DENİZCİ (Gemici sınavı denizde güvenlik dersi notları ve olası soruları sonradan ilave edilecektir.) GEMİCİ SINAVI GEMİCİLİK DERSİ NOTLARI VE OLASI SORU TİPLERİ Geminin yapı elemanları Omurga nedir, ne işe yarar?* Teknenin başından kıçına kadar uzanarak diğer tüm unsurlarını üzerinde taşıyan ana yapı elemanıdır. Kontra (iç) omurga nedir? Posta ve direk ıskaçalarının bağlandığı omurgaya bağlı olan ikinci omurgadır. Bodoslama nedir? Omurganın geminin baş ve kıç tarafında yukarı dönerek güverteye kadar uzanan kısmıdır. Baş taraftakine baş bodoslama, kıç taraftakine kıç bodoslama denir. Posta nedir?* Omurga veya kontra omurgaya bağlanan, omurgadan iki yana doğru simetrik olarak yükselen, yanlarına kaplamaların, üstüne kemerelerin çakıldığı teknenin formunu oluşturan parçalardır. Ahşap tekne imalat teknolojisinde Iskarmoz da denir. Page 1 of 101
Küpeşte nedir? Postaları ana güverte hizasında baştan kıça kadar birbirine bağlayan parçalardır. Kemere nedir? Güverteyi üzerinde taşıyan, postaları karşılıklı olarak birbirine bağlayan, omurga hattına dik kirişlerdir. Ambar ağızları gibi yerlere gelen kısa kemerelere öksüz kemere denir. Boylama kuşak nedir? Postaları kemereye paralel olarak aralıklı olarak bağlayan parçalardır. Kaplama nedir? Postalar üzerine tespit edilen ve teknenin borda ve karinasını oluşturan yüzey unsurudur. Praçol nedir? Kemereleri alabandalara açılı olarak bağlayan, destek parçasıdır. Puntel nedir? Güvertenin ve kemerelerin üzerine oturduğu dikey elemanlardır. Aynı zamanda korkulukların dikey elemanlarıdır. Page 2 of 101
Geminin kısım ve bölümleri Baş nedir? Geminin ön kısmıdır. Kıç nedir? Geminin arka kısmıdır. Vasat nedir? Geminin orta kısmıdır. Borda nedir?* Bir teknenin su üstünde kalan kısmının dış yanıdır. Alabanda nedir?* Bir teknenin su üstünde kalan kısmının iç tarafı. Sintine nedir? Kabaca bir teknenin su altında kalan kısmının iç tarafıdır. Makinenin altında kalan havuz makine sintinesi, ambar yıkama suyunun çekildiği küçük havuzlar ambar sintinesi olarak geçer. Page 3 of 101
Karina nedir?* Bir teknenin su altında kalan kısmının dış tarafıdır. Kasara nedir? Geminin ana güverte üstündeki yapısıdır. Geminin baş tarafındaki kasaraya baş kasara, kıç tarafındakine kıç kasara denir. Köprüüstü nedir, burada bulunması gerekenler nelerdir?* Seyir veya manevrada geminin yönetildiği yer. Kasaranın en üst katıdır. Kaptan köşkü de denir. #çerisinde gemi yönetiminde ihtiyaç olan, dümen dolabı, makine telgrafı, pusula, gemi içi ve dışı haberleşme cihaz ve malzemeleri, parakete, iskandil, anemometre, gemi fenerleri kontrol paneli, harita masası, haritalar, harita çizim ve ölçüm aletleri, ülke bayrakları, dürbün, sextant, barometre, termometre, güverte jurnali, yalpa göstergesi (#nclinometer), seyir yardımcı kitapları gibi eşya, cihaz ve malzemeler vardır. Kırlangıç nedir?* Kırlangıç kaptanın yanaşma-kalkma manevralarında gemiyi yönettiği köprüüstünde kasaradan çıkıntılı duran yan kısımlardır. Güverte nedir, üzerindeki eğime ne denir?* Gemide açık veya kapalı, baştan kıça kadar veya kısmi, yük ve yaşam yerlerinin tabanını oluşturan kaplamadır. Güvertedeki eğime Sehim denir. Ana güverte nedir? Page 4 of 101
Küpeşteler arasından kalan kemerlerin üst kaplamasını oluşturan güvertedir. Kasara güverte nedir? Ana güvertenin üzerindeki güvertelerdir. Miyar güverte nedir?* Geminin en üst, köprüüstünün üstünü oluşturan ve miyar pusulanın bulunduğu kasara güvertedir. Kırlangıç güverte nedir?* Köprüüstünün bulunduğu kasara güvertedir. Yan kısımlarında kırlangıçlar olduğu için bu adı alır. Baş üstü nedir? Geminin baş kasarasının üzerindeki güvertedir. Baş manevra alanıdır. Kıç üstü nedir? Geminin kıç kasarasının üzerindeki güvertedir. Kıç manevra alanıdır. Makine dairesi nedir? Geminin makinelerinin bulunduğu yer. Page 5 of 101
Kamara nedir? Gemilerdeki personel ve yolcu odası. Lumbarağzı nedir? Kıç kasarada gemiye girilen yer. Portuç nedir?* Güverte malzeme deposu. Nakkaşhane nedir?* Boya malzeme deposu. Ambar nedir? Kuru yük muhafaza etmek için kullanılan kapalı gemi bölmesi. Tank nedir? Sıvı muhafaza etmek için kullanılan kapalı gemi bölmesi. Zincirlik nedir? Demir zincirinin toplandığı yer. Page 6 of 101
Gemi üstü unsurları Borda iskelesi nedir?* Lumbar ağzından gemiye girmek ve çıkmak için kullanılan katlanıp güverteye alınabilir ana gemi merdiveni. Kaporta nedir? Basınca dayanıklı, su ve gaz geçirmez güverte ve bölme kapısı. Lumbuz (lomboz) nedir? Basınca dayanıklı, su ve gaz geçirmez gemi penceresi. Menhol nedir?* Basınca dayanıklı, su ve gaz geçirmez kapalı bölme giriş kapağı. Manika nedir?* Alt güvertelerin havalandırılmaları maksadı ile güverteye yapılan genelde rüzgârın geliş yönüne doğru döndürülebilen hava girişleri. Çarmık nedir?* Direkleri yanlardan küpeştelere bağlayan halatlar. Bir diğer anlamı da pilotun gemiye giriş ve çıkışında kullanılan basamakları ahşaptan yapılan halat merdivendir. Page 7 of 101
Istralya nedir?* Direkleri baş- kıç istikametinde güverteye bağlayan halatlar. Frengi nedir?* Küpeştede bulunan güvertede gelen suyun denize akmasını sağlayan giderler. Köprüüstü cihazları Makine telgrafı nedir? Gemi makine kontrol odasına makine komutunun iletilmesinde kullanılan alet Gemideki haberleşme cihazları nelerdir? Gemi içi haberleşmesi için telefon, anons mikrofonu, gemi dışı haberleşme için R/Tf ve R/Tx Telsiz cihazları, işaret sancakları, inmarsat cihazı. Parakete nedir, ne işe yarar?* Köprüüstünde bulunan ve gemi süratini ölçen cihazdır. #skandil nedir ne işe yarar?* Köprüüstünde bulunan ve geminin altındaki su derinliğini ölçen cihazdır. Anemometre nedir? Rüzgâr sürat ve yönünü ölçen cihaz Page 8 of 101
Harita ölçüm ve çizim aletleri nelerdir? Paralel cetvel, iletki, gönye, pergel, kalem, silgi, vs. Sextant nedir ve ne işe yarar?* Gök cisimlerinin deniz yüzeyinden açısal yüksekliğini ölçen bir astronomik seyir yardımcı aletidir Barometre nedir ve ne işe yarar? Bir meteorolojik veri cihazıdır. Hava basıncını ölçer. Yalpa göstergesi nedir ne işe yarar?* Klinometre. Geminin bordalar yönünde kaç derece sallandığını gösteren cihaz. Gemiyi tanımlayıcı unsurlar Geminin adı Gemiye sahibi tarafından verilen ve sicile kaydedilen ismidir. Her gemiye bir ad verilmek zorundadır ve istenen ismin seçilmesi de serbesttir. Yeter ki, bir başka gemi ile karıştırılmasın. Geminin adı geminin başında, her iki tarafa ve kıçına, silinmez, bozulmaz ve çok okunaklı Latin harflerle yazılmak zorundadır. Geminin sahibi Page 9 of 101
Geminin mülkiyetine sahip kişidir. Geminin işleteni Bu gerçek veya tüzel kişi gemiyi donatarak deniz ticaretinde kullanan kişidir. Yani geminin donatanıdır. Bağlama limanı Bir geminin siciline kayıt olduğu limandır. Bu liman aynı zamanda gemiye ait seferlerin idare olunduğu limandır ve geminin kıç tarafında adın altına yazılır. Geminin bandırası Geminin siciline kayıtlı olduğu ülkeyi tanımlayan bayraktır. Çağrı kodu Bir geminin telsiz haberleşmesinde kullanılan kod adı MMSI numarası (Deniz seyyar servis kimlik no) numarası. GMDSS sisteminde gemiye verilen kimlik IMO numarası Uluslararası denizcilik örgütü tarafından gemiye verilen tanıtım numarası. Page 10 of 101
Geminin sınıfı Geminin kullanım amacına göre belirlenen cinsidir. Geminin tanımlayıcı ölçüleri Deplasman ağırlık nedir? Bir geminin taşırdığı suyun ağırlığıdır. Boş deplasman nedir? Bir geminin dizayn deplasmanıdır. #çinde yük, personel, yakıt, su, malzeme gibi ağırlıklar yoktur. Yüklü deplasman nedir? Yükleme sınırına kadar yüklenmiş geminin deplasmanıdır. Yükleme sınırı geminin bordasındaki yükleme sınır markasında gösterilir. Yükleme sınırı nedir Bir geminin farklı yoğunluktaki sularda güvenli olarak en fazla alabileceği yük ağırlığı Yükleme sınır markası nedir? Geminin farklı yoğunluklardaki sularda batabileceği sınırları gösteren bordadaki çizgili özel işaret (Free board mark, Load lines, Primsol mark) Page 11 of 101
Detveyt ağırlık nedir? Bir geminin güvenli olarak taşıyabileceği azami ağırlıktır. Yüklü deplasman ile boş deplasman arasındaki farktır. Güvenli değer yükleme sınırına göre belirlenir. Ancak genelde geminin detveyti nedir dendiğinde taşıyabileceği yük miktarı kastedilir. Bir geminin güvenli sınıra göre taşıyabileceği yük; yakıt, su, malzeme, personel gibi diğer ağırlıklar çıkartıldıktan sonra bulunan değerdir. Gros Tonaj nedir? Bir geminin tuvalet, banyo gibi bası istisnalar çıktıktan sonra kalan tüm kapalı yer hacimlerinin toplamıdır. Net Tonaj nedir? Bir geminin kazanç getiren yerlerinin hacmidir. Geminin gros tonilatosundan geminin bayrağının idaresi tarafından belirlenen yerler çıkartıldıktan sonra kalan hacimdir. Tam Boy (LOA) nedir? Geminin baş ve kıç bodoslamalar arasındaki en büyük yatay uzaklığıdır. Dikmeler arası boy nedir? Bir geminin baş dikmesi, yaz yükleme hattının bodoslamayı kestiği noktadadır. Kıç dikmesi ise dümen bodoslamasının bulunduğu yerde eğer dümen bodoslaması yoksa dümen rodunun bulunduğu yerdedir. Dikmeler arası boy bu baş ve kıç dikmeler arası mesafedir. Page 12 of 101
Kalıp genişliği nedir? Geminin en büyük genişliğidir. Kalıp derinliği nedir? Mastori hizasında, omurga ile ana güverte arasındaki mesafedir. Mastori nedir? Geminin dikmeler arası boyuna göre tam ortası. Draft (Su çekimi) nedir, değeri nasıl okunur?* Geminin omurgası ile su hattı arasında kalan mesafedir. Bu mesafe kana rakamları ile okunur. Kana rakamları nedir?* Geminin sancak ve iskelesinde, baş ve kıç dikmeler ile mastori hizasında omurgadan su seviyesine kadar olan mesafeyi okumak için karinaya yazılmış rakamlardır. Borda yüksekliği (Free Board) nedir? Su seviyesi ile ana güverte arasında kalan kısmıdır. Küçük bot Page 13 of 101
Parima nedir? Küçük teknelerin bağlanmasında kullanılan kalın ip. Oturak nedir? Bot içindekilerin oturabilmesi için alabandadan alabandaya uzanan enli tahtalardır. Farş Tahtası nedir? Bot personelinin zemine güvenli basabilmeleri, sintine suyundan ıslanmamaları ve bot kaplamalarının açmasını engellemek için botun içine konan, postalara dayanan, takılıp çıkartılabilen düz veya kafes şeklinde yapılmış zemin tahtalarıdır. Lavra nedir? Karaya çekilen veya gemiye alınan botun içindeki suyun boşaltılabilmesi için botun biri baş diğer kıç tarafa doğru omurgaya yakın yerde kaplamaya açılan, tapalı delik. Lev nedir? Bot sintinesinde toplanan suyun lavraya akabilmesi için postaların omurgaya yakın yerlerinde kaplama tahtası tarafında açılan delik. Teknenin yönlendirilmesi Dümen nedir, ne işe yarar?* Page 14 of 101
Bir deniz aracına yön vermek için kullanılan donanımdır. Yeke nedir? Dümeni istenilen tarafa çevirmek için dümen boğazına takılan manivela. Boğaz nedir? Dümen yelpazesinin üst tarafında yelkenin takıldığı kısım. #ğnecik nedir? Dümeni kıç bodoslamaya bağlayan parçalar. Yelpaze nedir? Dümenin boğazından aşağıda kalan yassı geniş kısmı Kürek çekme Kürekli bot nedir? Kürek ile kontrollü hareket kazandırılan, kürek veya dümen ile yön verilen, genelde kıyı seyri yapan yük ve balıkçı gemilerinde veya yatlarda tekne ile sahil arasında personel ve malzeme transferi işlemlerine kullanılan küçük güvertesiz deniz araçlarıdır. Kürek nedir? Page 15 of 101
Küçük deniz araçlarının kol kuvveti ile suda ilerlemelerini ve yönlendirilmelerinin sağlayan bir alettir. Elcik nedir? Küreğin elle tutulan avuç içine sığabilecek yapıda olan kısımdır. Topaç (Izbandut) nedir? Küreğin dengeli çekilmesinin sağlamak için yapılmış, elcikten sonra gelen şişkin ve ağır kısmıdır. Kaytan (Kürek lentiyesi) nedir? Küreğin ıskarmozdan çıkıp denize gitmemesi için kullanılan emniyet ipidir. Iskarmoz nedir? Kürek çekmek için kürek kayışlarının takıldığı kürekçinin hizasında ve küpeşteye dik olarak yerleştirilmiş ağaç çubuklardır. Metalden ve yarım ay şeklinde imal edilmiş olanları da vardır. Beden nedir? Küreğin boğazla topaç arasındaki kısmıdır. Boğaz nedir? Küreğin palanın bedenle birleştiği kısmıdır. Page 16 of 101
Pala nedir? Küreğin suya giren ve suyu iyi kavraması için yassı ve geniş şekilde yapılan kısmıdır. Pruva (Kürekçi) nedir? Kürekli botta en öndeki kürekçi Pruva sıvırya nedir? Kürekli botta baştan 2.kürekçi Sıvırya nedir? Kürekli botta baştan 3.kürekçi Hamla sıvırya nedir? Kürekli botta baştan 4.kürekçi Hamla nedir? Kürekli botta baştan 5. ve diğer tüm kürekçilerin uyması gereken kürekçi, Neta Kürek komutu nedir? Küreklerin palaları kıçı gösterecek şekilde küpeşte yanlarında, oturakların üzerine koyma komutudur. Karaya çekilen veya güverteye alınan kürekli botlarda kürekler Page 17 of 101
bu pozisyonda bırakılır. Hisa Kürek komutu nedir? Küreklerin elcikleri farş tahtalarına dayalı, palaları yukarı bakacak şekilde tutulması için verilen komuttur. Kürek çekmeye başlamadan nete kürek sonrası veya kürek çekme sonrası nete kürek öncesi kürek pozisyonudur. Puta Kürek komutu nedir? Küreklerin küpeşteye dik, palaları su yüzeyine paralel olacak şekilde ıskarmoz veya yarımaylara takılı olarak tutulma komutudur. Kürek çekmeye başlamadan hisa kürek sonrası veya kürek çekme sonunda hisa kürek öncesi pozisyondur. Al Beraber komutu nedir? Küreklerin çekmede yakalama pozisyonuna getirilerek palalarının suya dik olacak şekilde döndürülmesi ve aynı anda hep birlikte suya daldırılarak çekilmesi için verilen komuttur. Hoy-Hop komutu nedir? Küreğin çekilme ve sudan çıkartılma komutudur. Komutun söyleniş şekli ile aynı zamanda kürek çekme temposunu belirtir. Hoy, küreğin suya daldırılarak suda çekilme komutudur ve uzatılarak söylenen komut ile küreğin su içinde kaldığı süre belirtilir. Hop komutu küreğin suda çıkartılarak çekme başlangıcına getirme komutudur ve çok kısa ve kesik şekilde söylenir. Alma (Alama) kürek komutu nedir? Page 18 of 101
Kürek çekme işleminin durdurularak küreklerin suyun dışına çıkartılarak çekme pozisyonunu bozmadan serbest tutulması için verilen komutudur. Alabanda kürek komutu nedir? Küreklerin elcikleri karşı alabandaya dayanacak şekilde uzatılarak bırakılma komutudur. Genelde kürek çekmeden denizde bekleme sürecinde bu pozisyonda kalınır. Siya komutu nedir? Botu geri hareket ettirmek için küreği tersine çekme komutudur. Siya tut komutu nedir? Botun süratini azaltmak, yavaşlatmak veya durdurmak amacıyla kürek palalarının ¾ ünü suya enli kısımları dik gelecek şekilde daldırılıp tutulması için verilen bir komuttur. Bir anlamda fren komutudur. Teknenin istikametleri Sancak taraf nedir?* Geminin sağ tarafı. #skele taraf nedir?* Geminin sol tarafı. Page 19 of 101
Pruva istikameti neresidir? Geminin baş istikameti Sancak kemere istikameti neresidir? Geminin pruva istikametinden 90 derece sağ istikameti. #skele kemere istikameti neresidir? Geminin pruva istikametinden 90 derece sol istikameti Sancak baş omuzluk istikameti neresidir? Geminin pruva istikametinden 45 derece sağ istikameti. #skele baş istikameti omuzluk neresidir? Geminin pruva istikametinden 45 derece sol istikameti Sancak kıç omuzluk istikameti neresidir? Geminin pruva istikametinden 135 derece sağ istikameti. #skele kıç omuzluk istikameti neresidir? Geminin pruva istikametinden 135 derece sol istikameti Page 20 of 101
Pupa istikameti neresidir? Geminin kıç istikameti, pruva istikametinin 180 derece tersi. Malzeme bakımı Gemi personeli için malzeme bakımı nedir? Gemi personeli tarafından yapılan bakımın amacı profesyonel müdahale yapılıncaya kadar malzemenin vasfını korumaktır. Malzemede ileri bakım aşamaları nedir? Bozuk koruyucu ve malzemenin yüzeyden kaldırılması, yüzeyin yeni koruyucuya hazırlanması ve koruyucunun tatbik edilmesidir. Bozuk koruyucu yüzeyden hangi yöntemler ile kaldırılır? Yakma ve kazıma yöntemi. Kazıma yöntemleri ise raspalama, zımparalama ve kimyasal boya sökücüler ile olur. Pürmüz lambası nedir ne işe yarar? Yanıcı gazı bir tüpten, yakıcı oksijeni ise ortamdan alarak düşük ısılı alev üreten bir alettir. Eski koruyucunun yakma yöntemi ile yüzeyden kaldırılması için kullanılır. Şaloma nedir ne işe yarar?yanıcı gaz ve yakıcı oksijeni ayrı ayrı tüplerden alarak yüksek ısılı alev üreten bir alettir. Genelde oksi gaz kaynağında bazen de koruyucunun yakılarak kaldırılmasında kullanılır. Page 21 of 101
Zımpara nedir ne işe yarar? Yüzey aşındırma amaçlı üzeri kum veya benzeri malzeme yapıştırılmış kâğıt veya sünger malzeme. Zımparalama çeşitleri nelerdir? Zımparalama el veya makine ile yapılır. Makine zımparasında ekzantrik veya titreşim makineleri kullanılır. Raspa nedir, ne işe yarar?* Raspa, bozuk koruyucu ile malzemenin kazıma ve kırma yöntemi ile yüzeyden kaldırılmasında kullanılan araçdır. Raspalama ve çeşitleri nelerdir?* Raspa ile bozulmuş koruyucunun ve bozulmuş malzemenin kırılması ve yerinden kazınması işlemidir. Çekiç raspası, makine raspası, kum ve su raspası gibi çeşitleri vardır. Raspalamada neye dikkat edilir?* Ana malzemenin zarar görmemesine dikkat edilir. Malzemeyi koruyucu tatbikine hazırlama nasıl yapılır? Bozuk koruyucu ve malzemenin yüzeyden kaldırılmasından sonra zemin macunlama, zımparalama ve temizlik ile koruyucu tatbikine hazırlanır. Page 22 of 101
Boya hangi tip fırçalar ile uygulanır? Boyada tarak ve rulo fırçalar kullanılır. #nce boyada tarak, kalın boyada rulo fırça kullanılır. Çizgi çekilmesinde kestirme tarak fırça, kalan diğer yerlerde kalın tarak fırça, iç mekanlarda sentetik rulo, dış mekanlarda ise pösteki rulo fırçalar kullanılır. Boya nasıl hazırlanır, neye dikkat edilir? Tatbik edilecek boyanın kutusu okunur, ihtiyaç kadar olanı bir kaba aktarılır, gereklilik halinde tiner ile inceltilir, iyice karıştırılır. Kullanılmayan boyanın kapağı sıkıca kapatılır. Dikkat edilecek husus kullanılacak tinerin sentetik veya selülozik boya ile aynı vasıfta olmasıdır. Boya tatbikinde fırça nasıl tutulur? Fırça yüzeye 70 90 derece açı yapılacak şekilde tutulur. Boya kaç kat atılır? Boya için yüzeye önce zemine iyi yapışma özelliğinde astar boya sonra dış etkenlere dayanıklı son kat boya atılır. Kalın boya atılmasının zararları nedir?* Kalın boya öncelikle estetik açısından güzel olmayacağı gibi çatlayarak içine su gitmesine sebep olur. Faça nedir?* Page 23 of 101
Geminin boş yükleme hattı ile dolu yükleme hattı arasında kalan kısımdır. Bu kısım devamlı su altında kalan karina ile devamlı su üstünde kalan borda arasındadır. Deniz yüzeyinin pisliğinden çok etkilendiği için burası koyu renkte özel bir boya ile boyanır. Triz nedir? Estetik amaçlı olarak alabandaya çekilen renkli şerit Boya malzemesi kullanıldıktan sonra ne yapılır?* Boya malzemesi kullanıldıktan sonra üzerindeki boya mümkün olduğunca silinerek alınır. Sonra tiner ile yıkanarak temizlenir. Kurutularak yerine kaldırılır. Osmosis nedir? Polyester malzemenin imalat sırasında içinde kalan hava kabarcıklarının açılarak içine dolan su ile bozulması olayıdır. Tik malzemenin bakımı nasıl yapılır? Yağlardan arap sabunu ile temizlenen güverte tikinin bakımı, deniz suyu ile fırçalanarak, mobilya tiki ise tık yağı sürülerek yapılır. Galvaniz malzemenin bakımı nasıl yapılır? Bozulan galvaniz kaplama malzeme ekonomikse elektrolize gönderilir. Ekonomik değilse fırçalanarak temizlenir ve alüminyum boya ile boyanır. Page 24 of 101
Krom malzemenin bakımı nasıl yapılır, neye dikkat edilir? Krom kireçsiz su ile temizlenir. Kaplaması bozulan krom malzeme elektrolize gönderilir. Zımpara sürülmemesine dikkat edilir. Sarı malzemenin bakımı nasıl yapılır, neye dikkat edilir? Sarı malzeme (Prinç) metal parlatıcı ile temizlenir, kaplaması bozulan malzeme elektrolize gönderilir. Zımpara sürülmemesine dikkat edilir. Halatlar ve onarımları Halat ve çeşitleri nedir? Bir nesneyi kaldırmak, çekmek veya bağlamak maksadı ile kullanılan esnek ve uzun lif veya tellerden yapılan ince olmayan iptir. Nebati, sentetik ve tel olan çeşitleri var. Manila halat nedir? Abaca ağacının liflerinden yapılan halattır. Filipinlerde çok yetişen bu ağacın liflerinden yapılan halatlar tüm dünyaya bu ülkeden yayıldığından ismini de bu ülkenin başkenti olan Manila dan alır. Sisal halat nedir? Doğu Afrika, Cava, Bahama ve Meksika da çok yetişen sisal ağacının liflerinden yapılan halattır. Burgata nedir?* Page 25 of 101
Halatın çevresinin inç olarak kalınlığı olup nebati halatta kalınlık birimidir. Çevresi 3 inç olan bir halat 3 burgatadır. Yoma halatı nedir? Genel olarak 2 ve daha fazla burgatadaki nebati halatlar gemisine göre manevralarda ve bağlamalarda kullanılır ve bunlar Yoma olarak adlandırılır. Yomalar 16 burgataya kadar gider. #nce halatlar nelerdir, nerelerde kullanılırlar? Yomada ince halatlar ince halat olarak belirlenir. Kalından inceye doğru incelik halat, gırcala ve ıspavlo olarak sıralanır. #ncelik halat el incesi, bayrak salvosu yapımında gırcala bağlamalarda, ıspavlo halat onarımlarında kullanılır. Bükümlü nebati halat nasıl oluşur? Lifler toplanıp sağa bükülerek flasaları, flasalar toplanıp sola bükülerek kolları, 3 kol birleştirilip sağa bükülerek bükümlü nebati halatı oluşturur. Bağ nedir? Gemide halatların amaçlarına hizmet etmek üzere kendi bedenine veya bir nesneye atılan amaca özel imliktir. Çıma nedir? Halatın ucudur. Page 26 of 101
Flasalanmak nedir? Halatın çımasının açılarak flasaların dağılmasıdır. Piyan bağı nedir, ne işe yarar?* Genelde halatların flasalanmış çımalarını onarmak amacı ile kullanılan bir gemici bağıdır. Adi, dikişili, gizli tipleri vardır. Façuna etmek nedir? Halat bedeninin zedelenen yerine ıspavlo veya gırcala ile yapılan çok sarımdan oluşan dikişli piyan benzeri işlemdir. Badarna etmek nedir? Halat bedeninin zedelenen veya zedelenme olasılığı bulunan yerine branda sarılarak yapılan bir işlemdir. Kolbastı dikişi nedir? Çımalarındaki kolları açılmış iki bükümlü halatın kollarının birbirlerine örülmesi ile yapılan birleştirme işlemidir. Genelde kopan bükümlü nebati halatın onarımında kullanılır. Kavela nedir, ne işe yarar?* Halat onarımında kolları aralamak için kullanılan bir ucu sivri sert ağaç çubuk alet. Page 27 of 101
Kasa nedir? Halatın bir çımasını halka haline getirilerek bedenine bağlanmış halidir. Bir geminin geçici olarak bir yere bağlanmasında kullanılır. Sapan nedir? Genelde yük işlemlerinde kullanılan her iki çıması kasalı olan halat Kerye nedir? Tel halatların birleştirilmesinde kullanılan bir diğer adı da klemens olan somunlu bir sıkma aparatıdır. Radansa nedir? Halat kasasının güçlendirilmesi amacı ile içine konan madeni bir halkadır. Margarita (çürük bağı) nedir? Bir donanım üzerindeki halatın hasarlanması halinde değişim için zamanın olmadığı halde yapılan geçici onarım bağıdır. Kruz nedir? Bir halatın kendi bedeni üzerinde yuvarlatılarak çember oluşturulması. Doblin nedir? Halatın bedeninden ikiye katlanmış hali. Page 28 of 101
Yoma bağı nedir ne işe yarar?* #ki yoma halatını birbirine bağlamak için kullanılan bir bağdır. #zbarço bağı nedir, ne işe yarar? Bir halatın çımasına geçici bir kasa yapmakta kullanılan bir bağ çeşididir. Donanım kurulumu Makara nedir? Üzerine zincir, halat gibi bükülebilir elastik elemanlar sarılabilen, kenarları çıkıntılı, döner hareketli, dairesel yapıya sahip bir alettir. Makara Tablası nedir? Makara bloğudur. Arasında makaranın dilini taşır. Makara Dili nedir? Halatın üzerinde çalıştığı parçadır. Ortası halatın oturması için çukur yanları yüksektir. Perno nedir? Makara dilinin üzerinde çalıştığı mildir. Page 29 of 101
Makara yanağı nedir? Ağır işlerde kullanılan makaraların üzerinde bulunan metalden yapılmış tablaların bağlandığı kısımdır. Yanağın üst kısmı makarayı bir yere bağlamak üzere mapa şeklinde yapılmıştır. Makara Bülbülü nedir? Makara palanga sisteminde kullanılırken makaranın alt kısmında bulunan mapadır. Torno nedir? Tek dilli makara, Ayak torno (Bastika) nedir? Yanağı açılan tek dilli makara, Güdük Torno nedir? Kalın halatların yön değiştirme işlemlerinde kullanılan, üst kanalı daha geniş alt kanalı daha dar olan makaralardır. Yük Makarası nedir? Ağır yükleri kaldırmak için yapılmış bumba cundalarında kullanılan demir bastikalardır. Bogata nedir? Page 30 of 101
Yelkenli gemilerde arma boşluklarını almak maksadıyla üzerinde 3 delik bulunan ağaçtan yapılmış dilsiz makaralardır. Cin Blok nedir? Bogataların tek delikli ve fırdöndülüsüdür. Palanga nedir? Ağır yüklerin kaldırılması veya çekilmesi için yoldan kaybederek kuvvetten kazanma tekniği ile çalışan, birden fazla makara ve halat ile yapılan bir araçtır. Rivago nedir? Palanga donanım halatının, makaranın bülbülüne bağlanan sabit çıması. Trenti nedir? Palanga donanım halatının, kuvvet uygulanan kısmı. Veta nedir? Palanga donanım halatının, rivago ve trenti dışında kalan kısmı Sübye palanga nedir? Sabit tek dilli palanga Page 31 of 101
Kabasorta palanga nedir? 1+1 makaralı palanga Adi palanga nedir? 1+2 makaralı palanga Top palangası nedir? 2+2 makaralı palanga Manişka palanga nedir? 2+3 makaralı palanga Freşkon palanga nedir? 3+3 makaralı palanga Parele palangası nedir? 4+4 makaralı palanga Sahile bağlamak Manevra halatı (Palamar) nedir? Page 32 of 101
Gemilerin bağlama ve üzerinde manevra yapma maksadı ile kullandıkları halatlar. #yi bir manevra halatının özellikleri nedir? Yüzer, çekme gücü yüksek, uzamaları az, şoka dayanıklı, tabi ve kimyevi etkenlere karşı dayanıklı, hafif, esnek ve yumuşak olmalıdır. Roda nedir, bir roda halat ne kadar uzunluktadır?* Uzun bir halatın yuvarlak muhafaza sarımıdır. 220 m dir. Roda nasıl açılır? #ç çıma alta gelecek şekilde çevrilir ve yukarıdan çekilerek halat açılır ve tekrar güvertede roda edilir. Roda etmek nedir neye dikkat edilir?* Halatın yuvarlak şekilde güvertede sarılmasıdır. Roda ederken halatın büküm yönünde roda edilmesine dikkat edilir. Çelik halat ters roda edilirse ne olur? Halat gam alır. Gam almak nedir? Halatın sarım yönünün tersine dönerek karışması. Page 33 of 101
Kapela nedir? Açık güvertede bulunan cihaz, araç, makine veya malzemenin ortam şartlarından etkilenmemesi için onu örtecek şekilde brandadan yapılmış olan örtü. Alargada (açıkta) bekleme nedir?* Geminin sahilin biraz açığında demirlemiş veya demirlememiş şekilde beklemesidir. Karaya kaç şekilde bağlanılır? Aborda olarak, kıçtan kara olarak, baştankara olarak üç şekilde bağlanılır. Aborda olmak nedir?* Bordadan yanaşmak. Bir gemi veya rıhtım, iskele, platform gibi bir bağlama unsuruna geminin yandan bağlanması. Kıçtankara olmak nedir? Geminin karaya kıç tarafından yanaşmasıdır. Baştankara nedir? Geminin karaya baştan yanaşmasıdır. Baş halat (Baş palamar) nedir? Aborda olmuş geminin baş tarafından rıhtımda ileriye doğru, geminin geri kaçmasının önleyecek şekilde verilen halat. Page 34 of 101
Baş açmaz (Baş koltuk) nedir? Aborda olmuş geminin baş tarafından rıhtıma dik olarak, geminin rıhtımdan açmasını önleyecek şekilde verilen halat. Baş spring (Baş pürmeçe) nedir? Aborda olmuş geminin baş tarafından rıhtımda geriye doğru, geminin ileri kaçmasının önleyecek şekilde verilen halat. Kıç halat (Kıç palamar) nedir? Aborda olmuş geminin kıç tarafından rıhtımda geriye doğru, geminin ileri kaçmasının önleyecek şekilde verilen halat. Kıç açmaz (Kıç koltuk) nedir? Aborda olmuş geminin kıç tarafından rıhtıma dik olarak, geminin rıhtımdan açmasını önleyecek şekilde verilen halat. Kıç spring (Kıç pürmeçe) nedir? Aborda olmuş geminin kıç tarafından rıhtımda ileriye doğru, geminin geri kaçmasının önleyecek şekilde verilen halat. Usturmaça nedir?* Gemi ile yanaşılan yer arasına geminin zarar görmemesi için konulan bir çeşit yastık. Page 35 of 101
El incesi ve cevizi nedir?* Manevra halatının sahile ulaştırılması için önceden gönderilen bir ucunda çeviz denilen özel bir düğümden oluşan ağırlık bulunan 20 m. uzunluğunda ince halattan yapılan kılavuz halatıdır. Kurtağzı nedir? #çinden geçirilen manevra halatının gemiye kumanda ettiği noktanın değişmemesini ve halatın küpeşte kenarına veya bir başka unsura sürtünerek zarar görmesini engelleyen, küpeşteye konan, halka veya ay şeklindeki, tamburatalı veya tamburatasız gemi aksamıdır. Tamburata nedir? Halatın sürtünerek yıpranmasını engellemek için kurtağzının içerisine konan ve bir sabit mil etrafında dönebilen bir çeşit makara. Kaloma vermek nedir? Halat veya zincire gerekebilecek boşu (pay) vermek. Halat loçası nedir? Parampet üzerinde içerisinden halat geçirilmek için açılmış, kenarları halatı zedelememek için yuvarlatılmış delik. Vardevela nedir? Page 36 of 101
Gemide insanların düşmesini engellemek amacı ile güverte, ambar ağzı, iskele merdiven gibi yerlerin kenarlarındaki korkuluğun puntaller arasına konan, halat, boru, zincir v.s. malzemeden yapılan yatay elemanlarıdır. Parampet nedir? Küpeştelerde denizin güverteye gelmesini engelleyen, vardevela yüksekliğinde yapılmış kapalı üst yapı. Kazık bağı nedir? Vasıta ve usturmaça parimalarını puntal, vardavela veya benzer unsurlara bağlamakta kullanılan bir bağdır. Volta etmek nedir? Halatın bir bağlama unsuruna sarılması. Meza volta nedir? Yarım volta. Volta edilen halatın son kruzunun ters yapılması. Kazık nedir? Bir şey bağlamak için zemine çakılan ağaç çubuk. Fora etmek (Mola etmek) nedir?* Halatın bağlandığı yerden çözülmesidir. Genel teamül; ticaret bahriyesinde mola, Page 37 of 101
askeri bahriyede fora ifadesi kullanılır. Mapa nedir? Güvertelere, alabanda ve bordalara veya iskelelere sağlam olarak tespit edilen içinden parima, kilit gibi malzemelerin geçebildiği veya bağlanabildiği sabit halkalardır. Anale nedir? Mapaların üzerinde parima bağlamak için kullanılan hareketli halkalardır. Koç Boynuzu nedir?* Halat ve parimaların volta edilmesi için gerekli yerlere monte edilmiş genellikle madeni boynuz şeklindeki malzemelerdir. Kurtağzı nedir? Parimaların volta edilmeden önce içinden geçirildiği, güverte veya küpeşteler üzerine bağlanmış, demir veya pirinç malzemeden yapılmış, iç kısımları parimaları yıpratmamak için yuvarlatılmış, üst kısımları açık veya kapalı yardımcı güverte elemanlarıdır. Bazı Kurtağızlarının iç kısımlarına parimaların daha kolay akmalarını sağlamak için bir mil etrafında dönen tamburlar konulmuştur, bunlara Tamburatalı Kurtağzı adı verilir. #stavroz Bite nedir? Parimanın volta edilmesinde kullanılan artı şeklindeki bağlama elemanıdır. Page 38 of 101
Baba nedir?* Halat ve parimaları volta edilmeleri için kullanılan zemine çok iyi monte edilmiş, demir, pirinç ve ağaç gibi çeşitli malzemelerden imal edilmiş tekli veya çiftli silindirik elemanlardır. Bir başka geminin halatının kasası bulunan babaya halat kasası nasıl takılır? Mevcut kasanın altından doğru içinden geçirilerek babaya üstten takılır. Farelik (Faredan) nedir, ne işe yarar? Rıhtımdan gemiye fare girmemesi için bağlama halatının gemi tarafına geçirilen daire şeklindeki teneke siperlik. Avara etmek nedir? Yanaşılan yerden ayrılmak Demir işlemleri Demirleme (Demir atma) nedir? Geminin deniz tabanına tutunma amacı ile bir zincirle gemiye bağlanmış gemi demirini, belirli usuller ile deniz dibine bırakmasıdır. Demirleme sisteminin ana unsurları nelerdir? Ana unsurlar; demir, zincir ve ırgattır. Page 39 of 101