıt düşen veya yanlış anlaşılabilecek durumlara karşı dikkatli ol! Basit kelimeler ve sade bir dil kullan, anlatılanların hasta ve ailesi tarafından doğru anlaşıldığından ve uygulanabilir olduğundan emin ol. Sohbet sırasında tedaviyi etkileyebilecek herhangi bilgi edindiğinde hekimi muhakkak bilgilendir.
1) Kemoterapi Nedir? İçindekiler 2) Kemoterapinin Amacı Nedir? 3) Kemoterapide verilen ilaçlar nasıl seçilir? 4) Kemoterapinin Yan Etkileri 5) Kemoterapi Sırasında Diğer Hastalıklar İçin Alınan İlaçların Kullanımı ve Bitkisel İlaçlara Yaklaşım Nasıl Olmalıdır?
6) Kemoterapi Tedavisinde Sık Karşılaşılan Yan Etkiler: Bulantı-Kusma, Koku ve tat alma değişiklikleri, Saç Dökülmesi, İshal, Kabızlık, Ağız içi Yaraları, Halsizlik ve Kansızlık, Enfeksiyonlardan Korunma, Kanama veya trombosit sayısı düşüklüğünde alınabilecek önlemler, Kemoterapide Cilt Bakımı, Böbrekler üzerine etkiler, Cinsel Fonksiyonlar, Sinir Sistemi, Kemoterapi alan hastanın psikolojik durumu
Farmasötik Bakım ve Önlenebilir Yan Etkiler Konusunda Danışmanlık vermek Eczacının Asli Görevlerindendir.
Bulantı-Kusma Konusunda Eczacı Danışmanlığı Bulantı ve kusma neredeyse bütün kemoterapi ilaçlarının ortak yan etkisidir. Ancak her hastada ciddi bir bulantı görülmeyebilir. Pek çok hasta neredeyse hiç bulantı-kusma şikayeti olmadan tedavilerini tamamlamaktadır. Her tedaviden önce damar yolu ile, veya ağızdan bulantı önleyici ilaçlar verilebilir.
Bulantı şikayetlerini en aza indirmek için; Tedaviye gelirken aşırı yiyip, içmeyin. Yemeklerinizi günde 3 ana öğün yerine 5 küçük öğünde iyi çiğneyerek yavaş yavaş ve azar azar yemeyi tercih edin. Bulantı daha çok sabahları oluyor ise yağsız tost, kraker gibi yiyecekleri tercih edin. Taze sıkılmış meyve suları, soda gibi kafeinsiz sıvılar tüketin. Yağlı yiyeceklerden uzak durun. Yemekten sonra hazmı kolaylaştırmak için mümkün ise temiz havada 30 dakika kadar yürüyüş yapınız. Bulantı hissettiğinde derin ve yavaş nefes alıp verin. Böyle durumlarda eğer yasak değilse bir- iki tane meyve aromalı şeker tüketebilirsiniz. Dar kıyafetlerden kaçınınız. Sizi rahatsız eden her türlü kokudan (Sigara, yemek kokusu, parfüm vs.) uzak durun.
Bulantı-Kusma Konusunda Eczacı Danışmanlığı Bulantınız olduğunda dikkatinizi başka tarafa çekecek tv seyretmek, müzik dinlemek, sohbet etmek gibi işlerle uğraşabilirsiniz. Kemoterapinin hemen arkasından bitkisel masaj yağlarıyla ayak tabanına yapılan 10 dakikalık bir masajın faydalı olabileceği. Normalde insanı etkilemeyen hatta hoş gelen kokular bile kemoterapi hastalarında bulantı ve kusmayı tetikleyebilir. Bu nedenle aile bireylerinin de ağır kokulu losyon, parfüm ve oda spreyi kullanmaması gerekir. Yemek pişirirken kokuların evin diğer bölümlerine kaçmaması için gerekli önlemler alınmalıdır. Yemeklerin yapıldığı ortamda (mutfakta) değil evin diğer bölümlerinde yenilmesi daha faydalıdır.
Koku ve tat alma değişiklikleri: Kemoterapi ilaçlarının ( En fazla Cisplatin, 5-FU, Vincristine, Adrimisin ve Paklitaksel) etkisi nedeni ile yiyecekler, özellikle et ve yüksek proteinli diğer besinler acı ya da metalik bir tad verebilir. Bu tarz şikayetleri azaltmak için; Alışverişte hastanın sevdiği ve gözüne hoş gelen ürünler tercih edilmelidir. Yemeklerin tat ve kokularını değiştirmek için fesleğen, nane, kekik, biberiye aromalı otlar ve baharatlar kullanılabilir. Turunçgillerle tatlandırılmış tatlı ve muhallebi yenilebilir. Yiyecekler soğuk veya ılık tüketilmelidir. Aynı gün içerisinde ardı ardına iki öğünde aynı yemeğin yenilmesinden mümkün olduğunca uzak durulmalıdır. Yemek kokularından veya kötü kokulu besinlerden kaçınılmalıdır. Gerektiğinde plastik çatal ve bıçak kullanılabilir. Ağız sağlığına dikkat etmekte şikayetlerin daha hafif seyretmesini sağlayabilir.
KE D Ü İlginiz İçin Teşekkür Ederiz.