Muhasebe, Bilançolar ve Finansal Raporlama Mahalli İdarelerin Mali Yönetim Forumu Ankara, Türkiye 23 Mayıs 2008 Michael G. Schaeffer 5/28/2008 1
İyi Yerel Yönetim Kamu İdaresi Uygulamaları Performans izlemesi ve teşvikler yoluyla kamu sektörü performansının iyileştirilmesi Ayrı politika oluşturma ve hizmet sunumu fonksiyonları Hizmet sorumluluklarının merkeziyetçilikten uzaklaştırılması / dağıtılması Mali yönetimde daha fazla yönetimsel esneklik sağlanması Devlet işlemlerinde daha fazla hesap verebilirlik/şeffaflık Daha etkin hizmet sunumunu finanse etme yeteneğinin geliştirilmesi 5/28/2008 2
Yerel Yönetimlerin Finansal Uygulama Reformlarına Hız Verilmesi Aşağıdakilerin tanınması ile başlar: 1. Önemli düzeyde sermayenin, yerel yönetim sabit ve gayrımenkul varlıklarına bağlanması 2. Belediye hizmetlerinin sunulmasından potansiyel gelir veya maliyet tasarrufları sağlanması 3. Maliyet kısma önlemleri gerektiren bütçe tahditleri; ancak yine de aynı veya iyileştirilmiş hizmetlerin sunulması 4. Reformlar belediyelerin altyapı yatırımlarını finanse etme ve hizmet sunumunu iyileştirme olanaklarını arttırabilir. 5. Yerel yönetimlerin varlıklarının daha iyi yönetimine yönelik yaklaşımlar 5/28/2008 3
Muhasebe Reformları Varlık Yönetimindeki İyileşmeleri Hızlandırır Tahakkuk muhasebesine doğru geçiş (IAS, GAAP) yerel yönetimlerin aşağıdakileri daha düzgün bir şekilde yönetmesi için olanaklar sağlamıştır : Finansal varlıklar (nakit, vs.), ve, Reel varlıklar (gayrımenkul, yollar, vs.) Muhasebe metodolojisinin nakit muhasebesinden tahakkuk muhasebesine dönüştürülmesi aşağıdakileri etkileyecektir: 1. Sabit ve diğer yerel varlıkların muhasebe yöntemi 2. Yeni kabul edilen muhasebe standartlarına uyum sağlamak için gerekli bilgi akışları 5/28/2008 4
Yerel Yönetimlerin Finansal Perspektifinden : Nakit Muhasebesi Yerel yönetimler geleneksel olarak yıllık bütçe talepleri yoluyla faaliyet gösterir. Yıllık ödenekler bu taleplere dayalı olarak tahsis edilir. Nakit muhasebesi bilanço ihtiyacını ortadan kaldırmıştır. Tüm işlemler yıllık nakit işlemleridir. Müteakip yıllara aktarmak mümkündür. Sermaye varlıkları tamamlandıkları yılda gider kaydedilir. Varlıkların değeri kamu ana hesap defterlerinde muhasebeleştirilmez. 5/28/2008 5
Yerel Yönetimlerin Finansal Perspektifinden: Tahakkuk Muhasebesi Mali tablolarda : Tüm varlıklar Tüm yükümlülükler Tüm gelirler Tüm giderler (faiz, anapara dahil) Kar ve Zararlar raporlanmalıdır. Sermaye varlıkları için, tahakkuk hesabı borç ile ilgili varlık değerlerini gösterir. Yönetimlerin: Tüm varlıkları tespit etmelerini ve kaydetmeleri Her bir varlığa bir değer biçmeleri (amortisman dahil) Daha sonra bu varlıkları yeniden değerlemeleri (piyasa fiyatlarına dayalı olarak- Mark to market) gerekmektedir. 5/28/2008-6
Muhasebe Sistemleri Neden Önemlidir? Yerel yönetimler uluslararası finansal kaynaklar için daha fazla rekabet etmektedir. Yerel yönetimler operasyonlarının hem özsermaye hem de yükümlülük taraflarını anlamak zorundadır. Borç yerine özsermayenin (arazi, kira anlaşmaları, vs.) kullanılması daha uygun olabilir Tahakkuk muhasebesi yerel yönetimlerin finansal raporlama kapasitesini arttırır (bilançoyu da kapsamaktadır) Kreditörlere, kredi derecelendirme kuruluşlarına, vs. daha fazla bilgi sağlar. Daha düşük maliyetli borçlanmaya yol açabilir. 5/28/2008 7
Bilanço Yerel yönetimlerin bilançosu finansal değeri olan tüm varlıkları ve yükümlülükleri tespit eder. Yerel yönetimlerin bilançosunda, özel sektör ile aynı muhasebe denklemi kullanılır : Varlıklar = Yükümlülükler + Özsermaye Kamu sektöründe bu aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenebilir: : Vatandaş/Vergi Mükellefi Özsermayesi = Varlıklar Yükümlülükler 5/28/2008 8
Yerel Yönetim Bilançolarının Anlaşılması Önemlidir Yerel yönetimlerin varlıkları/yükümlülükleri, yıllık bütçe gelirleri / giderlerine kıyasla daha büyüktür. Mali tercihler için, bilanço daha faydalı bir araçtır. Yerel belediye yönetimleri, hizmet öncelikleri ve misyonları ışığında kendileri için uygun varlık mülkiyeti bileşimini değerlendirmelidir. Bir bütçe çerçevesinde varlık mülkiyeti seçeneklerini değerlendirmek mümkündür; ancak bunu bir portföy (varlıklar, yükümlülükler, vs.) tercihi olarak analiz etmek daha doğal görünmektedir. 5/28/2008 9
Tahakkuk Muhasebesi ve Bilanço Kullanımı Tahakkuk muhasebesi, sermaye maliyetinin amorti edilmesi ile ilgili yıllık ücretleri dengelemek için gelir akışı ile eşleştirir. Örneğin, eğer sabit varlık ; Yirmi yılın üzerinden gider olarak amorti ediliyorsa, Karşılık gelen gelir akışı ana defterin diğer tarafında gösteriliyorsa Gelir akışı bir sermaye ücretinden türetilebilir Bir emsal ücret olabilir, veya Gerçekleşen (Actual) ödeme olabilir Kullanıcıları, varlığı kullanmanın/tüketmenin gerçek maliyetini muhasebeleştirmelerine zorlamak için temel araç olarak uygulamaya konulmuştur. 5/28/2008 10
Bilançonun, Stratejik Varlık Yönetiminin ve Sermaye Yatırımı Planlamasının İlişkilendirilmesi Yerel Yönetim varlıkları portföyünün kullanıma göre sınıflandırılması Kamu, Sosyal, Fazla (Surplus) Her bir kategori için farklı bir finansal (ve sosyal) hedefin belirlenmesi gerekir. 5/28/2008 11
Varlık Portföyü Sınıflandırma Modeli Varlık Kullanımı Finansal Hedef Faaliyet veya Mal örneği Finansal bilgi ihtiyaçları örneği Kamu Sosyal Fazla (Surplus) Verimliliğin en üst düzeye çıkarılması, maliyetlerin en aza indirilmesi Sübvansiyonların miktarının belirlenmesi ve en aza indirilmesi Finansal getirilerin en üst düzeye çıkarılması Su / Kanalizasyon tesisleri, hastaneleri Konut, parklar, ekonomik kalkınma Arazi kiralama, ücretli otoparklar, küçük arazi/bina parselleri Giderler, sermaye yatırım maliyetleri, iç kiralama, kullanım değeri Giderler, yatırım maliyetleri, sübvansiyonlar, piyasa değeri Giderler, gelirler, piyasa değeri 5/28/2008 12
Kamu Kullanımındaki Varlıkların Gerekçelendirilmesi Kamu Kullanımındaki Varlıklar : Tesislerin etkin kullanımının arttırılması kamu kurumlarının mekan ve ilave tesis (örneğin okul, hastane, vs.) taleplerini gerekçelendirmesi gerekir Gerekçelendirme süreci, sabit varlık alımı için yapılan harcamalar, işletme ve bakım, ve amortisman hesaplamalarını içermelidir. İşletme giderlerinin en aza indirilmesi 5/28/2008 13
Sosyal Kullanım ve Fazla Varlıkların Gerekçelendirilmesi Sosyal kullanım varlıkları: Devletin sosyal amaçlarına ulaşılması için kullanılan varlıklar Finansal amaç, sübvansiyonların miktarını belirlemek ve (mümkün olduğunda) en aza indirgemektir. Sosyal varlıkların hedefi aşağıdaki şekilde gerçekleştirilebilir : En iyi kararların verilebilmesi için gerçek sermayenin, işletme ve bakım ve amortisman giderlerinin sunulması. Fazla (Surplus) Varlıklar: Federal kullanım veya sosyal programlar için gerekli olmayan reel varlıklar Bu varlıkların amacı bunların finansal getirilerini en üst düzeye çıkarmak (eğer mümkün ise, varlığın en üst düzeyde ve en iyi kullanımını gerektirir) ve maliyetleri kontrol etmektir. 5/28/2008 14
Bilançonun Anlaşılması : Daha Geniş Kaynak Olanakları ve Fon Kullanımı Sağlar Fon Kaynakları (Gelir) 1. İşletme Bütçesi Fazlası 2. Sermaye Gelirleri 2a. Üst Kademeden Sermaye Transferleri 2b. Şerefiye Vergileri Fon Kullanımları (Gider) 1. Altyapı Yatırımları 1a. Su ve Kanalizasyon 1b. Yollar 1c. vs. 2c. Etki Ücretleri ve Geliştirici Katkıları 2d. Varlık Satışları 3. Borçlanma 4. Kamu-Özel Sektör İşbirliğinden Sermaye Katkıları 2. Diğer Sermaye İyileştirmeleri 3. Ekonomik Kalkınma Faaliyetlerine Yapılan Yatırımlar 4. Kamu-Özel Sektör İşbirliğine Sermaye Katkıları 5/28/2008 15
Finansman Olanaklarının Genişletilmesi Geçmişten bu yana, bütçenin gelir tarafındaki temel fon kaynakları arasında şunlar bulunmaktadır: İşletme hesabı/cari hesap fazlası Sermaye transferleri/üst kademe yönetim organlarından transferler Borçlanma Kamu finansmanını arttırmak için mevcut çeşitli olanaklar (sadece borçlanma değil): Şerefiye vergileri Etki ücretleri / geliştirici katkıları Arazi arlıklarının satışı (İstanbul Büyükşehir Belediyesi nde yaklaşık Istanbul Metropolitan Municipality approximately US$1.5 milyar ABD$) Arazi teminatı ile desteklenen borçlanma Çeşitli kamu / özel sektör işbirliği kombinasyonları 5/28/2008 16
Son Sözler.. Tahakkuk muhasebesi yerel yönetimlerin finansal raporlama kapasitesini geliştirir; bilanço içerir Tahakkuk muhasebesi kreditörlere, kredi derecelendirme kuruluşlarına ve kamu-özel sektör işbirliği yatırımcılarına daha fazla bilgi sağlar Belediye bilançoları, belediyelerin altyapı yatırımlarını finanse etme ve hizmet sunumlarını iyileştirme olanaklarını arttırabilir Belediyeler, altyapı projelerini finanse etmek için sadece borçlanmadan değil öz sermayeden de (arazi, vs.) yararlanabilmelidir Daha fazla şeffaflık daha düşük borçlanma maliyeti sağlayabilir 5/28/2008 17