Editör: Prof. Dr. Ahmet MAHİROĞLU (Gazi Üniversitesi) Hazırlayanlar: Prof. Dr. Ahmet MAHİROĞLU (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Ahmet ARIKAN (Gazi Üniversitesi) Doç. Dr. Kürşat ÇAĞILTAY (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) Doç. Dr. Erdinç ÇAKIROĞLU (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) Doç. Dr. Yüksel GÖKTAŞ (Atatürk Üniversitesi) Doç. Dr. Selçuk ÖZDEMİR (Gazi Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Selçuk KARAMAN (Atatürk Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Sönmez PAMUK (On Dokuz Mayıs Üniversitesi) Rukiye ORMAN (Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü) Haldun DURUŞTAY (Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü) Necdet SARI (Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü) Erdoğan PETÜK (Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü) Zafer ÜNAL (Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü) Dil Bakımından İnceleyen: Grafik Tasarım: Tibet OĞUZOĞLU (Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü) Sunuş M.E.B Bakanı Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürü Not: Bu kitapta bulunan İnternet sitelerinin adreslerine en son 10.06.2011 tarihinde erişilmiştir. I
PROJE EKİBİ 1 Tunay ALKAN Projeden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı 2 Oğuz TEMİZHAN Proje Genel Koordinatörü 3 Özkan GÜNDAY Proje Uygulama Planı Sorumlusu 4 Harun ÇİÇEK Donanım ve Yazılım Altyapısı Koordinatörü 5 Adem EYLENCE Donanım ve Yazılım Altyapısı Sorumlusu 6 İsmail ARSLAN e-içeriğin Sağlanması ve Yönetilmesi Bileşeni Koordinatörü 7 Ayşe DÜZ e-içeriğin Sağlanması ve Yönetilmesi Bileşeni Sorumlusu 8 Rukiye ORMAN Öğretmenlerin Hizmetiçi Eğitim Bileşeni Koordinatörü 9 Haldun DURUŞTAY Öğretmenlerin Hizmetiçi Eğitim Bileşeni Sorumlusu 10 Necdet SARI Öğretmenlerin Hizmetiçi Eğitim Bileşeni Sorumlusu 11 Erdoğan PETÜK Öğretmenlerin Hizmetiçi Eğitim Bileşeni Sorumlusu 12 Yılmaz YILDIZHAN Uzaktan Eğitim Sorumlusu 13 Ali BARLES Ağ Altyapısı ve Geniş Bant İnternet Erişimi Bileşeni Koordinatörü 14 İbrahim KOLDANCA Bilinçli,Güvenli,Yönetilebilir BT Kullanımı Bileşeni Koordinatörü 15 Cahide ÜNAL Bilinçli,Güvenli,Yönetilebilir BT Kullanımı Bileşeni Sorumlusu 16 İ. Hüseyin SARI Ağ Altyapısı ve Geniş Bant İnternet Erişimi Bileşeni Sorumlusu 17 Dr. Tunç Erdal AKDUR Öğretim Programlarında Etkin BT Kullanımı Bileşeni Koordinatörü 18 İrfan PURTUL Öğretim Programlarında Etkin BT Kullanımı Bileşeni Sorumlusu 19 Arzu BİLİCİ İzleme Değerlendirme ve Raporlama 20 Çiğdem ÜLKER Sekreter II
İÇİNDEKİLER MODÜL 1 : Eğitimde FATİH Projesinin Tanıtımı 1.1. Projenin Amacı 1.2. Projenin Kapsamı 1.3. Eğitimin Proje İçindeki Yeri ve Önemi 1.4. BT Araçlarının Bilinçli ve Güvenli Kullanımı 1.4.1. Fiziksel Ortamın Düzenlenmesi 1.4.2. İnternetin Bilinçli ve Güvenli Kullanılması MODÜL 2 : BT Ekipmanlarını Kurma ve Kullanma 2.1. BT ekipmanlarının bağlantılarını yapma 2.2. Etkileşimli Cihazlarda Kalibrasyon Ayarları 2.3. Karşılaşılan Temel Problemleri Çözme 2.4. Sınıflarımızda Kullanılan Mevcut Donanımlarla İlgili Bilinmesi Gerekenler 2.4.1. Projeksiyon Cihazı Kullanımı ve Bağlantılarının Yapılması 2.4.2. Çevre Birimi Bağlantıları 2.4.3. Ağ Bağlantıları ve Problemlerinin Giderilmesi 2.4.4. İşletim Sistemi Ağ Ayarları MODÜL 3 : Eğitimde Bilişim Teknolojisi Kullanımı ve Temel Kavramlar 3.1. Neden Teknoloji? 3.1.1. Teknoloji Kullanımı Öğrenmeyi Nasıl Destekler? 3.2. Temel Kavramlar ve Güncel Teknolojiler 3.2.1. Öğretim Teknolojisi 3.2.2. E-Öğrenme 3.2.3. E-Materyaller 3.2.3.1. Animasyon 3.2.3.2. Simülasyon (Benzetim-Canlandırma) 3.2.3.3. E-Doküman 3.2.3.4. Multimedya (Çoklu Ortam) 3.2.3.5. Öğrenme Nesnesi 3.2.3.6. Etkileşimli İçerik 3.2.3.7. E-Portfolyo 3.2.4. Uzaktan Öğretim 3.2.4.1. Öğretim Yönetim Sistemi 3.2.4.2. Sanal Sınıf 3.2.4.3. Tartışma Forumları 3.2.4.4. Video, Sesli Konferans ve Anlık ileti 3.2.4.5. Eşzamanlı (Senkron) / Farklı Zamanlı (Asenkron) İletişim 3.3. Materyallerin Genel Özellikleri 3.4. Materyal Kullanım İlkeleri 3.5. Materyalin kullanıldığı öğretim süreçleri 3.5.1. Giriş aşaması 3.5.2. Sunma/bilgi edinme aşaması 3.5.3. Uygulama aşaması 3.5.4. Özetleme aşaması 3.5.5. Değerlendirme aşaması MODÜL 4 : e-içerik Arama, Bulma ve Seçme 4.1. e-içerik Arama ve Bulma III
4.1.1. Arama Yapma 4.1.1.1. Uygun Anahtar Kelimeleri Belirleme 4.1.1.2. Özelleştirilmiş Anahtar Kelimeleri Kullanma Etkinlik 1.1. Özelleştirilmiş Anahtar Kelimeleri Kullanma ( Google) 4.1.1.3. Uzantısı Bilinen Dosyaları Arama ve Bulma Etkinlik 1.2. Dosya Uzantısına Göre E-İçerik Arama (Google-Yahoo) 4.1.1.4. Özelleştirilmiş Konu Tarama Etkinlik 1.3. Özelleştirilmiş Konu Taraması Yapma (Google-Bing) Etkinlik 1.4. Video İndirme Programı Kurma Etkinlik 1.5: Orbit Programı Kullanılarak Video İndirme Etkinlik 1.6: İndirilen Videoları Farklı Video Formatlarına Dönüştürme Etkinlik 1.7: Java Programını İndirme ve Bilgisayara Kurma 4.1.1.5. Gelişmiş Arama Etkinlik 1.8: Gelişmiş Arama ile Belirli bir Sitede ya da Alanda Arama 4.1.1.6. Nesne Ambarlarında Arama Etkinlik 1.9: Nesne Ambarlarında E-İçerik Arama ve Bulma 4.1.1.7. Önbellek (Cache) te Arama Etkinlik 1.10: Önbellekte Arama Yapma 4.1.1.8. Arama Sonuçlarını Arama Diline Çevirme Etkinlik 1.11: Arama Sonuçlarını Arama Diline Çevirme 4.1.2. Bulunan E-içerikleri Arşivleme Etkinlik 1.12: Bulunan Dosyaları Bilgisayara Kaydetme 4.1.3. Konu Alanında Arama Stratejisi Belirleme 4.1.4. Yararlı Siteler 4.2. e-içerik Seçme 4.2.1. E-içerik Seçiminde Dikkat Edilmesi Gereken Temel Özellikler 4.2.2. Farklı e-içerikleri Seçme 4.2.2.1. Simülasyon (Benzetim-Canlandırma) Etkinlik 2.1: Simülasyon Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler 4.2.2.2. Eğitsel Oyunlar Etkinlik 2.2: Eğitsel Oyun Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler 4.2.2.3. Çalışma Yaprağı 4.2.2.4. Sunular 4.2.2.5. Öğrenme Nesneleri Etkinlik 2.3: Öğrenme Nesnesi Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler 4.2.2.6. Öğretimsel Bloglar 4.2.2.7. Eğitsel Videolar 4.3. Telif Haklı Materyali Kullanma 4.3.1. Derslerde Görüntüleri, Sesleri ve Videoları Kullanma 4.3.2. Creative Commons Lisansı :"Bazı Haklar Saklıdır - Some Rights Reserved" MODÜL 5 : Öğretim Materyali Tasarlama ve Materyalin Üzerinde Değişiklik Yapma 5.1. Tasarlamada Dikkate Alınacak Faktörler 5.1.1. E- materyal geliştirme süreci ve dikkat edilmesi gereken faktörler 5.1.2. Analiz 5.1.3. Geliştirme 5.1.4. Değerlendirme 5.2. Görsel Tasarım İlkeleri 5.2.1. Bütünlük 5.2.2. Basitlik 5.2.3. Yerleştirme (Hiyerarşi) 5.2.4. Yakınlık IV
5.2.5. Hizalama 5.2.6. Denge 5.2.7. Vurgu 5.3. Görsel Tasarım Öğeleri 5.3.1. Nokta ve Çizgi 5.3.2. Şekil 5.3.3. Renk 5.3.4. Yazı (Tipografi) 5.3.5. Boşluk-Alan 5.3.6. Doku 5.3.7. Boyut 5.4. Sunu Üzerinde Değişiklik Yapma 5.4.1. Yazı Karakterini ve Büyüklüğünü Değiştirmek 5.4.2. Renklerini Değiştirmek 5.4.3. Sunu Temasını Değiştirmek 5.4.4. Resim Ekleme ve Düzenleme İşlemleri 5.4.5. Ses, Video Ekleme ve Düzenleme İşlemleri 5.4.6. Sunuya Eylem, Bağlantı Ve Köprüler Eklemek 5.4.7. Animasyon Efektleri Eklemek 5.4.8. Sunuya ekran görüntüsü eklemek 5.5. Resim İşlemleri 5.5.1. Bir resmin formatını değiştirme 5.5.2. Bir resmin boyutunu değiştirme 5.5.3. Picture Manager ile bir resmi kırpmak 5.5.4. Bir resmin üzerine çizimler ya da şekiller eklemek/çıkarmak 5.6. Video ve Ses Düzenleme 5.6.1. Video İşlemleri 5.6.1.1. Genel Bakış 5.6.1.2. Video ya Yazı, Ses ve Geçişler Ekleme 5.6.1.3. Bir Video Filmin Düzenlenmesi 5.6.1.4. Birden Fazla Videonun Birleştirilmesi 5.6.1.5. Birden Fazla Videonun Düzenlenmesi 5.6.2. Ses İşlemleri 5.6.2.1. Genel Bakış 5.6.2.2. Ses Kaydı 5.6.2.3. Ses Düzenleme 5.6.2.4. Birden Çok Ses Dosyası İle Çalışma 5.6.2.5. Ses Dosyası Kaydetme İşlemleri 5.7. Açık Kaynak Kodlu Sistemlerde İşlemler 5.7.1. Sunu Dosyalarında İşlemler 5.7.1.1. Yazı Karakteri ve Büyüklüğünü Değiştirmek 5.7.1.2. Metnin rengini değiştirmek 5.7.1.3. Sunu Temasını Değiştirmek 5.7.1.4. Ses / Görüntü / Resim Dosyaları 5.7.1.5. Canlandırma / Köprü / Nesne / Formül ekleme 5.7.1.6. Slaytlar arası geçişlerde canlandırma efektleri 5.7.2. Resim Dosyalarını Düzenleme V
5.7.2.1. Resim Biçimini (format) Dönüştürmek 5.7.2.2. Gimp temelleri 5.7.2.3. Araç kutusu penceresi 5.7.2.4. Resim boyutlarını değiştirmek 5.7.2.5. Resmi kırpmak 5.8. 2011-2012 Eğitim-Öğretim Yılında Kullanılacak e-içerik (Elektronik İçerik) ve z-kitap (Zenginleştirilmiş Kitap) Hazırlama ve İnceleme Kriterleri MODÜL 6 : Öğretim Sürecinde Materyallerin Kullanımı 6.1. Materyal Kullanımının Genel İlkeleri 6.1.1. Materyal kullanım kılavuzu Etkinlik 1-1 Materyal Kullanım Adımları 6.2. Öğretim Sürecinde Metinlerin Kullanımı 6.2.1. Kısa Tanımları ve Örnekleri Sunma 6.2.2. Benzerlik ve Farklılıkları Belirtme 6.2.3. Sıralama ve listelemeler 6.2.4. Sebep Sonuç Yapıları veya Açıklamaları Belirtme 6.2.5. Farklı Materyalleri Desteklemek Etkinlik 2.1 Metin Kullanımı 6.3. Öğretim Sürecinde Resim Kullanımı 6.3.1. Resimlerin Kullanımı Amaçları 6.3.1.1. Dekor Amaçlı 6.3.1.2. Gösterim Amaçlı 6.3.1.3. Yorum Amaçlı Etkinlik 3-1 Resim Kullanım Amaçları 6.3.2. Resimlerin Ders İçinde Kullanımı 6.3.2.1. Dersin Giriş Aşaması Etkinlik 3-2 Giriş Aşamasında Resim Kullanımı 6.3.2.2. Dersin Sunumunda Etkinlik 3-3 Sunum Aşamasında Resim Kullanımı 6.3.2.3. Dersin Sonunda Etkinlik 3-4 Özet Aşamasında Resim Kullanımı Etkinlik 3-5 Ders Aşamaları için Resim Örnekleri 6.4. Öğretim Sürecinde Video ve Animasyon Kullanımı Etkinlik 4-1 Video/Animasyon Örneği 6.4.1. Video ve Animasyonların Dersin Farklı Aşamalarında Kullanımı 6.4.1.1. Dersin Giriş Aşaması Video ve Animasyon Kullanımı 6.4.1.2. Dersin Sunuş Aşaması 6.4.1.3. Dersin Kapanış Aşamasında Animasyon Kullanımı 6.4.2. Video ve Animasyon Kullanım Kılavuzu Etkinlik 4.1: Video/Animasyon Kullanımı Etkinlik 4.2: Video/Animasyon Kullanım Yöntemleri Etkinlik 4.3: Video Kullanımı 6.5. Öğretim Sürecinde Simülasyon Kullanımı 6.5.1. Simülasyonların Genel Özellikleri 6.5.2. Simülasyonların Ders İçinde Kullanımı 6.5.2.1. Simülasyon Kullanım Kılavuzu Etkinlik 5-1 Simülasyon Kullanımı 6.5.2.2. Örnek Simülasyonlar VI
6.6. Öğretim Sürecinde Bilgisayar Oyunlarının Kullanımı 6.6.1. Bilgisayar Oyunlarının Genel Özellikleri 6.6.2. Oyunların Ders İçinde Kullanımı 6.6.2.1. Bilgisayar oyunları kullanım kılavuzu Etkinlik 6-1 Örnek Oyun Kullanımı 6.7. Örnek Ders Sunumları MODÜL 7 : Teknoloji Kullanarak İşlenen Dersin ve Derste Kullanılan Materyalin/E-İçeriğin Etkililiğini ve Verimliliğinin Öğretmen Tarafından Değerlendirilmesi 7.1. Materyalin/E-İçeriğin Etkililiğinin ve Verimliliğinin Değerlendirilmesi 7.2. Materyal/E-İçerik Kullanımı Değerlendirme Formu VII