AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ee Mart Strateji Planlama ve Kurumsal Performans Yönetimi

Transkript

1 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ee Mart 2014

2 1 Özet Değerlendirme 1 Özet Değerlendirme 2 3 İçindekiler Dünya Ekonomisi Türkiye Ekonomisi Piyasa Gelişmeleri Makroekonomik Gelişmeler Büyüme Enflasyon Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanımı & İmalat PMI Tüketici & Reel Kesim Güveni İşgücü İstatistikleri Dış Ticaret Ödemeler Dengesi Merkezi Yönetim Bütçesi Merkezi Yönetim Borç Stoku TCMB Sayfa Özet Değerlendirme Son dönemde gelişmiş ülke ekonomilerindeki toparlanma genel olarak devam ederken, bazı gelişmekte olan ülke merkez bankalarının gerçekleştirdiği faiz artırımlarının ve bu ülkelerin bazılarında artan politik risklerin küresel ekonomik büyümeyi sınırlandırabileceği endişesi gündeme geliyor. Özellikle, Dünya nın ikinci büyük ekonomisine sahip olan Çin de iktisadi faaliyette gözlenen ivme kaybı dikkat çekiyor. Bu noktadan hareketle Şubat tarihlerinde Sydney de gerçekleştirilen G-20 toplantısında, ülkelerin maliye bakanları ve merkez bankası başkanları önümüzdeki dönemde küresel ekonomik büyümenin hızlandırılması için kendi ülkelerinde somut politikalar ve yapısal reformlar uygulanması konusunda anlaşmaya vardı. Alınan kararlardan anlaşıldığı kadarıyla önceki toplantıların gündemini oluşturan ekonomik krizle mücadele konusu artık geride kalırken ülkeler önümüzdeki dönemde sürdürülebilir ekonomik büyümeyi sağlamaya odaklanacaklar. ABD Merkez Bankası FED aylık varlık alımı programını kademeli olarak azaltmaya devam ediyor. Nitekim Ocak ayında gerçekleştirilen toplantıda birçok üye tahvil alımlarının her ay 10 milyar USD azaltılması konusunda görüş bildirdi. Şubat ayında başkanlığı Bernanke den devralan ve FED in ilk kadın başkanı olan Janet Yellen de Kongre de yaptığı konuşmasında sürpriz bir gelişme olmaması durumunda tahvil alım programının Eylül ayı itibariyle son bulabileceğini belirtti. Yellen, son dönemde gelen olumsuz verilerin ise ne kadarının kötü hava koşullarından ne kadarının ekonomik bozulmadan kaynaklandığının henüz gözlenemediğinin altını çizdi. İçeride ise Merkez Bankası nın TL deki değer kaybı ve enflasyon görünümündeki bozulmayı göz önünde bulundurarak beklentilerin üzerinde aldığı faiz kararı son dönemde döviz piyasasını belirgin oranda destekledi ve yukarı doğru sert bir hareket ihtimalini azalttı. Bununla birlikte Merkez in enflasyon ve kurdaki belirsizliklere karşı harekete geçmekte zorlandığı değerlendirmelerini azaltarak kredibiliteye de katkı sağladı. Ancak Şubat ayı başında Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor's, politik ortama ilişkin öngörülebilirliğin azaldığı gerekçesiyle Türkiye'nin durağan olan kredi notu görünümünü negatif seviyesine düşürdü. Öte yandan son günlerde tekrar tırmanışa geçen iç siyasi gerilimlerin yanı sıra Ukrayna da yaşanan gelişmelerin gelişmekte olan ülkelere olan risk iştahını düşürmesi kurda yukarı yönlü bir baskı yarattı. Bu gelişmeler karşısında Şubat ayında BİST-100 dalgalı bir seyir izleyerek ayın ilk yarısında elde ettiği kazançları izleyen dönemde geri verdi. Bankacılık Sektörü 17 4 Özet Makroekonomik Veriler 19 5 Veri Gündemi 21 Özetle, önümüzdeki dönemde ekonominin performansı iç politik gelişmeler, zayıflayan sermaye hareketleri, sıkılaştırılan para politikası ve Fed in tahvil alımlarını azaltma sürecine yönelik endişelerin gölgesinde şekillenecek gibi görünüyor. Böyle bir ortamda da zayıflayan güvenin yansıyacağı tüketim ve yatırım harcamalarının etkisiyle iç talebin ivme kaybetmesi, buna bağlı olarak da büyüme tarafındaki risklerin aşağı yönlü olması beklenmektedir. Not: Rapordaki tüm veriler 28 Şubat 2014 itibariyle güncellenmiştir. 1

3 2 Dünya Ekonomisi 1 Şubat itibariyle görevi Ben Bernanke den devralan Janet Yellen, yemin ederek resmen görevine başladı. FED in ilk kadın başkanı olan Yellen, 3 Şubat 2018 tarihine kadar FED başkanlığı, 31 Ocak 2024 tarihine kadar da FED yönetim kurulu üyeliği görevini sürdürecek. 11 Şubat ta Senato karşısında ilk konuşmasını gerçekleştiren Yellen, geçtiğimiz yılın 2. yarısında hız kazanan ekonomik aktivitenin istihdam piyasasına destek verdiğini ancak istihdamdaki iyileşmenin istenen seviyelerin uzağında olduğunu belirtti. İstihdam piyasasının performansının sadece işsizlik oranına bakılarak değerlendirilmesinin doğru olmayacağını belirten Yellen, global finansal piyasalarda son dönemde yaşanan volatiliteyi de yakından takip ettiklerini belirtti. Öte yandan 27 Şubat tarihinde Senato da bankacılık komitesinde yaptığı sunumda Yellen, önümüzdeki dönemde elde edilecek verilere bağlı olarak aylık varlık alımlarının Eylül ayı itibarıyla son bulabileceğini belirtirken ABD ekonomisinin bir süredir verdiği olumsuz sinyallerin ne kadarının kötü hava koşullarından ne kadarının ekonomik bozulmadan kaynaklandığının henüz gözlenemediğini ifade etti. FED Açık Piyasa Komitesi (FED/FOMC) nin Ocak ayı toplantı tutanakları açıklandı. Toplantı tutanaklarına göre FED, ekonomik aktivitede yaşanan toparlanmanın sürdüğü ve işgücü piyasasındaki iyileşmenin de devam ettiği görüşünde olmakla birlikte varlık alım programında yapılan azaltımların öngörülebilir bir çerçevede devam etmesi gerektiği yönünde sinyaller verdi. Janet Yellen in da belirttiği üzere ekonomide aşağı yönlü büyük bir sürpriz yaşanmadığı takdirde tahvil alım programındaki 10 milyar USD lik azaltımların devam etmesi bekleniyor. Öte yandan toplantı tutanaklarından FED in faizlerin düşük tutulması konusunda kullandığı sözle yönlendirme politikası çerçevesinde konulan hedefleri revize edilebileceği de anlaşılıyor. Daha önceden belirlenen %6.5 lik işsizlik oranı sınırına beklenenden erken erişilecek olması faiz artırımı konusunda FED den gelecek sinyallerin daha da netleşmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Buna karşın tutanaklarda belirtilen yeni bir hedef bulunmuyor. ABD İşgücü İstatistikleri ABD İşgücü İstatistikleri Bürosu (BLS) tarafından açıklanan işgücü verilerine göre, Ocak ayında tarım dışı istihdam toplam, 180 bin civarında olan beklentilerin belirgin şekilde altında kalarak 113 bin kişi arttı. Böylece Ocak'ta, işsiz sayısı 10.2 milyona gerilerken, işsizlik oranı ise %6.7 seviyesinden sınırlı bir düşüş ile %6.6 ya geriledi. Ocak ayında sivil işgücüne katılım oranı ise önceki aya göre 0.2 puanlık yükselişle %63 oldu. Öte yandan Kasım ayına ait tarım dışı istihdam artışı verisi 241 binden 274 bine, Aralık verisi ise 74 binden 75 bine revize edildi. FED in varlık alımlarında azaltım programının beklentilerin oldukça altında gelen tarım dışı istihdam verilerinden etkilenmeyeceği belirtiliyor. 2

4 2 Dünya Ekonomisi ABD Borçlanma tavanı yeniden askıya alındı. ABD Senatosu, ülkenin borçlanma limitini askıya alan düzenlemeye nihai onayı verdi ve borç tavanı 16 Mart 2015 e kadar yeniden askıya alındı. Böylece ABD ekonomisinde borç temerrüt endişesi 2015 yılı Mart ayına kadar ortadan kaldırılmış oldu. Geçtiğimiz yılın Ekim ayında tarafların bütçe konusunda anlaşamaması ve borç tavanının yükseltilmemesi sonucu ABD hükümeti 16 gün boyunca kısmen kapalı kalmış, bu sürecin ekonomik büyümeye 0.3 puanlık negatif bir yansıması olmuştu. ABD Ekonomisi 4. Çeyrek Büyümesi Dış ticaret ve tüketim harcamalarında tahminlerin altındaki gelişmeler nedeniyle aşağı revize edilmesi beklenen (ilk tahmin: %3.2) yıllıklandırılmış son çeyrek büyüme oranı %2.5 olan beklentilerin de altında %2.4 olarak açıklandı. 3. çeyrekteki %4.1 lik oranın ve %3.2 lik ilk tahminin belirgin oranda altında kalan büyüme oranı ekonomide soğuk hava koşulları nedeniyle meydana gelen hız kaybını teyit etse de yılın kalan kısmında ekonomik aktivitenin hızlanacağı tahmin ediliyor. Avrupa Merkez Bankası (AMB) nin 6 Şubat tarihli toplantısı Toplantı sonucunda AMB politika faizini, mevduat faizini ve marjinal borç verme faizini sırasıyla %0.25, %0, %0.75 seviyelerinde sabit tuttu. Toplantı sonrası konuşan AMB Başkanı Mario Draghi, Euro Bölgesi'nin düşük enflasyon döneminden geçtiğini ve Banka'nın uzun bir süre daha faizleri mevcut ya da daha düşük seviyelerde tutmayı öngördüğünü belirtti. Ocak ayı enflasyon rakamının (%0.8) beklenenden düşük olduğunu, ancak bunun enerji fiyatlarından kaynaklandığını belirten Draghi, deflasyon konusunda bir risk olmadığını, bu noktada hamle yapabilmek için daha somut bilgi/veriye sahip olunması gerektiğini vurguladı. 3

5 2 Dünya Ekonomisi Euro Bölgesi birinci GSYH büyüme tahmini GSYH büyüme tahmini, 4.çeyrekte piyasa beklentisinin (%0.2) üzerinde gerçekleşti. (Bir önceki çeyreğe göre %0.3, önceki yılın aynı çeyreğine göre %0.5). Euro Bölgesi ekonomisi 3. çeyrekte önceki yılın aynı çeyreğine göre %0.3 oranında daralmıştı. Büyüme oranının beklentilerin üzerinde gerçekleşmesinde Euro bölgesinin büyüme motoru Almanya (%1.4) ve ikinci büyük ekonomisi Fransa nın (%0.8) görece güçlü büyüme oranları etkili oldu. İtalya ve İspanya ekonomileri ise sırasıyla %0.8 ve %0.1 lik daralma kaydetti. Avrupa Komisyonu nun, Euro Bölgesi nde 2014 yılı için %1.1 lik büyüme beklentisi bulunuyor. Euro Bölgesi tahmin edildiği gibi 2014 te %1.1 lik bir büyüme performansı gösterir ve mevcut çeyreklik büyüme hızını sürdürürse bölge ekonomisi 2015 ortasında kriz öncesindeki reel ekonomik büyüklüğüne tekrar erişmiş olacak. Çin PMI Verileri Ekonomik büyüklük açısından uzun vadeli büyüme trendinin altına inmesinden endişe edilen Çin de mevcut PMI verileri (Şubat ayı ön verisi 48.3) ekonomik aktivitedeki yavaşlamanın devam ettiğine işaret etse de açıklanan Ocak ayı dış ticaret rakamları olumlu bir resim çizdi. Ocak ayında ihracat artış oranı, %0.1 olan beklentilerin oldukça üzerinde, %10.6 olarak gerçekleşirken, dış ticaret fazlası ise 23.5 milyar USD olan beklentilerin üzerinde, 31.9 milyar USD olarak gerçekleşti. Büyümesinin sert bir hızla yavaşlamasından kaygı duyulan Çin de ihracat artışı büyümeye yapacağı destekle büyümenin %7 seviyesinin üzerinde gerçekleşmesi ihtimalini destekledi. Ocak ayına ait pozitif verilerin firmaların hileli olarak şişirdikleri faturalardan kaynaklandığı yönünde spekülasyonlar söz konusu olsa da Çin in ihracatının önemli bir kısmını gerçekleştirdiği gelişmiş ülkelerdeki toparlanma mevcut verileri destekleyici nitelikte. Japonya ekonomisi 4. Çeyrek büyümesi Son çeyrek büyümesi %2.8 lik beklentilerin belirgin oranda altında yıllıklandırılmış %1 oranında gerçekleşti. Bir önceki çeyreğe göre ise büyüme %0.3 te sınırlı kaldı. GSYH 3. çeyrekte de %1.1 lik bir büyüme kaydetmişti. Zayıf büyüme verisinde, Yen deki değer kaybının ihracata beklenen desteği sağlayamamasının etkili olduğu belirtiliyor. Bu yıl Nisan ayında yapılacak olan vergi artışının öncesinde Abe nin açıkladığı harcama paketinin devreye alınması bekleniyor. Ekonomiyi canlandırması beklenen bu paketin ilk çeyrek büyümesine destek sağlayacağı düşünülüyor. 4

6 2 Dünya Ekonomisi G-20 Toplantısı Sydney Dünyanın önde gelen 20 ekonomisinin liderlerinin katılımıyla G-20 toplantısı Sydney de gerçekleştirildi. Toplantıda ele alınan ana gündem maddesi, küresel ekonomik büyümenin güçlendirilmesi oldu. Liderler, ekonomik aktivitenin halen istenilen seviyelerde olmadığını vurgulayarak gelişmiş ülkelerin fiyat istikrarı ve ekonomik büyümeyi göz önünde bulunduran politikalar geliştirmesi gerektiğini; bunun yanı sıra başta gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere küresel finans piyasalarında yaşanan dalgalanmaların da göz ardı edilmemesi gerektiğini vurguladı. Toplantının sonuç bildirisinde, katılımcı maliye bakanları ve merkez bankası başkanlarının beş yıl içerisinde kolektif GSYH artışını yüzde 2 nin üzerine çıkarmak için kararlı olduğu, bu politikaların küresel çapta fazladan 2 trilyon USD ve milyonlarca fazladan istihdam anlamına geldiği belirtildi. Global İmalat PMI Endeksi JP Morgan tarafından hesaplanan Global İmalat PMI Endeksi Ocak ayında bir önceki ayda gerçekleşen 53 değerinin çok az altında 52.9 değerini aldı. Gelişmiş ve gelişmekte olan 32 büyük ekonomiyi içeren endekse göre, gelişmiş ülkeler arasında İngiltere, Japonya ve ABD de üretimdeki toparlanmanın devam ettiği gözlendi. Bu ülkelerde yeni iş olanaklarının arttığı, Euro Alanı nda da 2 yıldan beri ilk kez istihdam piyasasında iyileşme kaydedildiği görüldü. Gelişmekte Olan Ülkeler Patlak veren siyasi krizler, gelişmekte olan ülkelerin bazılarında negatif ayrışma yaşanmasına neden oldu. Venezuela, Tayland, Güney Afrika ve Arjantin de bunun örnekleri yaşanırken, Ukrayna da ciddi bir kaosun içerisinde bulunuyor. Son dönemde gerilimin yüksek olduğu bölgede Ruslarla Kırım Tatarları arasında yaşanan çatışma tansiyonu iyice yükseltti. Ülkede halen kriz hali devam ederken, Ukrayna Merkez Bankası ülke para biriminde yaşanan sert değer kayıpları nedeniyle dalgalı kur sistemine geçildiğini açıkladı. Öte yandan Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor's (S&P), son dönemde yoğun protestoların yaşandığı Ukrayna'nın kredi notunu CCC+ düzeyinden CCC'ye indirirken görünümü de negatif olarak belirledi. Ukrayna'nın kredi notunu üç hafta içinde ikinci kez düşüren S&P ülke için temerrüt riski uyarısında bulundu. Diğer bir önemli gelişme ise ABD ve IMF'den geldi. Buna göre ABD Dışişleri Bakanı Kerry, ABD'nin Ukrayna'ya 1milyar USD lik kredi açacağını duyurdu; öte yandan IMF de ülkeye yardım edeceğini açıkladı. Brezilya Merkez Bankası Faiz Kararı Brezilya Merkez Bankası faiz artırımına gitti. Brezilya Merkez Bankası politika faiz oranı SELIC i 25 baz puan artırarak %10.75 e çıkardı yılında politika faizini tarihi düşük seviyelere indiren Brezilya Merkez Bankası, yüksek seyreden enflasyonla mücadele etmek amacıyla 2013 ün Nisan ayından itibaren toplamda 350 baz puan faiz artışına gitmek zorunda kaldı. 5

7 3 Türkiye Ekonomisi: Piyasa Gelişmeleri Şubat ayı ortasında 65 bin seviyelerini gören BİST 100, yurtiçinde yeniden artış gösteren siyasi risklerin yanı sıra Ukrayna da yaşanan gelişmelerin gelişmekte olan ülkelerin risk iştahında bozulmaya sebep olması sonucu tekrar gerileyerek ayı 62,553 seviyesinden kapattı. MB nin ara PPK toplantısında almış olduğu faiz kararının ardından $/TL paritesi ayın ortasında 2,18 e kadar düşüş gösterse de yurtiçinde siyasi risklerin önemli ölçüde artmasıyla TL diğer önemli para birimleri karşısında tekrar değer kaybına uğradı. Şubat ayının son haftası Hazine nin gerçekleştirdiği yeni ihalelerin ardından tahvil bono piyasasında getirilerin süratle yükseldiği izlendi. 4 Şubat 2016 itfa tarihli yeni gösterge tahvil %11.18 bileşik faiz oranından ihraç edildi. Aralık tan bu yana GOP lardan negatif ayrışan Türkiye hisse senedi piyasaları Şubat ayı ortasına kadar pozitif yönde gelişme gösterse de ayın ikinci yarısında tekrar yükselen iç siyasi tansiyon sebebiyle tekrar gerileme kaydederek Ocak sonundaki 75.3 değerinin hafif altında 74.9 seviyesinden ayı tamamladı. MSCI Endeksleri, global çapta borsaların performansını ölçen temel endekslerdir. Gelişmiş ve gelişmekte olan piyasalar için MSCI llllllllllllhesaplanmakta olan bu endeksler, yatırımcılara ilgilendikleri pazarlardaki borsaların performansını karşılaştırmalı olarak takip etme Endeksleri llllllllllllll llşansı vermektedir. 6

8 3 Makroekonomik Gelişmeler: Büyüme Üçüncü çeyrekte kamu harcamaları gerilerken, özel yatırımların pozitif bölgeye geçiş yaptığı görülüyor. Stokların katkısının hala fazla olduğu üçüncü çeyrekte net ihracatın olumsuz katkısı Euro bölgesindeki ekonomik toparlanmanın da etkisiyle %2.2 seviyesine gerilemiş durumda. Politik risk algısındaki bozulmanın sebep olduğu dalgalanmaların tam yansımayacağı dikkate alınırsa son çeyrekte kısmi bir ivme kaybına rağmen büyümede sert bir gerileme olmayacağı söylenebilir. 7

9 3 Makroekonomik Gelişmeler: Enflasyon Ana Harcama Gruplarına göre TÜFE-ÜFE ve Değişim Oranları Şubat (2003=100) Harcama Grupları Aylık Bazda Değişim (%) Yıllık Bazda Değişim (%) Endeks TÜFE Gıda ve Alkolsüz içecekler Alkollü içecekler ve tütün Giyim ve Ayakkabı Konut Ev eşyası Şubat ayında enflasyon, bir süredir dalgalı bir seyir izleyen gıda fiyatlarında görülen sınırlı değişimin olumlu katkısıyla beklentilerle uyumlu aylık %0.43 lük bir artış kaydederek yıllık enflasyonu %7.89 seviyesine taşıdı. Yİ-ÜFE ise aylık %1.32 lik bir artışla yıllık rakamı yukarı çekmeye devam etti (%12.40). Sağlık Ulaştırma Haberleşme Eğlence ve kültür Eğitim Lokanta ve oteller Çeşitli mal ve hizmetler Yurtiçi ÜFE Ara Malı Dayanıklı Tüketim Dayanıksız Tüketim Enerji Sermaye Malı H ve I endeksleri son on yıllık tarihsel ortalamaların üzerinde aylık sırasıyla %0.87 ve %0.70 artış gösterdi. TL deki değer kaybının gecikmeli olarak göstergelere yansıması nedeniyle, Haziran 2013 ten bu yana devam eden yukarı yönlü hareketin daha da hızlandığı gözlendi. Kaynak: TÜİK llllllltüik in yeni hesaplamaya başladığı ve AB normlarına uyumlu Yurt İçi Üretici Fiyat Yurt İçi lllllllllllllendeksi (Yİ-ÜFE), sanayi sektöründeki üreticilerin yurt içine sattıkları ürünlerin ÜFE lllllllllllllllllllfiyat değişimini kapsamaktadır. 8

10 3 Makroekonomik Gelişmeler: Sanayi Üretimi & Kapasite Kullanımı Aralık ayında sanayi üretimi yıllık bazda takvim etkisinden arındırılmış olarak öngörülenin üzerinde %7.1 büyüdü. Geniş ekonomik sınıflamalar bazında bakıldığında, yıllık büyümeye en büyük katkı %2.51 puanla ara malı üretiminden gelirken, sermaye malları üretimi Aralık ta büyümeyi %1.97 puan yukarı çekti. İmalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı ise bir önceki aya göre 0.2 puan azalarak yüzde 74.4 seviyesinde gerçekleşti. Mal gruplarına göre kapasite kullanım oranları değerlendirildiğinde, bir önceki yılın aynı ayına göre ara malları, dayanıksız tüketim malları ile gıda ve içeceklerde artış görülürken, dayanıklı tüketim malları ve yatırım mallarında azalış görüldü. Mevsimlik etkilerden arındırılmış HSBC Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) Şubat ayında Ocak ayının 52.7 olan seviyesinden, 53.4 seviyesine yükseldi. PMI endeksi bu şekilde Kasım ayının 55 olan verisinden sonra son ayların en ciddi yükselişlerinden birini gerçekleştirmiş oldu. Yeni siparişlerin son üç ayın en güçlü seviyesinde artış gösterdiği Şubat ayında PMI rakamı arka arkaya yedinci ayda da 50.0 sınırının üzerinde seyretmeye devam etti. Öte yandan Şubat ayı verileri, döviz kurlarına bağlı olarak imalatçıların enflasyon baskılarına maruz kalmaya devam ettiklerini gösterdi. Hem girdi, hem de çıktı fiyatları Mart 2011 den bu yana ölçülen en yüksek ikinci hızda arttı. İmalat Sanayi KKO, TCMB nin imalat sanayi sektöründeki işyerlerine her ay lllllllluyguladığı İktisadi Yönelim Anketi kapsamında hazırlanıp yayımlanır. İmalat Kapasite lllllllllllsanayi geneli ve alt sektörleri itibarıyla hesaplanan kapasite kullanım oranları, Kullanım llllllllllllllankete katılan işyerlerinin bildirdikleri, fiziki kapasitelerine göre fiilen Oranı llllllllllllllllllgerçekleşen kapasite kullanımlarının ağırlıklı ortalaması alınarak bulunur. PMI (Purchasing Managers Index - Satın Alma Endeksi) Markit Group tarafından aylık bazda llllllüretilen ve şirketlerin satın alma yöneticilerinin mal ve hizmet satın alma eğilimlerini İmalat llllllllllgösteren bir göstergedir. Endeks, öncü bir gösterge niteliğindedir ve değişimin yönünü PMI llllllllllllllgösteren basit bir ölçüdür. Endeksin 50 değerinin üzerinde olması bu değişkende artış llllllllllllllllllolduğunu, 50 değerinin altında olması düşüş olduğunu göstermektedir. 9

11 3 Makroekonomik Gelişmeler: Tüketici & Reel Kesim Güveni Ocak ayındaki düşüşün ardından TUİK Tüketici Güven Endeksi Şubat ta da ciddi bir bozulma gösterdi ve Ocak taki 72.4 seviyesinden 69.2 ye geriledi. Bu aynı zamanda endeksin 2010 dan bu yana aldığı en düşük değere işaret ediyor. Cnbc-e Tüketici Güven Endeksi ise Şubat ayında bir önceki aya göre yüzde 7.8 azalarak 63.3 değerini aldı. Cnbc-e Endeksi de aylık bazda Aralık 2008 tarihinden bu yana en düşük değerinde bulunuyor. Mevsimsellikten arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE), Şubat ayında 0.4 puanlık hafif bir artış gösterdi ve oldu. Detaylara bakıldığında son 3 aydaki toplam siparişler, genel gidişata dair beklentiler, mevcut mal stoku ve gelecek 3 ay için istihdam beklentileri önceki aya göre toparlanma gösterirken gelecek üç ay için üretim hacmi ve ihracat siparişleri beklentisi bozulmaya devam etti. Diğer yandan arındırılmamış RKGE ise 2013 yılının Şubat ayıyla kıyaslandığında 2.9 puanlık bir azalış gösterdi. 10

12 3 Makroekonomik Gelişmeler: İşgücü İstatistikleri Temel İşgücü İstatistikleri Kasım 2013 Kasım Değişim Kurumsal olmayan nüfus (000) 73,950 74, yaştaki nüfus (000) 55,083 55, İşgücü (000) 27,921 28, İstihdam (000) 25,291 25, İşsiz (000) 2,630 2, İşgücüne dahil olmayanlar (000) 27,162 27, İşgücüne katılma oranı (%) İstihdam oranı (%) Kasım 2013 itibariyle işsizlik oranı geçtiğimiz yılın aynı ayına göre 0.5 puan artarak %9.9 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde tarım dışı işsizlik oranı 0.3 puan artış ile %12, yaş genç nüfusta işsizlik oranı da 0.5 puan artışla %19.3 oldu. Kasım ayında istihdam önceki yılın aynı ayına göre tarımda 299 bin kişi azalırken, sanayide ise 113 bin kişilik artış kaydetti. İstihdamın 258 bin kişi arttığı hizmet sektörü önceki aylarda olduğu gibi Kasım da da istihdam artışının sürükleyicisi olurken, inşaat sektöründe istihdam ise aynı dönemde 78 bin kişi arttı. İstihdamdaki artış Ekim ayının bir miktar üzerinde olsa da oldukça zayıflamış seyrine devam ediyor. Özellikle sanayi sektöründeki artış son bir yılın en düşük seviyesinde gerçekleşti. Önceki aya göre bir miktar yükselse de hizmetler sektöründeki istihdam artışı da belirgin bir şekilde yavaşladı. Diğer yandan benzer şekilde Kasım verileri işgücündeki genişlemenin de belirgin şekilde hız kesmeye devam ettiğini gösteriyor. İşsizlik oranı (%) Tarım dışı işsizlik oranı (%) Genç nüfusta işsizlik oranı (%) Not: Rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. Kaynak: TÜİK 11

13 3 Makroekonomik Gelişmeler: Dış Ticaret Dış ticaret açığı Ocak ayında 6.8 milyar USD ile piyasa beklentisinin altında kalırken, 12 aylık birikimli dış ticaret açığı Aralık ta görülen keskin artışın ardından Ocak ayında 99.3 milyar USD ye geriledi. Enerji hariç 12 aylık birikimli denge ise Aralık 2012 den bu yana ilk kez daralma gösterdi. Ocak ayında ithalat altın ithalatındaki kayda değer yıllık azalış nedeniyle toplamda yıllık %2.6 büyüyerek 19.3 milyar USD; ihracat ise kıymetli metal faslı kalemindeki yıllık daralmanın toplam ihracat artışını sınırlandırmasına rağmen yıllık %8.6 lık bir büyüme ile 12.5 milyar USD oldu. Dış Ticaret Dengesi (milyar USD) Ocak Değişim (%) İhracat 11,5 12,5 8,6 İthalat 18,8 19,3 2,6 Dış Ticaret Dengesi -7,3-6,8-6,8 Önceki ayların tersine altın ithalatı Ocak ayında yıllık %22 daralırken, ihracat tarafında resim değişmedi ve kıymetli maden ihracatı yıllık %41 gerileyerek net altın ticareti rakamı -174 milyon USD olarak gerçekleşti. Karşılama Oranı (%) 61,1 64,7 - Kaynak: TÜİK 12

14 3 Makroekonomik Gelişmeler: Ödemeler Dengesi Ödemeler Dengesi Aralık 2013 milyon USD Aralık 2013 Ocak - Aralık (%) Değişim Cari İşlemler Dengesi ,0 Dış Ticaret Dengesi ,2 Hizmetler Dengesi ,2 Turizm (Net) ,1 Gelir Dengesi ,9 Cari Transferler ,5 Sermaye ve Finans Hesapları ,0 Doğrudan Yatırımlar (Net) ,7 Portföy Yatırımları (Net) ,8 Varlıklar ,2 Yükümlülükler ,7 Diğer Yatırımlar (Net) ,3 Varlıklar Yükümlülükler Rezerv Varlıklar (Net) Net Hata ve Noksan , , ,8 Aralık ayında cari açık dış ticaret açığındaki genişlemenin yansımasıyla 7.6 milyar USD lik beklentilerin belirgin oranda üzerinde 8.3 milyar USD seviyesinde gerçekleşti. Böylece 12 aylık birikimli cari açık, geçmişe yönelik revizyonun da katkısıyla önceki aya kıyasla kayda değer bir artışla 65 milyar USD ye ulaştı. Nisan dan bu yana artan enerji dışı cari dengedeki bu eğilim de Aralık ta etkisini güçlendirdi ve 12 aylık birikimli rakam 15.8 milyar USD ye geldi. Altın hariç bakıldığında ise, yıllıklandırılmış açıkta önceki aya kıyasla artışın yarıya düşmesi bu kaleminin cari açık üzerindeki etkisinin sürdüğünü gösteriyor. Kaynak: TCMB 13

15 3 Makroekonomik Gelişmeler: Ödemeler Dengesi Kasım daki güçlü girişin ardından kısa vadeli kaynaklarda Aralık ta 1.2 milyar USD lik bir çıkış gerçekleşti. Bu rakamda temel olarak, yurtdışı bankaların yurtiçi mevduatlarını 1.6 milyar USD azaltması, tahvil ve hisse senedi piyasasında gözlenen 0.9 ve 0.2 milyar USD lik çıkış ve şirketlerin kısa vadeli borç ödeyicisi konumunda olmaları (0.4 milyar USD) etkili oldu. Uzun vadeli finansman tarafında Kasım daki görece zayıf görünümün ardından Aralık ta net girişte belirgin bir artış görüldü (5.5 milyar USD). Ancak kısa vadeli finansman tarafında görülen çıkışın da etkisiyle toplam kayıtlı sermaye girişleri cari açığın altında kaldı. Tüm bu gelişmelerin ardından, resmi rezervler Temmuz ayından bu yana ilk defa azaldı (3.7 milyar USD). 14

16 3 Makroekonomik Gelişmeler: Merkezi Yönetim Bütçesi Merkezi Yönetim Bütçesi (milyar TL) Ocak Değişim (%) 2014 Bütçe Hedefi Gerç./ Hedef (%) Merkezi Yönetim Gelirleri 36,9 37,9 2,8 403,2 9,4 Vergi Gelirleri 28,4 32,7 15,0 348,4 9,4 Vergi Dışı Gelirler 8,4 5,2-38,3 54,8 9,5 Merkezi Yönetim Giderleri 30,9 36,0 16,4 436,4 8,2 Faiz Giderleri 5,2 5,0-4,0 52,0 9,6 Faiz Dışı Giderler 25,7 31,0 20,5 384,4 8,1 Bütçe Dengesi 5,9 1,9-67,9-33,3 - Faiz Dışı Denge 11,2 6,9-38,0 18,7 36,9 Merkezi Yönetim Bütçesi Ocak ayında 1.9 milyar TL bütçe fazlası ve 6.9 milyar TL faiz dışı fazla verdi. Bu rakamlar geçen yılın aynı ayındaki rakamların oldukça altında kaldı. Bunda 2013 Ocak ayı bütçesinde büyük oranda Halkbank ın halka arzından kaynaklı bir defaya mahsus gelirler etkili oldu. Ocak ayı toplam Merkezi Yönetim Gelirleri bu nedenle geçen yılın aynı dönemine göre %2.8 artışla 37.9 milyar TL oldu. Bütçe giderleri incelendiğinde ise, harcamaların bir önceki yılın aynı ayına göre %16.4 oranında artış kaydettiği görüldü. Bu gelişmede, büyük ölçüde personel giderlerindeki ve cari transferlerdeki artış etkili oldu. Önümüzdeki dönemde iç talep koşullarında beklenen ivme kaybının vergi gelirlerini bir miktar baskı altında bırakabileceği beklenmekle birlikte, yılsonu bütçe dengesi hedefine ulaşılmasında sorun yaşanmayacağı düşünülüyor. Kaynak: Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı 15

17 3 TCMB Aralık ortasından itibaren döviz satışları yoluyla kur oynaklığının önüne geçmeye çalışan MB nin döviz rezervlerinde gözlenen azalma Şubat ayında da devam etti. Bu düşüşte son dönemde özellikle cari açığın finansmanı etkili oldu. 28 Ocak ara toplantısıyla parasal sıkılaştırmanın dozunu kayda değer bir oranda arttıran MB, 18 Şubat tarihli toplantısında bir değişikliğe gitmezken, önümüzdeki dönemde mevcut oranlarda bir değişikliğin de olmayacağının sinyalini verdi. Öte yandan enflasyon beklentilerindeki bozulmaya dikkat çeken MB, önceliğinin fiyat istikrarı olduğunu ve para politikasının geleceğini bu cephedeki gelişmelerin belirleyeceğini vurgulamış oldu. Merkez Bankası nın ara toplantıda aldığı faiz kararı sonrası TL nin USD karşısında hafif bir toparlanma göstermesiyle REDK Şubat ayında bir önceki aya göre 0.26 lık hafif bir artışla değerini aldı. Endeks, Şubat sonu itibarıyla geçen yılın aynı ayına göre 17.9 puan gerileme gösterdi. 16

18 3 Bankacılık Sektörü 21 Şubat itibariyle mevduat hacmi 2013 yılsonuna göre 1.5 milyar TL azalış gösterirken aynı dönemde kredi hacmi 19.2 milyar TL artış gösterdi. Kamu otoritelerinin kredi büyüme hızını frenleme amaçlı önlemlerinin Şubat ayı itibariyle rakamlara yansıdığı gözlendi yılının ikinci yarısından itibaren genel bir yükseliş eğiliminde olan kredi faizlerinin TCMB nin ara PPK toplantısında para politikasını belirgin bir şekilde sıkılaştırmasıyla birlikte önümüzdeki aylarda sınırlı da olsa yükselmeye devam edeceği tahmin ediliyor. 24 Ocak itibariyle bankaların net döviz pozisyonu 766 milyon USD düzeyinde gerçekleşti. Bankaların, TL deki değer kaybını göz önünde bulundurarak döviz açık pozisyonunda ihtiyatlı davranması yüksek kurun sektör bilançosuna olan olumsuz etkisini sınırlıyor. Merkez Bankası nın almış olduğu faiz kararı sonrası kredi faizlerinde yaşanan belirgin artışa paralel olarak mevduat faizlerinde de yukarı yönlü bir hareket gözlendi. Uzun vadeli mevduat faizi %10 a ulaşırken kısa vadeli mevduat faizleri de %10 seviyesine doğru ilerliyor. (*) Tüzel KMH ve kurumsal kredi kartları hariç (**) İhtiyaç, taşıt ve konut kredileri Kaynak: BDDK Haftalık Bülten, TCMB 17

19 3 Bankacılık Sektörü Genel Görünümü (milyar TL) Ara - 13 (%) Değişim AKTİF TOPLAMI , , , , Krediler , TP Krediler Pay (%) YP Krediler Pay (%) Takipteki Alacaklar Takipteki Alacaklar Oranı (%) Menkul Değerler PASİF TOPLAMI , , , , Mevduat TP Mevduat Pay (%) YP Mevduat Pay (%) İhraç Edilen Menkul Kıymetler Bankalara Borçlar Repodan Sağlanan Fonlar ÖZKAYNAKLAR TOPLAMI Net Dönem Karı/Zararı RASYOLAR (%) Krediler/Aktifler Menkul Kıymet/Aktifler Mevduat/Pasifler Krediler/Mevduat Sermaye Yeterliliği (%) Kaynak: BDDK Aylık İnteraktif Bülten Verileri 18

20 4 Özet Makroekonomik Göstergeler BÜYÜME 13-Ç1 13-Ç2 13-Ç3 GSYH (milyar USD) Büyüme Oranı (%) ENFLASYON (%) Ara - 13 Oca - 14 Şub - 14 TÜFE (yıllık) Yurtiçi ÜFE * (yıllık) İŞGÜCÜ PİYASALARI Eyl - 13 Eki - 13 Kas - 13 İşsizlik Oranı (%) İstihdam (bin kişi) DÖVİZ KURLARI (1) Ara - 13 Oca - 14 Şub - 14 Tüfe Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru USD/TL EUR/TL Döviz Sepeti (0.5*USD + (0.5*EUR) DIŞ TİCARET DENGESİ (2) (milyar USD) Kas - 13 Ara - 13 Oca - 14 İhracat İthalat Dış Ticaret Dengesi Karşılama Oranı (%) (1) Dönem sonu (2) 12 aylık kümülatif * Yurtiçi ÜFE Endeksi 2014 yılından itibaren yayınlanmaya başlamıştır. 19

21 4 Özet Makroekonomik Göstergeler (Devamı) ÖDEMELER DENGESİ (2) (milyar USD) Eki - 13 Kas - 13 Ara - 13 Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesapları Doğrudan Yatırımlar (Net) Portföy Yatırımları (Net) Diğer Yatırımlar (Net) Rezerv Varlıklar (Net) Net Hata ve Noksan Cari İşlemler Açığı/GSYH (%)* MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ (3) (milyar TL) Kas - 13 Ara - 13 Oca - 14 Merkezi Yönetim Gelirleri Vergi Gelirleri Merkezi Yönetim Giderleri Faiz Giderleri Faiz Dışı Giderler Bütçe Dengesi Faiz Dışı Denge Bütçe Dengesi/GSYH (%)** MERKEZİ YÖNETİM TOPLAM BORÇ STOKU (milyar TL) Kas - 13 Ara - 13 Oca - 14 İç Borç Stoku Dış Borç Stoku Toplam Borç Stoku (3) Yılbaşından itibaren kümülatif * 2013 yılsonu tahmini ** 2013 yılsonu OVP tahmini 20

22 5 Veri Gündemi Tarih Veri Dönemi 3 Mart Enflasyon Şubat 2014 [Glo] Çin PMI, Euro Bölgesi PMI Şubat Mart [Glo] BoE Toplantısı, AMB Toplantısı Mart Mart [Glo] ABD İşgücü İstatistikleri Şubat Mart Sanayi Üretimi Ocak Mart [Glo] BoJ Toplantısı Mart Mart Ödemeler Dengesi Ocak Mart Hane Halkı İşgücü İstatistikleri Aralık 2013 Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri Şubat Mart TCMB PPK Toplantısı Mart Mart [Glo] FED FOMC Toplantısı Mart Mart Kapasite Kullanım Oranı & Reel Kesim Güven Endeksi Mart Mart Tüketici Güven Endeksi Mart Mart Ticaret İstatistikleri Şubat

23 AÇIKLAMA: Bu rapor, Kuveyt Türk tarafından, güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan elde edilen bilgi ve veriler kullanılarak hazırlanmıştır. Raporda yer alan ifadeler, hiçbir şekilde veya suretle alış veya satış teklifi olarak değerlendirilmemelidir. Kuveyt Türk, bu bilgilerin doğru, eksiksiz ve değişmez olduğunu garanti etmemektedir. Bu sebeple, okuyucuların, bu raporlardan elde edilen bilgilere dayanarak hareket etmeden önce, bilgilerin doğruluğunu teyit ettirmeleri önerilir ve bu bilgilere dayanılarak aldıkları kararlarda sorumluluk kendilerine aittir. Bilgilerin eksikliği ve yanlışlığından Kuveyt Türk hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Ayrıca, Kuveyt Türk ün tüm çalışanları ve danışmanlarının, herhangi bir şekilde bilgiler dolayısıyla ortaya çıkabilecek, doğrudan veya dolaylı zararlarla ilgili herhangi bir sorumluluğu yoktur. Bunlara ilaveten, Kuveyt Türk, raporların Internet üzerinden e mail yoluyla alınması durumunda virüs, hatalı gönderim veya diğer herhangi bir teknik sebepten dolayı alıcının donanımına veya yazılımına gelebilecek herhangi bir zarardan dolayı sorumlu tutulamaz.