ISSN: 2149-9225 Yıl: 2, Sayı: 3, Mart 2016, s. 71-84 Yrd. Doç. Dr. Dilek ŞAHİN Cumhuriyet Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksek Okulu, Konaklama İşletmeciliği Bölümü, dilek58sahin hotmail.com TEKSTİL VE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜNDE REKABET GÜCÜ: TÜRKİYE, ÇİN, HİNDİSTAN VE PAKİSTAN ÖRNEĞİ ÖZET Tekstil ve hazır giyim sektörü, gelişmekte olan ülkelerin kalkınma sürecinde önemli rol oynamaktadır. Tekstil ve hazır giyim sektörü dünyada uluslararası rekabetin en yoğun olduğu ve her geçen gün arttığı sektörlerden biridir. Rekabet gücü kavramı tekstil ve hazır giyim sanayinde son derecede önemlidir. Bu çalışmanın amacı Türkiye, Çin, Hindistan ve Pakistan da tekstil ve hazır giyim sektörünün rekabet gücünü analiz etmektir. Çalışmada 2000-2014 dönemi ele alınmış ve SITC Rev.3 iki haneli sınıflandırma kullanılmıştır. Çalışmada Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi ve Karşılaştırmalı İhracat Performans Endeksi kullanılmıştır. Sonuç olarak, ele alınan ülkelerde tekstil ve hazır giyim sektöründe rekabet gücünün yüksek olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü, Rekabet Gücü, Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi, Karşılaştırmalı İhracat Performans Endeksi.
COMPETITIVENESS IN THE TEXTILE AND APPAREL INDUSTRY: THE CA- SE OF TURKEY, CHINA, INDIA AND PAKISTAN ABSTRACT Textile and apparel industry plays an important role in the development process of developing countries. Textile and apparel industry is one of the sectors the most intense international competition and increased with each passing day. The concept of competitiveness in the textile and apparel industry is extremely important. The aim of this study is to analyze the competitiveness in the textile and apparel industry of Turkey, China, India and Pakistan. The study dealt with the period 2000-2014 and SITC Rev.3 two-digit classification was used. In this study, Revealed Comparative Advantage Index and Comparative Export Performance Index was used. As a result, it was observed that the high competitiveness of the textile and apparel industry in the discussed countries. Keywords: Textile and Apparel Industry, Competitiveness, Revealed Comparative Advantage Index, Comparative Export Performance Index. 1.GİRİŞ Tekstil sektörü çok çeşitli alt sektörleri bünyesinde barındıran, esas itibariyle tekstil ve hazır giyim olarak iki grupta toplanan pamuk, yün, elyaf, jüt ve kenevir, suni ve sentetik elyaf gibi hammaddelerin kullanıldığı dünyadaki en eski sektörlerden biridir (Özçalık ve Okur, 2013: 210). Tekstil ve hazır giyim sektörü gerek teknolojik olarak gerekse ticaret politikaları bakımından birbirleri ile yakından ilişkilidir. Tekstil iki sektör arasında yatay bağlantılar oluşturarak, hazır giyim sektörü için önemli ölçüde girdi oluşturmaktadır. Bununla birlikte iki sektör arasında bazı farklılıklarda bulunmaktadır. Tekstil sektörü sermaye yoğun bir sektör iken; hazır giyim sektörü emek yoğun bir sektördür. Tekstil sektörünün yapısına bakıldığında teknolojik gelişimin ve Ar-Ge faaliyetlerinin hazır giyim sektörüne göre daha fazla olduğu görülmektedir. Özellikle tekstil sektörünün alt sektörlerinde Ar-Ge faaliyetleri sayesinde ürünlere hem yeni özellik hem de yeni kullanım alanları kazandırılmaktadır. 72 Tekstil ve hazır giyim sektörü, sanayileşme süreci boyunca ülkelerin kalkınmalarında önemli rol oynamıştır. Tekstil ve hazır giyim ürünleri üretiminin ve ticaretinin özellikle de 1970 li yıllardan itibaren gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere doğru kaydığı ve bu ülkelerde ekonominin itici gücü olduğu görülmektedir (Arslan, 2008: 13). Büyük oranda iş gücü maliyetleri tarafından belirlenen tekstil ve hazır giyim sektörü, dünya genelinde daha çok sosyal açıdan az gelişmiş ülkelerin ekonomilerin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Çin, Bangladeş, Hindistan, Hong Kong ve Endonezya gibi işgücü maliyetlerinin çok düşük olduğu ülkeler sektörün imalat kısmında ilk sıralarda yer almaktadır (Aydoğdu, 2012: 4). Rekabet gücü, ülkelerin serbest ve yerleşik pazar koşullarında vatandaşların reel gelirlerini artırmaya çalışırken, aynı anda ürettiği ürün ve hizmetleri uluslararası pazarlara suna-
bilmesi olarak tanımlanmaktadır (Çivi, 2001: 22). Rekabet gücü, istihdam olanakları, artan yaşam standardı ve ülkelerin uluslararası yükümlülüklerini yerine getirebilme yeteneğiyle ilgilidir. Rekabet gücünün çok sayıda kaynağı bulunmakla birlikte rekabet gücünün kaynaklarını; teknoloji, beşeri sermaye, örgütsel yapı, sermaye- finansal sektör ve devletin ekonomideki rolü olarak sıralamak mümkündür. Rekabet gücünü belirleyen faktörler firma içi ve firma dışı faktörler olarak ikiye ayrılmaktadır. Firma içi faktörler arasında; firmanın ürettiği malların kalitesi, maliyeti ve fiyatı verimlilik, karlılık, organizasyon ve yönetim yapısı, yenilikçilik öne çıkmaktadır. Rekabet gücünü belirleyen firma dışı faktörler arasında ise sektördeki ölçek ekonomileri, işgücünün verimliliği, kapasite kullanım oranı ve sermaye piyasalarındaki finansman koşulları sayılabilir (Eroğlu ve Özdamar, 2005: 3). Rekabet gücü kavramı tüm sektörlerde olduğu gibi tekstil ve hazır giyim sanayinde de son derecede önemlidir. Tekstil ve hazır giyim sektöründe rekabet gücünü bol hammadde ve yoğun-ucuz işgücü belirlemektedir. Özellikle de hazır giyim sektörünün yoğun işgücüne ihtiyaç duyması ve ülkeden ülkeye değişen işçi ücretlerinin seviyesi bu alandaki rekabetin yönünü belirlemektedir. Bu faktörlerin yanı sıra üretim maliyetini etkileyen diğer temel faktörlerden biri de enerji tüketimidir. Tekstil ürünleri üretiminde bol miktarda su tüketildiğinden ülkeden ülkeye değişen su tüketim fiyatı da tekstil üretim maliyetini etkilemektedir. Tekstil üretiminde belirtilen temel girdiler dışında ülkeden ülkeye değişen arsa fiyatları ve inşaat maliyetleri dolaylı da olsa rekabet gücünü etkilemektedir. Tekstil ve hazır giyim sektöründe rekabet gücünü doğrudan ya da dolaylı etkileyen temel girdilerle birlikte üretilen ürünün kalitesi, teknoloji seviyesi, moda ve markaların oluşturulması, fabrika organizasyonu, kalifiye eleman bulundurma, iplik düzgünlüğü ve kalite, pazar şartlarının iyi tanınması, pazarlama ve pazara yakınlık sektördeki rekabet güçlerini etkileyen diğer önemli faktörleri oluşturmaktadır (Uğur, 2004: 42-45). 73 Bu çalışmanın amacı, tekstil ve hazır giyim sektöründe Uluslararası Ticaret Sınıflandırmasına (SITC Rev.3) dayanarak rekabet gücünü Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler ve Karşılaştırmalı İhracat Performansı endeksleri yardımıyla analiz etmektir. Çalışmada tekstil ve hazır giyim sektörü iki haneli sınıflandırmaya tabi tutulmuştur. 2000-2014 dönemleri arası esas alınarak Türkiye, Çin, Hindistan ve Pakistan da sektörün rekabet gücü analiz edilerek sonuçlar yorumlanmıştır. 2. LİTERATÜR TARAMASI Rekabet gücünün belirlenmesi konusunda yapılan çalışmalardan bazılarını aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür: Amighini (2005), bilgi ve iletişim teknolojileri sanayilerinde Çin in dünya piyasasındaki yeri araştırılmıştır. Çalışmada Balassa nın Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi ve Net Ticaret Endeksi kullanılarak 1991 ve 2001 yılı için analiz yapılmıştır. Çalışmada SITC 5 ha-
neli ürün sınıflandırması kullanılmıştır. Sonuç olarak, Çin 1991-2001 yılları arasında niteliksiz emek yoğun sektörlerde uzmanlaşmıştır. Teknoloji yoğun sektörlerde Çin halen karşılaştırmalı dezavantaja sahip olmakla birlikte, seçilen bazı alt sektörde rekabet gücü yükselmektedir. 1990 lardan itibaren teknoloji yoğun sektörlerde rekabet gücü artmakta özellikle de son on yılda elektronik makine, bilişim, telekom ve ofis ekipmanları ve elektrikli eşyalarda rekabet gücü yükselmektedir. Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmelerde ülkeye giren yabancı sermaye yatırımları ve ülkenin küresel üretim ağlarındaki rolü etkin olmuştur. Çakmak (2005), Türkiye de tekstil ve hazır giyim sektörünün karşılaştırılmalı üstünlük ve rekabetçiliğinin incelendiği çalışmada, ilk olarak Balassa nın Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler endeksi hesaplanmış, daha sonra ise Vollrath endeksi kullanılarak söz konusu endüstrilerin toplam mal grupları açısından rekabet gücü belirlenmiştir. Balassa endeksinin sonuçlarına göre gerek SITC iki, gerekse de üç haneli ürün gruplarında dünya piyasasında rekabet gücü oldukça yüksek olan Türkiye nin Vollrath ın endeks sonuçlarına göre SITC iki haneli ürün gruplarında rekabet gücü daha düşük olduğu görülmüştür. Ancak gerek AKÜ gerek göreli ihracat ve göreli ticari avantaj endeksinin hazır giyim ve aksesuarlarının yer aldığı SITC 84 grubunun dünya piyasalarındaki rekabet gücünün SITC 65 dokumacılık grubundan daha düşük olduğu görülmüştür. Çoban ve Kök (2005), Balassa tarafından geliştirilen Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler yöntemi kullanılarak, Türkiye de tekstil endüstrisinin AB ülkelerine karşı rekabet gücü analizi yapılmıştır. Çalışmada sonuç olarak, hem SITC iki haneli hem de SITC üç haneli ürün grupları açısından Türkiye nin tekstil endüstrisinin rekabet gücünün oldukça yüksek ve alt sektörler bağlamında dünya ölçeğinde rekabetçi bir yapıya sahip olduğu tespit edilmiştir. Özellikle son yıllarda tüm ürün gruplarının rekabet gücünde düşüş olduğu görülmüştür. 74 Eroğlu ve Özdamar (2005), 1990-2003 dönemleri arasında Türk beyaz eşya sektörünün AB ve dünya karşısındaki rekabet gücü analiz edilmiştir. Çalışmada Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler yöntemi kullanılmıştır. Sonuç olarak, beyaz eşya sektörünün AB ve dünya karşısında rekabet gücünün giderek arttığı görülmüştür. Yücel (2010), Türk tekstil ve hazır giyim sektörünün küresel rekabet ortamındaki yeri belirlenmeye çalışılmıştır. Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler yaklaşımından Balassa nın bir Volltrah ın üç endeksi kullanılarak sektörün 1998-2008 yılları arasındaki uluslararası rekabet gücü analiz edilmiştir. Sonuç olarak, sektörün karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu ancak bu üstünlüğünü tekstil sektörünün 1998 yılından itibaren hazır giyim sektörünün ise 2005 yılından itibaren kaybetmeye başladığı görülmüştür. Erkan (2011), 1993-2009 yılları arasında Türkiye nin tekstil ve hazır giyim sektörü ihracatındaki rekabet gücü belirlenmiş ve SITC Rev3 4 haneli bazda tekstil sektörüne ait 59, hazır giyim sektörüne ait 37 mal grubuna ilişkin açıklanmış karşılaştırmalı üstünlük katsayıları hesaplanmıştır. AKÜ katsayılarının hesaplanmasında Balassa endeksi ile birlikte Vollrath endeksi ve İhracat-İthalat Oranı endeksi kullanılmıştır. Sözü edilen endeks sonuçları, Türkiye de tekstil
sektörünün alt ürün grubu ihracatından 43 ünde, hazır giyim sektörünün alt ürün grubu ihracatından da 34 ünde rekabet avantajı durumu olduğunu göstermiştir. Kösekahyaoğlu ve Özdamar (2011), Türkiye, Çin ve Hindistan ın rekabet gücü seviyeleri 1990-2009 dönemi esas alınarak; hammadde yoğun, emek yoğun, sermaye yoğun, kolay taklit edilebilir mallar ve zor taklit edilebilir mallar olarak beş farklı mal grubu için ayrı ayrı incelenmiştir. Rekabet gücünün ölçülmesinde Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler, İhracat Uzmanlık Endeksi ve Karşılaştırmalı İhracat Performansı endeksi kullanılmıştır. Sonuç olarak, incelenen üç ülkede de rekabet gücünün temelde emek yoğun mallara dayandığı ancak son dönemde Hindistan da özellikle sermaye yoğun malların öneminin arttığı görülmüştür. Ayrıca Türkiye nin Çin karşısında emek yoğun ve kolay taklit edilen mallarda dezavantajlı olduğu; Hindistan karşısında ise hammadde ve kolay taklit edilen mallarda dezavantajlı olmasına rağmen sermaye yoğun mallarda daha iyi bir ihracat uzmanlığına sahip olduğu görülmüştür. Altıntaş ve Akpolat (2013), Türkiye nin AB(27) ülkeleri ile olan dış ticaretinde tekstil sektörü bazlı rekabet düzeyi ölçülmüştür. 2004-2011 dönemi verileri kullanılarak Balassa, Vollrath ve KİP endeksleri ile rekabet düzeyi incelenmiştir. Sonuç olarak 2004-2011 döneminde Türkiye nin AB(27) ülkelerine karşı karşılaştırmalı rekabet avantajına sahip olduğu ve 2011 yılına gelindiğinde söz konusu rekabetin en yüksek düzeye ulaşıldığı görülmüştür. Atış (2014), Türkiye nin en önemli pazarları olan Avrupa Birliği, ABD ve Orta-Doğu- Kuzey Afrika da sektörün rakip ülkelere göre mevcut durumu ve rekabet düzeyi analiz edilmiştir. Çalışmada 1995-2012 dönemine ait verilerle çalışılmıştır. Çalışmada Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler, Göreli Rekabet Üstünlüğü ve Karşılaştırmalı İhracat Performans endeksi kullanılmıştır. Analiz sonuçları Türkiye açısından sektörün azalan bir seyirle önemini koruduğu söz konusu pazarlarda rekabet avantajının belirli ürün gruplarında sürdürdüğünü ancak bu avantajın giderek azaldığını göstermiştir. 75 Bashımow (2014), 1990-2012 döneminde Türkiye ve Pakistan ın tekstil ve hazır giyim sektöründe karşılaştırmalı üstünlükleri belirlenmiştir. Bu amaçla Balassa nın Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler endeksi kullanılmıştır. Sonuç olarak, Türkiye nin tekstil ve hazır giyim sektöründe Pakistan karşısında karşılaştırmalı dezavantaja sahip olduğu görülmüştür. Erkekoğlu vd., (2014), Kayseri ilinin hem dünya hem de Türkiye ye göre karşılaştırmalı üstünlüğü ile Türkiye nin dünyaya göre karşılaştırmalı üstünlüğünü tespit etmek amacıyla 2002-2012 yılları arasında Balassa ve Volltrath tarafından geliştirilen endeksler kullanılmıştır. Böylelikle Kayseri ili mobilya sektörünün Türkiye ve dünyaya göre karşılaştırmalı üstünlük yapısı belirlenmiştir. Açıklanmış Rekabet Üstünlüğü Endeksi değerlerine göre Kayseri ili mobilya sektörü ihracatının dünya ve Türkiye ye göre açıklanmış karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olmasına rağmen bu üstünlüğün zaman içinde azaldığı görülmüştür. Şahin (2015), Türkiye ve Çin in tekstil ve hazır giyim sektöründe rekabet gücü analiz edilmiştir. Çalışma 1995-2013 dönemlerini kapsamakla birlikte rekabet gücü göstergesi olarak Balassa tarafından geliştirilen Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler yöntemi kullanılmıştır. Sonuç olarak, Türkiye ve Çin in tekstil ve hazır giyim sanayinde rekabet gücünün yüksek oldu-
ğu görülmüştür. Ancak Türkiye nin Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük katsayısının Çin e göre daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. 3.VERİ SETİ VE YÖNTEM Uluslararası ticaret sınıflandırmasında en genel anlamı ile tekstil endüstrisi, tekstil ürünleri ve hazır giyim/konfeksiyon olmak üzere iki temel başlık altında incelenmektedir. Bunlar SITC 65 (tekstil) kodlu ve SITC 84 (hazır giyim) kodlu ürün grubudur. Bu iki grup her ne kadar birbirleriyle yakın ilişki içerisinde olsalar da talep yapıları birbirlerinden oldukça farklı olduğundan dolayı ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Bu çalışmada SITC Rev.3 iki haneli sınıflandırma kullanılmış ve dönem olarak 2000-2014 arası alınmıştır. Çalışmada yöntem olarak Balassa (1965) nın ortaya koyduğu Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler (AKÜ) endeksinin türevi olan Göreli İhracat-İthalat Oranları Ölçütü kullanılmıştır. Söz konusu endeks şu şekilde hesaplanmaktadır: AKÜ ( X / X ) / ( M / M ) (1) ij ij it ij it (1) no lu eşitlikte, AKÜ ij, i ülkesinin j mal grubundaki Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler katsayısını; X it ; i ülkesinin toplam ihracatını, X ij, i ülkesinin j mal grubundaki ihracatını, M ij i ülkesinin j mal grubundaki ithalatını, M it i ülkesinin toplam ithalatını göstermektedir. Bir ülkenin farklı mal grupları için hesaplanan AKÜ endeks değeri 1 den ne kadar büyük olursa (küçük), ülkenin o mal grubundaki ticaret performansı o kadar büyüktür (küçüktür). 76 Çalışmada ikinci olarak, dış ticarette rekabet gücünün karşılaştırılması amacıyla Donges vd., (1982) tarafından geliştirilen Karşılaştırmalı İhracat Performansı (KİP) endeksi kullanılmıştır. Bu endeks aşağıdaki gibi yazılmaktadır: KİP ( X / X ) / ( X / X ) (2) irj ij rj it rt (2) no lu eşitlikte, KİP irj i ülkesinin rakip ülke karşısında j mal grubundaki karşılaştırmalı ihracat performansı katsayısını, ülkelerin j mal grubundaki ihracatını; X ij, i ülkesinin j mal grubundaki ihracatını, Xit, i ülkesinin toplam ihracatını, Xrt X rj, rakip rakip ülkelerin toplam ihracatını göstermektedir. Bu endekse göre, bir ülkenin farklı mal grupları için hesaplanan KİP endeksi değeri 1 den büyükse (küçükse), ülke o mal grubundaki ihracatta bir avantaja (dezavantaja) sahiptir. Çalışmada endeksleri hesaplayabilmek için gerekli olan dış ticaret verilerine Birleşmiş Milletlerin(UN) Comtrade veri tabanından ulaşılmıştır. 4.BULGULAR VE DEĞERLENDİRMELER
Çalışmanın uygulama aşaması şu şekilde sıralanmıştır. (i) AKÜ endeks değeri ile rekabet gücünün analizi, (ii) KİP endeks değeri ile rekabet gücünün analizi. 4.1. AKÜ Endeks Değeri ile Rekabet Gücünün Hesaplanması Tablo 1 de tekstil sektöründe ele alınan ülkeler için AKÜ endeks değerleri yer almaktadır. Burada ele alınan ülkelerin tamamının tekstil sektöründe rekabet gücüne sahip olduğu görülmektedir. Tablo 1 de de görüldüğü üzere, Pakistan ın AKÜ endeks değeri diğer ülkelere göre yüksek seviyedir. Pakistan ı sırasıyla Hindistan, Çin ve Türkiye takip etmektedir. Tablo 1. Tekstil Sektöründe AKÜ Endeks Değerleri (2000-2014) Yıllar Ülkeler 2000 2005 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Hindistan 11,94 6,05 6,07 7,30 6,93 7,77 7,31 7,02 Çin 1,13 2,29 3,34 3,84 4,58 4,27 4,36 4,61 Pakistan 42,07 23,54 19,82 14,47 12,54 14,39 13,07 11,29 Türkiye 3,40 2,53 2,25 2,23 2,54 2,66 2,96 2,70 Kaynak: UN Comtrade Veri Tabanından yola çıkılarak tarafımızca hesaplanmış ve düzenlenmiştir. 77 Tablo 2 de hazır giyim sektöründe ele alınan ülkeler için AKÜ endeks değerleri yer almaktadır. Burada ele alınan ülkelerin tamamının hazır giyim sektöründe rekabet gücüne sahip olduğu görülmektedir. Tablo 2 de görüldüğü üzere, Pakistan ın hazır giyim sektöründe rekabet gücü diğer ülkelere göre daha yüksektir. Pakistan ı sırasıyla Hindistan, Çin ve Türkiye takip etmektedir. Tablo 2. Hazır Giyim Sektöründe AKÜ Endeks Değerleri (2000-2014) Yıllar Ülkeler 2000 2005 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Hindistan 343,65 197,44 116,56 75,63 61,87 57,94 44,65 42,00 Çin 27,33 39,44 48,71 45,61 35,19 31,10 29,35 25,47 Pakistan 565,19 211,28 125,05 95,62 89,68 105,48 115,72 111,18 Türkiye 48,79 23,87 7,42 7,32 7,61 8,27 8,12 7,93 Kaynak: UN Comtrade Veri Tabanından yola çıkılarak tarafımızca hesaplanmış ve düzenlenmiştir. Şekil 1 de Hindistan ın tekstil ve hazır giyim sektöründe rekabet gücü değerleri yer almaktadır. Hindistan da hazır giyim sektöründe rekabet gücünün tekstil sektörüne göre yüksek
olduğu görülmektedir. Ancak dikkat çeken bir husus da hazır giyim sektöründe rekabet gücünün azaldığıdır. Şekil 1. Hindistan ın Tekstil ve Hazır Giyim Endüstrilerinin Karşılaştırmalı Analizi Kaynak: Tablo 1 ve Tablo 2 den yola çıkılarak tarafımızca oluşturulmuştur. Şekil 2 de Çin in tekstil ve hazır giyim sektöründe rekabet gücü değerleri yer almaktadır. Çin de hazır giyim sektöründe rekabet gücünün tekstil sektörüne göre yüksek olduğu görülmektedir. 78 Şekil 2. Çin in Tekstil ve Hazır Giyim Endüstrilerinin Karşılaştırmalı Analizi Kaynak: Tablo 1 ve Tablo 2 den yola çıkılarak tarafımızca oluşturulmuştur. Şekil 3 de Pakistan ın tekstil ve hazır giyim sektöründe rekabet gücü değerleri yer almaktadır. Pakistan da hazır giyim sektöründe rekabet gücünün tekstil sektörüne göre yüksek olduğu görülmektedir.
Şekil 3.Pakistan ın Tekstil ve Hazır Giyim Endüstrilerinin Karşılaştırmalı Analizi Kaynak: Tablo 1 ve Tablo 2 den yola çıkılarak tarafımızca oluşturulmuştur. Şekil 4 de Türkiye nin tekstil ve hazır giyim sektöründe rekabet gücü değerleri yer almaktadır. Türkiye de hazır giyim sektöründe rekabet gücünün tekstil sektörüne göre yüksek olduğu görülmektedir. Şekil 4.Türkiye nin Tekstil ve Hazır Giyim Endüstrilerinin Karşılaştırmalı Analizi 79 Kaynak: Tablo 1 ve Tablo 2 den yola çıkılarak tarafımızca oluşturulmuştur. 4.2. KİP Endeksi ile Rekabet Gücünün Hesaplanması Türkiye nin Hindistan karşısındaki karşılaştırmalı ihracat performans endeksi şekil 5 de gösterilmiştir. Bu grafikte Türkiye nin Hindistan karşısında tekstil (SITC 65) ve hazır giyim sektöründe (SITC 84) katsayı değerlerinin 1 den büyük olduğu görülmektedir. Ancak rekabet üstünlüğünün hazır giyim sektöründe daha yüksek olduğu dikkat çekmektedir.
Şekil 5. KİP Endeksi: Türkiye-Hindistan (2000-2014) Kaynak: Tarafımızca hesaplanarak düzenlenmiştir. Türkiye nin Çin karşısındaki karşılaştırmalı ihracat performans endeksi şekil 6 da gösterilmiştir. Şekil 6 dan hareketle Türkiye nin tekstil ve hazır giyim sektöründe Çin e göre daha yüksek bir ihracat performansına sahip olduğu görülmektedir. Şekil 6. KİP Endeksi: Türkiye-Çin 80 Kaynak: Tarafımızca hesaplanarak düzenlenmiştir. Şekil 7 de Türkiye nin Pakistan karşısındaki KİP endeks değerleri yer almaktadır. Türkiye nin Pakistan karşısında tekstil ve hazır giyim endüstrisinde rekabet performansının düşük olduğu görülmektedir.
Şekil 7. KİP Endeksi: Türkiye-Pakistan Kaynak: Tarafımızca hesaplanarak düzenlenmiştir. Şekil 8 de Çin in Hindistan karşısında tekstil ve hazır giyim sektöründe KİP endeks değeri gösterilmiştir. Şekil 8 de de görüldüğü üzere, Çin in hazır giyim sektöründe Hindistan a göre rekabet gücünün daha yüksek olduğu görülmektedir. Buna karşılık tekstil sektöründe, Çin in Hindistan a göre rekabet gücünün düşük olduğu başka bir ifadeyle, tekstil sektöründe Hindistan ın rekabet gücünün daha yüksek olduğu görülmektedir. 81 Şekil 8. KİP Endeksi: Çin-Hindistan Kaynak: Tarafımızca hesaplanarak düzenlenmiştir. Şekil 9 da Çin in Pakistan karşısında rekabet gücü görülmektedir. Çin in hem tekstil hem de hazır giyim sektöründe Pakistan a göre rekabet dezavantajına sahip olduğu görülmektedir. Diğer bir ifadeyle iki sektörde de Pakistan, Çin e göre rekabet avantajına sahiptir.
Şekil 9. KİP Endeksi: Çin-Pakistan Kaynak: Tarafımızca hesaplanarak düzenlenmiştir. Şekil 10 da Hindistan ın Pakistan karşısında tekstil ve hazır giyim sektöründe KİP endeks değerleri yer almaktadır. Şekil 10 da da görüldüğü üzere Hindistan Pakistan karşısında tekstil ve hazır giyim sektöründe rekabet dezavantajına sahiptir. Şekil 10. KİP Endeksi: Hindistan-Pakistan 82 Kaynak: Tarafımızca hesaplanarak düzenlenmiştir. 5. SONUÇ Gelişmiş ülkelerin 18. yüzyılda gerçekleştirdikleri sanayileşme sürecine damgasını vuran tekstil ve hazır giyim sektörü günümüzde gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınmalarında benzer bir rol oynamaktadır. Gelişmiş ülkelerin sanayileşme yolunda izledikleri aşamalara bakıldığında gelinen noktanın başlangıcında tekstil ve hazır giyim sektöründen elde edilen başarılar olduğu görülmektedir. Sektörün ihracat içindeki payının yüksekliği ve üretim sürecinde yaratılan katma değer, ülkelerin ekonomik gelişmelerinin ve refah düzeylerinin artmasını sağlamıştır. Tekstil ve hazır giyim sektörünün rekabet yapısının ölçüldüğü bu çalışmada Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler ve Karşılaştırmalı İhracat Performans endeksi kullanılarak sektöre ilişkin rekabet yapısı belirlenmeye çalışılmıştır.
AKÜ endeks sonuçlarından elde edilen bulgular şu şekilde özetlenebilir: Ele alınan ülkelerin tamamının tekstil sektöründe rekabet gücüne sahip olduğu görülmektedir. Tekstil sektöründe Pakistan ın rekabet gücünün Hindistan, Çin ve Türkiye ye göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Hazır giyim sektöründe ele alınan ülkelerin tamamının rekabet gücünün yüksek olduğu görülmekle birlikte ilk sırada tekstil sektöründe olduğu gibi Pakistan ın olduğu dikkat çekmektedir. KİP endeks sonuçlarına göre elde edilen bulgular şu şekilde özetlenebilir: Türkiye nin Hindistan karşısında tekstil ve hazır giyim sektöründe katsayı değerlerinin 1 den büyük olduğu görülmektedir. Ancak rekabet üstünlüğünün hazır giyim sektöründe daha yüksek olduğu dikkat çekmektedir. Türkiye nin tekstil ve hazır giyim sektöründe Çin e göre daha yüksek bir ihracat performansına sahip olduğu görülmektedir. Türkiye nin Pakistan karşısında tekstil ve hazır giyim endüstrisinde rekabet performansının düşük olduğu görülmektedir. Çin in hazır giyim sektöründe Hindistan a göre rekabet gücünün daha yüksek olduğu görülmektedir. Buna karşılık tekstil sektöründe, Çin in Hindistan a göre rekabet gücünün düşük olduğu başka bir ifadeyle, tekstil sektöründe Hindistan ın rekabet gücünün daha yüksek olduğu görülmektedir. Çin in hem tekstil hem de hazır giyim sektöründe Pakistan a göre rekabet dezavantajına sahip olduğu görülmektedir. Hindistan, Pakistan karşısında tekstil ve hazır giyim sektöründe rekabet dezavantajına sahiptir. 83 KAYNAKLAR Altıntaş, N., ve Akpolat, A., (2013). Tekstil Sektöründe Avrupa Birliği ile Türkiye Arasındaki Rekabet Analizi. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(6): 33-42. Amighini, A., (2005). China in the International Fragmentation of Production: Evidence from the ICT Industry. The European Journal of Comparative Economics, 2(2): 203-219. Arslan, K. (2008). Tekstil ve Hazır Giyim Sektörünün Dönüşüm Stratejileri ve Yeni Yol Haritası, Müsiad, Araştırma Raporları,.1-160. Atış, A., (2014). Türkiye nin Tekstil ve Konfeksiyon Sektörünün Karşılaştırmalı Rekabet Analizi, Ege Akademik Bakış, 14(2): 315-334. Aydoğdu, G., (2012). Hazır Giyim ve Konfeksiyon Araştırma Raporu. Çukurova Kalkınma Ajansı, 1-34. Bashımov, G., (2014). Tekstil ve Hazır Giyim Sektörünün Karşılaştırmalı Avantajı: Türkiye ve Pakistan Örneği. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1): 31-42. Çakmak, Ö., (2005). Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler ve Rekabet Gücü: Türkiye Tekstil ve Hazır Giyim Endüstrisi Üzerine Bir Uygulama. Ege Akademik Bakış, 5(1): 65-76 Çetin, M., ve Ecevit, E., (2008). İhracatın Sürükleyici Gücü Olarak Tekstil Sektörü: Kahramanmaraş İli Örneği. Yönetim ve Ekonomi, 15(2): 116-132.
Çivi, E., (2001). Rekabet Gücü: Literatür Araştırması. Yönetim ve Ekonomi, 8(2): 22-38. Çoban, O., Kök, R., (2005). Türkiye Tekstil Endüstrisi ve Rekabet Gücü: AB Ülkeleriyle Karşılaştırmalı Bir Analiz Örneği, 1989-2001. İktisat İşletme ve Finans, 20(228): 68-81. Erkan, B., (2011). Türkiye nin Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü İhracatında Uluslararası Rekabet Gücünün Belirlenmesi. EconAnadolu 2011: Anadolu International Conference in Economics II, 1-21. Erkekoğlu, H., Kılıçarslan, Z., ve Göknar, H., (2014). Kayseri İlinin Mobilya Sektörü Rekabet Gücü: Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlük Endeksi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 44: 1-22. Eroğlu, Ö., ve Özdamar, G., (2005). Türk İmalat Sanayinin Rekabet Gücü ve Beyaz Eşya Sektörü Üzerine Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 10(2): 1-22. Güleryüz, Ö., (2011). Küresel Gelişmeler Işığında Türkiye de Tekstil Sektörü ve Geleceği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı Bitirme Projesi,1-142. Kösekahyaoğlu, L., ve Özdamar, G., (2011). Türkiye, Çin ve Hindistan ın Sektörel Rekabet Gücü Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(2): 29-49. 84 Kumar, R., ve Chadee, D., (2002). International Competitiveness of Asian Firms An Analytical Framework. ERD Working Paper Series, 4: 1-33. Özçalık, M., ve Okur, A., (2013). Türk Tekstil ve Hazır Giyim Sektörlerinin Gümrük Birliği Sonrası AB-15 Ülkeleri Karşısındaki Rekabet Gücü. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1): 205-223. Serbanel, C., (2014). Romanıan Textile Industry and Its Competitive Advantage. Practical Application of Science, 2(2): 395-404. Şahin, D., (2015). Türkiye ve Çin in Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründe Rekabet Gücünün Analizi. Akademik Bakış Dergisi, 47: 155-171. Uğur, A., (2004). Türkiye nin Dış Ticaretinde Tekstil-Giyim Sektörünün Yeri ve Yeni Rekabet Dönemi, 26-49. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/33/825/10464.pdf. Yücel, Y.,(2010). Uluslararası Ticaretin Serbestleştirilmesi Sürecinde Türk Tekstil ve Hazır Giyim Sektörünün Rekabet Gücü ve Çin Tehdidi. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 29(2): 227-250.