Strateji Planlama ve Kurumsal Performans Yönetimi Aylık Ekonomi Bülteni Mayıs, 2016
ÖNE ÇIKANLAR ÖNE ÇIKANLAR IMF 12 Nisan da yayınladığı Ekonomik Görünüm Raporunda 2016 yılı için küresel büyüme tahminini %3,4 ten %3,2 ye aşağı yönlü revize etti. Türkiye nin 2016 yılı büyüme tahmini ise küresel büyümenin aksine yukarı yönlü revize edilerek %3,2 den %3,8 e çıkarıldı. Fed Nisan ayında gerçekleştirdiği toplantısında faiz oranlarını değiştirmedi. Ekonomik verilerdeki son yavaşlama toplantı metnine de yansıdı, ancak istihdam piyasasında güçlenmenin devam ettiği de vurgulandı. Daha önemlisi, piyasalarda devam eden ralliye paralel olarak metinde küresel risklere yönelik vurgunun gevşetilmesi oldu. Japonya Merkez Bankası beklentilerin aksine faiz oranlarında ve varlık alım programında değişikliğe gitmedi. Euro alanında da süren deflasyonist baskıya rağmen para politikasında değişiklik yapılmadı. Nisan ayının başında, 17 Nisan da Doha da gerçekleştirilen toplantıda petrol üretiminin dondurulacağı yönünde beklentiler hakimdi. Toplantıda beklenenin aksine petrol üretiminin sabit seviyede tutulması konusunda anlaşmaya varılmadı. Yılın ilk çeyreğinde dış ticaret açığı geçen yılın aynı dönemine göre %21,1 daraldı. Mart ayında ihracat hacmi yıllık bazda %2,3 artarken ithalat hacmindeki düşüş ivme kaybederek devam etti. Nisan ayında, TÜFE enflasyonu Şubat ayından bu yana süren düşüş trendini sürdürerek %6,57 ye geriledi. Yıllık bazda Yi-ÜFE enflasyonu da gerilemeye devam ederek %2,87 seviyesine geriledi. Böylece TÜFE ve Yi-ÜFE enflasyonları son 3 yılın en düşük seviyesinde gerçekleşti. TCMB 20 Nisan daki toplantısında beklentilere paralel olarak faiz koridorunun üst bandını 50 baz puan aşağı çekerek %10 seviyesine indirdi. Politika faizinde ve faiz koridorunda bir değişiklik yapılmazken, üst koridordaki 50 baz puanlık indirim piyasalar tarafından sadeleşme adımı olarak yorumlandı. Mart ayında takvim etkisinden arındırılmış ölçümde sanayi üretimi yıllık bazda %2,9 arttı. Geçtiğimiz iki aydaki yüksek performansın ardından gelen zayıf büyüme oranı, sanayi üretiminde yavaşlamanın sinyali oldu. Mart ayında Merkezi Yönetim bütçe dengesi 6,6 milyar TL bütçe açığı verirken, faiz dışı fazla yaklaşık 0,2 milyar TL olarak gerçekleşti. Geçen yılın aynı döneminde bütçe 6,8 milyar TL bütçe ve 0,7 milyar TL faiz dışı açık vermişti. Böylece 2016 yılının ilk çeyreğinde bütçe 46 milyon TL lik hafif bir bütçe fazlasının yanı sıra 16,5 milyar TL faiz dışı fazla verdi. 1
DÜNYA EKONOMİSİ Fed in küresel gelişmeleri öne sürerek temkinli bir tutum takınması ve Avrupa Merkez Bankası nın varlık alım kapsamındaki varlık çeşitliliğini artırması Nisan ayında piyasalardaki olumlu havanın sürmesini sağladı. Fed in yıl içerisinde 2 adet faiz artırımı yapacağı yönündeki beklentilerin ve Avrupa Merkez Bankası nın likidite sağlamaya yönelik adımlarının etkisiyle, küresel risk iştahı arttı. Bu durum gelişmekte olan ülkeler tahvillerinin fiyatlarına olumlu yansıdı. Nisan ayında Fed tarafından yapılan açıklamaların güvercin olarak yorumlanması doların diğer gelişmiş ülke para birimlerine karşı bir miktar değer kaybetmesine yol açtı. Dolar Nisan ayı genelinde Euro karşısında dalgalı seyretti. Nisan ayında gerçekleştirilen toplantıda beklentilerin aksine faiz artırımına gitmeyen Japonya Merkez Bankası varlık alım politikasında da değişikliğe gitmedi. Deflasyonist baskının sürdüğü Euro alanında da politika faizlerinde değişiklik yapılmadı. 2
DÜNYA EKONOMİSİ Nisan genelinde yukarı yönlü seyirde olan altın fiyatları ayın son dönemindeki sert yükselişle birlikte Nisan ayını Ocak 2015 ten bu yana en yüksek seviye olan 1.285 USD/ons seviyesinde kapattı. Petrol fiyatları Nisan ayının ilk yarısında Doha da petrol üretim miktarının sabitleneceği yönündeki beklentilerle yükselişe geçti. Toplantıda petrol üretim miktarının dondurulması konusunda anlaşmaya varılamasa dahi, ABD tarafından gelen düşük stok verileri ve Kuveyt petrol üretim tesislerindeki grevler ile fiyatlar yükselişini sürdürdü. Fed in küresel gelişmeler akabinde daha temkinli davranılması gerektiği yönünde yaptığı açıklamalar ile Avrupa Merkez Bankası nın likidite sağlamak adına attığı adımlar gelişmekte olan ülke paralarının genel olarak değer kazanmasına yol açtı. Şubat ayından bu yana gelişmiş ülke merkez bankalarının aldığı kararlar doğrultusunda düzelen risk algısıyla düşüş trendinde olan VIX endeksi Nisan ayında yatay bir seyir izledi. 3
TÜRKİYE EKONOMİSİ
PİYASA GELİŞMELERİ Nisan ayı içerisinde TCMB Başkanlığına dair belirsizliğin ortadan kalkması ve küresel piyasalardaki olumlu gelişmelerin etkisiyle BIST-100 yükseliş trendini sürdürdü. Ay içerisinde 87 bin seviyelerine ulaşan endeks ayın son döneminde kar satışları ile bir miktar düştü. Doların küresel piyasalarda genel olarak değer kaybetmesi ve Türkiye tarafından gelen olumlu enflasyon rakamlarının etkisiyle USD/TL kuru düşüş trendini Nisan ayında da sürdürerek, ayı 2,794 seviyesinden kapattı. Merkez Bankasının faiz indirimine gideceği yönünde beklentilerin artmasıyla Nisan ayı başında düşüş gösteren gösterge tahvilin bileşik faizi, ay sonu itibariyle %9,22 seviyesinde gerçekleşti. Önde gelen merkez bankalarının aldığı kararlar akabinde artan risk iştahı ile yükselişe geçen gelişmekte olan ülke piyasaları, Nisan ayında da bu trendini sürdürdü. Türkiye bu dönemde gelişmekte olan ülke piyasalarının ortalamasına paralel hareket etti. 4
BÜYÜME GSYH 2015 yılı son çeyreğinde yıllık bazda son 17 çeyreğin en iyi performansını sergileyerek %5,7 büyüdü. Büyümeyi etkileyen kalemler incelendiğinde, son çeyrek için net ihracatın olumlu katkı yaptığı, iç tüketimde ise artış kaydedildiği gözlendi. Ekonomi 2015 yılı genelinde ise %4,0 ile potansiyel büyüme seviyesine yakın düzeyde büyüdü. Yılbaşında genel beklentiler ekonominin 2015 yılı genelimde %3 seviyesinde büyüyeceği yönündeydi. Son çeyrekte ayrıca özel kesim ve kamunun yatırım harcamalarındaki artışın da ekonomik büyümeye katkı sağladığı gözlendi. Yatırımlar, büyümeye 0.9 puan katkı sağlarken bunun 0,5 puanlık kısmı kamu yatırımlarından kaynaklandı. Son çeyrek büyümesinde, mevsim ve takvim etkileri de büyük ölçüde belirleyici oldu. Takvim etkisinden arındırıldığında son çeyrekte yıllık bazda büyüme %4,1 olarak gerçekleşti. Büyümede sektörlerin payı incelendiğinde yaklaşık %60 lık pay ile hizmet sektörü en çok katkıyı sağlayan sektör oldu. Yıllık büyümenin 2,2 puanı hizmet sektöründen kaynaklandı. 5
BÜYÜME: ÖNCÜ GÖSTERGELER Geride bıraktığımız iki ayın görece güçlü rakamlarının ardından, sanayi üretimi Mart ayında yavaşlama sinyalleri gösderdi. Sanayi Üretimi yıllık bazda takvim etkisinden arındırılmış ve arındırılmamış olarak sırasıyla %2,9 ve %4,7 oranında arttı. Diğer yandan takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış endeks ise bir önceki aya göre %0,5 daraldı. PMI endeksi üst üste ikinci ayında kritik eşik değer 50,0 nin altında kalarak imalat sektörünün faaliyet koşullarındaki kötüleşmenin 2016 yılı ikinci çeyreğinin başında da devam ettiğini gösterdi. Mart ta 49,2 olarak ölçülen PMI endeksi Nisan da 48,9 a gerileyerek, geçtiğimiz Eylül ayından beri gözlenen en sert daralmaya işaret etti. Küresel piyasalardaki olumlu havanın etkisiyle Mart ayında yükselişe geçen Tüketici Güven Endeksi, Nisan ayında da yükselişini sürdürdü. Bir önceki aya göre %2,2 oranında artan endeks 68,46 seviyesinde gerçekleşti. Takvim ektisinden arındırılmış reel kesim güven endeksi Nisan ayında 1.6 baz puan yükselerek 105.7 seviyesinde gerçekleşti. Endeksteki yükseliş ekonomik aktivitelerdeki iyileşmeye sinyal oldu. 6
ENFLASYON Şubat ayından bu yana düşüş trendinde olan TÜFE enflasyonu Nisan ayında %6,57 seviyesinde gerçekleşirken, Yi-ÜFE enflasyonu da %2,87 ye geriledi. Böylece yıllık enflasyon son 3 yılın en düşük seviyesine ulaştı. TCMB tarafından yakından takip edilen çekirdek enflasyon göstergeleri olan H ve I endeksi Nisan ayında sırasıyla 9,41 ve 9,21 seviyesinde gerçekleşti. TÜFE ve Yi-ÜFE enflasyonlarına kıyasla sınırlı ölçüde düşüş kaydeden çekirdek enflasyon göstergeleri, enflasyondaki düşük seyrin kalıcı olması konusunda soru işareti oluşturdu. 7
İŞGÜCÜ PİYASASI Ocak ayında işsizlik yıllık bazda 0,2 puan gerileyerek %11,1 olarak gerçekleşti. Aynı dönemde mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı ise %10,1 olarak kaydedildi. Bu dönemde genç nüfusta işsizlik %19,2 olarak gerçekleşirken, tarım dışı işsizlik oranı da %13,0 olarak kaydedildi. İstihdam Ocak ayında geçen yılın aynı dönemine göre 821 bin düzeyinde artarken işgücündeki artış 852 bin olarak gerçekleşti. İşgücüne katılım oranı ise %50,7 ile geçen yıla oranla %0,7 arttı. Sektörel bazda incelendiğinde, hizmet sektöründe istihdamın %54,8 ile birinci sırada sanayi sektörünün ise %20,2 ile ikinci sırada yer aldığı gözlendi. Sanayi sektörünün toplam istihdamdan aldığı pay 2006 yılına kıyasla %2,1 düşerken, inşaat sektöründe %1,3 artış gerçekleşti. Tarım sektöründe ise %3,2 düşüş kaydedildi. 8
DIŞ TİCARET Mart ta dış ticaret açığı geçen yıla kıyasla %20,3 daralarak 4,9 milyar USD düzeyine geriledi. Bu dönemde 12 aylık kümülatif dış ticaret açığı 60,1 milyar USD seviyesine, enerji dışı açık ise 30,9 milyar USD seviyesine geriledi. Mart ayında ihracat hacmi yıllık bazda %2,3 genişleyerek 12,8 milyar USD seviyesinde gerçekleşmişti. Aynı dönemde düşüş eğilimini ivme kaybederek sürdüren ithalat hacmi de %5,2 lik gerilemeyle 17,8 milyar USD olarak kaydedildi. Şubat ayı itibariyle 1,2 milyar USD seviyesinde gerçekleşen net altın ticareti Mart ayında 774 milyon USD seviyesine geriledi. Geçen yılın aynı dönemi ile kıyaslandığında ise net altın ihracatı, yaklaşık 45 milyon USD daha düşük seviyede gerçekleşti. Yılın ilk üç aylık döneminde ihracat hacmi bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %6,2 daralırken ithalat hacmi aynı dönemde %10,5 daraldı. Böylece ihracatın ithalatı karşılama oranı ilk üç aylık dönem için %74 seviyesine yükseldi 9
ÖDEMELER DENGESİ Mart ayında cari açık 3,7 milyar dolar olarak gerçekleşti ve bu şekilde 12-aylık toplam açık, Şubat ayındaki 30,6 milyar dolar seviyesinden 29,5 milyar dolara geriledi. Çekirdek açık (altın ve enerji dışı) 12-aylık toplam olarak Şubat'da 2,7 milyar dolar iken Mart ayında 2,8 milyar dolar artış kaydetti, diğer yandan mevsimsel etkilerden arındırılmış çekirdek açık 3-aylık hareketli ortalamayla Mart'da önceki aya oranla hafif artarak 0,5 milyar dolar oldu. Finansman tarafında, finans hesabı, diğer deyişle sermaye akımları Mart ayında 4,1 milyar dolarlık girişe işaret etti. Burada, büyük oranda portföy yatırımları tarafının (özellikle de hükümetin Eurobond ihracının) öne çıktığı görüldü. Ek olarak kaynağı belli olmayan sermaye girişlerinin de (net hata ve noksan kalemi) 1,1 milyar dolarlık sermaye girişi kaydetmesi ile rezervlerde 1,5 milyar dolarlık bir artış sağlanmış oldu. 10
MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ Mart ayında Merkezi Yönetim bütçe dengesi 6,6 milyar TL bütçe açığı verirken, faiz dışı fazla yaklaşık 0,2 milyar TL olarak gerçekleşti. Geçen yılın aynı döneminde bütçe 6,8 milyar TL bütçe ve 0,7 milyar TL faiz dışı açık vermişti. Böylece 2016 yılının ilk çeyreğinde bütçe 46 milyon TL lik hafif bir bütçe fazlasının yanı sıra 16,5 milyar TL faiz dışı fazla verdi. 2015 in aynı döneminde 5,4 milyar TL bütçe açığı ve 12,7 milyar TL faiz dışı fazla verilmişti. Gelirler tarafında, vergi gelirleri hemen hemen tüm vergi gruplarındaki artışın etkisi ile (sadece KDV reel bazda %1,2 azalış kaydetti) geçen yılın aynı ayına oranla reel bazda (enflasyondan arındırılmış) %5,9 oranında arttı. Vergi dışı gelirler de %48,6 oranında yükseliş kaydetti. Böylece Mart ayında toplam Merkezi Hükümet Gelirleri 40,3 milyar TL ile geçen yılın aynı ayına göre reel bazda %13,8 oranında artmış oldu. Faiz harcamaları Mart döneminde önceki yılın aynı ayına göre %1,2 reel artış gösterirken faiz dışı harcamalardaki artış %11,2 ile daha da belirgin oldu. Böylece toplam giderler %9,6 lık reel yükseliş ile 46,8 milyar TL oldu. 11
TCMB Nisan ayında reel efektif döviz kuru endeksi TÜFE bazında, son 12 ayın en yüksek seviyesi olan Endeks Eylül 2015 ten bu yana sahip olduğu yukarı yönlü trendini sürdürdü. 100.8 'e yükseldi. TCMB, 20 Nisan daki toplantısında faiz koridorunun üst bandını oluşturan gecelik borç verme faiz oranını beklentiler paralelinde 50 baz puan indirerek %10 düzeyine çekti. Politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı (%7,5) ile gecelik borçlanma faiz oranında (%7,25) ise değişiklik yapılmadı. Faiz koridorunun üst bandındaki indirim piyasalar tarafından faiz koridorunda sadeleşme adımı olarak algılandı. Toplantı sonrasında yayımlanan karar metninde; küresel oynaklıklarda gözlenen düşüşün geniş faiz koridoruna olan ihtiyacı azalttığı ifade edilirken, enflasyondaki düşüş eğiliminin kısa vadede işlenmemiş gıda fiyatlarına bağlı olarak devam edebileceği belirtildi. Bununla birlikte, çekirdek enflasyondaki iyileşmenin sınırlı olması nedeniyle likidite politikasındaki sıkı duruşun korunacağı vurgulandı. 29 Nisan 2016 itibarıyla kredi hacmi yıllık bazda %12 artarak 1.539 milyar TL oldu. Böylece, toplam kredi hacminin yıllık artış hızı son 6 yılın en düşük seviyesinde gerçekleşti. Kur etkisinden arındırıldığında kredilerdeki yıllık büyümenin %11 düzeyine gerilediği görüldü. 12
BANKACILIK SEKTÖRÜ 22 Nisan itibariyle tüketici kredileri faizleri aylık bazda 0,1 puan ile sınırlı seviyede düşerek %16.9 seviyesine geriledi. Ticari kredi faizleri tarafında da aynı şekilde geçen aya kıyasla 0,1 puanlık düşüş kaydedildi. 22 Nisan itibariyle mevduat faizlerinde genel olarak düşüş kaydedildi. Bir yıla kadar vadeli mevduatın faizi geçen aya oranla 0.9 puan azalırken, bir aya kadar vadeli mevduat faizinde düşüş 0.2 puan ile sınırlı kaldı. Yabancı para net genel pozisyonu 22 Nisan 2016 itibarıyla bilanço içi kalemlerde -28.955 milyon USD, bilanço dışında ise +30.443 milyon USD seviyesinde gerçekleşti. Böylece, bankacılık sektörü yabancı para net genel pozisyonu +1.488 milyon USD oldu. Nisan 2016 da Türk parası cinsinden kullandırılan krediler yıllık bazda %11,3 artarken yabancı para cinsinden kullandırılan krediler %14,6 arttı. Kredi kullandırımlarındaki artış hızı geçen aya kıyasla düştü. 13
BANKACILIK SEKTÖRÜ GENEL GÖRÜNÜMÜ 14
ÖZET MAKROEKONOMİK VERİLER Son Üç Dönem (*) Dönem sonu; (**) 12 aylık kümülatif 15
ÖZET MAKROEKONOMİK VERİLER (DEVAMI) Son Üç Dönem (***) Yılbaşından itibaren kümülatif 16
VERİ GÜNDEMİ Tarih Veri Tarih Veri Tarih Veri Tarih Veri 29/04/2016 Turizm [a] 06/05/2016 [Glo] ABD İşgücü İst. 13/05/2016 Sanayi Ciro [a] 20/05/2016 Bütçe Finansmanı [a] 29/04/2016 Sosyal Güvenlik Bütçe [a] 06/05/2016 BES Temel Göst. [h] 13/05/2016 Ticaret Endeksleri [a] 20/05/2016 IMF Faiz Dışı Denge [a] 29/04/2016 İllere Göre Krediler 06/05/2016 Döviz Kurları [h] 16/05/2016 Global Veriler [g] 23/05/2016 Finansal Göstergeler [g] 02/05/2016 Global Veriler [g] 06/05/2016 Mevduat Oranları [h] 16/05/2016 Finansal Göstergeler [g] 23/05/2016 Global Veriler [g] 02/05/2016 Finansal Göstergeler [g] 06/05/2016 Kredi Faiz Oranları [h] 16/05/2016 NUYP [a] 23/05/2016 TUIK Tük. Güven [a] 02/05/2016 Finans Dışı Döviz Pozisyonu [ç] 06/05/2016 S&P Değerlendirme 16/05/2016 İşsiz Başvuru [a] 23/05/2016 TÜRK-İŞ İstatistikleri 02/05/2016 Türkiye PMI 06/05/2016 Nakit Bütçe [a] 16/05/2016 İşgücü [a] 24/05/2016 PPK Toplantısı 02/05/2016 [Glo] EB PMI 09/05/2016 Finansal Göstergeler [g] 16/05/2016 Tarım ÜFE 24/05/2016 [Glo] Case-Shiller 02/05/2016 BloombergHT Endeks [a] 09/05/2016 Global Veriler [g] 16/05/2016 Reel Kur - Global [a] 24/05/2016 Konut Satış [a] 02/05/2016 Elektrik Üretimi [a] 09/05/2016 Sanayi Üretimi [a] 16/05/2016 BloomHT Öncü End. 25/05/2016 TCMB Eğilim [a] 02/05/2016 Kredilerin Sek. Dağılımı [a] 09/05/2016 Perakende Endeksleri 16/05/2016 Emtia Fiyat End. [a] 25/05/2016 Kapasite [a] 02/05/2016 TİM İhracat [a] 09/05/2016 Otomotiv [a] 16/05/2016 Protestolu Senet [a] 25/05/2016 Sektörel Güven End. [a] 02/05/2016 ITO Fiyat Endeksi [a] 09/05/2016 Elektrik Tüketimi [a] 16/05/2016 Karşılıksız Çekler 25/05/2016 Ekonomistler Toplantısı 03/05/2016 Mevduat [a] 09/05/2016 BİST Yabancı İşl. [a] 16/05/2016 Emeklilik & Yatırım Fonları [a] 26/05/2016 Menkul Kıymet Veri. [h] 03/05/2016 Enflasyon [a] 09/05/2016 Piyasa Değeri, FK [a] 16/05/2016 Bütçe [a] 26/05/2016 Para Banka Verileri [h] 03/05/2016 Reel Faiz Oranı [a] 10/05/2016 Doğrudan Yabancı Yatırımlar 18/05/2016 TCMB Beklenti [a] 26/05/2016 Verimlilik [ç] 03/05/2016 [Glo] Çin PMI 10/05/2016 Ödemeler Dengesi [a] 18/05/2016 AB Tanımlı TÜFE [a] 26/05/2016 BDDK Bülten [h} 03/05/2016 [Glo] ABD ISM 12/05/2016 Menkul Kıymet Veri. [h] 20/05/2016 BES Temel Göst. [h] 27/05/2016 BES Temel Göst. [h] 04/05/2016 Reel Kur [a] 12/05/2016 Para Banka Verileri [h] 20/05/2016 Döviz Kurları [h] 27/05/2016 Döviz Kurları [h] 04/05/2016 Perakende Güven Endeksi [a] 12/05/2016 Uzun Vade Borç (Özel) [a] 20/05/2016 Mevduat Oranları [h] 27/05/2016 Kredi Faiz Oranları [h] 04/05/2016 [Glo] EB Hizmet. PMI 12/05/2016 BDDK Bülten [h} 20/05/2016 Kredi Faiz Oranları [h] 27/05/2016 Mevduat Oranları [h] 05/05/2016 Menkul Kıymet Veri. [h] 13/05/2016 BES Temel Göst. [h] 20/05/2016 Para Banka Verileri [h] 27/05/2016 MB Konut Fiyat End. 05/05/2016 Para Banka Verileri [h] 13/05/2016 Döviz Kurları [h] 20/05/2016 Menkul Kıymet Veri. [h] 27/05/2016 Ticaret/Hizmet Endeksleri [ç] 05/05/2016 BDDK Bülten [h} 13/05/2016 Kredi Faiz Oranları [h] 20/05/2016 BDDK Bülten [h} 27/05/2016 Turizm [a] 05/05/2016 [Glo] BM Gıda Fiyat End. [a] 13/05/2016 Mevduat Oranları [h] 20/05/2016 Yurtdışı ÜFE 27/05/2016 Ulus. Rez.& Döviz Likit. 05/05/2016 [Glo] Çin Hizmet. PMI 13/05/2016 Kısa Vadeli Borç [a] 20/05/2016 Merkezi Yön. Borç [a] 27/05/2016 Ekonomik Güven Endeksi Not: [Glo] Küresel; [g] Günlük; [h] Haftalık; [a] Aylık; [ç] Çeyreklik; [y] Yıllık 17
Strateji Planlama ve Kurumsal Performans Yönetimi AÇIKLAMA: Bu rapor, Kuveyt Türk tarafından, güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan elde edilen bilgi ve veriler kullanılarak hazırlanmıştır. Raporda yer alan ifadeler, hiçbir şekilde veya suretle alış veya satış teklifi olarak değerlendirilmemelidir. Kuveyt Türk, bu bilgilerin doğru, eksiksiz ve değişmez olduğunu garanti etmemektedir. Bu sebeple, okuyucuların, bu raporlardan elde edilen bilgilere dayanarak hareket etmeden önce, bilgilerin doğruluğunu teyit ettirmeleri önerilir ve bu bilgilere dayanılarak aldıkları kararlarda sorumluluk kendilerine aittir. Bilgilerin eksikliği ve yanlışlığından Kuveyt Türk hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Ayrıca, Kuveyt Türk ün tüm çalışanları ve danışmanlarının, herhangi bir şekilde bilgiler dolayısıyla ortaya çıkabilecek, doğrudan veya dolaylı zararlarla ilgili herhangi bir sorumluluğu yoktur. Bunlara ilaveten, Kuveyt Türk, raporların Internet üzerinden e mail yoluyla alınması durumunda virüs, hatalı gönderim veya diğer herhangi bir teknik sebepten dolayı alıcının donanımına veya yazılımına gelebilecek herhangi bir zarardan dolayı sorumlu tutulamaz.