İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM CEZA HUKUKU 1. Kavram I. TANIM, TERİM 2 1. Tanım 2 2. Terim 3 3. Ceza Hukukunun Meşruluğunun Temeli 3 II. CEZA HUKUKUNA HAKİM OLAN İLKELER 5 1. Hukuk Devleti İlkesi 5 2. İnsan Haysiyetinin Dokunulmazlığı İlkesi (Ümanizm) 6 3. Kanunilik ilkesi 8 A. Kavram 8 B. İdarenin Suç Yaratabilip Yaratamayacağı Sorunu 9 4. Kusursuz Suç ve Ceza Olmaz tikesi 19 2. Tarihçe 3. Kaynaklan ve Yorumu I. KAYNAKLARI 29 1. Kavram 29 A. Doğrudan Doğruya Kaynaklar 29 a) Genel Olarak 29 b) TCK ile Diğer Ceza Kanunları Arasındaki İlişki 30 c) Daimî ve Süreli Ceza Kanunları 30 d) Ceza Kanunlarının Yürürlüğe Girmeleri 30 e) Ceza Kanunlarının Yürürlükten Kaldırılması (ilgası) 30 f) Metrükiyyet (Kullanılmazlık) 31 B. Dolayısıyla Kaynaklar 31 2. Yer Bakımından Uygulama: Milletlerarası Ceza Hukuku 31 A. Genel Olarak 32 B. Sistemler 32 a) Mülkilik Sistemi 32 VII
aa) Anlamı 32 bb) Ülke 33 cc) Suçun İşlendiği Yer 33 b) Şahsîlik Sistemi 32 aa) Faile Göre Şahsîlik 34 bb) Mağdura Göre Şahsîlik 36 c) Koruma Sistemi 36 d) Evrensellik Sistemi 38 C. Ne bis in idem Kuralı 38 D. Türkiye'de Yeniden Yargılanma Yapılması: Yabancı Mahkeme Kararlarının Türk Hukukundaki Değeri: Ne bis in idem Kuralının Uy gulanma Kabiliyeti 39 E. Türk Vatandaşları Hakkında Yabancı Ülke Mahkemelerinden ve Yabancılar Hakkında Türk Mahkemelerinden Veriln Ceza Mahkûmiyetlerinin İnfazına Dair Kanun (3002 s.k.) 42 F. Ceza Yargılarının Milletlerarası Değeri Sözleşmesi 43 G. Geri Verme 44 3. Zaman Bakımından Uygulama 46 A. Genel Olarak: Lehe Kanunun Geçmişe Yürümesi Kuralı 47 B. Geçici ve SüreU Ceza Kanunları Açısından Zaman Bakımından Uygulama 48 C. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geri Yürümesi Yasağı.. 49 D. Lehe Olan İçtihadı Birleştirme Kararlarının Etkisi 49 E. Maddî Nitelikteki Ceza Kuralı Dışındaki Kurallarda Lehe Değişiküğinin Etkisi 50 a) Ceza Muhakmesine ilişkin Kuralların Etkisi 50 b) Emniyet Tedbirlerine İlişkin Kuralların Etkisi 50 c) infaza İlişkin Kuralların Etkisi 50 d) Zamanaşımına İlişkin Kuralların Etkisi, 50 F. Lehe Kanunun Tespiti 50 4. Kişi Bakımından Uygulama 52 A. Cumhurbaşkanı 53 B. Mutlak Yasama Dokunulmazlığından Yararlananlar 56 a) Mutlak Yasama Dokunulmazlığı Kavramı 56 b) Mutlak Yasama Dokunulmazlığının Kapsamı 56 aa) Madde Bakımından 56 bb) Yer Bakımından 57 cc) Kişi Bakımından 57 VIII 1
dd) Zaman Bakımından 57 c) Mutlak Yasama Dokunulmazlığının istisnası 57 d) Sonuçları 57 C. Diplomatlık Dokunulmazlığından (Yargı Bağışıklığından) Yararlananlar 57 D. Dokunulmazlığı (Yargı Bağışıklığı) Bulunan Bazı Yabancı Asker Kişiler 59 H. YORUMU 60 4. Suç Teşkil Eden Fiilleri Suç Teşkil Etmeyen Hukuka Aykırı Fiillerden veya Hiçbir Surette Hukuka Aykın Olmayan Fiillerden Ayırmaya Yarayan Esaslar: Suçun Unsurlan (Suç Genel Teorisi) I. GENEL OLARAK (UNSURLAR DIŞINDA KALAN HUSUSLAR) 64 1. Önşartlar 65 2. Cezalandırılabilme Şartları 65 3. Ceza Muhakemesinin Şartları 66 A. Dava Şartlan 67 a) Şikâyet 67 b) Dava Süresi 72 c) izin 72 d) Talep 73 e) Yabancı Hükümetin Talebi (Şikâyeti) 73 f) Evlenme Bulunmaması 73 g) Önödemenin Yerine Getirilmemesi 73 B. Yargılama Şartlan 74 a) Sanığın Hazır Bulunması 74 b) Sanığın Akıl Hastası Olmaması 74 c) Öteki Yargılama Şartları 75 4. Ceza ilişkisini Düşüren Sebepler 75 A. Sanığın veya Mahkûmun Ölümü 75, a) Sanığın Ölümü 75 b) Mahkûmun Ölümü 76 B. Af 76 a) Genel Af 77 c) Özel Af 77 c) Af Yasakları 78 IX
C. Zamanaşımı /ö a) Dava Zamanaşımı 79 aa) İşlemeye Başlaması 79 bb) Uzamış Zamanaşımı 80 cc) Kesme Sebepleri 80 dd) Durma Sebepleri 87 b) Ceza Zamanaşımı 90 aa) İşlemeye Başlaması 91 bb) Kesme Sebepleri 91 c) Zamanaşımı Re'sen Dikkate Alınır 92 d) Zamanaşımı Kabul Edilmeyen Haller 92 H. KANUNÎ UNSUR (TİPİKLlK) 92 I. Kavram 93 2. Yanılma 93 A. Genel Olarak 93 B. Türleri 93 a) Unsurlarda Yanılma 93 aa) Kanunî Unsurda Yanılma 94 aaa) Genel Olarak 94 bbb) Mefrûz Suç (Sözde, Hayalî Suç) 96 bb) Maddî Unsurda Yanılma 96 aaa) Genel Olarak 96 bbb) Suçun Maddî Konusunda Yanılma 97 ccc) Araçlarda Yanılma 97 ddd) Neticede Yanılma ve Sapma 98 "a) Tek Neticeli Yanılma ve Sapma 98 "b) Çok Neticeli Yanılma ve Sapma 99 cc) Hukuka Aykırılık Unsurunda Yanılma 100 AdA)Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Yanılma 100 bbb) Hukuka Uygunluk sebeplerinde Sınırın Aşılması Yanılmaya İlişkin Bir Sorundur; Bu Nedenle Somut Olaya Yanılmaya İlişkin Şemanın Tatbiki ile Kolayca Adil Bir Çözüme Ulaşılabilir 102 dd) Manevî Unsurda Yanılma 105 b) Unsurlar Dışında Kalan Hususlarda Yanılma 105 aa) Ön Şartlar 105 bb) Cezalandırılabilme Şartları 105 x
cc) Ceza Muhakemesi Şartlan 105 dd) Suça Etki Eden Haller 106 m. MADDÎ UNSUR (HAREKET) 107 1. Hareket 107 A. Kavram 107 B. Hareketin Şekilleri Bakımından Suçlar 109 a) Bağlı Hareketli Suçlar 109 b) Serbest Hareketli Suçlar 109 c) İcraîSuçlar 109 d) İhmalî Suçlar 110 e) İhmâl Suretiyle İcra Suçları 110 C. Hareketin Sayısı Bakımından Suçlar 110 a) Tek Hareketli Suçlar 110 b) Seçimlik Hareketli Suçlar 110 c) Birden Fazla Hareketli Suçlar 110 d) İtiyadı Suçlar 110 2. Netice İH A. Kavram 111 B. Neticenin Sayısı Bakımından Suçlar 111 a) Kural: Her Netice Bir Suç Teşkil Eder 111 aa) Genel Olarak 111 bb) Neticesi Harekete Bitişik Suçlar-Mesafe Suçları 112 cc) Ani Suçlar-Mütemadî Suçlar 112 b) Birden Fazla Neticelerin Bir Suç Sayıldığı Durumlar: Suçların İçtimai 113 aa) Müteselsil Suçlar 113 bb) Mürekkep Suçlar 117 cc) Karma Suç 118 dd) Geçitli Suç 119 c) Fikrî içtima 119 3. Teşebbüs '. 121 A. Kavram 121 B. Şartları 123 a) İşlenen Suçun Kabahat Değil Cürüm Olması 123 b) Cürmün Kasten İşlenen Suçlardan Olması (Taksir veya Kastın Aşılması Durumlarında Teşebbüs Olmaz) 123 c) Elverişli Araçların Kullanılması 124 XI
d) İcra Hareketlerine Başlanmış Olması 127 e) Neticesi Hareketten Ayrılabilen Bir Suçun (Mesafe Suçunun) veya İcra Hareketleri Parçalanabilen Bir Ani Suçun (Neticesi Harekete Bitişik Suçun) Bulunması 131 f) İcra Hareketlerinin Bitmemesine veya Neticenin Gerçekleş memesine Failin Elinde Olmayan Engel Sebeplerin Amil Olması... 133 aa) İhtiyariyle (Gönüllü) Vazgeçme 135 bb) Faal Nedamet (Aktif Pişmanlık) 136 C. Teşebbüsün Cezası 137 D. İstenemez Suça Teşebbüs 137 a) Genel Olarak 137 b) Suçun Maddî Konusunun Bulunmaması 138 c) Kullanılan Araçların Elverişsiz Olması 141 d) İstenemez Suça Teşebbüsün Cezası 142 4. Nedensellik Bağı 142 IV. HUKUKA AYKIRILIK UNSURU 157 1. Kavram 158 2. Hukuka Uygunluk Sebepleri 158 A. TCK m.49 da Düzenlenen Hukuka Uygunluk Sebepleri 158 a) Kanun Hükmünü İcra 158 XII b) Yetkili Merciin Emrini İfa 159 c) Meşru Müdafaa (Savunma) 164 aa) Saldırıya İlişkin Şartlar 165 aaa) Bir Saldırının Bulunması 165 bbb) Saldırının Haksız Olması 166 ccc) Saldırının Kendisinin veya Başkasının Nefsine veya Irzına Yönelik Bulunması 168 ddd) Saldırının Halen Var Olması 169 bb) Savunmaya İlişkin Şartlar 169 aaa) Savunmada Mecburiyet Bulunması 169 bbb) Saldırı ile Savunma Arasında Nedensellik Bağının Bulunması 170 ccc) Savunma ile Saldırı Arasında Oran Bulunması 170 cc) Tazminat 171 d) lztırâr (Zaruret, Çaresizlik) Hali 171 aa) Tehlikeye İlişkin Şartlar 171 aaa) Ağır ve Muhakkak Bir Tehlikenin Bulunması 171 bbb) Tehlikenin Nefse Yönelik Olması 172
ccc) Böyle Bir Tehlikeye Bilerek (Kasten) Sebebiyet Verilmemesi 172 ddd) Tehlikeye Karşı Koymak Yükümlülüğünün Bulunmaması 173 bb) Korunmaya İlişkin Şartlar 173 aaa) Başka Türlü Korunma Olanağının Bulunmaması. 173 bbb) Tehlike ile Korunma Arasında Oran Bulunması... 174 cc) Tazminat 174 B. TCK m.49da Düzenlenmeyen Hukuka Uygunluk Sebepleri 174 a) Hakkın terası 174 aa) Şartları 175 bb) Hakkın İcrası Durumları 175 aaa) Mal İçin Meşru Müdafaa-Zilyetliğin Korunması... 175 a) Mal için Meşru Müdafaa 175 7j) Zilyetliğin Korunması 177 bbb) Bir İş, Meslek, Sanat, BUim veya Spor Faaliyetlerinin İcrası 178 a) Genel Olarak 178 *b) Tanıklıktan Çekinme Hakinin terası 180 c) Ticarî ve/veya Sınaî Faaliyette Bulunma Hakkının icrası 181 d) Gazetecilik Mesleğinin icrası 181 s ' e) Hekimlik Mesleğinin icrası 181 s f) Öteki iş ve Mesleklerin icrası 182 *g) Sanatın icrası 183 7ı) Bilimin icrası 184 v j) Spor Faaliyetlerinin icrası 184 b) Mağdurun Rızası 185 aa) Kavram 185 bb) Şartları 185 aaa) Mağdurun Üzerinde Mutlak Surette Tasarrufta Bulunabileceği Bir Hakkın Bulunması 185 h a) Genel Olarak 185 7J) Ötanazi 186 bbb) Ehliyet 188 ccc) Açıklama 188 3. Yanılma 189 A. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Yanılma 189 XIII
B. Sınırın Aşılması 189 V. MANEVÎ UNSUR (KUSURLULUK) 191 1. îsnad Kabiliyeti 191 A. Kavram 191 B. İsnad Kabiliyetinin Bulunması Gereken Zaman 192 2. Kusurluluk 194 A. Kavram 195 B. Şekilleri 195 a) Kast 196 aa) Tanımı 196 bb) Unsurları 196 aaa) Bilme 196 bbb) İsteme 197 cc) Çeşitleri 198 aaa) Genel Kast-Özel Kast 198 bbb) Muayyen (Belli Bir Kimseye Yönelik) Kast-Gayrl Muayyen (Belirli Bir Kimseye Yönelik Olmayan) Kast 198 ccc) Yoğun Kast (Düşence Kastı, Taammüd) Ani Kast.. 200 b) Taksir 201 aa) Tanımı 201 bb) Unsurları 202 aaa) Kanunda Fiilin Taksirle İşlenebileceğinin Gösterilmiş Olması 203 bbb) Hareketin Bilinmesi ve İstenmesi 203 ccc) Neticenin (Bilinebilmesi) Öngörülebilmesi Ancak İstenmemesi 203 ddd) Hareket ile Öngörülmesi Gerekirten Öngörülemeyen Netice Arasında Nedensellik Bağının Bulunması... 206 C. Kabahatlerde Kusurluluk 208 3. Hukukumuzda Objektif Sorumluluk Halleri 210 A. Kastın Aşılması 211 B. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlar 211 C. Basın Yoluyla İşlenen Suçlar 215 4. Kusurluluğu Etkileyen Sebepler 217 A. Kaza ve Tesadüf 217 B. Mücbir Sebep 217 C. Cebir, İkrah ve Tehdit 217 XIV
D. Yanılma ve Sapma 219 5. Haksız Tahrik ve Takdirî Hafifletici Sebepler 219 A. Haksız Tahrik 219 B. Takdirî Hafifletici Sebepler 221 5. Fail, Mağdur, Suçtan Zarar Gören I. FAİL 223 1. Tanım 223 2. Şartları 224 A. Yaşayan Bir İnsan Olması 224 a) Gerçek Kişiler 224 b) Tüzel Kişiler 224 B. Kanunda Yasaklanmış Bir Fiilin İşlendiği İddiasının Bulunması 224 3. Failin Sıfatı 224 4. Faillerin Çokluğu 225 A. Genel Olarak 225 B. İştirak 225 a) Şartları 226 aa) Birden Fazla Fauller Tarafından Yapılan ve Nedensellik Değeri Bulunan Birden Fazla Hareketlerin Bulunması 226 bb) İştirak İradesinin Bulunması 227 cc) Bütün Failler Bakımından Aynı Olan Suçun İcra Hareketlerinin Başlamış Olması 228 b) Çeşitleri 230 aa) Aslî İştirak 230 aaa) Asil Maddi İştirak 230 a) Fiili İrtikap Etmek 230 *b) Doğrudan Doğruya Beraber İşlemek 230 bbb) Asit Manevi İştirak (Azmettirmek) 231 bb)fer'î İştirak 232 aaa) Fer't Maddi İştirak 232 a) İş ve Vasıta Tedarik Etmek 232 7j) Müzaharet ve Muavenetle Suçun İcrasını Kolaylaştırmak 232 bbb) Fer'l Manevi İştirak 233
"a) Suç işlemeye Teşvik Etmek 233 "b) Suçu irtikap Kararım Takviye Etmek 233 "c) Müzaharet ve Muavenette Bulunmayı Vaadetmek 233 "d) Talimat Vermek 234 ccc) Zorunlu Fer'tİştirak 234 c) Ağırlatıcı ve Hafifletici Sebeplerin Sirayeti 234 d) Kışkırtıcı Ajan 236 C. Dolayısıyle FaiUik 237 H. MAĞDUR, SUÇTAN ZARAR GÖREN 238 I. Genel Olarak 238 2. Mağdurun Sıfatı 1 241. 6. Ceza I. KAVRAM 243 1. Tanım 243 2. Özellikleri, Amacı, iyi Bir Cezada Bulunması Gereken Nitelikler.. 243 A. Özelliklen 243 B. Amacı '. 243 C. İyi Bir Cezada Bulunması Gereken Nitelikler 243 II. ÇEŞİTLERİ 243 1. Ölüm Cezası 244 2. Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar 244 A. CİHK nın Sistemi 244 a) Uzun Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar 244 b) Kısa Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar 247 B. TCK nın Sistemi 250 C. Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların İnfazının Tehiri 250 3. Para Cezaları 251 4. Kamu Hizmetinden Yasaklılık 253 5. Muayyen Bir Meslek ve San'atın Tatili icrası 253 HI. CEZA MAHKÛMİYETİNİN SONUÇLARI (FER'Î VE MÜTEMMİM CEZALAR, ÖZELLİKLE MÜSADERE 253 1. Genel Olarak 253 2. Müsadere 254 IV. VERİLECEK CEZANIN SAPTANMASI 261 1. Genel Olarak 261 XVI
2. Ağırlatıcı-Hafifletici Sebepler ve Cezanın Hesabı 262 3. Tekerrür...263 A. Kavram 263 B. Çeşitleri 263 a) Gerçek Tekerrür-Mefruz Tekerrür 263 b) Genel Tekerrür-Özel Tekerrür 263 c) Süreli Tekerrür-Süresiz Tekerrür 263 d) Milli Tekerrür-Milletlerarası Tekerrür 263 C. TCK da Tekerrür 263 D. Adli Sicil 267 4. Cezaların İçtimai (Toplanması) 268 A. Kavram 268 B. Sistemler 268 C. Şartlan 269 5. Tutukluluğun Mahsubu 271 V. CEZANIN ERTELENMESİ (TECİL) 272 VI. ADLÎ TEVBİH 278 VII. ŞARTLA SALIVERME 279 7. Memnu Haklann ladesi (Yasak Haklann Geri Verilmesi) 2. BÖLÜM EMNİYET TEDBİRLERİ HUKUKU 1. Kavram, Emniyet Tedbirleri Hukukuna Hakim İlkeler I. KAVRAM 288 II. EMNİYET TEDBİRİ HUKUKUNA HAKİM İLKELER 292 2. Emniyet Tedbirini Gerektiren Fiiller I. ÇOCUKLARIN FULLERİ 293 1. Kavram 293 A. TCK tun Sistemi 294 B. 2253 Sayılı Kanunun Sistemi 297 XVII
2. Yaş Küçüklüğü Fiilin İşlendiği Sırada Bulunmalıdır 299 H. AKIL HASTALARININ FHLLERİ 300 I. Kavram 300 2. Hastalık Fiilin İşlendiği Sırada Bulunmalıdır 303 m. FİİLİN İŞLENDİĞİ SIRADA, KUSURSUZ OLARAK İSNAD KABİLİYETİNDEN YOKSUN BULUNANLARIN FULLERİ... 305 1. Kavram 305 2. Etki Fiilin İşlendiği Sırada Bulunmalıdır 306 2. Alkol Etkisinde Bulunanların Fiilleri 307 3. Uyuşturucu Etkisinde Bulunanların Fiilleri 307 4. Öteki Kimselerin Fiilleri 308 3. Emniyet Tedbirleri I. KAVRAM 308 H. ÇEŞİTLERİ 309 KAVRAMLARA GÖRE ARAMA CETVELİ 311 XVIII