içindekiler ÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ... V İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ...VI ÖNSÖZ...VII KISALTMALAR... XXXV GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM TRAFİK HUKUKU KAVRAMLARI I. TRAFİK KAVRAMI... 3 A. TRAFİĞİN TANIMI VE GELİŞİMİ...3 B. TRAFİĞİN UNSURLARI...4 1. İNSAN UNSURU... 4 a. Sürücü... 4 b. Yaya... 4 c. Yolcu...4 d. Trafik Görevlisi...5 2. ARAÇ UNSURU... 5 3. ÇEVRE VE YOL UNSURU... 5 C. TRAFİĞİN ÖNEMİ... 6 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI... 7 II. GENEL ANLAMDA KAZA KAVRAMI VE UNSURLARI...12 A. KAZA KAVRAMI...12 B. KAZANIN UNSURLARI... 13 1. KİŞİYE VEYA EŞYAYA GELEN ZARAR...13 2. DIŞARIDAN GELEN OLAY (DIŞ ETKİ)... 14 3. İSTENİLMEYEN OLAY...14 4. ANİ OLAY...15 5. UYGUN İLLİYET BAĞI... 16 III. TRAFİK KAZASI VE TRAFİK KAZASINA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR...16 A. TRAFİK KAZASI KAVRAMI VE İLGİLİ TANIMLAR... 16 B. TRAFİK KAZASI SAYILAN HALLER...17 1. TRAFİK KAZASININ MEYDANA GELDİĞİ YERE GÖRE... 18
X a. Karayolunda Meydana Gelen Kazalar... 18 b. Karayolu Dışında Meydana Gelen Kazalar...19 2. TRAFİK KAZASINA KARIŞAN ARAÇLARA GÖRE... 20 C. İŞLETEN KAVRAMI VE İŞLETEN SAYILANLAR...21 1. GERÇEK İŞLETEN...21 a. Araç Sahibi... 22 b. Ortak İşleten... 24 c. İşletenin Belirlenmesi...25 d. Araç Sahibi Dışındaki Gerçek İşletenler...25 2. FARAZİ İŞLETEN...27 3. İŞLETENİN EYLEMLERİNDEN SORUMLU OLDUĞU KİŞİLER... 28 a. Sürücü...29 aa. İşleten Olan Sürücü...29 bb. İşleten Olmayan Sürücü... 29 b. Aracın Kullanılmasına Katılan Yardımcı Kişiler...30 D. TRAFİK KAZASINDA KUSUR... 30 1. KUSURUN OBJEKTİF YÖNÜNÜN BELİRLENMESİ...30 a. Trafik Kurallarına Göre Belirlenmesi... 30 aa. Asli Kusurlu Sayılan Durumlar... 31 bb. Diğer Kusur Durumların Belirlenmesi... 32 b. Özen Kurallarına Gör Belirlenmesi... 32 2. KUSURUN SÜBJEKTİF YÖNÜNÜN BELİRLENMESİ...32 3. KUSURUN DERECELENDİRİLMESİ... 33 a. Ağır Kusur... 33 b. Hafif kusur... 34 c. Orta Kusur... 34 4. UYGULAMADAKİ KUSUR BELİRLEME YÖNTEMİ VE ELEŞTİRİLER...34 5. CEZA MAHKEMESİNDE TESPİT EDİLEN OLGULARIN KUSURUN BELİRLENMESİNE ETKİSİ... 35 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI...36 IV. SİGORTA KAVRAMI VE TRAFİK HUKUKUNDA SİGORTALAR...53 A. ZORUNLU SİGORTALAR...55 1. TRAFİK (ZORUNLU MALÎ SORUMLULUK) SİGORTASI...57 a. Trafik Sigortasının Kapsamı...59 aa. Kaza Yeri Yönünden Kapsam...59 bb. Araç Yönünden Kapsam...60 aaa. Araç Türü Yönünden Kapsam... 60 bbb. Aracın İşletmede Olup Olmamasına Göre Kapsam... 60
XI b. Trafik Sigortasınca Karşılanan Zararlar...61 c. Trafik Sigortasınca Karşılanmayan Zararlar... 61 d. İşleten ve Sürücü Yakınlarının Trafik Sigortasından Yararlanma Şartları...62 2. YEŞİL KART (GREEN KART) SİGORTASI...64 3. MOTORLU ARAÇLARLA İLGİLİ MESLEKÎ FAALİYETTE BULUNANLARIN SİGORTASI...66 4. YARIŞ DÜZENLEYENLERİN SİGORTASI...67 5. KARAYOLU TAŞIMACILIĞI İLE İLGİLİ SİGORTALAR...68 a. Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası...68 b. Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası... 69 aa. Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli Atık Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası... 69 bb. Tüp gaz Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası... 70 B. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALAR...71 1. İHTİYARÎ MALÎ SORUMLULUK SİGORTASI (İMSS)... 71 a. İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortası Teminatının Kapsamı... 72 b. Ek Sözleşmeyle Teminat Kapsamına Alınabilecek Hal ve Teminat Dışında Kalan Haller...75 c. Tazminatın Azaltılması veya Kaldırılması Sonucunu Doğuran Haller...76 2. KASKO SİGORTASI...77 a. Kasko Sigortası Teminatının Kapsamı... 79 b. Ek Sözleşmeyle Teminat Kapsamına Alınabilecek Hal ve Teminat Dışında Kalan Haller...80 c. Tazminatın Azaltılması veya Kaldırılması Sonucunu Doğuran Haller... 83 aa. Eksik Sigorta... 83 bb. Aşkın Sigorta... 83 cc. Muafiyetler... 83 d. Kasko Sigortasının Başlangıcı ve Sonu... 84 C. TRAFİK GARANTİ SİGORTASI (GÜVENCE HESABI)... 84 1. GÜVENCE HESABINA BAŞVURULABİLECEK HÂLLER...85 2. GÜVENCE HESABININ SORUMLULUK SINIRI VE ZARARIN FAZLA OLMASI HALİ... 86 3. GÜVENCE HESABINDAN KARŞILANMAYACAK ZARARLAR... 87 4. GÜVENCE HESABI KAPSAMINDAKİ SİGORTALAR...89 5. GÜVENCE HESABINA BAŞVURU ŞEKLİ, SÜRESİ VE GEREKLİ BELGELER... 89 6. GÜVENCE HESABI TARAFINDAN ÖDEMENİN YAPILMASI VEYA DAVA YOLU... 90 7. GÜVENCE HESABININ RÜCU HAKKI VE ZAMANAŞIMI... 91 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI...92
XI! İKİNCİ BÖLÜM TRAFİK HUKUKUNDAN DOĞAN HUKUKİ SORUMLULUKLAR I. KUSURSUZ SORUMLULUK...119 A. OLAĞAN SEBEP SORUMLULUĞU... 120 1. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI... 122 2. SORUMLULUKTAN KURTULMA (KURTULUŞ BEYYİNESİ)... 123 3. İSTİHDAM EDENİN YARDIMCI KİŞİYE RÜCUU... 123 B. TEHLİKE SORUMLULUĞU...123 1. İŞLETENİN KAÇINILMAZLIKTAN DOĞAN SORUMLULUĞU... 125 a. Kaçınılmazlık...125 aa. Kaçınılmazlık Kavramı... 125 bb. Kaçınılmazlığın Unsurları... 125 aaa. İrade Dışında Meydana Gelen Olay...125 bbb. Davranış Kuralının veya Sözleşme Borcunun İhlâli...126 ccc. İlliyet Bağının Bulunması... 126 ddd. Olayın Önlenemezliği...126 b. Kaçınılmazlığın Sorumluluğa Etkisi...127 2. HAKKANİYET SORUMLULUĞU...128 C. HUKUKUMUZDA DİĞER KUSURSUZ SORUMLULUK TÜRLERİ... 129 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI... 130 II. KUSUR (HAKSIZ FİİL) SORUMLULUĞU VE CEZA MAHKEMESİ KARARININ HUKUK MAHKEMESİNE ETKİSİ... 142 A. HAKSIZ FİİL VE UNSURLARI...146 1. FİİL (DAVRANIŞ)... 146 a. Davranış Kavramı ve Sorumluktaki Rolü... 146 b. Davranışın Tanımı ve Unsurları... 146 c. Davranış Çeşitleri...147 aa. Olumlu Davranış (Bir Şey Yapma)...147 bb. Olumsuz Davranış (Bir Şey Yapmama)...147 2. HUKUKA AYKIRILIK...148 a. Genel Bilgi... 148 b. Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Haller...149 3. ZARAR...151 a. Genel Olarak Zarar Kavramı...151 b. Maddi Zararın Tanımı ve Unsurları...151 aa. Malvarlığı... 151 bb. Malvarlığının Eksilmesi... 152 cc. Azalmanın İrade Dışı Meydana Gelmesi...152
XIII c. Manevi Zararın Tanımı ve unsurları... 153 d. Maddi Zarar Çeşitleri...153 aa. Fiili Zarar - Yoksun kalınan kar... 153 bb. Doğrudan Zarar - Dolaylı Zarar... 154 cc. Kişiye İlişkin Zarar - Eşyaya İlişkin Zarar...155 4. İLLİYET BAĞI...156 a. Uygun İlliyet Bağı... 156 b. Ortak İlliyet Bağı...158 c. Yarışan (Birlikte) İlliyet Bağı...158 d. İlliyet Bağının Kesilmesi...159 5. KUSUR... 160 a. Tanımı... 160 b. Kusurun Türleri... 161 aa. Kasıt...161 bb. İhmal... 162 c. Kusur Ehliyeti... 163 aa. Genel Bilgi... 163 bb. Temyiz Kudretinden Yoksun Olanların Sorumluluğu...163 d. Kusurun ispatı... 164 e. Zarar Görenin Kusuru... 164 f. Üçüncü Şahsın Kusuru...165 B. CEZA MAHKEMESİ KARARININ HUKUK MAHKEMESİNE ETKİSİ...166 1. KAVRAM VE GENEL BİLGİ...166 a. Haksız Fiil Teşkil Edip Suç Teşkil Etmeyen Fiiller...166 b. Suç Teşkil Ettikleri Halde Haksız Fiil Sayılmayan Hukuka Aykırı Fiiller... 166 c. Aynı Zamanda Suç ve Haksız Fiil Teşkil Eden Fiiller...167 2. CEZA HAKİMİNİN DURUMU...167 a. Ceza Hakiminin Hukuk Hakimi Karşısındaki Durumu...167 b. Ceza Mahkemesinden Tazminat Talebi...168 3. HUKUK HÂKİMİNİN DURUMU...169 a. Bağımsızlık Prensibi...170 aa. Bağımsızlık Prensibinin Amacı... 171 bb. Bağımsızlık Prensibinin Uygulanma Alanı...172 aaa. Ceza Hukuku Kuralları Bakımından Hukuk Hakiminin Bağımsızlığı...173 aaaa. Kusurun Tayini Bakımından Hukuk Hakiminin Bağımsızlığı...173 bbbb. Ayırt Etme (Temyiz Kudretini) Gücünü Tayin Bakımından Hukuk Hakiminin Bağımsızlığı...174
XIV bbb. Ceza Mahkemesi Kararlan Karşısında Hukuk Hakiminin Bağımsızlığı...175 aaaa. Beraat Kararları Bakımından Hukuk Hakiminin Bağımsızlığı... 175 bbbb. Mahkûmiyet Kararları Bakımından Bağımsızlık...178 ccc. Takipsizlik ve Salıverme Kararlarında Bağımsızlık...179 ddd. Sulh Ceza Hâkimi Tarafından Verilen Tutuklama, Muvakkat Yakalama Veya Salıverme Kararları Hukuk Hâkimini Bağlamaz... 180 eee. Af Yasaları Karşısında Hukuk Hakimini Durumu... 180 cc. Ceza Davası Hukuk Davası İçin Bir Bekletici Sorun mudur?...181 dd. Bağımsızlık Prensibinin Diğer Medenî Hukuk İlişkilerine de Uygulanması... 182 b. Bağımsızlık Prensibinin İstisnaları... 182 4. ŞİKAYETTEN VAZGEÇMENİN TAZMİNATA ETKİSİ... 184 III. İŞLETENİN SORUMLULUĞU VE SORUMLULUKTAN KURTULMA HALLERİ...185 A. İŞLETME HALİNDE OLAN ARACIN KAZASINDAN SORUMLULUK (TEHLİKE SORUMLULUĞU) ŞARTLARI... 185 1. MOTORLU ARAÇ İŞLETME HALİNDE OLMALI...185 2. BİR ZARAR MEYDANA GELMELİ... 186 3. MOTORLU ARAÇ İŞLETİLMESİ İLE ZARAR ARASINDA UYGUN İLLİYET BAĞI OLMALI... 187 4. ZARAR HUKUKA AYKIRI KULLANIM NEDENİYLE MEYDANA GELMELİ...188 B. İŞLETME HALİNDE OLMAYAN ARACIN KAZASINDAN SORUMLULUK ŞARTLARI...189 1. ARAÇ İŞLETME HALİNDE OLMAMALI...189 2. ZARAR TRAFİK KAZASINDAN DOĞMALI...190 C. SORUMLULUKTAN KURTULMA HALLERİ... 191 1. GENEL SORUMLULUKTAN KURTULMA HALLERİ... 191 a. Kusur Bulunmamalı...191 b. Araçtaki Bozukluk Kazayı Etkilememiş Olmalı... 192 c. Mücbir Sebep... 193 d. Zarar Görenin Ağır Kusuru... 195 e. Üçüncü Şahsın Ağır Kusuru... 196 2. ÖZEL SORUMLULUKTAN KURTULMA HALLERİ...197 a. Aracın Çalınması veya Gasp Edilmesi... 197 b. Hatır İçin Taşıma veya Aracın Hatır İçin Verilmesi...198 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI...199
XV IV. TRAFİK KAZASINDA İŞLETEN DIŞINDAKİ SORUMLULAR... 217 A. İŞLETEN OLMAYAN SÜRÜCÜNÜN SORUMLULUĞU... 217 B. KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU'NA GÖRE SİGORTACININ SORUMLULUĞU... 218 C. GÜVENCE HESABININ SORUMLULUĞU (ZMS SİGORTALARI TARAFINDAN KARŞILANMAYAN ZARARLARDA)... 220 D. DİĞER KİŞİLERİN SORUMLULUĞU...221 1. HAYVAN BULUNDURANIN SORUMLULUĞU...222 2. EV BAŞ KANININ SORUMLULUĞU...223 3. YAYA VE BİSİKLET SÜRÜCÜLERİNİN SORUMLULUĞU... 224 4. ÜRETİCİNİN (İMALATÇININ) SORUMLULUĞU...224 5. RAYLI MOTORLU ARAÇ İŞLETENLERİN SORUMLULUĞU...226 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI... 227 V. TRAFİK KAZASINDA DEVLETİN SORUMLULUĞU... 235 A. DEVLETİN İŞLETEN OLARAK SORUMLULUĞU... 235 B. DEVLETİN YÖNETSEL İŞLEM VE EYLEMLERDEN (HİZMET KUSURURUNDAN) DOĞAN SORUMLULUĞU...235 1. GENEL BİLGİ...235 2. HİZMET KUSURUNUN SÖZ KONUSU OLDUĞU DURUMLAR... 236 a. Kötü İşleyen Hizmet... 236 b. İşlemeyen Hizmet... 237 C. TRAFİK KAZASINDA YARALANANLARIN TEDAVİ GİDERLERİNİN DEVLETÇE KARŞILANMASI... 238 1. SİGORTA ŞİRKETLERİNİN SORUMLULUĞUNUN SONA ERMESİ... 238 2. SGK'CA TEDAVİ GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖDEMELERİN BELİRLENMESİ... 239 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI... 240 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TRAFİK HUKUKUNDAN DOĞAN CEZAİ SORUMLULUKLAR I. TRAFİK SUÇLARI... 249 A. TRAFİK SUÇU KAVRAMI... 249 B. TRAFİK SUÇLARININ HUKUKİ NİTELİĞİ... 250 II. KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU'NDA DÜZENLENEN TRAFİK SUÇLARI VE YARGILAMA USULÜ... 251 A. KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU'NDA DÜZENLENEN TRAFİK SUÇLARI... 251 1. SÜRÜCÜ BELGESİ OLMADAN MOTORLU ARAÇ SÜRME SUÇU... 252 2. ALKOLLÜ İÇKİ, UYUŞTURUCU VEYA KEYİF VERİCİ MADDELERİN ETKİSİ ALTINDA ARAÇ SÜRME SUÇU...253
XVI 3. HIZ SINIRLAMALARINA İLİŞKİN SUÇLAR... 256 4. HIZ SINIRLAMALARINA İLİŞKİN SUÇLARDA CEZA UYGULANMAYACAK HALLER... 258 B. TRAFİK SUÇLARINDA YARGILAMA USULÜ...259 1. TRAFİK SUÇLARININ KOVUŞTURULMASI VE GÖREVLİ MAHKEMELER... 259 2. TRAFİK SUÇLARINDA TEKERRÜR... 260 3. CEZA PUANI UYGULAMASI... 261 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI...262 III. TÜRK CEZA KANUNU'NDA DÜZENLENEN SUÇLAR... 268 A. TAKSİRLİ SUÇ VE TRAFİK HUKUKUNDA TAKSİRLİ SUÇ... 268 1. TAKSİR KAVRAMI VE UNSURLARI... 268 2. TÜRK CEZA KANUNU'NDA TAKSİR VE KAST...269 3. TÜRK CEZA KANUNUNDA BİLİNÇLİ TAKSİR...270 B. TRAFİK HUKUKUNDA TAKSİRLİ SUÇLARDA KUSURUN BELİRLENMESİ... 272 1. KUSURUN BELİRLENMESİNDE HAKİM YETKİLİ VE GÖREVLİDİR... 272 2. KUSURUN DERECELENDİRİLMESİNDE BİLİRKİŞİ UYGULAMASI... 273 C. TRAFİK CEZA HUKUKUNDA İLLİYET (NEDENSELLİK) BAĞI...275 1. ORTAK KUSURLARDA NEDENSELLİK BAĞI...275 2. ÖNE GEÇEN NEDEN VE İLLİYET BAĞI... 276 3. İLLİYET BAĞININ KESİLMESİ...278 a. Üçüncü Kişinin Bağımsız Nitelikteki Kusuru... 278 b. Zarar Görenin Kusuru...281 c. Ortak Kusurlu Davranışta İlliyet Bağı... 282 d. Önlenemez (Mücbir Neden) Durum... 283 D. TÜRK CEZA KANUNU'NDA YER ALAN TAKSİRLİ SUÇLAR... 283 1. TAKSİRLE ADAM ÖLDÜRME (TCK m. 85)... 283 2. TAKSİRLE ADAM YARALAMA... 284 a. Taksirle Basit Yaralama (TCK m. 89/1)... 284 b. Taksirle Ağır Yaralama (TCK m. 89/2)...285 c. Yüksek Oranda Kayıpların Gerçekleştiği Taksirle Ağır Yaralanmalar (TCK m. 89/3)... 285 d. Birden Çok Kişinin Taksirle Yaralanması (TCK m. 89/4)...285 e. Taksirli Suçlarda Soruşturma ve Kovuşturmanın Şikayete Bağlılığı (TCK m. 89/5)...286 E. TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE SOKMA SUÇU (TCK m. 179)...287 1. GENEL BİLGİ...287 2. TRAFİK GÜVENLİĞİNİ SAĞLAYAN TEKNİK İŞARET VE İŞLETİM SİSTEMİNİ DEĞİŞTİREREK TEHLİKEYE NEDEN OLMAK (TCK m.179/1)... 288
XVII a. Suçun Maddi Unsurları... 288 aa. Fail - Mağdur... 288 bb. Eylem- Hareket... 288 b. Manevi Unsur... 291 c. Teşebbüs - İştirak - İçtima... 292 3. TEHLİKELİ OLABİLECEK ŞEKİLDE ARAÇ KULLANMA SUÇU... 293 a. Suçun Maddi Unsurları... 293 aa. Suçun Hukuki Konusu...293 bb. Fail-Mağdur... 294 cc. Eylem...294 b. Manevi Unsur... 295 c. Teşebbüs - İştirak - İçtima...296 d. Ceza ve Muhakeme... 296 4. ALKOL VEYA UYUŞTURUCU MADDE ETKİSİ YADA BAŞKA BİR NEDENLE TRAFİĞİ TEHLİKEYE SOKMA SUÇU (KTK m. 48)...297 a. Suçun Maddi Unsurları...297 aa. Fail-Mağdur...297 bb. Hukuki Konu... 297 cc. Eylem...297 b. Manevi Unsur... 300 c. Teşebbüs-İştirak-İçtima...301 d. Yaptırım ve Muhakeme...301 F. TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TAKSİRLE TEHLİKEYE SOKMA (TCK m.180)...303 1. SUÇLA KORUNAN HUKUKİ DEĞER...303 2. SUÇUN MADDİ UNSURLARI...304 a. Fail-Mağdur... 304 b. Eylem...304 3. MANEVİ UNSUR... 305 4. TEŞEBBÜS - İŞTİRAK - İÇTİMA...306 5. YAPTIRIM VE MUHAKEME... 306 G. TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE SOKMA SUÇU İLE KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU İLİŞKİSİ...307 H. TRAFİK HUKUKUNDA YAYALARIN CEZAİ SORUMLULUĞU... 308 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI... 310 IV. TÜRK CEZA HUKUKUNDA TAZMİNAT YAPTIRIMI...327 A. TÜRK CEZA KANUNUNDA TAZMİNAT YAPTIRIMI... 327 B. HAPİS CEZASININ TAZMİNAT KARŞILIĞI ERTELENMESİ... 328 C. CEZA YARGILAMASINDA UZLAŞMA...329 1. TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MADDİ VE MANEVİ ZARAR İÇİN UZLAŞMA... 333
XVIII 2. UZLAŞMANIN DİĞER FAİLLERE VE MÜTESELSİL SORUMLULARA ETKİSİ... 335 3. MANEVİ TAZMİNATIN UZLAŞMA İLE ÖDENMESİ... 338 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI... 338 V. TRAFİK CEZA HUKUKU VE TÜRK CEZA HUKUKUNDAKİ CEZALARIN UYGULANMASI... 340 A. SUÇLARIN KOVUŞTURULMASIYLA GÖREVLİ MAHKEME...340 B. CEZALARIN BELİRLENMESİNDE DEĞİŞİK DURUMLAR...342 1. TEKERRÜR (SUÇUN YİNELENMESİ) VE HUKUKİ NİTELİĞİ... 342 a. Tekerrürün Koşullan...344 aa. Kişi, Önceden İşlediği Bir Suç Nedeniyle Hapis veya Adli Para Cezasına Mahkum Edilmiş Olmalıdır... 344 bb. Önceki Mahkumiyet Hükmünün İnfazından İtibaren Belli Bir Süre İçinde Yeni Bir Suçun İşlenmiş Olması Gerekir...345 b. Tekerrürün Sonuçları...346 2. SUÇLARIN ÇOKLUĞU HALİ... 348 a. Bileşik Suç...348 b. Zincirleme Suç...349 c. Fikri İçtima...351 C. CEZALARIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ...352 D. CEZANIN VERİLEMEYECEĞİ VEYA İNDİRİLEBİLECEĞİ DURUMLAR...355 E. HAKLARI KULLANMAKTAN YOKSUN BIRAKMA...356 F. HAPİS CEZASININ ERTELENMESİ... 356 G. HAPİS CEZASINA SEÇENEK YAPTIRIMLAR...359 1. ADLİ PARA CEZASINA ÇEVİRME...361 2. DİĞER SEÇENEK YAPTIRIMLAR... 361 H. HÜKMÜN AÇIKLANMASI VE HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI... 362 1. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASININ KOŞULLARI...364 2. HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARI... 364 3. HÜKMÜN AÇIKLANMASI VE SEÇENEK YAPTIRIMLAR... 365 4. GERİ BIRAKMA KARARININ KALDIRILMASI...365 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI...365 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN MADDİ ZARAR VE TAZMİNATLAR I. TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MADDİ ZARAR... 379 A. MADDİ ZARAR KAVRAMI TANIMI VE UNSURLARI... 379 1. MADDİ ZARAR KAVRAMI... 379
XIX 2. MADDİ ZARARIN UNSURLARI... 380 a. Malvarlığı... 380 b. Malvarlığının Eksilmesi... 380 c. Malvarlığındaki Eksilmenin İrade Dışı Meydana Gelmesi...381 3. MADDİ ZARAR TÜRLERİ... 381 a. Fiili Zarar - Yoksun kalınan kar...381 b. Doğrudan Zarar - Dolaylı Zarar... 383 c. Kişiye İlişkin Zarar - Eşyaya İlişkin Zarar...384 B. MADDİ ZARARIN İSPATLANMASI... 384 C. MADDİ ZARARIN HESAPLANACAĞI ZAMAN...386 D. MADDİ ZARAR MİKTARINA FAİZ EKLENMESİ...388 E. MADDİ ZARARIN DENKLEŞTİRİLMESİ (Yararın İndirilmesi)...389 1. GENEL BİLGİ VE YARAR KAVRAMI...389 2. DENKLEŞTİRMENİN ŞARTLARI... 391 a. Zarar Verici Olay Zarar Gören Lehine Ekonomikbir Yarar Sağlamalıdır... 391 b. Zarar Verici Olay İle Yarar Arasında Uygun İlliyet Bağı Olmalıdır...393 c. Tarafların İradesi veya Bir Kanun Hükmü Yararın Denkleştirilmesini Engellememelidir... 394 aa. Üçüncü Kişilerin Zarar Gören'e İfa Amacı Taşımayan Yardımları... 394 bb. Zarar Görenin Önlem ve Davranışları Sonucu Elde Edilen Yararlar...396 aaa. Zarar Görenin Zararı Kendi İmkanlarıyla Gidermesi... 396 bbb. Zarar Görenin Yaptığı Kaza veya Hayat Sigortaları... 396 cc. Haksız Fiil Nedeniyle Yapılmayan Giderler... 396 dd. Ölenin Desteğinden Yoksun Kalınmasında Özel Durumlar... 397 3. DENKLEŞTİRMEDE HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI (MK m. 2)... 397 4. DENKLEŞTİRME İŞLEMİNDE USUL SORUNLARI... 398 F. TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MADDİ ZARAR ÇEŞİTLERİ...398 1. EŞYA VE HAYVANLARA İLİŞKİN ZARARLAR... 398 a. Tam Kayıp (Kullanılamaz Hale Gelme) Zararı... 398 b. Onarım Giderleri Zararı... 400 c. Onarılmış Eşyalarda Değer Kaybı Zararı...402 aa. Tam Olarak Onarılması İmkansız Araçlarda Değer Kaybı... 402 bb. Tam Olarak Onarılıp Eski Haline Getirilebilen Araçlarda Değer Kaybı... 402 d. Gelir Yoksunluğu Zararı (Ek-Munzam Zarar)... 403 e. Özel Aracın Onarım Süresince Kullanılamamasından Doğan Zarar... 404 2. İNSANA İLİŞKİN MADDİ ZARARLAR... 405 a. Bedensel Bütünlüğün Zedelenmesinden Doğan Maddi Zarar... 405
XX aa. İyileştirme (Tedavi) Giderleri... 407 bb. Kazanç Kaybı, Çalışma Gücünün Azalmasından veya Sürekli Kaybından Doğan Zarar... 408 aaa. Çalışma Gücünün Geçici Kaybından Doğan Zarar...408 bbb. Çalışma Gücünün Sürekli Olarak Azalması veya Kaybından Doğan Zarar... 409 aaaa. Çalışma Gücündeki Sürekli Azalmanın Oranı...409 bbbb. Zarar Görenin Gelir Durumu... 411 cccc. Çalışma Süresi ve Bunun Başlangıç Anı...411 cc. Ekonomik Geleceğin Sarsılmasından Doğan Zarar... 411 b. İnsan Ölümünde Maddi Zarar... 412 aa. İyileştirme Giderleri ve Gelir Kaybı...413 bb. Gömme (Defin) Giderleri... 413 cc. Ölenin Desteğinden Yoksun Kalma...413 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI... 414 II. TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MADDİ TAZMİNAT...425 A. MADDİ TAZMİNAT KAVRAMI, AMACI VE ÖNEMİ... 425 B. MADDİ TAZMİNAT TÜRLERİ...426 1. AYNİ TAZMİNAT... 427 2. NAKDİ TAZMİNAT...427 C. BEDENSEL BÜTÜNLÜĞÜN İHLALİNDE VE İNSAN ÖLÜMÜNDE TAZMİNAT...428 1. GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK TAZMİNATI...429 a. Bedensel Zarar Kavramı ve Korunması... 429 b. Geçici İş Göremezlikten Doğan Zarar...431 aa. Sakatlığın veya Hastalığın Çeşidi - Derecesi... 433 bb. Sakatlığın veya Hastalığın Zarar Görenin Mesleğine Etkisi... 434 cc. Zarar Görenin Elde Ettiği Gelir... 434 aaa. Giydirilmiş Ücret Kavramı ve Tespiti...434 bbb. Net Ücret Kavramı ve Tespiti... 435 2. SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK TAZMİNATI...436 a. Yaşam Süresi (Muhtemel Ömür Süresi)... 436 b. İş Görebilme Çağı (Faal Ömür Süresi - Çalışma Süresi)...437 c. İş Göremezlik Oranı (Çalışma Gücünden Kayıp Oranı)...439 aa. İş Göremezlik Oranının Tespitinde Kullanılan Cetveller... 439 aaa. Kılavuz Maluliyet Baremi... 439 bbb. SGK Maluliyet Baremi... 439 d. İşçinin Ücreti (Müstakbel Gelir Kaybı)... 440 e. Kusurun Belirlenmesi...440
XXI 3. İŞ GÖREMEZLİKTE TAZMİNAT HESABI... 442 a. Tazminat Hesabında Dikkate Alınacak Etkenler... 442 aa. İşçiye Bağlı Etkenler... 442 bb. İşverene Bağlı Etkenler...445 b. Sürekli İş göremezlikte Zarardan ve Tazminattan Yapılacak İndirimler...446 aa. SGK Tarafından Sağlanan Parasal Yardımlar...446 aaa. Geçici İş Göremezlik Ödeneği...447 bbb. Sürekli İş Göremezlik Ödeneği... 450 bb. Kişinin İş Göremezlik Oranı... 452 cc. Zarar Görenin Kendi Kusuru (Ortak Kusur)... 452 aaa. Zarar Görenin Kusurlu Bulunduğu Durumlar...454 bbb. Kusurda ve Kaçınılmazlıkta Çeşitli Olasılıklar...456 dd. İşverenin Müzayaka (Yoksulluk) Durumuna Düşmesi... 457 ee. Özel Sigorta Ödemeleri... 458 ff. İşverence ve Özel Kişilerce Yapılan Ödemeler... 459 gg. Sosyal Yardım Zamları ve Sürekli Bakıma Muhtaçlık Geliri...461 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI... 461 D. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI...471 1. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATINA İLİŞKİN KAVRAMLAR... 471 a. Destek Kavramı... 471 b. Destekten Yoksunluk Kavramı...472 c. Destekten Yoksun Kalanlar... 472 2. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ YASAL DAYANAĞI... 473 3. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ KONUSU VE AMACI... 475 4. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ HUKUKİ NİTELİĞİ... 476 5. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATINDA İŞVERENİN HUKUKİ SORUMLULUĞU...477 a. Kusurlu Sorumluluk... 478 b. Kusursuz Sorumluluk...481 aa. Olağan Sebep Sorumluluğu... 481 bb. Tehlike Sorumluluğu...483 cc. İşletenin Kaçınılmazlıktan Doğan Sorumluluğu...484 6. DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARI VE ZARARIN NİTELİĞİ...485 a. Destekten Yoksun Kalma Zararının Niteliği... 485 aa. Kazançtan Yoksun Kalma Niteliği... 485 bb. Zararın Yansıma Zarar Olması...486 b. Ödenmesi Öngörülen Zararların Çeşitleri... 486 aa. Cenaze Giderleri...486 bb. Ölüm Hemen Gerçekleşmemişse Tedavi Giderleri... 487
XXII cc. Çalışma Gücünün Azalması veya Kaybedilmesinden Doğan Kayıplar... 488 7. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ ÖZEL KOŞULLARI...489 a. Destek Olan Kişinin Ölmesi... 489 b. Desteklik İlişkisinin Bulunması...489 aa. Gerçek Destek (Fiili Destek)... 489 bb. Varsayılan Destek (Farazi Destek)... 490 c. Destekte Bakım Gücünün Bulunması ve Destekten Yoksun Kalanın Bakıma İhtiyacının Bulunması... 491 aa. Bakım Gücü... 491 bb. Bakım İhtiyacı... 492 8. DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARININ HESAPLANMASI...493 a. Zararın Hesaplanma Tarihi...493 b. Desteğe Ait Gelirin Tespiti... 494 aa. Bilinen Dönem Geliri... 494 bb. Bilinmeyen Dönem Geliri...495 aaa. Aktif Dönem Geliri... 495 bbb. Pasif Dönem Geliri... 496 c. Desteğe Ait gelirin Paylaştırılması...496 aa. Paylaştırmada İlkeler... 496 bb. Paylaştırmada Eş ve Çocukların Payı...497 cc. Destek Gücü ve Bakım ihtiyacı Süresi... 498 aaa. Desteğin Bakım (Destek) Gücü Süresi...498 bbb. Destekten Yoksun Kalanların İhtiyaç Süresi...498 d. Destekten Yoksun Kalma Zarar ve Tazminat Hesabında İndirimler...499 aa. Eşin Evlenme Şansı ve Çalışıp Kazanma Yeteneği...499 aaa. Eşin Evlenme Şansı...499 bbb. Eşin Çalışıp Kazanma Yeteneği...500 bb. Yapılmayan Masrafların Dikkate Alınması... 501 cc. Desteğin (Müterafık) Kusuru... 502 dd. Kaçınılmazlık (Hakkaniyet) İndirimi... 502 ee. Miras Geliri...502 ff. Zarar Sorumulusunun Yoksulluk Durumuna Düşmesi...503 gg. Hak sahiplerine Bağlanan Gelirler...504 hh. Özel Sigortalar Tarafından Yapılan Ödemeler...505 aaa. Sigorta Ölen Destek Tarafından Yaptırılmışsa...505 bbb. Sigorta İşleten Tarafından Yaptırılmışsa...505 ıı. İşletence ve Üçüncü Kişilerce Yapılan Ödemeler...505 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI... 506
XXIII BEŞİNCİ BÖLÜM TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN MANEVİ ZARAR VE TAZMİNATLAR I. TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MANEVİ ZARAR... 527 A. MANEVİ ZARAR KAVRAMINI AÇIKLAYAN TEORİLER... 528 1. SÜBJEKTİF TEORİ... 528 2. OBJEKTİF TEORİ...529 3. KARMA TEORİ...530 B. HUKUKA AYKIRI FİİLİN YÖNELDİĞİ VARLIĞIN TÜRÜNE GÖRE MANEVİ ZARAR... 533 1. MADDİ NİTELİKTE OLMAYAN KİŞİSEL DEĞERLERİN İHLALİNE DAYANAN MANEVİ ZARAR... 533 2. MADDİ NİTELİKTEKİ KİŞİSEL VARLIKLARA SALDIRI NEDENİYLE ORTAYA ÇIKAN MANEVİ ZARAR... 534 3. KİŞİLİK HAKKINA DAHİL OLACAK MESLEKİ VE EKONOMİK DEĞERLERE SALDIRI NEDENİYLE ORTAYA ÇIKAN MANEVİ ZARAR...535 II. MANEVİ TAZMİNAT... 536 A. MANEVİ TAZMİNAT KAVRAMI... 536 B. MANEVİ TAZMİNATIN NİTELİĞİ VE İŞLEVİ... 538 1. TATMİN GÖRÜŞÜ... 539 2. CEZA GÖRÜŞÜ... 540 3. TAZMİNAT (TELAFİ) GÖRÜŞÜ... 541 4. CAYDIRICILIK (YARGITAY'IN) GÖRÜŞÜ... 541 C. MANEVİ TAZMİNAT DAVASININ AMACI... 542 D. MANEVİ ZARAR HALLERİNDE TAZMİNAT İSTEYEBİLECEK OLANLAR... 543 1. RUHSAL BÜTÜNLÜĞÜN İHLALİ HALİNDE... 543 a. Ruhsal Bütünlüğü Zarar Gören Kişi... 543 b. Ağır Bedensel Zarar Gören Kişinin Yakınları... 544 c. Zarar Gören Kişinin veya Yakınlarının Mirasçıları... 545 2. ÖLÜM NEDENİYLE MANEVİ TAZMİNAT TALEBİNDE BULUNABİLECEK OLANLAR... 546 a. Anne ve Baba...547 b. Eş...548 c. Çocuklar... 549 d. Kardeşler... 550 e. Nişanlı ve Evlatlık...550 f. Diğer Yakınlar... 551 E. MANEVİ TAZMİNAT TAKDİRİNDE OLAYIN ÖZELLİKLERİ... 552 1. MANEVİ ZARARIN ÖNEMLİ OLMASI...552
XXIV 2. ZARAR GÖRENİN KENDİ KUSURU (ORTAK KUSURU)...553 3. OLAYIN KAÇINILMAZLIK SONUCU OLUŞMASI...553 4. SATIN ALMA GÜCÜ...554 5. TARAFLARIN SOSYAL VE EKONOMİK DURUMLARI... 554 6. TAZMİNATIN TATMİN DUYGUSU OLUŞTURACAK TUTARDA OLMASI... 555 7. TAZMİNATIN CAYDIRICILIK UYANDIRAN TUTARDA OLMASI... 555 8. TAZMİNAT DAVASININ GEÇ AÇILMASI... 556 9. OLAYIN OLUŞ ŞEKLİ... 557 10. KİŞİNİN OLAY TARİHİNDEKİ YAŞI... 557 a. Ölüm Tarihindeki Yaşı... 557 b. Bedensel Zarar Tarihindeki Yaşı...558 11. ÖLEN KİŞİNİN SAĞLIĞINDA DAVALI İLE ARASINDAKİ İLİŞKİNİN NİTELİĞİ...558 F. MANEVİ TAZMİNATIN BÖLÜNMEZLİĞİ İLKESİ...559 1. MANEVİ TAZMİNATIN EK DAVA KONUSU YAPILAMAMASI... 559 2. ISLAH DİLEKÇESİ İLE MANEVİ TAZMİNAT İSTENİLMESİ... 560 3. AÇILMAMIŞ SAYILAN DAVADAKİ TUTARIN BAĞLAYICI OLMAMASI... 561 4. BEDENSEL ZARARIN GELİŞEREK ARTIŞ GÖSTERMESİ... 562 5. MANEVİ TAZMİNATA MAHSUBEN BİR MİKTAR PARA ALINMASINA RAĞMEN DAVA HAKKININ SAKLI TUTULMASI HALİ... 563 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI... 564 ALTINCI BÖLÜM TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARI VE UYGULANACAK USUL I. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN ZARARLARDA AÇILABİLECEK DAVA TÜRLERİ...573 A. BELİRSİZ ALACAK DAVALARI... 573 1. MADDİ TAZMİNATLARDA BELİRSİZ ALACAK DAVASI...573 a. Belirsiz Alacak Davasının Önemi ve İşlevi...573 b. Belirsiz Alacak Davasının Özellikleri ve Açılabileceği Durumlar... 575 c. Belirsiz Alacak Davasının Açılması Ve Dava Değerinin Artırılması Aşaması...578 2. MANEVİ TAZMİNATLARDA BELİRSİZ ALACAK DAVASI... 579 a. Belirsiz Alacak Davasında Manevi Tazminatın İşlevi... 579 b. Manevi Tazminat Miktarı ve Belirlemede Ölçü... 579 c. Manevi Tazminatın İstenme Zamanı... 580 d. Sonradan Ortaya Çıkan Durumlarda Manevi Tazminat...581
XXV B. TESPİT DAVALARI...581 1. MADDİ TAZMİNATLARDA TESPİT DAVASI... 581 a. Tespit Davasının Önemi Ve İşlevi... 581 b. Tespit Davasının özellikleri ve Açılabileceği Durumlar...582 c. Tespit Davasının Açılması...584 2. MANEVİ TAZMİNATLARDA TESPİT DAVASI...585 C. KISMİ DAVALAR...585 1. MADDİ TAZMİNATLARDA KISMÎ DAVA... 586 a. Kısmi Davanın Önemi ve İşlevi...586 b. Kısmi Davanın Özellikleri... 587 c. Kısmi Davanın Açılması...588 2. MANEVİ TAZMİNATLARDA KISMÎ DAVA...589 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI... 590 II. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN DAVALARDA GÖREV VE YETKİ... 598 A. GÖREVLİ MAHKEME... 598 1. GENEL BİLGİ...598 a. Göreve İlişkin Genel Hükümler...598 b. İnsan Zararlarında Görev...599 c. Karayolları Trafik Kanunu'na Göre Görev... 600 2. İŞBÖLÜMÜ...609 a. İş Dağılımı... 610 b. İş Bölümü İtirazı... 611 3. GÖREVSİZLİK KARARI ÜZERİNE YAPILACAK İŞLEMLER...611 B. YETKİLİ MAHKEME...613 1. GENEL YETKİLİ MAHKEME... 613 2. HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN DAVALARDA YETKİ... 614 3. KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU'NA GÖRE YETKİ...615 4. DAVALININ BİRDEN FAZLA OLMASI HALİNDE YETKİ...617 5. TÜZEL KİŞİLERLE İLGİLİ DAVALARDA YETKİ...618 6. YERLEŞİM YERLERİ İLE İLGİLİ DİĞER MADDELER... 619 C. YETKİ İTİRAZI...620 1. İLK İTİRAZLARDAN OLMASI VE İLERİ SÜRÜLME ZAMANI...620 2. YETKİ İTİRAZININ NASIL YAPILACAĞI...620 3. YETKİ İTİRAZININ İNCELENMESİ VE MAHKEMENİN KARARI... 621 4. YETKİNİN KESİN OLDUĞU DAVALARDA, MAHKEMENİN KENDİLİĞİNDEN KARAR VERMESİ... 623 5. YETKİSİZLİK KARARI ÜZERİNE YAPILACAK İŞLEMLER...624 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI...625
XXVI III. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN DAVALARDA UYGULANACAK YAZILI YARGILAMA USULÜ VE DAVANIN AŞAMALARI...647 A. DAVA ŞARTLARI...647 1. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNUNDA BELİRTİLEN ŞARTLAR... 647 2. DAVA ŞARTLARINA İLİŞKİN MADDE GEREKÇESİNDEKİ AÇIKLAMALAR...648 3. DAVA ŞARTLARININ İNCELENMESİ... 651 a. Dava Ehliyeti... 653 b. Taraf Ehliyeti... 653 c. Hukuki Yarar... 653 B. DAVANIN AÇILMASI... 654 1. DAVA ÖNCESİ HAZIRLIKLAR...654 2. DAVANIN AÇILMA ZAMANI... 654 3. YARGILAMA HARÇ VE GİDERLERİ AVANSI ÖDENMESİ... 655 4. DAVA DİLEKÇESİ İLE BİRLİKTE VERİLECEK BELGELER...656 5. DAVA DİLEKÇESİNİN TEBLİĞİ... 657 6. DAVANIN GERİ ALINMASI... 657 7. TARAFTA İRADİ DEĞİŞİKLİK...658 8. DAVA KONUSUNUN DEVRİ... 659 C. DİLEKÇELER AŞAMASI... 661 1. DAVA DİLEKÇESİ VE UNSURLARI...661 a. Mahkemenin Adı... 662 b. Tarafların Adı, Soyadı ve Adresleri...662 c. Davacının T.C. Kimlik Numarası... 663 d. Kanuni Temsilcilerin ve Davacı Vekilinin Adı, Soyadı ve Adresleri... 663 e. Davanın Konusu Ve Değeri... 664 f. Davanın Dayanağı Olan Vakıaların Sıra Numarası Altında Açık Özetleri... 664 g. İddia Edilen Her Bir Vakıanın Hangi Delillerle İspat Edileceği...665 h. Dayanılan Hukuki Sebepler... 666 ı. Belgelerin Dilekçeye Eklenmesi ve Başka Yerlerden Getirtilecek Belgeler Hakkında Açıklama Yapılması Zorunluluğu...667 j. Talep Sonucu...668 k. İmza... 668 2. CEVAP DİLEKÇESİ VE UNSURLARI... 669 a. Cevap Dilekçesinin Verilmesi ve Süresi...669 b. Süresinde veya Hiç Cevap Dilekçesi Verilmemesinin Sonucu...670 c. Cevap Dilekçesinin İçeriği... 671 aa. Unsurları... 671
XXVII bb. Usule İlişkin İtirazlar...672 cc. Esasa İlişkin İtirazlar... 673 d. Cevap Dilekçesinde Eksiklik Bulunması... 674 e. Karşı Dava Açılması...675 aa. Karşı Dava Açılabilmesinin Şartları...675 bb. Karşı Davanın Açılması ve Süresi... 676 cc. Asıl Davanın Sona Ermesi... 677 3. CEVABA CEVAP VE İKİNCİ CEVAP DİLEKÇESİ... 678 a. Cevaba Cevap Dilekçesi... 678 aa. Cevaba Cevap Dilekçesinin Verilmesi...678 bb. Cevaba Cevap Dilekçesinin Verilmemesinin veya Geç Verilmesinin Sonuçları... 679 cc. Cevaba Cevap Dilekçesinde Neler Olmalıdır...679 b. Davalının İkinci Cevap Dilekçesi... 680 aa. İkinci Cevap Dilekçesinin Verilme Süresi... 680 bb. İkinci Cevap Dilekçesinin İçeriği...680 D. ÖN İNCELEME AŞAMASI... 681 1. ANLAM VE AMACI...681 2. ÖN İNCELEMENİN ZAMANI VE KAPSAMI... 683 3. ÖN İNCELEME EVRELERİ...684 a. Duruşmasız Ön İnceleme...684 b. Duruşmalı Ön İncelemeye Tarafların Çağrılması... 684 4. DAVA ŞARTLARI VE İLK İTİRAZLAR HAKKINDA KARAR VERİLMESİ... 685 5. ÖN İNCELEME DURUŞMASI...686 a. Dava Şartlarının İncelenmesi...687 b. İlk İtirazların İncelenmesi...687 c. Uyuşmazlık Konularının Tespit Edilmesi ve Tutanağa Geçirilmesi...688 d. Tarafların Sulhe Teşvik Edilmesi... 688 e. Eksik Belgelerin Tamamlatılması...689 6. İDDİA VE SAVUNMANIN GENİŞLETİLMESİ VE DEĞİŞTİRİLMESİ... 690 a. Dilekçeler Aşamasında İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağı...692 b. Ön İnceleme Aşamasında İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağı...693 c. Tahkikat Aşamasında İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağı...693 d. İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağının İstisnaları... 693 aa. Karşı Tarafın Açık Muvafakatinde İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi...693
XXVIII bb. Islahta İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi...694 cc. Dava Konusunun Devrinde İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi... 696 aaa. Davalı Tarafından Dava Konusunun Devrinde İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi...697 bbb. Davacı Tarafından Dava Konusunun Devrinde İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi...698 7. ÖN İNCELEME TAMAMLANDIKTAN SONRA SÜRELER HAKKINDA KARAR VERİLMESİ... 699 a. Zamanaşımı...699 b. Hak Düşürücü Süreler... 701 E. TAHKİKAT AŞAMASI VE BU AŞAMADAKİ ÖZEL DURUMLAR...701 1. TAHKİKAT AŞAMASI İŞLEMLERİ...701 2. SES VE GÖRÜNTÜ NAKLEDİLMESİ YOLUYLA DURUŞMA YAPILMASI... 702 3. TARAFLARIN DURUŞMAYA GELMEMESİ VE DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASI... 703 4. ÖN SORUN VE BEKLETİCİ SORUN...703 a. Ön Sorun...703 b. Bekletici Sorun...704 5. DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ VE AYRILMASI... 706 a. Davaların Birleştirilmesi... 706 b. Davaların Ayrılması... 708 6. İSTİCVAP...709 7. ISLAH...711 a. Islahın Tanımı...711 b. Islahın Zamanı ve Şekli... 711 c. Islahın Çeşitleri... 712 aa. Davanın Tamamen Islahı... 712 bb. Davanın Kısmen Islahı... 712 d. Islahın Etkisi... 712 e. Kötüniyetli Islah... 714 f. Islah Yoluyla Zamanaşımı Savunması...714 8. MADDİ HATALARIN DÜZELTİLMESİ...715 F. İSPAT YÜKÜ VE DELİLLER... 716 1. İSPAT YÜKÜ... 717 2. KARİNELER... 719 a. Fiili Karineler... 719 b. Kanuni Karineler...720 3. KARŞI İSPAT... 721
XXIX 4. İSPATLANMASI GEREKMEYEN DURUMLAR...721 5. DELİLLERİN BİLDİRİLMESİ...725 6. DELİL LİSTELERİ... 728 7. TANIK GÖSTERİLMESİ VE DİNLENMESİ...729 a. Avukatların Tanığa Doğrudan Soru Yöneltebilmeleri... 737 b. Tarafların Tanığa Doğrudan Soru Yöneltebilmeleri...737 8. BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ...738 a. Bilirkişiye Başvurulmasını Gerektiren Durumlar...739 b. Bilirkişi Seçimi...740 c. Bilirkişinin Görev Süresi... 742 d. Bilirkişinin Haber Verme Yükümlülüğü...742 e. Bilirkişinin Yetkileri...743 f. Bilirkişi Açıklamalarının Tespiti ve Rapor... 743 g. Bilirkişi Raporunun Verilmesi...744 h. Bilirkişi Raporuna İtiraz...744 ı. Bilirkişinin Oy ve Görüşünün Değerlendirilmesi... 744 9. UZMAN GÖRÜŞÜ... 745 a. Uzman Görüşünün Yararları... 746 b. Hangi Konularda Uzman Görüşü Alınabilir...747 c. Hukuki Görüş Alınabilir mi?... 747 d. Uzman Görüşünün Mahkemece Değerlendirilmesi...748 G. KARAR VE HÜKÜM... 748 1. KARAR KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ... 748 2. KARARIN İÇERİĞİ VE BİLDİRİLMESİ...750 3. HÜKMÜN ETKİLERİ...752 4. HÜKMÜN AÇIKLANMASI...753 5. DAVANIN HÜKÜM VERİLMEDEN SONA ERMESİ... 754 6. İLAMLARDA ZAMANAŞIMI... 761 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI... 762 IV. BASİT YARGILAMA USULÜ...799 A. GENEL BİLGİ...799 B. BASİT YARGILAMA USULÜNE TABİ DAVA VE İŞLER...800 C. DAVA AÇILMASI VE DAVAYA KARŞILIK VERİLMESİ...801 D. DELİLLERİN BİLDİRİLMESİ... 802 E. BASİT YARGILAMADA İDDİA VE SAVUNMANIN GENİŞLETİLMESİ...802 F. ÖN İNCELEME VE TAHKİKAT... 802 G. HÜKÜM... 803 H. UYGULANACAK HÜKÜMLER...804 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI...804
XXX YEDİNCİ BÖLÜM TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARINDA ZAMANAŞIMI, FAİZ VE İBRA I. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARINDA ZAMANAŞIMI... 811 A. GENEL ANLAMDA ZAMANAŞIMI... 811 1. ZAMANAŞIMI KAVRAMI, AMACI VE ÖNEMİ... 812 a. Zamanaşımı Kavramı...812 b. Zamanaşımının Amacı... 814 c. Zamanaşımının Önemi...815 2. ZAMANAŞIMININ ŞARTLARI... 816 a. Borcun Zamanaşımına Uğramaya Elverişli Olması...816 b. Borcun Muaccel Olması... 817 c. Kanuni Sürenin Geçmesi...818 aa. Olağan (Genel) Zamanaşımı Süresi...818 bb. Olağandışı (İstisnai) Zamanaşımı Süresi...819 3. ZAMANAŞIMININ TÜRLERİ... 819 a. Kazandırıcı Zamanaşımı - Kaybettirici Zamanaşımı...819 b. Sözleşme Zamanaşımı - Haksız Fiil Zamanaşımı...820 c. Hukuk Zamanaşımı - Ceza Zamanaşımı... 821 4. ZAMANAŞIMINDA GENEL İLKELER... 821 a. Zamanaşımı Sürelerinin Hesaplanması...821 b. Zamanaşımı Sürelerinin Kesinliği... 822 c. Zamanaşımının Durması ve Kesilmesi... 822 aa. Zamanaşımının Durması...822 bb. Zamanaşımının Kesilmesi...823 d. Davanın Reddedilmesinde Ek Süre... 824 e. Zamanaşımından Vazgeçme (Feragat)...824 f. Zamanaşımının İleri Sürülmesi (Resen İncelenememe)... 824 g. Rücu Davalarında Zamanaşımı... 825 aa. Rücu Hakkı ve Koşulları...825 bb. Rücu Hakkının Kapsamı... 825 cc. Rücu Edilebilecek Miktar... 826 dd. Rücu Hakkının Kaybı... 827 ee. Rücu Davasında Zamanaşımı Süresi... 827 h. Af Kanunlarının Zamanaşımına Etkisi...828 ı. Daimî Def'i Hakkı... 828
XXXI 5. ZAMANAŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE... 829 a. Hak Düşürücü Süre Kavramı...829 b. Hak Düşürücü Süre ve Zamanaşımı Arasındaki Farklar... 830 B. HAKSIZ FİİLDE GENEL ZAMANAŞIMI SÜRELERİ... 831 1. BORÇLAR HUKUKUNDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ...833 a. Genel Bilgi...833 b. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nda Zamanaşımı Süreleri... 834 aa. İki Yıllık Zamanaşımı Süresi (Olağan-Subjektif-Nispi Zamanaşımı Süresi)... 834 bb. On Yıllık Zamanaşımı Süresi (Mutlak-Objektif Zamanaşımı Süresi)...835 cc. Ceza Zamanaşımı Süresi...835 aaa. Zarar Veren Fiil, Cezayı Gerektiren Bir Fiil Olmalıdır... 836 bbb. Ceza Zamanaşımı Süresi Daha Uzun Olmalıdır...837 ccc. Ceza Davası Zamanaşımının Uygulanabileceği Diğer Durumlar...838 2. YARGILAMA HUKUKUNDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ... 839 a. Genel Bilgi... 839 b. 6100 Sayılı Hukuk Muhakemesi Kanunu'na Göre... 839 3. TRAFİK HUKUKUNDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ... 841 a. Karayolları Trafik Kanununda Zamanaşımı Süreleri... 841 aa. İki Yıllık Zamanaşımı Süresi (Olağan-Subjektif-Nispi Zamanaşımı Süresi)... 841 bb. On Yıllık Zamanaşımı Süresi (Mutlak-Objektif Zamanaşımı Süresi)...842 cc. Ceza Zamanaşımı Süresi (Olağanüstü-Uzamış Zamanaşımı Süresi)...842 b. Karayolu Taşıma Kanununa Göre Zamanaşımı Süresi...844 C. HAKSIZ FİİLDE ZAMANAŞIMININ BAŞLAMA ZAMANI... 845 1. TAZMİNAT YÜKÜMLÜSÜNÜN (FAİLİN) ÖĞRENİLMESİ...845 2. ZARARIN ÖĞRENİLMESİ... 846 3. BEDENSEL ZARARIN ARTMASI (GELİŞEN DURUMLAR)... 849 4. BİZİM GÖRÜŞÜMÜZ...850 5. 6100 SAYILI HMK 107. MADDESİNİN ZARARIN BELİRLENMESİ VE ZAMANAŞIMI AÇISINDAN YORUMUMUZ...851 6. ÖRNEK DAVA ÜZERİNDEN YARGITAY KARARI DEĞERLENDİRMESİ...852 D. İDAREYE KARŞI HAKSIZ FİİL NEDENİYLE AÇILACAK TAZMİNAT DAVALARINDA ZAMANAŞIMI...856 E. SİGORTALARDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ...858 1. ZORUNLU MALİ SORUMLULUK (TRAFİK) SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI...858 a. 2918 Sayılı KTK'nda Zamanaşımı... 858
XXXII b. Sigortacıya Uygulanacak Zamanaşımı Süreleri... 859 c. Rücu Davalarında Zamanaşımı Süresi... 860 d. İşleten ve Sürücü Yakınlarının Trafik Sigortasından Yaralanmalarında Zamanaşımı Süreleri... 860 2. İSTEĞE BAĞLI SİGORTADA ZAMANAŞIMI...861 3. TAŞIMA SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI... 862 a. Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortasında Zamanaşımı... 862 b. Taşıma Sigortasında Zamanaşımı Süreleri... 862 c. Taşıma Sigortasında Zamanaşımını Kesen Nedenler...862 d. Taşıma Sigortasında Rücu Davalarında Zamanaşımı Süresi...863 4. ZORUNLU KOLTUK SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI... 863 a. Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortasında Zamanaşımı...863 b. Zorunlu Koltuk Sigortasında Zamanaşımı Süreleri... 863 c. Zorunlu Koltuk Sigortasında Zamanaşımını Kesen Nedenler...863 d. Zorunlu Koltuk Sigortasında Rücu Davalarında Zamanaşımı Süresi...864 5. GÜVENCE HESABINDA ZAMANAŞIMI... 864 6. TÜPGAZ SORUMLULUK SİGORTASINDA ZAMANAŞIMI... 864 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI...865 II. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNATLARDA FAİZ... 880 A. GENEL ANLAMDA FAİZ...880 1. FAİZ KAVRAMI... 880 2. FAİZİN NİTELİĞİ...882 3. FAİZ BORCUNUN KAYNAKLARI... 883 4. FAİZ TÜRLERİ...883 a. Kanuni (Yasal) Faiz... 883 aa. Genel Bilgi...883 bb. Türk Borçlar Kanunu'nda Yasal Faiz... 886 b. Temerrüt (Gecikme) Faizi...888 c. Ticari Faiz... 888 B. HAKSIZ FİİLLERDE (TRAFİK KAZALARINDA) FAİZ... 890 1. HAKSIZ FİİLLERDE FAİZ TÜRÜ VE BAŞLANGICI...890 a. Haksız Fiillerde Faiz Türü... 890 b. Haksız Fiillerde Faiz Başlangıcı...891 2. DAVADA FAİZ İSTEĞİ VE BAŞLANGICI... 892 a. Dava Açılırken Faiz İsteği... 892 b. Faizin Başlangıcının Belirtilmesi...892 aa. Davanın Kısmen Islahında Faiz Başlangıcı... 892
XXXIII bb. Ek Davada Faiz Başlangıcı... 893 cc. Sigortacının Sorumluluğunda Faiz Başlangıcı...893 c. Faizin Türünün Belirtilmesi...894 3. FAİZİN AYRI BİR DAVA İLE İSTENMESİ...894 a. Ayrı Bir Dava İle Faiz İsteme Nedeni ve Şartları... 894 b. Faiz Davasının Açılışında Yöntem... 895 c. Faiz Davasında Ayrıca Faiz Talebi...896 4. FAİZ DAVALARINDA ZAMANAŞIMI... 896 a. Faiz ve Zamanaşımı... 896 b. Faiz Davalarında Zamanaşımı Sürelerinin Hesaplanması... 897 5. FAİZİN ANA PARAYI GEÇİP GEÇEMEYECEĞİ... 898 6. BİLEŞİK FAİZ...899 a. Ticarî Olmayan İşlerde Bileşik Faiz... 899 b. Ticarî İşlerde Bileşik Faiz... 900 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI...900 III. TRAFİK KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVALARINDA İBRA... 911 A. İBRA VE İBRA SÖZLEŞMESİ (İBRANAME) KAVRAMI... 911 B. İBRANAMENİN HUKUKİ NİTELİĞİ... 913 C. İBRANAMENİN UNSURLARI... 914 1. ESASA İLİŞKİN UNSURLAR... 914 a. İbranın Konusunu Oluşturan Alacağın Kuşkulu Olmaması, Doğmuş ve Belirgin Bulunması...914 b. Tarafların İrade Beyanlarının Uygun Olması ve Alacaklının Borçluyu Borçtan Kurtarma İradesine Sahip Olması...914 c. Taraflar Arasında İbra Sözleşmesinin Varlığı...915 2. İBRA SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ... 916 D. İBRANIN ÇEŞİTLERİ... 916 1. İVAZLI İBRA - İVAZSIZ İBRA...916 a. İvazlı İbra...916 b. İvazsız ibra... 917 2. TAM İBRA - KISMİ İBRA...917 a. Tam İbra... 917 b. Kısmi İbra...917 E. İBRANIN SONUÇLARI... 917 KONUYA İLİŞKİN YARGITAY EMSAL VE İLKE KARARLARI... 918
XXXIV SEKİZİNCİ BÖLÜM MADDİ TAZMİNAT HESAPLARINDA YARARLANILAN TABLOLAR VE ÖRNEK BİLİRKİŞİ RAPORLARI I. TABLOLAR... 923 - CSO 1980 (AMERİKAN YAŞAM TABLOSU)... 923 - GELİR ARTIŞ VE İSKONTO TABLOSU...927 - GELİR ARTIŞ VE İSKONTOLAMA İSKONTOLU ÇALIŞMA DÖNEMİ KAZANÇLARI...929 - P.M.F (POPULATION MASCULINE et-feminine) YAŞAMA TABLOSU (1931)... 930 - PMF YAŞAM TABLOSU...931 II. BİLİRKİŞİ RAPORLARI... 933 - TRAFİK KAZASINDAN DOĞAN MALULİYETTE MADDİ TAZMİNAT HESABI...933 - İŞGÜCÜ KAYBI NEDENİ İLE TAZMİNAT HESAP RAPORU... 940 - GEÇİCİ İŞ GÖRMEZLİKTEN DOĞAN TAZMİNAT VE MALULİYETTEN DOĞAN TAZMİNAT... 942 - MALULİYET NEDENİYLE TAZMİNAT... 944 - KIZ ÇOCUĞUN ÖLÜMÜNDE DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI... 947 - EŞİN ÖLÜMÜNDE DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI... 952 - BAĞ-KUR SİGORTALISININ ÖLÜMÜNDE DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI...959 - ÇALIŞMAYAN KİŞİNİN ÖLÜMÜNDE DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI...963 - TRAFİK İŞ KAZASI SONUCU ÖLÜMDE TAZMİNAT... 968 - % 100 MALULİYETTE TAZMİNAT... 974 - ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİSİNİN YARALANMASINDA TAZMİNAT... 977 - EV HANIMININ MALULİYETİNDE TAZMİNAT... 983 KAYNAKLAR... 989 KAVRAM DİZİNİ...997