EMNİYET ÖRGÜTÜ İNTERNET WEB SİTELERİ VE YENİ BİR MODEL ÖNERİSİ Internet Web Sites of Turkish National Police and Proposal for a New Model Ramazan TERKEŞLİ * K Özet amu hizmetlerinin elektronik formatta sunulmasıyla, zaman ve maliyetin azaltılması ve hizmet kalitesinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda Türkiye de 2003 yılından itibaren önemli yatırımlar yapılmış ve birçok devlet kurumu hizmetlerini internet üzerinden sunmaya başlamıştır. Devlet kurumları, sundukları hizmetlerin etkin, hızlı, kolay erişilebilir olması ve en yüksek yararı sağlaması açısından yoğun bir çaba içine girmişlerdir. Bu çalışmada; dağınık bir yapıda olan Emniyet Genel Müdürlüğü birimlerine ilişkin internet web sitelerinin, tek bir çatı altında toplanmasına yönelik süreç anlatılmaktadır. Bunun yanında, Web Siteleri Topluluğu (Portal) Projesinin oluşturulma gerekçesi, yapılan çalışmalar ve önerilen modele ilişkin bilgiler verilmektedir. Anahtar Kelimeler: Portal, İçerik Yönetim Sistemi, Kullanılabilirlik, Erişilebilirlik, Mobil uygulama. W Abstract ith providing the public services in electronic format, it is aimed to reduce time and cost as well as improving the quality of service. In this context, since 2003 significant investments have been made in Turkey and many state institutions have started to offer services over the Internet. Government agencies have engaged in an intensive effort in order to ensure that the services they offer are effective, fast, accessible, and highly beneficial. This study provides information regarding the highly fragmented structure of units of websites and Internet of the Turkish National Police, and describes the * Dr., EGM Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığı, rterkesli@yahoo.com PBD, 15 (4) 2013, ss.45-74.
46 Polis Bilimleri Dergisi 15 (4) 2013 process of bringing them under a single roof center. In addition, information regarding justification for creating Web Sites Collection (Portal) Project, conducted studies, and proposed model will be given. Key Words: Portal, Content Management System, Usability, Accessibility, Mobile application. Giriş Teknolojideki yeniliklerin küresel dünya üzerindeki etkisi her geçen gün artmaktadır. Bu gelişim ekonomiyi, sosyal yaşamı ve hizmetlerin sunuş yöntemlerini değiştirmiş, bilgiye dayalı toplumlar önem kazanmaya başlamıştır. Toplumlar bu değişime ayak uydurmak ve bilgi çağının bir parçası olmak için birçok çalışma yapmaktadır (Durmuş ve Çağıltay, 2012:1). İş ve günlük yaşamda insanların ihtiyaç duyduğu bilgilere, kısa süre içerisinde ve en kısa yoldan erişerek, verimli ve etkin sonuç almak çağımızın getirdiği bir zorunluluktur. Bilişim teknolojileri günlük hayatta karşılaşılan bu ihtiyaçların karşılanması için eşsiz imkânlar sunmaktadır (Demir, 2011:18). Sürekli gelişen ve değişen bilişim teknolojileri birçok yeni kavramı da beraberinde getirmektedir. Web Sayfası, Web Sitesi kavramlarının yanı sıra Web Portal ya da Web Siteleri Topluluğu da son zamanlarda iş ve günlük yaşamımız içerisinde kendisine yer bulmuş yeni kavramlardan bazılarıdır. Bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) alanında dünyadaki gelişmelere paralel olarak, ülkemizde de birçok kamu kurumunda bilgi işlem merkezleri ve internet siteleri oluşturulmuş ve bilgisayar ortamında bilgi saklanmaya başlanmıştır. AB nin bilgi toplumu olma yolunda belirlediği hedeflere uygun olarak, 2003 yılında e-dönüşüm Türkiye Projesi (edtr) başlatılmış, bu çerçevede birçok kamu hizmetinin elektronik ortamda sunumu öngörülmüştür. Bu bağlamda kamu internet sitelerinin devlet ile vatandaş arasındaki dolaysız iletişim ve etkileşimini sağlayan pencereler olarak önemi artmıştır. edtr Projesinin ve 2004 yılında yürürlüğe giren 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun da hızlandırıcı etkisiyle, ülkemizde kamu hizmeti sağlayan kurum ve kuruluşlara ait internet sitesi sayısı hızla artmış, Ocak 2006 itibarıyla, 8.115 e ulaşmıştır. Bilgi toplumuna gidilen yolda, sitelerin sayısındaki artış önemli olmakla beraber, sitelerin kurum yöneticilerinin inisiyatifinde, kurumsal düzeyde ve standartlara uygunluğu gözetilmeden oluşturulması zafiyet yaratmıştır. Oysa standartlara uyum; erişilebilirlik, kolay kullanım, kolay dolaşım, sitenin
Turkish Journal of Police Studies 47 hızlı yüklenmesi, maliyet ve zaman tasarrufu, sitelerin bakım ve güncelleme kolaylığı gibi birçok bakımdan önem arz etmektedir (Türkiye Cumhuriyeti Sayıştay Başkanlığı, 2006:4). İş süreçlerinin yeniden yapılandırılması noktasında, kamu kurumlarının internet sitelerinden beklenen en önemli fayda, sunulan hizmetler ile bürokrasinin azaltılmasıdır. Bunun için iş ve görev tanımlarının yeniden yapılarak, arka planda kurumların hizmetlere ilişkin iş süreçlerinin sadeleştirilmesi ve elektronik ortama uygun olarak değiştirilmesi gerekmektedir. Merkezi kamu kurumlarının internetten sunulan az sayıdaki hizmetlerinde bile, iş süreçlerinin gözden geçirilip sadeleştirilmesi konusundaki çalışmalar yetersiz kalmıştır. Mevcut iş süreçleri sadeleştirilmeksizin hizmetin elektronik ortama aynen aktarılması halinde, bürokrasinin ve kırtasiyeciliğin azaltılması gerçekleşmeyecektir. İşlemleri azaltacak, daha az personelle ve daha kısa sürede, daha çok hizmet üretimini sağlayacak; dolayısıyla kamusal maliyetleri düşürecek ve verimliliği artıracak şekilde, iş süreçleri gözden geçirilip sadeleştirilmeli ve hizmetler internetten sunulacak şekilde yeniden tasarlanmalıdır (Türkiye Cumhuriyeti Sayıştay Başkanlığı, 2006:5). İnternetin toplum tarafından giderek artan bir oranda tercih edilmesi; kamu kurumları internet sitelerinin önemini artırmıştır. Kamu internet siteleri aracılığıyla, gerek vatandaşlar gerekse özel sektör kuruluşları, kamu hizmetlerinden çevrimiçi (online) olarak yararlanma ve kamu kurumlarına ait bilgilere her an ulaşma imkanına sahip olabilmektedir. Bilgi toplumuna ulaşılması hedefinde, internet sitelerinin etkin bir şekilde kullanılması önemli bir role sahiptir. Kamu kurumlarının internet ortamını etkin olarak kullanmaları gerek kurumlar, gerekse kullanıcılar açısından düşük maliyet, erişim kolaylığı, kullanım kolaylığı gibi avantajlardan en üst düzeyde faydalanılması sonucunu doğuracaktır (Türkiye Cumhuriyeti Sayıştay Başkanlığı, 2006:10). Bu kapsamda, kamu kurum ve kuruluşlarının, vatandaşa şeffaf ve etkin hizmet sunarak ve bilgi sağlayarak doğrudan erişimin arttırması, kamu internet sitelerinin rolünü ve önemini artırmıştır. Her gün artarak değişen bilgilerin bilgi yığınları oluşturarak sürekli büyümesi ile bir süre sonra bilgi çöplüğü haline gelen web sitelerinin geliştirilmesi ve yönetimi bilişim birimlerinin maliyet ve insan gücü kaynağı kullanımını olumsuz yönde etkilenmesine neden olmaktadır. İş dünyasına getirdiği maliyetin yanı sıra bir diğer sorun da kullanıcıların siteler üzerindeki bilgilere erişiminin ve site üzerinde dolaşımının
48 Polis Bilimleri Dergisi 15 (4) 2013 (browsing) olumsuz etkilenmesine yol açmasıdır. Daha önceden erişilmiş bilgilerin bir sonraki seferde hangi sayfada, kategoride ya da link altında yer aldığının bulunamaması, web kullanıcıların sitelerin bilgi otoyollarında kaybolmasına neden olmaktadır. Tırnak ve/veya parametrelerinin desteklenmediği web siteleri aramalarıyla da sonuca ulaşamayan kullanıcıların bir süre sonra hedefledikleri bilgiye erişim çalışmalarından vazgeçmelerine neden olmaktadır. Bu durum milyonlarca farklı parametrelerden oluşan bilgilerin dizayn edilmesi daha açıkçası anlamlı ve kullanıcı odaklı olarak dizayn edilmesi kritik bir önem taşımaktadır (Fang, Sheng ve Chau, 2007:46). Toplu bilginin yönetilebilir, kolay erişilebilir, sitenin farklı kullanıcılar tarafından yetki düzeylerine göre okuma, değiştirme ya da silme yetkileriyle donatıldığı, içeriğin kategoriler altında ve kütüphane benzeri bir yapıda sistematik sunulduğu web yapılarına genel bir isimle Portal olarak ifade edilmektedir. Bunun yanında, içerisinde bir kuruma ait olan ve tek bir çatı altında toplanmış bulunan sitelere de Web Siteleri Topluluğu denilmektedir. Sayıları onları ve binleri bulan bu siteler (Web Siteleri Topluluğu) vatandaş, kurum ve kuruluşların bilgiye erişimi kolaylaştırmakta ve hızlandırmaktadır. Ayrıca yönetim açısından kolaylık sağlamaktadır. 1. Emniyet Örgütü İnternet Web Siteleri Emniyet Örgütü nün ilk kurumsal internet web sitesi, 2000 li yıllarda HTML olarak tasarlanmış ve kullanıma açılmıştır. Zaman içerisinde Merkez Örgütü birimleri başta olmak üzere, her birim kendisine ait bir web sitesi hazırlamıştır. Her bir birimin birbirinden bağımsız web sitesi hazırlaması ve kontrolsüz içerik eklemesi, Kurumun web sitelerinin, internet üzerinde giderek büyüyen güvensiz ve karmaşık bir yapı haline gelmiştir. Birimlerin web sitelerinden sorumlu nitelikli personelin yer değiştirmesi sonrasında, yerlerine ikame edilecek nitelikli insan kaynağının sağlanamaması; içerik güncellemesi, web sitesi renk ve grafik tasarımının istenilen düzeyde geliştirilememesi ve benzeri nedenlerden dolayı web sitelerinin ihtiyaçlara cevap verememesi gündeme gelmiştir. Birbirinden bağımsız ve habersiz birimlerin, aynı bilgileri farklı ve hatta birbiriyle çelişir şekilde paylaşmaları ise, ziyaretçilerin yanlış bilgilendirilmesine ve aksaklıkların yaşanmasına yol açabilmektedir. Örneğin, Polis Meslek Yüksek Okullarına kabul yaşı, farklı birimlerin internet sitelerinde paylaşılmış olmasına rağmen yapılan yasal değişikliklerin bazı web sitesi yöneticilerince güncellenmemesi sonucu,
Turkish Journal of Police Studies 49 ziyaretçilerin aynı konuda çelişkili bilgiler ile karşı karşıya kalmasına neden olmuştur. Emniyet Örgütü ndeki bu güvensiz ve karmaşıklaşan internet web sitelerinin, güvenliğinin sağlanması ve web sitelerine yönelik internet üzerinden gelebilecek saldırıların bertaraf edilmesi amacıyla, Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığınca 2007 yılında bir çalışma başlatılmış ve 18.10.2007 tarihinde test amaçlı 26 İl ve İlçe Emniyet Müdürlüğünün internet web sitesinin yayımına, Merkezi İnternet Web Sunucuları üzerinden başlanılmıştır. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişimine paralel olarak, birimlerin web sitelerine siber saldırıların artması ve oluşabilecek güvenlik zafiyetleri sonrasında, Kurumun ve birimin imajının kamuoyu nezdinde zedelenmesi endişesinden dolayı Emniyet Örgütü Birimlerinin, Merkezi İnternet Web Sunucuları üzerinden hizmet alma talebi ivme kazanmıştır. 2012 yılı itibariyle; 80 İl Emniyet Müdürlüğüne, 100 İlçe Emniyet Müdürlüğüne, 18 Daire Başkanlığına, 2 Polis Koleji Müdürlüğüne, 28 Meslek Yüksek Okulu Müdürlüğüne, 9 Polis Meslek Eğitim Merkezine, 5 Moral Eğitim Merkezi Müdürlüğüne, 3 Polis Evi Müdürlüğüne, 1 Polis Radyosu olmak üzere 256 ana birim ve 364 alt birim olmak üzere toplam 620 birime barındırma (hosting) hizmeti verilmektedir. Bahse konu birimler, web sitelerinin geliştirilmesinde; HTML, PHP, ASP, JOOMLA, ASP.NET,(C#), ASP.NET (Vb) ve FLASH 1 yazılımlarını kullanmışlardır. Web sitelerini geliştirilen birim web sitesi sorumlularının, yeterli donanıma sahip olmaması nedeniyle, nitelikli kod yazamamaları ve güvensiz kod parçacıklarını kendi web sitelerinde kullanmaları yazılım açıklarına sebep olmaktadır. İnternet siteleri, zamanın gerektirdiği teknik ve görsel dizaynın gerisinde kalmasının ötesinde, zamanla artan ve kontrolü mümkün olmayan bilgi kirliliğine neden olur hale gelmiştir. Kategorik bir şekilde yapılandırılmayan, haber, duyuru, online hizmetler, pasaport, trafik ve benzeri hizmetlerin, her birimin bağımsız sunucular üzerinden yayın yapması ve ortak veritabanı kullanmaması nedeniyle, etkin bir arama mekanizmasını tüm siteleri kapsayacak şekilde kurmak teknik açıdan imkân dâhilinde olmamaktadır. Elbette bu yapının sonucu olarak ziyaretçiler site üzerinde dolanım sorunu yaşayabilmekte ve ihtiyaç 1 Web sitesi geliştirilmesinde kullanılan yazılım dilleri ve yardımcı web programlama araçlarıdır.
50 Polis Bilimleri Dergisi 15 (4) 2013 duyduğu bilgi bir yerlerde olmasına rağmen, o bilgiye erişimde zorlanabilmektedir. Farklı içerik yöneticileri tarafından, farklı kaynaklardan ve belirli bir kural dahilinde olmaksızın tüm birimlerin bağımsız web siteleri olduğu göz önüne alınırsa-veri girilmesinin doğal sonucu olarak meta data denilen salt verilerin işlenmesi, kontrolü, kütüphane içine alınması ve bir süre sonra bilginin yönetilmesi karmaşık bir hal alabilmektedir. Dolayısıyla internet üzerinde her geçen gün artan ve bir süre sonra sistematik anlamlandırılmayan veri yığınları oluşabilmektedir. Bu sorun ziyaretçilerin ihtiyaçlarına cevap verememeye neden olabilmektedir. Bu durumda çözüm; insan-bilgi etkileşimini kullanılabilecek işlevsel bir forma getirilmesi ve gelecek nesillere aktarılmasından başka bir şey değildir (Washington, 2002:413). Bu kapsamda sorunlar analiz edilerek, mevcut internet sitelerinin; dinamik, yönetilebilir, erişilebilir, standart ara yüz tasarımı, güvenli, mükerrerlikleri önleyecek, tek bir yazılım dilinde, kurum imajına yakışır, maliyet ve insan kaynağı avantajı sağlayacak bir Web Siteleri Topluluğu yani Portal oluşturulması planlanmıştır. 2. Sorunların Analizi ve Çözüm Yollarının Araştırılması Güncel teknolojinin kullanılacağı ve Emniyet Teşkilatı birimlerinin ihtiyacına cevap verebilecek bir portalın, mevcut kurumsal internet sitesine ilişkin sorunlar analiz edilerek, ideal çözüm yollarının ortaya konulması amacıyla; a) Kurumsal internet sitesine ilişkin memnuniyet anketi, b) İl ve Merkez Bilgi İşlem Şube Müdürleri ile yüz yüze görüşme, c) Farklı kurumların ve Emniyet Teşkilatı birimlerinin mevcut web sitelerinin incelenmesi, d) Farklı şirketlerdeki konunun uzmanı kişilerle görüşülmesi olmak üzere toplam dört kategoride çalışmalar yapılmıştır. Kullanılabilirlik (usability) araştırma metotları içerisinde mevcut durumun analizi (benchmark analysis) halen kullanımda olan projelerin avantaj ve dezavantajlarının ortaya çıkartılması için önemli bir yöntemdir (Demir, Karakaya ve Tosun, 2012). Araştırmanın ilk aşamasında, birimlerin mevcut internet web hizmetleri ile ilgili durum analiz edilmiştir. Teknoloji çağı ile hayatımıza giren diğer bir tanım Dijital Ayrılık (Digital Divide) farklı eğitim, sosyal, ekonomik, politik yapı, tecrübeler gibi kriterler dikkate alındığında her bir kullanıcının teknolojiyi
Turkish Journal of Police Studies 51 kullanırken farklı bir hazır bulunuşluk düzeyinde olduğunu ifade etmektedir (Pick ve Azari, 2007:78). En gelişmiş ülkeler dâhil, dünyanın tamamında kabul edilen bu tanım tüm site ziyaretçilerinin farklı eğitim seviyeleri, kültür, sosyo-ekonomik yapılardan oluştuğu değerlendirilerek, en az teknoloji kullanım donanımına sahip ziyaretçiler tarafından en kolay şekilde kullanılabilecek bir şekilde tasarlanmalıdır. Çalışmaların başlamasıyla, kamuoyuna sunulması gereken hizmetlerin bilgi ve iletişim çağının gerektirdiği ölçülerde verilebilmesi için bir değerlendirme yapılmıştır. Ayrıca, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının web sitelerinin yapıları ve tasarımları incelenmiştir. Kullanılan mevcut yapının avantaj ve dezavantajları tartışılarak, Emniyet Genel Müdürlüğü için ideal model oluşturulması amaçlanmıştır. 17-20 Ekim 2011 ve 14-17 Kasım 2011 tarihlerinde Emniyet Genel Müdürlüğü Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığı nda düzenlenen ve iki dönem halinde organize edilen İl Bilgi İşlem Şube Müdürleri Yönetici Seminerleri nde ve 9 Aralık 2011 Merkez Teşkilatı Bilgi İşlem Şube/Büro Müdürleri/Amirleri ile oluşturulacak internet portala ilişkin bilgi paylaşımı yapılmıştır. İnternet Portal veya Web Siteleri Topluluğunun ihtiyaç analizi için teknik altyapı ve veri aktarım hızı konusunda Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığı nın yetkili personeli ile değerlendirme yapılmış, mevcut yapının sorunları ve yeni yapının kurulumu idealize edilmiş, veri trafiği ve güvenliğinin sağlanabileceği bir topoloji 2 çıkarılmıştır. Portal çözümleri ve tasarımı konusunda özel bilişim firmalarının tecrübelerinden yararlanmak, deneyimlerini paylaşmak ve çözüm önerilerinin tartışıldığı toplantılar organize edilmek suretiyle Ankara merkezli ve sektörün önde gelen firmalarıyla bilgi paylaşımı yapılmıştır. 2.1. Araştırma Yöntemi İdeal bir portal yapısı nasıl olmalıdır? Yapılan analizler sonucunda ihtiyaçların tamamına cevap verebilecek ve yeni teknolojilere açık bir portal nasıl tasarlanmalıdır? Sorularına cevap verebilecek araştırma yapılması hedeflenmiştir. Bilgi, uygulama, iş süreçlerinin yönetimi, veritabanı uygulama ve erişimlerin basitleştirilmiş, sunumun sade ve 2 Bilgisayarların veya sunucu bilgisayarların birbirine nasıl bağlandığını ve nasıl iletişim kurduklarını tanımlar. Yerleşim şekli demektir.
52 Polis Bilimleri Dergisi 15 (4) 2013 kişiselleştirilmiş ara yüzlerle yapıldığı ve kurumsallığın tüm site üzerinde belirginleştiği bir yapı kurulması için farklı araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Literatür taraması yapılarak başlanan çalışma kapsamında, ulusal ve uluslararası bilimsel makaleler taranmış, kullanıcı odaklı, hızlı ve etkin portal kurulumu için ideal prototip tasarımı öğeleri belirlenmiştir. İhtiyaç analizi, çalışmanın büyük ve önemli kısmını kapsamakla birlikte ideal içerik oluşturulması için paralel çalışma başlatılmış ve bu bağlamda, (içeriği en iyi değerlendirecek kişilerin ziyaretçiler olması nedeniyle) Kurumsal internet ana sayfası üzerinden ziyaretçi görüşleri ve değerlendirmelerinin toplanması amacıyla online anket uygulanmıştır. Ayrıca, web konusunda teknik ve yönetici kişilerle görüşmeler yapılmıştır. 2.1.1. Kurumsal İnternet Sitesine İlişkin Memnuniyet Anketi EGM kurumsal internet sitesinden 12.05/ 20.07. 2012 tarihleri arasında yapılan ankete 180 katılım olmuştur. Katılımcıların 70 i sağlıklı görüş bildirmediğinden, 110 katılımcının görüşü değerlendirmeye alınmıştır. Katılımcıların görüşleri; erişilebilirlik, yazılım ve donanım, kullanımın iyileştirilmesi, ana sayfa, sayfa yapısı, bağlantılar ve gezinim, yazı görünümü, arama, iletişim, web sitesinin arşivlenmesi, kişisel bilgilerin gizliliği ve güvenlik, içerik yetersizliği, tasarım, işlevsellik ve öneriler olarak kategorize edilmiştir. Tablo 1: EGM Kurumsal İnternet Sitesine İlişkin Memnuniyet Anketi
Turkish Journal of Police Studies 53 Araştırma kapsamında elde edilen veriler incelendiğinde (Tablo 1); 8 katılımcı erişilebilirlik konusunda, EGM ana sayfa üzerinde bulunan birimlere ait özellikle Pasaport Dairesi Başkanlığı ve Polis Akademisi Başkanlığı siteleri üzerindeki hizmetlere erişim konusunda sıkıntı yaşadıklarını; 3 katılımcı yazılım ve donanım konusunda sorun yaşadığını; 12 katılımcı kullanımın iyileştirilmesi konusunda ihale bilgilerine ulaşılamadığı, araç sorgusunu önce sorgulayabildiklerini ama şimdi sorgulayamadıklarını, bilgi edinme başvuru formuna ulaşılamadığı, ceza sorgulama ve ehliyet sorgulama işlemlerinin tablet bilgisayarlar ile yapılamadığı, görüş ve öneri formunun olmadığı, daha efektif olması gerektiği, haber içeriklerinin protokolden öteye geçmediğini; 2 katılımcı ana sayfada bulunması gereken içeriklere ilişkin, 2 katılımcı ise sayfa yapısına ilişkin ana sitede olması gereken bilgilerin arka sayfada olduğu ve sitenin çok kullanışlı olmadığını; 1 katılımcı bağlantılar ve gezinim; 2 katılımcı yazı görünümüne ilişkin eski polis resimlerinin hızlı geçtiğini; 8 katılımcı aradığı bilgileri bulamadığını; 6 katılımcı diğer sitelerdeki içeriklere erişim konusunda sorun yaşadıklarını; 41 katılımcı içerik yetersizliğine ilişkin özellikle videolar, emniyeti tanıtıcı detaylı bilgiler, eğlenceli polis oyunları, mevzuat, polisle ilgili fazla miktarda görsellerin eklenmesi, sosyal tesislere ilişkin şikâyet, basın açıklamalarına ilişkin yorum yapamadığını, 8 katılımcı tasarımın yetersiz olduğunu ve 3 katılımcı da işlevsellikle ilgili sıkıntılarını belirtmişlerdir. Bunların yanında 4 katılımcı ise; Bilgi edinmek için formu elden gönderme yerine elektronik posta ile gönderilmesinin yararlı olabileceği, Polisimizi Tanıyalım Köşesinde, bekçi rütbeleri ve kıyafetleri bölümünde, bekçi kıyafetlerinin yer almasının bekçi ve bekçi ailelerine büyük moral olacağını, Acil bir ihtiyaç anında telefonla aramanın dışında internet üzerinden 7-24 live chat kullanarak insanlara yardımcı olan polislerinin olmasının yararlı olabileceği, insanların konuşarak anlatamadığını yazarak çok iyi anlatabileceklerini önermişlerdir. 2.1.2. İl ve Merkez Bilgi İşlem Şube Müdürleri/Büro Amirleri ile Yapılan Görüşme 17-20 Ekim 2011 ve 14-17 Kasım 2011 tarihlerinde Emniyet Genel Müdürlüğü Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığı nda düzenlenen ve iki
54 Polis Bilimleri Dergisi 15 (4) 2013 dönem halinde organize edilen İl Bilgi İşlem Şube Müdürleri Yönetici Seminerleri ile bilişim hizmetlerinin yürütülmesinde profesyonelleşmeyi sağlamak, çağın gereği olarak bilişim sistemlerinin planlı ve doğru yapılanmasını temin etmek, mevcut sorunları ve çözüm önerilerini değerlendirerek karşılıklı bilgi paylaşımını sağlamak amaçlanmıştır. Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığı koordinesinde, Daire Başkanı, Daire Başkan Yardımcıları, Daire Başkanlığı bünyesinde görev yapan Şube Müdürleri ve 76 İl Bilgi İşlem Şube Müdürlerinin katılımıyla düzenlenen toplantıda, Daire Başkanlığı Bünyesinde faaliyet gösteren dokuz Şube Müdürlüğü tarafından sunumlar yapılmıştır. Oluşturulması düşünülen web portala ilişkin ön hazırlık çalışması, katılımcılarla paylaşılmıştır. Bahse konu ön hazırlık çalışması, 9 Aralık 2011 tarihlerinde Merkez Teşkilatı Bilgi İşlem Şube/Büro Müdürleri/Amirleri ile yapılan toplantıda da değerlendirilmiştir. Birkaç katılımcı, web sitelerini standartlaştırmanın sıkıcı olabileceğini ve birim web sitesi sorumlularının hareket kabiliyetinin kısıtlanacağını ifade etmiş olsalar bile, katılımcıların çoğunluğu, Emniyet Örgütü sitelerinde kurum imajına yakışmayan içeriklerin olduğunu, standart bir yapıda ve bir karar merciinin nezaretinde yürütülmesinin yararlı olabileceği konusunda ittifak ederek aşağıdaki kararları almışlardır: 2012 yılı içerisinde dağıtık yapıda bulunan birimlerin internet web sitelerinin portala dönüştürülme çalışmalarına başlanacağından dolayı; birim yöneticilerinin web sitesinden sorumlu personel ile yapacakları değerlendirme sonucunu ve internet sayfalarında çalışan uygulamaların listesini Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığına göndermeleri istenmiştir. Web barındırma hizmetini Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığı ndan almayan ve servis sağlayıcıları özel şirket olan bazı İl Bilgi İşlem Şube Müdürlüklerimizin güvenlik tedbirleri hususunda daha hassas olması gerektiği bildirilmiştir. Ayrıca, web barındırma ve yedekleme hizmetinin Başkanlık bünyesinde bulunan güvenli altyapı üzerinden alınmasının oldukça önemli olduğu, bu konuda İl Emniyet Müdürlüklerimizin 5651 sayılı kanunun gereklerini yerine getirmekle de zaman kaybetmeyeceği dile getirildi. Teşkilatın herhangi bir biriminin web sayfasına yapılmış bir saldırının tüm teşkilatımıza yapılmış bir saldırı olarak lanse edilebileceğinin tekrar tekrar vurgulanmasının yararlı olacağı değerlendirilmiştir (İl Bilgi İşlem Şube Müdürleri Yönetici Semineri Sonuç Bildirgesi, 2011).
Turkish Journal of Police Studies 55 Emniyet Teşkilatı Bilgi İşlem Şube/Büro Müdürlükleri/Amirlikleri ile portal oluşturulmadan önce görüşülerek karar sürecine dâhil edilmesi, internet web sitelerini yineleme noktasında emek, maliyet ve zaman israfının önüne geçilmesi konusunda fayda sağlayabileceği değerlendirilmiştir. 2.1.3. Emniyet Teşkilatı Birimlerinin Mevcut Web Sitelerinin İncelenmesi ve Farklı Birim ve Şirketlerdeki Konunun Uzmanı Kişilerle Görüşme 2011 yılında yapılan analizlerde; EGM kurumsal internet sitesi, Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığınca yeniden geliştirilerek iyileştirilmiş olsa bile, Emniyet birimlerine ait 620 web sitenin iyileştirilmesi ve içeriklerinin güncellenmesi, birimlerin web sitesi sorumlularının yeterli teknik donanıma sahip olmaması ve başka nedenlerden, istenilen düzeye gelemediği değerlendirilerek aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır: Standart: Birimlerin web sitelerinin dağıtık bir yapıda olduğu ve standardının bulunmadığı, Güvenlik: Birimlerin web siteleri farklı dillerde geliştirilmiştir. Bu sitelerin bazıları emniyet personeli, bazıları ise birim tarafından firmaya hazırlatılmıştır. Birimlerin sitelerini hazırlayan gerek firma gerekse de emniyet personelinin yeterli donanıma ve hassasiyete sahip olmaması nedeniyle, nitelikli kod yazamamaları ve güvensiz kod parçacıklarını kendi web site yazılımlarında kullandıkları ve bunun güvenlik açıklarına sebep olduğu, Erişilebilirlik: Birimlerin kendi sitelerine kendi birim adını yazarak erişebildikleri, aslında hangi birim adı yazılırsa yazılsın Emniyet Örgütünün ana sitesinin gelmesi gerektiği ve özürlülerin de siteye kolaylıkla erişebilmesi gerektiği, Maliyet Avantajı: Her birimin web sitesi içeriğine, merkezi bir yapıda erişmesinin sunucu istihdamı yönüyle maliyet avantajı sağlayacağı, Yönetilebilirlik: Birimlerin web sitelerinin geliştirilmesinde; HTML, PHP, ASP, JOOMLA, ASP.NET,(C#), ASP.NET(vb) ve FLASH yazılımları kullanılmıştır. Farklı yazılım dillerinde ve farklı veritabanlarının kullanıldığı 620 web sitenin merkezi bir yapıda olması gerektiği,
56 Polis Bilimleri Dergisi 15 (4) 2013 Ortak Dil Oluşturma: Birimlerin web siteleri farklı dillerde geliştirildiğinden, birim web sitesi sorumlularının tayin ve yer değişikliği durumunda web sitelerindeki içerik güncellemelerini yapabilecek insan kaynağı sorununun yaşandığı, Mükerrerlik: Bazı birimlerin web sitelerinde yayımlanan bilgilerin, bilgi sahibi birimin web sitesinden alınmadığı veya mevcut bilgiler güncellenmediğinden dolayı web sitelerinde mükerrerliklerin oluştuğu, Gereksiz Yazışmalar: Kurumsal internet web sitesinde; haber, duyuru, ilden haberler ve personel haberlerinin ana sitede yayımlanması konusunda gereksiz yazışmaların yapıldığı, Arama: Aranan bazı bilgilere, ana sayfada olmadığından dolayı erişimde zorluklar yaşandığı ve bu bilgilerin öne çıkarılması gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca, Birimlerin mevcut internet web siteleri incelenerek oluşturulacak portalda bulunması gereken online (çevrimiçi) işlemler, Merkez ve Taşra Teşkilatı Birimlerinin sitelerinde bulunması gereken içerik ve işlemlerin neler olması gerektiği, Şekil 1, Şekil 2 ve Şekil 3 te belirtilmiştir. Şekil 1: Emniyet Birimlerine İlişkin Online İşlemler İstatistiği
Turkish Journal of Police Studies 57 Şekil 2: Merkez Teşkilatı Sitelerine İlişkin İçerik İstatistiği Şekil 3: İl Emniyet Müdürlükleri Sitelerine İlişkin İçerik İstatistiği 3. Web Siteleri Topluluğu (Portal) Projesine İlişkin Riskler Oluşturulan yeni yapıda, web sitesi sorumlusu sadece içerik ekleme rolünde olacaktır. Birim tepe yöneticisi, biriminin tanıtımını web sitesinden kendi isteği doğrultusunda rahatlıkla yapamayacağından bu durum hoşuna gitmeyebilir. Alışkanlıkların terk edilmesi ve değişimler, direnci beraberinde getirmektedir. Her ne kadar birim web sitesi sorumluları içerik ekleme rolünde olsalar da kendi geliştirdiği sitelerin daha güzel ve kullanışlı olduğunu düşünebilmektelerdir. Ayrıca, birim web sitesi sorumlularının siteye ilişkin tasarım ve geliştirme yetkileri sınırlandırıldığından dolayı sıkıcı bulunabilmektedir.
58 Polis Bilimleri Dergisi 15 (4) 2013 Web Siteleri Topluluğu (Portal) Projesinin geliştirilme aşaması tamamlanmadan, kullanıcı eğitimi verilmesi, birim web site sorumlularının uygulamayı tam öğrenememelerine neden olabilmekte ve kendi birim site içeriklerinin eklenmesinde ve yapı konusunda soru işaretleri oluşabilmektedir. Portalın, Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığının, yeni veri merkezinde açılacak olması, network ve ayarlamalardan kaynaklanan sorunlar nedeniyle gecikmeye neden olabilir. Bu belirsiz ve değişken durum, projeye ve geliştiren birime karşı bir tepki oluşturabilir. Portalın, gerçek uygulamaya açıldıktan sonra, geliştirilen yapıya teknik anlamda müdahale edilememesi, çıkan sorunların çözülememesi veya sürecin uzaması projenin yürütülmesi ve yönetilmesi konusunda endişeler doğurabilir. Portalın, yaygınlaştırılması aşamasında, birim yöneticileri ve web sitesi sorumluları ile koordineli hareket edilmemesi, tatmin edici bilgilendirme yapılmaması diğer bir tabirle yaptım oldu anlayışıyla hareket edilmesi sorun oluşturabilir. Portalın, gerçek uygulamaya açılmadan önce, pilot uygulamaya açılmaması ve açılma işleminin kademeli bir şekilde veya kontrollü yapılmaması projenin başarısız olmasına neden olabilir. Portalın, güvenlik düzeyleri yapılandırmasının profesyonel yapılmaması, hem performans hem de güvenlik açığına neden olabilir. Portalın, yasal yapısının (kullanım standardı) olmaması, birimlerin ve site sorumlularının yetki ve yükümlülüklerini bilmemesi sorun oluşturabilir. 4. Önerilen Web Siteleri Topluluğu (Portal) Projesinin Teknik Yapısı Önerilen web portalın hayata geçirilmesi ile Emniyet Teşkilatına ait birimlerin web siteleri tek bir çatı altında toplanacaktır. Mevcut yapıda kullanılan her birime ilişkin sunucu tahsisine ihtiyaç kalmayacaktır. Tüm birimlerin web siteleri Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığı nın Sürekli Veri Merkezinde oluşturulacak ve birbiriyle senkronize çalışacaktır. Sistemin kesintisiz hizmet sunması için NLB (Network Load Balance) yapısında çalışmalıdır. Ayrıca, sistemin yedeği belirli zaman aralıklarında alınmalıdır.
Turkish Journal of Police Studies 59 4.1. İçeriğe Genel Bakış Araştırma kapsamında yapılan analizler, kullanıcı görüşleri ve ihtiyaç analizi sonucunda elde edilen bulgular doğrultusunda etkin ve kullanışlı bir portal için aşağıdaki önerilere ulaşılmıştır: 4.1.1. YSY (Yönetim Sistemi Yazılımı) Web Portal (Web Siteleri Topluluğu), statik içerik yerine, İçerik Yönetim Sistemi (Content Management System: CMS) şeklinde yapılandırılmalıdır. CMS kod yazmayı gerektirmeyecek şekilde, şablon (template) olarak ve kullanıcıların yetkileri çerçevesinde yazma, değiştirme ve silme işlemlerini yapacakları, güncellemeler ile içeriği yönetebilecekleri bir yapıda olmalıdır. Farklı özellikteki birimler için farklı şablonlar hazırlanmalıdır. Yani Emniyet Genel Müdürlüğü, Merkez Teşkilatı Birimleri, İl Emniyet Müdürlükleri, İlçe Emniyet Müdürlükleri, Polis Meslek Yüksek Okulları ve Moral Eğitim Merkezleri olmak üzere altı farklı şablon hazırlanmalıdır. Oluşturulacak şablonlarda; duyurular, haberler, faaliyetler, ana sayfa banner, ana sayfa alt bilgi, ana sayfa içerik, galeri, ana menü, birimin tanıtımı, iletişim bilgileri, sıkça sorulan sorular, arama, yararlı linkler, site haritası, online ihbar, bilgi edinme, görüş-öneri, içerik menüsü ve bağlantılar olmalıdır. Herhangi bir konuda, ihtiyaç duyulan görüşleri toplayabilmek ve grafik ekranda sonuçları görüntüleyebilmek için Anket modülü olmalıdır. YSY (Yönetim Sistemi Yazılımı) ile geliştirilecek tüm çözümler hiyerarşik bir yapıda olmalıdır. Kullanıcının karşılaştığı problemler, WST(Web Siteleri Topluluğu) yöneticilerine mail yolu ile iletilebilmelidir. YSY tarafından geliştirilmiş çözümlere kullanıcı türleri, yetki seviyeleri, kullanıcılar ve hesaplar tanımlanabilmelidir.
60 Polis Bilimleri Dergisi 15 (4) 2013 Kullanıcı türleri; WST yöneticisi, Birim yöneticisi, kullanıcı ve ziyaretçi şekilde tanımlanmalıdır. Birim web sitesi sorumluları, siteye mutlaka login olarak içerik eklemelidir. Kullanıcı adı ve şifre doğrulaması Active Directory (kullanıcı bilgilerinin tanımlandığı ve kişi doğrulamasının yapıldığı güncel kişi listesi) ile entegre olmalıdır. Güvenlik ve yetkisiz erişimin engellenmesi amacıyla, birim web sitesi sorumlularının yapmış olduğu işlemler başta olmak üzere ziyaretçilerin ve içeriklerin log kayıtları tutulmalıdır. WST de bulunan tüm kullanıcı ara yüzleri, güncellenebilmeli ve dinamik bir yapıya sahip olmalıdır. YSY yi kullanacak kullanıcı tarafından yapılan her işlem kayıt altında tutulmalı, sınıflandırılmalı ve dökümü alınmalıdır. YSY ile bütünleşik kullanıcıyı yönlendirecek bir yardım uygulaması bulunmalıdır. Form ara yüzleri dinamik bir yapıda olmalı, veri tabanından getirilecek alanlar veri yapısına uygun şekilde oluşturulmalıdır. Dinamik form ara yüzünün de oluşturulacak tüm alanların validasyon özellikleri veritabanında tutulmalı, bu özellikler istenildiği anda güncellenebilmelidir. Dinamik olarak oluşturulan formlar ve veritabanında kayıt edilmiş veriler istenilen görünümde listelenebilecek ve bu listelere ait kolon, veri kaynağı, SQL cümlesi, bir sayfadaki kayıt sayısı gibi parametreler veritabanında saklanmalı, istenildiğinde güncellenebilmelidir. Oluşturulan dinamik yapıdaki formlar İYS çözümü üzerindeki herhangi bir uygulamaya ait herhangi bir bölümüne kullanıcı tarafından yerleştirilebilmelidir. WST üzerindeki kullanıcıların hareketleri, sistem üzerinden takip edilebilmeli ve grafik öğelerle sunulabilmelidir. WST üzerinden tarih bazında oluşan hatalar, girilen sayfalar, kullanıcı hareketleri raporlanabilmelidir. İYS üzerinde web sitesi oluşturulabilmelidir.
Turkish Journal of Police Studies 61 İYS üzerinde oluşturulacak web sitelerine ait açıklama, anahtar kelime, başlık, doküman türü ve karakter seti gibi meta bilgileri İYS üzerinde oluşturulabilmeli ve güncellenebilmelidir. İYS ile geliştirilecek web sitelerinde kullanılacak CSS vs JS dosyaları güncellenebilmeli ve silinebilecek ve bir web site üzerinde birden fazla tanımlama yapılabilmelidir. İYS ile bir web sitesine birden fazla görsel öğe tanımlanabilmeli, bu ara yüzler istenilen belirli sayfalara ya da sitenin bölümlerine atanabilmelidir. İYS de tanımlanan kondinasyonlar (zaman, tarih, büyüklük, küçüklük, eşitlik) ile portala ait sayfaların bu kondinasyonlara göre davranması sağlanmalıdır. İYS ile tanımlanan parametreler, her sayfada farklı renk, içerik, logo gibi bilgilerin dinamik olarak değişimine imkan tanımalıdır. Web Portalda kullanılacak statik veriler ara yüzden güncellenebilmeli ya da eklenebilmelidir. Yazılımda tam Türkçe desteği olmalıdır. İYS içerisinde geliştirilecek web site sayfaları ağaç yapısı şeklinde kaydedilmelidir. İYS üzerinde oluşturulan web sayfası, kullanıcı tarafından belirlenen parametrelere göre çalışma zamanında İYS tarafından otomatik olarak oluşturulabilmelidir. İYS üzerinde birden fazla medya (resim, video) unsuru oluşturulabilmelidir. İYS üzerinde SQL cümlesi, veritabanı tablosu, excel dosyası, XML dosyası, XML metin, RSS kaynağı, ya da web servisi tanımlanabilmelidir. İYS üzerinde sınırsız sayıda form tanımlanabilmelidir. WST de yayınlanacak nesnelere atanmak üzere görsel ve renk temaları oluşturulabilmelidir. Bir web sitesi yayımlanırken resim dosyası, flash animasyon gibi nesne türleri tanımlanabilmelidir. İYS ile dinamik yapıda oluşturulan formlar istenilen web site sayfasının bir bölümüne yerleştirilebilmelidir.
62 Polis Bilimleri Dergisi 15 (4) 2013 WST üzerinde, Scope Search (Aranan dokümanın kaynağını gösterme, aranan konuyu başka sitelerde arama, en çok arananları gösterme, bunu mu demek istediniz?, personel arama, türe göre arama, word, pdf ve resim dosyalarının içeriğinden arama) yapılabilmelidir. Arama sonucu bulunan öğenin, bulunduğu dosya formatına ilişkin ikonu linkin başına eklenmelidir. WST de, kullanıcı sayfaları arasında gezinti yapılabilmelidir. İYS içerisinde resim ve dosya upload seçeneği bulunmalı, belirli çözünürlük ve boyut kısıtlamaları getirilmelidir. Emniyet Teşkilatı tarafından kullanılan tüm formlar indirilebilir olarak bulunmalıdır. Polis Radyosu yayını, güncel haberler, duyurular gibi multimedya içerikleri eklenebilmelidir. İYS içerisinde dijital kitaplar eklenebilme ve indirilebilmelidir. Her birimin sitesinde iletişim bilgileri bulunmalıdır. WST de, Sosyal Medya linki olmalı ve EGM kurumsal internet sitesinden yayımlanan güncel duyurular ve haberler sosyal medyaya aktarılmalıdır. Online İhbar, Bilgi Edinme, İnsan Hakları Başvuru Formu, Sınav Sonuç Sorgulama, Görüş Öneri, En Yakın Polis Merkezi ve ihtiyaç duyulabilecek diğer modüller, Mobil Uygulama olaraktan geliştirilmelidir. WST tüm işletim sistemleri (Mobil işletim sistemleri dâhil) ile sorunsuz çalışmalıdır. Masaüstü, dizüstü, tablet ve TV cihazları ile erişim mümkün olmalıdır. Mobil uygulamalar tamamıyla Object Oriented dilleri ile geliştirilme, piyasadaki mobil cihazların %98 lik kısmını desteklemelidir. Geliştirilecek mobil uygulamaların yapısı, Google API tarafından desteklenmeli ve WST ile bütünleşik çalışmalıdır. 4.1.2. Kullanılabilirlik ve Görsel Tasarım Günümüzde teknolojik gelişmelerin çok hızlı yaşanması ve problemlere teknolojik çözümlerin çok hızlı üretilmesine karşın bilgi sunumunda ara
Turkish Journal of Police Studies 63 yüz tasarımına pek çok içerik sunumu geliştiricisi gerekli itinayı göstermemektedir. Oysa insan ve bilgisayar etkileşiminde proje başarısını etkileyen ana faktörlerin içinde ara yüz tasarımının kullanıcı, -teknoloji kullanım seviyesi, eğitim ve tecrübe ve benzeri- kriterlere göre düşünülerek belirlenmesidir (Demir, 2007b). Önerilen internet portalın analiz aşamasında kullanıcı ara yüzü, günlük üç milyon kullanıcılı bir portal olması ve farklı eğitim ve deneyim seviyelerinden kullanıcılara hitap edecek şekilde yapılandırılmasına özen gösterilmelidir. Bu bağlamda elde edilen bulgular şu şekilde sıralanmıştır: Etkin, kullanıcı memnuniyetini sağlayacak ve verimli bir tasarım için kullanıcı odaklı, öğrenilebilir (Seong, 2006:1), dolanım (browsing) sorunu olmayan yani kullanıcıların site üzerinde yollarını kaybetmeyecekleri ve aradıkları bilgiye en kısa yoldan erişebilecekleri bir iletişim portalı kurulmalıdır. Kullanıcıların bilgi arama davranışlarının yiyecek arayan insan davranışlarıyla paralellik gösterdiği tezini savunan Bilgi Avlanma Teorisi (Information Foraging Theory) çerçevesinde en kısa yoldan, en az enerji harcayarak sonuca götürecek (Demir, 2007a) bir kullanılabilirlik, Emniyet Örgütü internet portalının temel özelliklerinden birisi olmalıdır. WST platformu için hazırlanacak tüm görsel öğeler özgün olmalıdır. Kurumsal internet ana sayfası için Emniyet Genel Müdürlüğü kurumsal kimliğinin ön plana çıkarıldığı reklam bandı (banner) hazırlanmalıdır. Ana sayfada Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından kamuoyunun bilgilendirilmesi amacıyla hazırlanmış haberler ve duyurular belirli aralıklarla değişen flash uygulaması olmalı, bu uygulama en az yedi haberi taşıyabilecek şekilde tasarlanmalıdır. Ara yüz kullanıcı odaklı (user-friendly) olmalı tüm portal yapısı aynı şablon (template) ve grafik tasarım unsurlarını taşımalıdır. Tasarım için profesyonel grafik desteği sunulmalı, gerekli banner, ikon ve resimler düzenlenmelidir. Ayrıca web uygulamalarının görsel kalitesinin kullanılan fotoğrafların
64 Polis Bilimleri Dergisi 15 (4) 2013 profesyonel çekimler olması unutulmamalı ve profesyonel fotoğrafçı desteği alınmalıdır. Sitede grafik ikonlar + etiket (isimlendirme) kullanılmalıdır. Video yayın (streaming) özelliği ve görseller oluşturulabilmeli ve belirli çözünürlük ve boyut kısıtlamaları getirilebilmelidir. Fotoğraf albümleri küçük kareler üzerine tıklandığında tam boyut (thumbnail) şeklinde olmalıdır. 4.1.3. Erişilebilirlik Elektronik olarak sunulan kamu hizmetlerine tüm vatandaşlar tarafından ulaşılabilmesi, erişilebilirlik olarak tanımlanmaktadır (WAI, 2011). Bu nedenle, kamu kurum ve kuruluşları web sitelerinin, engelli vatandaşların da algılayabileceği, anlayabileceği, gezinebileceği, etkili bir şekilde kullanabileceği ve bunun yanında da içerik oluşturup, katkıda bulunabileceği bir şekilde tasarlanması büyük önem taşımaktadır. Bu çerçevede geliştirilecek sitenin; Site erişilebilirlik özellikleriyle engelli, yaşlı ve küçük yaştaki kullanıcılar için uygun tasarım öğelerini içermelidir. Ziyaretçilerin istedikleri bilgiye kolaylıkla erişebilmeleri açısından, herhangi bir birimin sitesine veya kurumsal ana siteye bağlandıklarında, kurumsal ana sitesin menülerini görebilmelidirler. İl Emniyet Müdürlükleri, Daire Başkanlıkları, Polis Meslek Yüksek Okulları, İlçe Emniyet Müdürlükleri ve Moral Eğitim Merkezlerinin Siteleri, Emniyet Genel Müdürlüğünün ana sayfasının altında açılacak alt alanlar (subdirectory) şeklinde olmalıdır. WST üzerinden, vatandaşa online hizmet sunan modüllere erişilebilmelidir. WST üzerinden, vatandaşa online hizmet sunan modüllerin, mobil cihazlardan dagörüntülenecek ve işlem yapılabilecek şekilde geliştirilmelidir. Geliştirilecek coğrafi lokasyon belirleme sistemi ile kullanıcının kendisine en yakın polis merkezi birimi ile iletişimi mümkün olmalıdır.
Turkish Journal of Police Studies 65 WST, coğrafi lokasyon erişimi ile ülke bazında www yayımı yapmalıdır. WST deki Mobil uygulamalar, Google Play, AppStore ve Windows Mobile marketlerinden indirilebilir olmalıdır. Hem mobil uygulamalardan, hem de web sitelerinden gelen datalaraynı veritabanına yazılmalı ve ihtiyaç duyulan analizler kolaylıkla yapılabilmelidir. 4.2. Online Modüller ve Mobil Uygulamalar Mobil uygulamalar son zamanlarda web ve internet teknolojilerinin parlayan yıldızı olarak trendini arttırmaya devam etmektedir. 2011 yılı itibari ile internet kullanımı dünyada 2 milyarı aşmış durumdadır (Karataş, 2011). Bu kullanımın büyük bir kısmı mobil cihazlardan sağlanmaktadır. Trenddeki bu ivmeyi dikkate alan Morgan Stanley, yayınladığı rapora göre 2015 yılında tabletler ve akıllı cihazlardan sağlanan internet erişiminin, masaüstü bilgisayarlardan sağlanan erişimi geçeceğini öngörüyor. Durumdan da anlaşılacağı üzere interneti kullanan bu büyük kitle masaüstü gibi sabit noktalardan mobile doğru hareket etmektedir. Aslında, Stanley nin yayımlanan Mobil İnternet Raporu, internet ve sosyal medya üzerine yayımlanan birçok araştırmada, web sitelerine mobil aygıtlar üzerinden yapılan erişim hesaba katılmadığı için bu alandaki büyük bir eksiği kapatması açısından önem taşımaktadır. Avea ürün pazarlama direktörü Attila Algan (2012), mobil bir toplum olma yolunda hızla ilerleyen ülkemizde, katma değeri yüksek mobil içeriğe ihtiyaç duyulduğunu ve uygun şekilde sunulması halinde halkın bu tip servisleri kullanacağını ifade etmektedir. Bu nedenle, kamu kurumlarının sahip oldukları içeriği, katma değeri yüksek mobil içerik olarak vatandaşlara sunmalarının gerekliliğini vurgulamaktadır. Bu tip içeriklerin; sorgulama, bilgilendirme, cep telefonu uygulamaları gibi metotlarla özellikle eğitim, sağlık, ulaştırma, kültür, turizm alanlarında olabileceğini belirtmektedir. Teknolojinin gelişmesi ve bütünleşme sürecinin tamamlanmasıyla birlikte, görsel ve işlevsel niteliği yüksek mobil devlet uygulamalar ile karşılaşacağımızı dile getirmektedir. Bu görüşler çerçevesinde, geliştirilmekte olan Web Siteleri Topluluğu projesine paralel olarak, vatandaşın ihtiyaç duyduğu; online ihbar, bilgi edinme, insan hakları başvuru formu, sınav sonuç sorgulama, görüş
66 Polis Bilimleri Dergisi 15 (4) 2013 öneri, en yakın polis merkezi, otopark sorgu, plaka tahsis ve ihtiyaç duyulabilecek diğer modüller, yaygın olarak kullanılan akıllı cihazlarla uyumlu çalışabilecek şekilde geliştirilmeli ve hizmete sunulmalıdır. Bunun yanında, vatandaşın yararlanacağı online hizmetlerin web sitelerinden sunulması tüm kurumlar için önem arz etmektedir. Bu kapsamda, Emniyet Birimleri web sitelerinden; online ihbar, bilgi edinme, insan hakları başvuru formu, sınav sonuç sorgulama, görüş öneri, en yakın polis merkezi, plaka tahsis ve ihtiyaç duyulabilecek diğer modüller, geliştirilmeli ve hizmete sunulmalıdır. 4.2.1. Online İhbar İnternet servisleri açık olan her kullanıcı, hem mobil cihazlardan hem de Online İhbar Modülü nü takip eden Emniyet Birimlerinin web sitelerinden, Polis Birimlerine ihbar yapabilmelidir. Kullanıcı ihbarını mevcut konumuna göre en yakın polis birimine ihbarını bildirebilmeli, dilerse tüm il ve ilçelerde bulunan Polis Birimlerine de ihbarını yapabilmelidir. Online İhbar Modülü"nde, fotoğraf yüklenebilmeli ve fotoğrafın büyüklüğü sınırlandırılmalıdır. Kullanıcının mevcut konumunu Polis Birimine iletilmelidir. Konum belirleme, internet bağlantı servisleri açık oluğu sürece sorunsuz çalışmalıdır. Kullanıcının bulunduğu konumun enlem ve boylam dereceleri Polis Birimine iletilmelidir. 4.2.2. Bilgi Edinme İnternet servisleri açık olan her kullanıcı, hem mobil cihazlardan hem de Bilgi Edinme Modülü nü takip eden Emniyet Birimlerinin web sitelerinden, bilgi edinebilmelidir. Bilgi Edinme Modülünden başvuru yapan kullanıcıya, başvuru sonucunda 4 haneli bir numara verilmelidir. Kullanıcılar, bu numara ve kimlik kartı numarası ile başvuru takip durumunu öğrenebilmelidir. 4.2.3. İnsan Hakları Başvuru Formu İnternet servisleri açık olan her kullanıcı, hem mobil cihazlardan hem de İnsan Hakları Başvuru Modülü nü takip eden Emniyet Biriminin web sitesinden, insan hakları başvurusu yapabilmelidir. Kullanıcının bilgilerinin doğruluğu Mernis ile sağlandıktan sonra, başvurusu ilgili Polis Birimine iletilmelidir.
Turkish Journal of Police Studies 67 4.2.4. Sınav Sonuç Sorgulama Emniyet Teşkilatı Birimlerine alınacak adaylara ilişkin sınav sonuçları, hem mobil cihazlardan hem de EGM ana sayfadan ya da ilgili birimin sitesinden; kimlik numarası, adı ve soyadı girilerek sorgu yapılabilmelidir. Sınav sonuç listeleri, WST ile bütünleşik çalışmalı, WST yöneticisinin belirlediği gün ve saatte sınav sonuçları ilan edilmeli ve kaldırılmalıdır. 4.2.5. Görüş-Öneri Kullanıcılar, Görüş ve Önerilerini hem mobil cihazlardan hem de Birimlerin web sitelerinden iletebilmelidir. 4.2.6. En Yakın Polis Merkezi Kullanıcılar, En Yakın Polis Merkezi ni hem mobil cihazlardan hem de Birimlerin web sitelerinden erişebilmelidir. En Yakın Polis Merkezi ni bulma sistemi, Google API ile bütünleşik çalışmalıdır. İnternet servisleri açık olmayan mobil cihazlar konum bilgilerini baz istasyon servislerinden sağlamalıdır. İnternet bağlantısı açık olan kullanıcı, en yakın polis birimini harita üzerinde görebilmeli ve yol tarifi alabilmelidir. Sonuç Bu araştırma kapsamında, Emniyet Örgütü web sitelerinin yenilenmesi çalışmalarına ilişkin değerlendirmeler yapılmış ve bu bağlamda 2007 yılından itibaren Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığınca verilmeye başlanan barındırma hizmeti ve beraberinde gelen güvenlik, yedeklenebilirlik, kesintisiz hizmet sunma ve altyapı sorunları nedeniyle 2010 ve 2012 yılları arasında, kullanımda olan Emniyet Genel Müdürlüğünün kurumsal internet sitesi ve diğer birimlerin 620 web sitesinin geleceği tartışılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen bulgular, daha verimli bir portal veya WST (Web Siteleri Topluluğu) geliştirilmesi Bilgi Teknolojileri Daire Başkanlığı yöneticilerince dikkate alınmış ve Emniyet Örgütü üst yöneticilerinin kararı (2012 Ocak ayında yapılan İl Emniyet Müdürleri toplantısında, eylem planı olarak kabul edilmiştir) ile de hazırlanan web portal, 2013 Mart ayında kademeli olarak açılması planlanmıştır.
68 Polis Bilimleri Dergisi 15 (4) 2013 Web Siteleri Topluluğu (Portal) Projesi hazırlanırken, tüm birimlerin ihtiyaçlarını doğru olarak karşılayabilmek için 2011-2012 yıllarında farklı analizler yapılmıştır. Bunlardan birincisi, kurumsal internet sitesine ilişkin memnuniyet anketi yapılmıştır. İkinci olarak, İl ve Merkez Bilgi İşlem Şube Müdürleri/Büro Amirleri ile bilgi paylaşımı yapılmıştır. Üçüncü olarak, Emniyet Teşkilatı birimlerinin mevcut web siteleri incelenmiş ve farklı birim ve şirketlerdeki konunun uzmanı kişilerle görüşülmüştür. Ayrıca, düşünülen modele ilişkin örnek olabilecek kurum ve kuruluşların web siteleri sorumlularıyla görüşülmüştür. Yapılan analizler sonucunda; erişilebilirliğin en üst düzeyde olduğu, kamuoyunu aydınlatıcı, ihtiyaç duyulan bilgiye hızlı ve kolay bir şekilde erişilebilen, dinamik, görselliğin ve kurumsal imajın önemsendiği, yönetilebilir, güvenli, insan kaynağı tasarrufu sağlayabilen ve standart bir portal oluşturulmasının yararlı olacağı değerlendirilmiştir. Önerilen modelde, Web Siteleri Topluluğu (Portal) Projesi; Emniyet Genel Müdürlüğü, Merkez Teşkilatı Birimleri, İl Emniyet Müdürlükleri, İlçe Emniyet Müdürlükleri, Polis Meslek Yüksek Okulları ve Moral Eğitim Merkezleri olmak üzere aynı özellikteki birimler için bir şablon olmak üzere toplamda 6 farklı şablondan oluşturulmasının birimleri tatmin etmesi ve yeni yapının kabullenilmesi konusunda kolaylık sağlaması beklenmektedir. Bunun yanında, web portalın hayata geçirilmesi ile güvenli, yönetilebilir, bilgiye kolay ve hızlı erişilebilir bir standart yapı hedeflenmektedir. Bu bağlamda; insan kaynağı tasarrufu sağlanırken, kamuoyuna online hizmetler başlığı altında sunulacak hizmetlere erişim çok noktadan fakat standart bir yapıda ve tek bir veritabanına ekleme ve sorgulama şeklinde olması erişim kolaylığı sağlayacaktır. Aynı özellikteki birim sitelerinin aynı standartta (şablon) olması, otomasyon ve entegrasyonu gerektirdiğinden kamuoyu nezdinde kuruma ciddi avantaj sağlayacaktır. Ayrıca, aynı özelliğe sahip Emniyet Birimleri web sitelerinin tek şablon olması hem erişim kolaylığı hem de kullanım kolaylığı sağlayacaktır. Kamuoyunun ihtiyaç duyduğu bilgilere, sıkça sorulan sorular bölümünden sorgu yapılarak ulaşılması zaman kaybının önüne geçilmesini sağlayacaktır. Rich Site Summary (Zengin Site Özeti) ile içeriğin tek bir ortamda izlenmesine imkân sağlanması; yeni eklenen haberler, polis bültenleri, illerden haberler, duyurular, personel haberleri, mesajlar ve diğer bilgilendirmeye yönelik içerik bilgilerinin kolaylıkla takip edilebilmesi; tüm birimlerin web sitelerine ve birimlere ilişkin
Turkish Journal of Police Studies 69 iletişim bilgilerine tek bir ekrandan erişilebilmesi; ziyaretçilere büyük kolaylıklar sağlayacaktır. Yine ayrı bir özellik olarak, uluslararası ihtiyaçları karşılaması açısından portalda, farklı dillerde yayım yapılması da önem arz etmektedir. Birimlerin, yazılım yapabilen nitelikli personeli olmadığı için vatandaşın iş ve işlemlerine ilişkin sonuçları, Emniyet Birimlerine gelmeden veya telefonla öğrenme yerine, doğrudan Kurumun/Birimin web sitesinden veya mobil marketlerden öğrenebileceği uygulamaların (modüllerin), merkezden (Web Siteleri Topluluğu Projesi Yöneticileri) geliştirilmesi, birimin iş yükünün azaltılması ve bilgiye kısa sürede erişim açısından büyük fayda sağlayacaktır. Bu kapsamda; Web Siteleri Topluluğu Projesi yöneticilerince, online ihbar, bilgi edinme, insan hakları başvuru formu, en yakın polis merkezi, sınav sonuçları, görüş ve öneri, çekilen araçlar için otopark sorgu, gemi adamı cüzdanı randevu, il emniyet müdürüne mesaj, kayıp çocuk, kayıp yetişkin, kimliği belirsiz cesetler, oto parça ve iş makinası bilgi sistemi, özel güvenlik kimlik kartı sorgulama, özel güvenlik kimlik randevu işlemleri, plaka rezervasyonu, polis evi rezervasyonu, POMEM müracaat işlemleri randevu, posta iade ruhsat sorgu (postadan dönen tescil belgeleri), silah ruhsat sorgu, silah ruhsat randevu, sürücü belgesi randevu, trafik tescil randevu işlemleri, yabancı işlemleri, e-randevu, yurt başvuru formu ve benzeri uygulamalar geliştirilmesi ve yönetiminin birimlere devredilmesi, bilgi ve iletişim çağının güzel örneklerinden birisi olması beklenmektedir. Bahse konu Web Siteleri Topluluğu (Portal) Projesinde, birimlerin web site içeriklerini ekleyebilmeleri için 03/28. 12. 2012 tarihinde kullanıcı eğitimi verilmiştir. Web Siteleri Topluluğu (Portal) Projesinin açılma işleminin kontrollü olması, oluşabilecek sıkıntıların çözülebilmesi ve birimlerin web sitelerine ilişkin eksik içeriklerini tamamlayabilmeleri açısından kademeli olarak yayıma açılması planlanmaktadır. Web Siteleri Topluluğu (Portal) Projesi ile sağlanan yeknesaklığın zamanla bozulmaması için Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığınca, WST Kullanım Standardı geliştirilerek birimlere duyurulması yasal sorumluluk açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Zamanın ve teknolojinin hızlı gelişimi ve ihtiyaçların süreç içerisinde değişiklik gösterebileceği göz önünde bulundurularak, geliştirilecek portalın zamanla yeni modül ve uygulamalarla desteklenerek zenginleştirilmesi için yapılması gerekenler yeni bir araştırmanın konusudur. Gerçek uygulamaya açılacak olan internet portalın yapısının